Actemaclha ningyanmonquiscama moc ingvalhoc
1 Eyca as acnim apquilvactamo alhta enlhit. Apquiltimnascactamo alhta amyaa apnaclha Jesús: Enlhit co Galilea apquilmasquic alhta Dios Ingyapam asoc acticyovam. Apquilanayquic alhta Pilato eticyoc napocja enlhit co Galilea. Yejemoc alhta apquilpalhaquisa enlhit em pac apticyovam najan ema asoc acticyovam. 2 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—¿Apquilanayqui ya quellhip acyiviy anco melyascalhma as enlhitaoc, melhno apnaymacoc poc enlhit? 3 Actomjac coo siyanya quellhip: Paj, apnoc poc. Am sat ancoc elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, colhojoc sat aptomja apnatovasomap. 4 Najan maa dieciocho enlhit alhta apcapma tingma apyananma co Siloé. Apquilitsepquic alhta. ¿Apquilanayqui ya quellhip acyiviy anco melyascalhma as enlhitaoc, melhno apnaymacoc co Jerusalén?
5 Actomjac coo siyanya quellhip: Paj, apnoc poc. Am sat ancoc elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, colhojoc sat aptomja apnatovasomap —alhta aptomjac.
Apyitquiscama higo yamit mepqui acyilhna
6 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús actemaclha apyitquiscama:
—Inquinmec nic nat lhama higo yamit enlhit apquilcacjam. Yejemoc nic nat aptingyangvactamo acyilhna. Am nic nat etac. 7 Aptomjac nic nat apcanya aptomja aptamilquiscama apquilcacjam: “Quip ilanojo. Natqui años intomjac sictingyangvactamo acyilhna higo yamit. Am otaac mataa acyilhna. Iyatemen sat. Ayajemo ayimja ningilcacjam as yamit —alhta aptomjac. 8 Apcatingmavoc nic nat aptomja aptamilquiscama: “Visqui, intasic cotnamoc sat siclho año nac jay. Olcacsic sat niyava. Ongvicjecsic sat avjac asoc ayictinquiscama ninganma. 9 Coylhic sat lhaja. Am sat ancoc coyilhnac, iyatemen sat lhip” —alhta aptomjac.
Aptamilquisquiyam Jesús quilvana acjalhaycam acnim ninnayclha
10 Acnim ninnayclha alhta intomjac. Apquillhicmosquic alhta Jesús amyaa tingma apcaneyclhilha. 11 Innec alhta maa lhama quilvana. Dieciocho años alhta invocmoc acmasca ayimpejic. Somquic quilyicjamo actimesquiscama acjalhem. Am alhta covanac copeyveclha. 12 Lhama alhta apvita Jesús, apquevamcaa alhta:
—Quilvana, intamilaclhec lhiya —alhta aptomjac.
13 Yejemoc alhta apninquina apmeoc tacjalhit. Acpeyveclho alhta eyca. Incacovoc alhta Dios. 14 Yejemoc alhta aplova apquimja apmamyi apcaneyclhilha. Jesús alhta ayinyemaclha aptamilquiscacmo acnim ninnayclha. Aptomjac alhta apquilanya apnaymacoc:
—Acvamlha seis acnim mataa nintamjaycam. Apquililtamjoc sat ancoc eltamilquiscomoc quellhip, elvota sat nalhit acnim. Noelvota nasa acnim ninnayclha —alhta aptomjac.
15 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Enlhit apquilaycmascam nac quellhip. ¿Apquiljalhyovasqui ya quellhip tama apnatoscama acnim ninnayclha, yoyam elyajamsic? 16 Eyca as quilvana actomja Abraham aptavin niptamin. Satanás alpilhtetem dieciocho años. ¿Mongvanqui ya onliquisic acpilhtetomalhca acmasca ayimpejic acnim ninnayclha? —alhta aptomjac.
17 Lhama alhta apquillinga appayvam. Apquilmanca alhta eyca apquiltomja apquilinmelhaycam. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc enlhitaoc apquilvita actemaclha apmopvan aptamjaycam.
Apyitquiscama Jesús mosiyov actic
(Mt 13.31-32Mr 4.30-32)18 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús:
—¿Jalhco actema ongilyitquisic dios apquilnancascama? ¿So actema ningyitquiscama colhojoc sat Dios apquilnancascama? 19 Innoc inyicje actema nac mosiyov actic. Quitsic anco, innoc mostaza actic. Inquinalhquic sat ancoc actic, coctong sat. Yejemoc actomja acyiviy, malha yamit. Inpayjingvocmec actingaoc. Avanquic colyinavac nata netin actingaoc —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús quilpasmongam apquimpascaoc
(Mt 13.33)20 Apquiltimnasamcaa alhta mocjam Jesús:
—¿So actema ningyitquiscama colhojoc sat dios apquilnancascama? 21 Innoc inyicje quilpasmongam apquimpascaoc. Inpalhacasquic sat ancoc quilvana nipyesicsa motajap, natqui acyacvom (almam amic) inlhojo. Yejemoc apquimpamco apyovoclhojo motajap macyelaquiscama —alhta aptomjac.
Atong coyoy
(Mt 7.13-14Mt 21-23)22 Apquimpaclhec alhta mocjam. Apquillhalhmaa alhta apquiltamsoycaoc. Jerusalén alhta apmiyaclha. Apquilquitamamcaclho alhta mataa tingma yoycamlha eltamsamcoc enlhit. 23 Aptomjac alhta apcanya lhama enlhit:
—Visqui, ¿apcanito ya enlhit, yoyam elvomsacpoc tap? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta Jesús:
24 —Elyimnac quellhip (elvascap) elantilhic atong coyoy. Actomjac coo siyanya quellhip: Aplhamoclhojo inyicje enlhit apquililtamjoc elantilhic. Colapvanquejec eyca elantilhic —alhta aptomjac.
25 Apyitcasquic alhta mocjam:
—“Aplhaticjac sat ancoc apvisqui, ingyapeclhac sat atong tingma pac. Elanvotac sat quellhip atong. Elanic sat quellhip colhic aclicsa atong: “Visqui, jingliquis atong” —sat eltimjic elanic. Ingyatingmojoc sat apvisqui: “Am olyicpilcac quellhip” —sat etnejic apvisqui. 26 Natamin elatingmojoc sat quellhip: “Ninpasmec alhta nintoycaoc lhip najan ningyinaycaoc. Tingma ingac alhta ingillhicmosac amyaa” —sat eltimjic elanic quellhip. 27 Ingyatingmojoc sat apvisqui: “Altimnasquic lha inyicje quellhip, am olyicpilcac quellhip. Elinyi sicnaclha, apquilmapsomcaa nac quellhip” —sat etnejic elanic. 28 Elyipcalhic sat maa. Aptoycaoc apmaoc sat eltimjic. Elvitac sat quellhip Abraham, Isaac, Jacobo najan aplhamoclhojo profetas apquilpasmeyquiclho Dios apquilnancascama. Quellhip eyca apquilhamap tap atong. 29 Elinyintac sat enlhit actiyapmaclha acnim, najan actalhningvamlha acnim, najan nilhqueyja najan nipiyam. Elhnam sat lhama nicja mesa Dios apquilnancascama. 30 Quip elaylhojo: Napocja enlhit apquilanma alhayi, elaniclhac sat apmamyi. Napocja enlhit apquilanma apmamyi, elaniclhac sat alhayi —alhta aptomjac.
Acvinama apvalhoc Jesús apvita enlhitaoc co Jerusalén
(Mt 23.37-39)31 Apquilvaa alhta as acnim napocja fariseos. Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—Ingyinyi sat lhip. Ayinyemaclha Herodes apquiltamjoc ingyajic —alhta apquiltomjac.
32 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Eliltimnasquiclha sat sicpayvam Herodes apnoc maling. Eltime sat elanic: “Quip ilanojo. Alantipcasquic coo somquic quilyicjamo. Najan altamilquiscacmec acmasca apyimpeoc acnim nac jay najan secaseclha. Moc secaseclha (natqui acnim) sat openacsojoc sictamjaycam.” 33 Otyisam sat mocjam acnim nac jay, najan secaseclha sat najan moc secaseclha sat. Coo sicvisay profeta Dios aplingascama. Movanqueje ongvitsapoc as yoclhilhma. Tingma Jerusalén eyca sat ongvitsapoc acno apticyovam poc profetas Dios apquillingascama.
34 “Co Jerusalén layi, co Jerusalén layi. Innamquic apquilnapma profetas Dios apquillingascama. Apquilyicnacpec mataymong soycam amyaa, Dios apquilapajascama. Altamjoc alhta inyicje mataa ongvansiclhac quellhip co Jerusalén. Malha inyicje tataa ayansayclha ayitcoc coning alhimpancoc. Am alhta eyca colyavocmoc quellhip. 35 Elavojo quellhip. Aptamopeycaoc sat etnejic tingma apancaoc. Actomjac coo siyanya quellhip: Mejelviticlhejec sat mocjam acvaycmo acnim sicvactamo mocjam. Sat eltimjic quellhip: Apquilinyejemoc anco aptomja apquilhyam Visqui ingac apcasinancama —alhta aptomjac Jesús.
Importancia de volverse a Dios
1 En ese mismo momento llegaron unos a ver a Jesús y le contaron que Pilato había mandado matar a unos hombres de Galilea mientras ofrecían sacrificios.
2 Jesús les dijo: «¿Piensan ustedes que esto les pasó a esos hombres de Galilea por ser ellos más pecadores que el resto de los galileos? 3 Les digo que no; y si ustedes mismos no se vuelven a Dios, también morirán. 4 ¿O creen que aquellos dieciocho que murieron cuando la torre de Siloé les cayó encima eran más culpables que los otros que vivían en Jerusalén? 5 Les digo que no; y si ustedes mismos no se vuelven a Dios, también morirán.»
La parábola de la higuera sin fruto
6 Jesús les contó esta parábola: «Un hombre tenía una higuera plantada en su viñedo, y fue a ver si daba higos, pero no encontró ninguno. 7 Así que le dijo al hombre que cuidaba el viñedo: “Mira, durante tres años seguidos he venido a esta higuera en busca de fruto, y nunca encuentro nada. Córtala; ¿para qué ocupar la tierra inútilmente?” 8 Pero el que cuidaba el terreno le contestó: “Señor, déjala todavía este año; voy a aflojarle la tierra y a echarle abono. 9 Con eso tal vez dé fruto; y si no, ya la cortarás.”»
Jesús sana en sábado a una mujer enferma
10 Un sábado Jesús estaba enseñando en una sinagoga; 11 allí había una mujer que estaba enferma desde hacía dieciocho años. Un espíritu maligno la había dejado jorobada, y le era imposible enderezarse. 12 Cuando Jesús la vio, la llamó y le dijo:
—Mujer, quedas libre de tu enfermedad.
13 Entonces puso las manos sobre ella, y al momento la mujer se enderezó y comenzó a alabar a Dios. 14 Pero el jefe de la sinagoga se enojó porque Jesús la había sanado en sábado, y dijo a la gente:
—Hay seis días para trabajar; vengan en esos días para que los sanen, pero no vengan en sábado.
15 El Señor le contestó:
—Hipócritas, ¿acaso ustedes no desatan su buey o su burro en sábado, para llevarlo a tomar agua? 16 Pues a esta mujer, que es descendiente de Abrahán, y que Satanás tenía atada con esta enfermedad desde hace dieciocho años, ¿no se la debía desatar aunque fuera en sábado?
17 Cuando Jesús dijo esto, sus enemigos quedaron avergonzados; pero toda la gente se alegraba al ver las grandes maravillas que él hacía.
La parábola de la semilla de mostaza
(Mt 13.31-32Mc 4.30-32)18 Jesús dijo también: «¿A qué se parece el reino de Dios y con qué puedo compararlo? 19 Es como una semilla de mostaza que un hombre siembra en su campo, y que crece hasta llegar a ser como un árbol tan grande que las aves anidan en sus ramas.»
La parábola de la levadura
(Mt 13.33)20 También dijo Jesús: «¿Con qué puedo comparar el reino de Dios? 21 Es como la levadura que una mujer mezcla con tres medidas de harina para hacer fermentar toda la masa.»
La puerta angosta
(Mt 7.13-14Mt 21-23)22 En su camino a Jerusalén, Jesús enseñaba en los pueblos y aldeas por donde pasaba. 23 Un día alguien le preguntó:
—Señor, ¿son pocos los que se salvan?
Y él contestó:
24 —Procuren entrar por la puerta angosta; porque les digo que muchos querrán entrar, y no podrán. 25 Después de que el dueño de la casa se levante y cierre la puerta, ustedes, los que están afuera, llamarán y dirán: “¡Señor, ábrenos!” Pero él les contestará: “No sé de dónde son ustedes.” 26 Entonces ustedes comenzarán a decir: “Pero si hemos comido y bebido contigo, y tú enseñaste en nuestras calles.” 27 Pero él les contestará: “Les digo que no sé de dónde son ustedes. ¡Apártense de mí, malhechores!” 28 Entonces llorarán y rechinarán los dientes al ver a Abrahán, Isaac, Jacob y todos los profetas en el reino de Dios, mientras que ustedes son echados fuera. 29 Y vendrá gente del este y del oeste, del norte y del sur, para sentarse a comer en el reino de Dios. 30 Sepan que algunos que ahora son los últimos serán los primeros, y que algunos que ahora son los primeros serán los últimos.
Jesús llora por Jerusalén
(Mt 23.37-39)31 En eso llegaron algunos fariseos, y le dijeron a Jesús:
—Vete de aquí, porque Herodes quiere matarte.
32 Él les contestó:
—Vayan y díganle a ese zorro: “Mira, hoy y mañana expulso a los demonios y sano a los enfermos, y pasado mañana termino.” 33 Pero tengo que seguir mi camino hoy, mañana y pasado mañana, porque un profeta no debe morir fuera de Jerusalén.
34 »¡Jerusalén, Jerusalén, que matas a los profetas y apedreas a los enviados de Dios! ¡Cuántas veces quise juntar a tus hijos, como la gallina junta a sus pollitos bajo las alas, pero ustedes no quisieron! 35 Pues miren, la casa de ustedes va a quedar abandonada; y les aseguro que no volverán a verme hasta que llegue el tiempo en que ustedes digan: “¡Bendito el que viene en el nombre del Señor!”»