Siclho appayvam apanco Lucas
1 Aplhamoc alhta enlhit apquililtamjoc eltalhesamcoc amyaa nintamin alhta. Asoc alvitalhco najan aclingalhco alhta ningyesicsa. 2 Innoc singiltimnascama enlhit apquilvitay apmamyi as asoc. Apquilpasmec alhta apquiltimnascama Dios appayvam. 3 Altamjoc coo lha otalhocsic as amyaa moclhama acteteycaoc moc. Altamjoc otalhosquisic lhip sictimem emoc Teófilo. Alinlhanacmec alhta oyasingvomoc amyaa ayenmoclha aclhenomalhca. Altamjoc opeyvasiclhac aclhamoclhojo amyaa. 4 Eyasamcojoc sat lhip actomja nasoc anco amyaa actemaclha aplhicmosomap lhip.
Amyaa yoyam etyamoc Juan yapasquiscama yingmin inyap
5 Apnec alhta apvisqui Herodes yoclhilhma Judea. Apnec alhta najan lhama sacerdote apvisay Zacarías. Aptomja alhta apquilpasmeycam aptamjaycamo lhama Abías. Aptava alhta innac acvisay Elisabet. Sacerdote Aarón aptavin niptamin alhta as quilvana. 6 Appeyvomo alhta as enlhit najan aptava napato Dios Ingyapam. Am alhta esilhnanacpoc. Am alhta cosilhnanalhcac najan aptava. Apquilyajaclhoc alhta mataa Zacarías najan aptava actemaclha apcanamaclha najan singanamaclha Visqui ingac. 7 Am alhta ayitca ma. Cotay ayitca Elisabet. Apvanacmec alhta as enlhit najan aptava.
8 Invocmec alhta acnim, yoyam etnajam Zacarías aptemaclha sacerdote napato Dios Ingyapam. 9 Apquiltemaclha alhta sacerdote, yoyam elnatovasamcoc sicas. Apcanyacpec alhta Zacarías etalhningvoclha tingma apponquinomap, yoyam elvitic asoc masis. 10 Apcaneyclhec alhta appintalhnama enlhit nipva tingma. Apquililmalhnaquic alhta naysicsa acvatnamalhca asoc masis. 11 Yejemoc alhta apvita Zacarías lhama ángel Dios apcasinancama apquinyema Visqui ingac. Apquiningvaac alhta nicja acyinatamaclha acvatnamalhquilha asoc masis. 12 Pilapcasquic alhta Zacarías apvita ángel Dios apcasinancama. Apcacac alhta Zacarías. 13 Aptomjac alhta apcanya ángel Dios apcasinancama:
—Zacarías, nojeya nasa —alhta aptomjac. Aplingac mataa Dios Ingyapam lhip apquilmalhnancama. Cotimsic sat ayitca lhip aptava Elisabet. Itnesquis sat apvisay Juan. 14 Ingyitsovacsojoc sat lhip. Copayjiclhac sat najan apvalhoc. Elitsovacsojoc sat aplhamoclhojo enlhit aptiyacmo sat apquitca. 15 Etnejic sat apyimtalhnamo napato Dios. Meynejec sat anmin. Elhic sat Espíritu Santo apvalhoc amamyi aptiyam. 16 Eltajicsojoc sat apquilvalhoc enlhitaoc co Israel. Elpeyveclhac sat mocjam Dios Visqui apancaoc. 17 Etnimsic sat Juan apmamyi Visqui ingac. Eyiplovjoc sat amay aptemaclha nic nat Elías Dios aplingascama. Colhic sat najan apmopvan apanco. Eltajicsojoc sat apquilvalhoc apquilyapmayc. Elasicjangvomoc sat mocjam apquitquic. Eltajicsojoc sat apquilvalhoc enlhit colyavameycaoc. Elvajaningvomoc sat apquiltemaclha enlhit apquilpeyvomo. Elanic sat elpenacsojo actema nac jay enlhitaoc, yoyam elmoc tacja Visqui ingac —alhta aptomjac ángel Dios apcasinancama.
18 Apcatingmavoc alhta Zacarías:
—¿Jalhco sat otnejic oyasamcojo as asoc? Sicvanyam coo, invanacmec najan etava —alhta aptomjac.
19 Apcatingmavoc alhta ángel:
—Coo nac Gabriel. Ayinmam coo mataa napato Dios Ingyapam. Eyapajasquic lhac coo seyanya opamejitsic lhip. Pac oltimnacsic lhip as amyaa actamalma. 20 Quip ilanojo, comopvan appayvam sat etnejic lhip. Sat cotepeclhac appayvam aptiyacmo apquitca. Apyascacmec lhac lhip coo sicpayvam. Cotnejic sat maa siltimnasa lhac —alhta aptomjac.
21 Apquiljalhnacpec alhta inyicje etyapoc Zacarías. Pilapcasquic alhta enlhitaoc apquilvita metyapma congne tingma apponquinomap. 22 Aptiyapvactamo alhta aptomja eyca mepqui appayvam. Yejemoc alhta apyicpilcacpo Zacarías aplhicmosacpo napaat congne tingma apponquinomap. Vamlha apmic alhta apquillhicmosa, mepqui appayvam alhta.
23 Lhama alhta apsovja aptamjaycam tingma apponquinomap aptajaclho mocjam tingma pac. 24 Natamin alhta actomja inlovso aptava Elisabet. Am alhta coyipjongvaac tingma ac cinco piltin. 25 “Eycaso setnesquiscama Visqui ingac. Eyasicjangvocmec coo. Elvatescasquic sictanovmalhca nipyesicsa enlhitaoc” —alhta intomjac Elisabet.
Amyaa yoyam etyamoc Jesús
26 Apvocmec alhta seis piltin. Apcapajasquic alhta Dios Ingyapam lhama ángel apcasinancama apvisay Gabriel. Apcanayquic alhta eyacsic tingma apvisay Nazaret yoclhilhma Galilea. 27 Apcanama alhta eltimnascomoc quilvana mepqui atava acvisay María. Acponquinomalhca alhta María. José alhta apponcanma, David aptavin niptamin alhta. 28 Aptalhningvocmo alhta ángel Dios apcasinancama acnaclha quilvana. Appayvasquic alhta:
—Lhiya nac. Quilinyejemo nac anco lhiya. Aplhalhma aptomjac lhiya Visqui ingac. Apquimlaycmoc lhiya Dios Ingyapam, colhno innaymacoc —alhta aptomjac.
29 Inlhingavoc alhta inquenyic María aclinga appayvam. Inquitamquic alhta avalhoc actemaclha appayvescama. 30 Aptomjac alhta apcanya ángel:
—María, nojeya nasa. Apquimlaycmoc lhiya Dios —alhta aptomjac. 31 Ca incolanojo, cotnejic sat inlovso lhiya. Cotimsic sat ayitca apquinavo. Cotnesquis sat apvisay JESUS. 32 Etnejic sat apyimtalhnamo. Iltamjacpoc sat Visqui Netin Apquitca. Dios Ingyapam sat etnesquisic apvisqui apno nic nat apyeyjamcaa David. 33 Etnejic sat mataa apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel. Cotningvomejec sat nelha apcanamaclha apanco —alhta aptomjac.
34 Incatingmavoc alhta María:
—¿Jalhco sat cotnejic as asoc? Am coo etava ma —alhta intomjac.
35 Apcatingmavoc alhta ángel Dios apcasinancama:
—Evayventac sat Espíritu Santo tacjalhit lhiya. Cajapvotac sat lhiya Visqui netin apmopvan malha yipjopay. Eponquinacpoc sat sicaa aptiyacmo sat. Eltamjacpoc sat Dios Apquitca. 36 Ca incolanojo actimem moc Elisabet. Actomjaclhojo acvanyam intomjac inlovso. Apquinavo sat maa ayitca. Seis piltin alhta actomja inlovso. Ayanyomalhca alhta cotay ayitca. 37 Dios Ingyapam aptomja apmopvan elana aclhamoclhojo asoc —alhta aptomjac.
38 Incatingmavoc alhta María:
—Intasic lhac, sictomja silancam Visqui ingac. Jetnesquisic Visqui ingac acno seltimnasa lhac —alhta intomjac.
Yejemoc alhta aptajavoc ángel Dios apcasinancama.
María actimem maycaa acnaclha Elisabet
39 Eyca as acnim inpecjasoc alhta María. Inyicpintamavoc alhta amay acmiyaclhilha tingma acyitnamaclha inquilhe yoclhilhma Judea. 40 Intalhningvoclhec alhta Zacarías tingma pac. Inpayvasquic alhta actimem moc Elisabet. 41 Lhama alhta aclinga Elisabet acpayvescama actimem moc. Yejemoc alhta inquiltajamcaa sicaa avalhoc Elisabet. Espíritu Santo alhta apnac Elisabet. 42 Inyimnatasoc alhta acpayvam Elisabet:
—Apquimlaycmoc lhiya Dios Ingyapam. Altamjoc coo, yoyam epasmoc ayitca avalhoc lhiya. 43 ¿Soc lha coo yi? ¿Soctomja setnaja nac maycaa Visqui ajac inquin? 44 Ca incolanojo, aclingac lhac sepayvesa. Yejemoc lhac apquiltajamcaa sicaa evalhoc, apquitsovasoc anco. 45 Quilinyejemoc anco lhiya actomja coyasquiyam. Cotnejic sat asoc aptomja aplhanma alhta Visqui ingac —alhta intomjac Elisabet.
46 Intomjac alhta acpayvam María:

Coo evalhoc actimesquiscama apyimtalhnamo Visqui ingac.
47 Inpayjeclhec evalhoc Dios Ingyapam aptomja Sevomquiscama tap.
48 Coo sictomja silancam moyimtalhnamo. Jelanoc sictemaclha Dios Ingyapam.
Jeltimjic sat mataa selinyejemo aplhamoclhojo enlhitaoc aptovana niptamin.
49 Avanjec setnesquiscama asoc altamila Dios Apyimtalhnamo.
Acponquinomalhca nac apvisay apanco.
50 Cotmongvomejec sat nelha apcamliyam enlhitaoc apquiltomja apquilayo.
51 Ingillhicmosquic apmopvan aptamjaycam acyimtalhnamo.
Aptomja Apyimtalhnamo, am elhno enlhit ayajamalhco apvalhoc.
52 Coning apquiltimescasiclha apquilviscaa apquilyimtalhnamo.
Apquiltimescasquic apquilyimtalhnamo enlhit melyimtalhnamo alhta.
53 Altamila asoc apquilyipcanimcasac enlhit alnapma mayc.
Mepqui asoc apquilmaycam apquilapajasac enlhit ningilnatam inyap.
54 Apquilpasmec enlhitaoc Israel apquiltomja apquilancam.
Am colvanamongvocmoc mataa apquimlaycmojo cotmongvoycamlha nelha.
55 Innoc aptomja ilhnic nat aplhanma apcanyacpo ningilyeyjamcaa Abraham najan aptovana niptamin

—alhta intomjac María.
56 Innacmoc alhta lhama María acnaclha Elisabet apnatqui piltin. Natamin alhta actajavo mocjam tingma ac.
Aptiyaycamlha Juan yapasquiscama yingmin inyap
57 Invocmec alhta acnim, yoyam cotimsic ayitca Elisabet. Apquinavo alhta ayitca. 58 Inquillingac alhta amyaa acmolhama najan innaymacoc. Aplhenacpec alhta Dios Visqui ingac aptomja apquimlaycmo. Inquilitsovasoc alhta lhama Elisabet. 59 Invocmec alhta ocho acnim. Apquilaneyquiclhac alhta, yoyam colhic alana asoc monquinatquiscama sicaa. Apquililtamjoc alhta elhnasojoc apvisay apyap Zacarías. 60 Intomjac alhta ayanya inquin:
—Jave eyqui lha, eltime sat apvisay Juan —alhta intomjac.
61 Apquilatingmavoc alhta:
—¿Soctomja yi? Ningya apvisay innaymacoc actema nac lha —alhta intomjac amyaa.
62 Apquilevam alhta apyap. Acvamlha apmic alhta aptimescasac eyasamcojo apvisay apquitca. 63 Yejemoc alhta almalhnalhco asoc pasyam. Aptalhosquic alhta: “Juan apvisay nac lha” —alhta intomjac aptalhescama. Pilapcasquic alhta aplhamoclhojo. 64 Yejemoc alhta actamilaclho apalhcoc, actepeclho appayvam. Apcacavoc alhta Dios Ingyapam appametamcaa. 65 Pilapcasquic alhta enlhit apnaycam nipyava. Inlingalhquic alhta amyaa yoclhilhma acma inquilha acvisay Judea. 66 Aclingalhco alhta anco amyaa. Inquillhenquic alhta apquilvalhoc apquilpamejitsacpo:
—¿Soc sat etnejic as sicaa? —alhta intomjac amyaa aplhenacpo.
Dios Visqui ingac nasoc anco aptomja appasmom sicaa.
Apminaycmascama Zacarías
67 Aplanoc alhta apvalhoc Espíritu Santo sicaa apyap Zacarías. Appametam alhta appayvam ayinyema Dios Ingyapam:

68 Aptasi nac Visqui ingac, Israel Dios apancaoc.
Apvaac ningyesicsa ningiltomja enlhit apancaoc.
Ingiljalhyovascasquic ningilpilhtetomalhca.
69 Ingmasquic Singvomquiscama tap apyimnatem.
Apquinyema apmolhama David aptomja apquilancam Dios Ingyapam.
70 Innoc actomja aplhanmaclha nano actomja nasoc anco.
Singiltimnaseclho ilhnic nat mataa profetas Dios apquillingascama apquilponquinomap.
71 Jingilvomsic sat tap nipyesicsa cotnaja ingmoc najan aplhamoclhojo sintanoncama.
72 Apquilinlhanacmec nic nat apquimlaycmojo ningilyeyjamcaa.
Inlhanvocmec mataa apvalhoc actemaclha aplhanmaclha nasoc anco Dios.
73 Eycaso aplhanmaclha nasoc anco actomja ilhnic nat mepqui movan amyaa.
Apquiltimnasomacpo Abraham ningilyeyjamcaa nano:
74 Jingilvomsic sat tap nipyesicsa cotnaja ingmoc, yoyam ongilanam mepqui ningilay.
75 Actema nac ningiltamilcasomalhco najan nintemaclha acpeyvomo aclhamoclhojo acnim ningileyvam.
76 Lhip eyca aptomja sictamongvoyam.
Eltamjacpoc sat lhip apvisay soycam amyaa apanco.
Etnimsic sat lhip apmamyi Visqui ingac. Elanesic sat amay, yoyam eyacsic.
77 Elyascasingvomoc sat lhip enlhitaoc actemaclha ningilvomsomalhca tap.
Najan actemaclha acmascosomalhca mongilyascalhma.
78 Dios Ingyapam ayinyema acliclamo apvalhoc.
Acvaa ningyesicsa ayitsayolhma ayinyema netin.
79 Colsacsic sat ilhma enlhit apnaycam yatesaclhilhma najan ayajapvoy pisquisca apquilitsepma.
Jinnaliclhac sat amay actemaclha actamila ingvalhoc.

—alhta aptomjac Zacarías.
80 Apvanamyic alhta sicaa. Inyimnaquic alhta apvalhoc. Natamin alhta apnacmo yoclhilhma actamopeycaoc acvocmo acnim, yoyam ellhicmocsic enlhitaoc Israel.
Prólogo
1 Muchos han emprendido la tarea de narrar ordenadamente los hechos que se han llevado a cabo entre nosotros, 2 según nos los transmitieron quienes, desde el comienzo, fueron testigos presenciales y encargados de anunciar la palabra. 3 Yo también, excelentísimo Teófilo, lo he investigado todo con cuidado desde el principio, y me ha parecido conveniente escribirte estas cosas de manera organizada, 4 para que conozcas bien la verdad de lo que te han enseñado.
Anuncio del nacimiento de Juan el Bautista
5 En los tiempos de Herodes, rey de Judea, había un sacerdote llamado Zacarías, miembro del grupo de Abías. Su esposa, Elisabet, era descendiente de Aarón. 6 Los dos eran justos delante de Dios y cumplían de manera intachable los mandatos y leyes del Señor. 7 Ellos no tenían hijos porque Elisabet era estéril; además, los dos eran ya muy ancianos.
8 Un día, cuando al grupo de Zacarías le llegó el turno de oficiar delante de Dios, 9 los sacerdotes echaron suertes según la costumbre, y le tocó a Zacarías entrar en el santuario del templo del Señor para quemar incienso. 10 Mientras se quemaba el incienso, todo el pueblo estaba afuera, orando. 11 En esto un ángel del Señor se le apareció a Zacarías. Estaba en pie al lado derecho del altar del incienso. 12 Zacarías, al verlo, se asustó y comenzó a temblar de miedo. 13 Pero el ángel le dijo:
—Zacarías, no tengas miedo, Dios ha oído tu oración; tu esposa Elisabet te dará un hijo, al que pondrás por nombre Juan. 14 Te traerá mucha alegría, y muchos se regocijarán de su nacimiento, 15 porque tu hijo será grande delante del Señor. No tomará vino ni licor, y estará lleno del Espíritu Santo desde antes de nacer. 16 Hará que muchos del pueblo de Israel se vuelvan al Señor su Dios. 17 Este Juan irá delante del Señor, con el espíritu y el poder del profeta Elías, para reconciliar a los padres con los hijos, y para que los rebeldes se vuelvan sensatos. De este modo preparará al pueblo para recibir al Señor.
18 Zacarías preguntó al ángel:
—¿Cómo puedo estar seguro de esto? Porque yo soy muy anciano y mi esposa también.
19 El ángel le contestó:
—Yo soy Gabriel, y estoy al servicio de Dios; él me mandó a hablar contigo y darte estas buenas noticias. 20 Pero ahora, como no has creído mis palabras, vas a quedar mudo; no podrás hablar hasta que, a su debido tiempo, suceda todo lo que te he dicho.
21 Mientras tanto, la gente estaba afuera esperando a Zacarías, y se preguntaba por qué tardaba tanto en salir del santuario. 22 Cuando por fin salió, no les podía hablar; entonces se dieron cuenta de que había tenido una visión en el santuario, pues les hablaba por señas; y siguió así, sin poder hablar.
23 Al poco tiempo, Zacarías terminó los días de su servicio y regresó a su casa. 24 Después de esto, su esposa Elisabet quedó encinta, y durante cinco meses ella no salió de su casa, y decía: 25 «El Señor se ha compadecido de mí, para que la gente ya no me desprecie.»
Anuncio del nacimiento de Jesús
26 A los seis meses, Dios envió al ángel Gabriel a Nazaret, un pueblo de Galilea, 27 a visitar a María; ella era virgen, pero estaba comprometida en matrimonio con un hombre llamado José, descendiente del rey David. 28 El ángel entró en el lugar donde ella estaba, y le dijo:
—¡Salve, llena eres de gracia! El Señor está contigo.
29 María se sorprendió de estas palabras, y se preguntaba qué significaría aquel saludo. 30 El ángel le dijo:
—María, no tengas miedo, pues tú gozas del favor de Dios. 31 Mira, ahora vas a quedar encinta: tendrás un hijo, y le pondrás por nombre Jesús. 32 Será un gran hombre, lo llamarán Hijo del Dios altísimo; y Dios el Señor le dará el trono de su antepasado David 33 para que reine por siempre sobre el pueblo de Jacob. Su reinado no tendrá fin.
34 María preguntó al ángel:
—¿Cómo sucederá esto, si no he estado con ningún hombre?
35 El ángel le contestó:
—El Espíritu Santo vendrá sobre ti, y el poder del Dios altísimo se posará sobre ti. Por eso, el niño que ha de nacer será santo y será llamado Hijo de Dios. 36 También tu parienta Elisabet va a tener un hijo, a pesar de que es anciana; ella, la que decían que no podía tener hijos, está encinta desde hace seis meses. 37 ¡Para Dios no hay nada imposible!
38 Entonces María dijo:
—Yo soy la sierva del Señor; que Dios haga conmigo como me has dicho.
Con esto, el ángel la dejó y se fue.
María visita a Elisabet
39 A los pocos días, María se fue de prisa a un pueblo de la región montañosa de Judea. 40 Al llegar, entró en la casa de Zacarías y saludó a Elisabet. 41 Cuando Elisabet oyó el saludo de María, la criatura que llevaba en su vientre saltó, y Elisabet quedó llena del Espíritu Santo. 42 Entonces, con voz muy fuerte, dijo:
—¡Dios te ha bendecido más que a todas las mujeres, y ha bendecido a tu hijo! 43 ¿Quién soy yo, para que la madre de mi Señor venga a visitarme? 44 Pues tan pronto como oí tu saludo, mi hijo saltó de alegría en mi vientre. 45 ¡Dichosa tú por haber creído que el Señor cumplirá todo lo que te dijo!
Canto de María
46 María dijo:

«Mi alma enaltece al Señor;
47 y mi espíritu se alegra en Dios mi Salvador.
48 Pues Dios ha puesto sus ojos en mí, su humilde sierva,
y desde ahora, para siempre, me llamarán dichosa;
49 ¡Cuán grandes cosas ha hecho por mí el Poderoso!
¡Santo es su nombre!
50 Y su misericordia es eterna
para quienes le temen.
51 Con su brazo desplegó su poder:
deshizo los planes de los altaneros,
52 derribó a los poderosos de sus tronos
y a los humildes los puso en alto.
53 Llenó de bienes a los hambrientos
y despidió a los ricos con las manos vacías.
54 Ayudó al pueblo de Israel, su siervo,
y no olvidó tratarlo con misericordia.
55 Así lo prometió a nuestros antepasados,
a Abrahán y a sus futuros descendientes.»

56 María se quedó con Elisabet unos tres meses, y después regresó a su casa.
Nacimiento de Juan el Bautista
57 Al cumplirse el tiempo del parto, Elisabet dio a luz a un hijo. 58 Cuando los vecinos y parientes se enteraron de que el Señor había sido tan bondadoso con ella, fueron a felicitarla. 59 A los ocho días, lo llevaron a circuncidar; querían ponerle el nombre de su padre, Zacarías, 60 pero su madre dijo:
—No. El niño debe llamarse Juan.
61 Y ellos le dijeron:
—¡Pero si en tu familia no hay nadie con ese nombre!
62 Entonces preguntaron por señas a su padre, qué nombre quería ponerle al niño 63 El padre pidió una tablilla, y escribió: «Su nombre es Juan». Y todos se quedaron admirados. 64 En ese mismo momento Zacarías pudo hablar de nuevo, y comenzó a alabar a Dios. 65 Todos los vecinos estaban asombrados, y en toda la región montañosa de Judea se comentaba lo sucedido. 66 Quienes lo oían reflexionaban y decían: «¿Qué llegará a ser este niño?» Pues, en efecto, la mano del Señor estaba con él.
Canto de Zacarías
67 Zacarías, el padre del niño, lleno del Espíritu Santo profetizó:

68 «¡Bendito sea el Señor, Dios de Israel,
porque ha venido a rescatar a su pueblo!
69 Nos ha enviado un poderoso salvador,
un descendiente de David, su siervo.
70 Lo había prometido en el pasado
por medio de sus santos profetas;
71 dijo que nos salvaría de nuestros enemigos
y de todos los que nos odian,
72 que tendría misericordia de nuestros antepasados
y que no se olvidaría de su santa alianza.
73 Y este es el juramento que hizo
a nuestro padre Abrahán:
Nos concede
74 la liberación de nuestros enemigos,
para servirle sin temor,
75 con santidad y justicia,
todos los días de nuestra vida.
76 En cuanto a ti, hijito mío,
serás llamado profeta del Altísimo,
porque irás delante del Señor
para preparar sus caminos,
77 y para hacer saber a su pueblo
que Dios les perdona sus pecados
y les da la salvación.
78 Porque nuestro Dios, en su gran misericordia,
nos trae de lo alto el sol de un nuevo día,
79 para iluminar a quienes habitan
en la oscuridad y en sombras de muerte,
y para guiar nuestros pasos
por el camino de la paz.»

80 El niño creció y se fortaleció en espíritu, y vivió en los lugares desiertos hasta el día en que se dio a conocer públicamente a los israelitas.