Profeta Natán apnaclha apvisqui David
1 Apcapajasquic nic nat Dios profeta Natán yoyam epamejitsic apvisqui David.
Aptomjac nic nat profeta Natán apcanya David: —Apcanit enlhit alhta apnam tingma apvanyam. Lhama alhta acma apquilnatam. Poc alhta mepqui apquilnatam. 2 Cascama alhta apnatoscama nipquesic najan vayqui enlhit acma apquilnatam. 3 Mepqui apnatoscama alhta poc. Apvamlha alhta lhama nipquesic apquitcoc apquilvana. Apyinyovquic alhta acyanmongam apmam. Apvanimcasquic alhta. Appalhavocmec alhta apquitquic. Aptovcoc alhta lhama. Apyinquic alhta lhama ingjaycoc. Aptinquic alhta lhama apyitnamaclha. Malha apquitca alhta aptomjac. 4 Yejemoc alhta apvaa maycaa tingma pac acma apquilnatam. Apmiyovquic alhta aptoscama ingyajacsic yoyam etoc maycaa apvoy tingma pac. Innec alhta acyantavoclho aptoscama enlhit mepqui apquilnatam. Apcajac alhta. Apquilanesquic alhta yoyam etoc maycaa apvoy tingma pac — nic nat aptomjac profeta.
5 Aplovquic nic nat apvisqui David aplinga amyaa. Aptomjac nic nat apcanya: —Nasoc coo sicpayvam. Apsilhnanacpec apanco as enlhit, incaymalhquic ematong. 6 Incaymalhquic eyanmongsiclha cuatro apnatoscama. Ayinyema alhta mepqui apcasicjayo, ayinyema aptemaclha apsilhnanomap apanco — nic nat aptomjac apvisqui.
7 Aptomjac nic nat profeta apcanya apvisqui: —Lhip eyca aptomja apsilhnanomap apanco. Dios aptomja Apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel, ingyeylhojo appayvam: Actimescasquic alhta lhip etnejic apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel ayinyema siyatsisquiscama lhip. Acmiyovquic alhta lhip naysicsa yoyam ingyajic apvisqui Saúl. 8 Aplhocac lhip tingma ajac sicvisay Visqui. Aplhocac lhip quilvanaa sicmescama coo. Aplhocac lhip aplhamoclhojo enlhitaoc Israel najan enlhitaoc Judá, sicmescama coo. Evanquic alhta oyeycajascomjoc tap sicmescama. ¿Avanje ya alhta aplhoy lhip? Ayinay'coo. 9 ¿Soctomja apvennamcaa nac lhip sicpayvam? ¿Soctomja apsilhnanacpo apanco lhip actemaclha moyisponcama coo sicvisay Dios? Apcajac alhta lhip enlhit heteo apvisay Urías. Apmaclhec alhta quilvana, Urías aptava alhta. Apcapajasquic alhta lhip Urías yoyam ematong naysicsa apquilnapomap enlhitaoc amonitas. 10 Comasquejec sat mataa apquilnapomacpilha lhip apmolhama. Ayinyema alhta sevennéycam lhip aptomjac apmam apanco quilvana Urías aptava, enlhit heteo alhta. 11 Eycaso sicpayvam sicvisay Dios: Ongvapajacsic sat acyimtalhnama yoyam elngamcojo lhip najan apmolhama. Colhic sat acnalaclho lhip apnatamcaa. Poc enlhit sat emiclha. Elpatjetamcoc sat acnim anco mepqui acyilhomalhca. 12 Apyilhacpoc alhta lhip appatjetaycaoc quilvana. Coo eyca otasquisic acyimtalhnama yoyam elngamcojoc lhip napatavo enlhitaoc Israel mepqui acyilhomalhca — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
13 Apcatingmavoc nic nat apvisqui David: —Sicsilhnanomalhca ajanco coo. Ayinmelham coo Dios — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Apmascosquic lhip apsilhnanomap Dios. Mengyitsepejec sat lhip. 14 Apcasmesacpec Dios nipyesicsa cotnaja ingmoc, lhip ayinyema aptomjaclha alhta. Aptiyacmec alhta lhip apquitca, ingyitsapoc sat — nic nat aptomjac profeta.
15 Aptajavoc nic nat profeta Natán tingma pac. Aptiyacmec nic nat ayitca David aptava, Urías aptava niptamin. Ningmasquem nic nat incajac. Inquitlhincasquic nic nat cotsapoc. Ayinyema ilhnic nat Dios. 16 Apquilmalhnescasquic nic nat apvisqui David as sicaa yoyam etamilquiscomoc Dios. Am nic nat etavac naysicsa apquilmalhnancama. Am nic nat eyitnac apyitnamaclha netin alhtaa. Nalhpop nic nat apyitnac. 17 Apquilvoctac nic nat apquilimja apmamyi enlhitaoc Israel. Apquililtamjoc nic nat elhnasiclhac netin eltamilquiscomoc apvalhoc. Am nic nat coyacmoc apvisqui David. Am nic nat epasmac aptoycaoc. 18 Invocmec nic nat siete acnim apquitsepa sicaa. Incacoc nic nat apnenyaoc apquilancam eltimnacsic amyaa apvisqui David. Apquilpamejitsacpec nic nat: Am alhta ingyajalhnoc apvisqui David actemaclha ninlhanma mengyitsepmaclha alhta sicaa. Ningiltimnasquic sat ancoc amyaa, coyiplovjoc sat acyimtalhnama — nic nat apquiltomjac apquilpamejitsacpo.
19 Apvitac nic nat apvisqui David actemaclha apquilpamejitsomap. Apyasamcoc nic nat actemaclha apquitsepma sicaa. Aptomjac nic nat David apquilanya: —¿Apquitsepqui ya sicaa? — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Apquitsepqui — nic nat apquiltomjac.
20 Apquinmaclhec nic nat netin apvisqui David. Apyapasquic nic nat yingmin. Apcatsiscasquic nic nat apyimpejic. Aptalhneclhec nic nat poc aptalhnama. Apmiyaclhec nic nat tingma apponquinomap epamejitsic Dios. Natamin aptajavoc nic nat mocjam tingma pac. Apcanayquic nic nat colhic acsantimsa aptom. Aptovquic nic nat apvisqui David.
21 Apquiltomjac nic nat apquilancam apquilanya: —¿Soctomja aptomja nac lhip? Apvinec alhta lhip, apquilmalhnescasquic alhta mengyitsepmaclha sicaa. Apquitsepquic alhta sicaa. Yejemoc alhta apquinmaclho netin lhip yoyam etoc aptom — nic nat apquiltomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat apvisqui David: —Acvinec alhta coo. Almalhnescasquic alhta mengyitsepmaclha sicaa. Inlhenquic alhta evalhoc: Jeyimliclhojoc sat lhaja Dios yoyam mengyitsepejec sicaa — alhta intomjac evalhoc. 23 Apquitsepquic alhta. Molmalhnesquisejec mocjam. Movanquejec olhaticjascomoc coo. Evanquic oyoclhojo sicaa. Covanquejec sicaa jeyotac coo — nic nat aptomjac David.
24 Appamejitcasquic nic nat aptava apvisqui David. Aptamilquiscacmec nic nat avalhoc aptava Betsabé. Appatjetamquic nic nat aptava. Aptiyacmec nic nat ayitca. Apquiltimec nic nat apvisay Salomón. Apcasicjavoc nic nat Dios. 25 Apcapajasquic nic nat profeta Natán etingyacsic moc apvisay. Apquiltimec nic nat apvisay Jedidías, ayinyema ilhnic nat Dios.
26 Apquilnapacpec nic nat singilpilhtetemo. Apvisqui apancaoc apvisay Joab. Apquilinmelhma ilhnic nat enlhitaoc amonitas apnaycam tingma Rabá. Apquilmec nic nat as tingma apvanyam.
27 Apcapajasquic nic nat singilpilhtetemo apvisqui Joab lhama amyaa apnaclha apvisqui David: —Ningilnapalhquic alhta tingma Rabá. Ningilmec alhta tingma acyitnaclha yingmin. 28 Isavojo sat lhip apcansayclha enlhitaoc yoyam elimpocjac as tingma. Am oltamjoc coo colhic seyaco ayinyema sicmam as tingma apvanyam — nic nat aptomjac.
29 Apcansaclhec nic nat apvisqui David aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquilnapacpec nic nat tingma apvanyam. Apquilmec nic nat. 30 Apmec nic nat apvisqui David acpocanma quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Acyimtalhnama ilhnic nat, malha 34 kilo un talento de oro. Mataymong alyinmomo ilhnic nat alyipitcay acpocanma. Aptimec nic nat apanco apvisqui David. Apquilsaclhec nic nat as tingma aclhamoclhojo asoc apancaoc. 31 Apquilantipcasquic nic nat as tingma aplhamoclhojo apquilmomap. Apquilanyacpec nic nat eltamjam monaycpacyic alvinatem najan tava najan yamtava najan apquilvatnama yatipjaymacaoc. Apquilmacpec nic nat aplhamoclhojo amonitas poc tingma. Am nic nat coyeycaac moc actemaclha apquiltamjaycam amonitas apquilmomap. Aptajavoc nic nat tingma Jerusalén apvisqui David najan aplhamoclhojo singilpilhtetemo apancaoc.
Natán reprende a David
1 El Señor envió al profeta Natán a hablar con David. Cuando Natán se presentó ante David, le dijo:
—En cierto lugar vivían dos hombres. Uno era rico y el otro pobre. 2 El rico tenía una enorme cantidad de ovejas y vacas, 3 pero el pobre no tenía más que una ovejita que había comprado. Y él mismo la crio, y la ovejita creció en compañía suya y de sus hijos; comía de su misma comida, bebía en su mismo vaso y dormía en su pecho. ¡Aquel hombre la quería como a una hija! 4 Un día, un viajero llegó a visitar al hombre rico; pero este no quiso tomar ninguna de sus ovejas o vacas para preparar comida a su visitante, sino que le quitó al hombre pobre su ovejita y la preparó para dársela al que había llegado.
5 David se enfureció mucho contra aquel hombre, y le dijo a Natán:
—¡Te juro por Dios que quien ha hecho tal cosa merece la muerte! 6 ¡Y debe pagar cuatro veces el valor de la ovejita, porque actuó sin mostrar ninguna compasión!
7 Entonces Natán le dijo:
—¡Ese hombre eres tú! Y esto es lo que ha declarado el Señor, el Dios de Israel: “Yo te escogí como rey de Israel y te libré del poder de Saúl; 8 te di el palacio y las mujeres de tu amo, y aun los reinos de Israel y Judá. Por si esto fuera poco, te habría añadido muchas cosas más. 9 ¿Por qué despreciaste mi palabra, e hiciste lo que no me agrada? Has asesinado a Urías el hitita, usando a los amonitas para matarlo, y te has apoderado de su mujer. 10 Pues ahora, ¡jamás se apartará de tu casa la violencia! Al apoderarte de la esposa de Urías el hitita y hacerla tu mujer, me has menospreciado. 11 Por lo tanto, yo, el Señor, declaro: Voy a hacer que el mal contra ti surja de tu propia familia, y en tu propia cara tomaré a tus mujeres y se las entregaré a uno de tu familia, el cual se acostará con ellas a plena luz del sol. 12 Si tú has actuado en secreto, yo voy a actuar en presencia de todo Israel y a plena luz del día.”
13 David admitió ante Natán:
—He pecado contra el Señor.
Y Natán le respondió:
—El Señor no va a castigarte a ti por tu pecado, así que no morirás. 14 Pero como has ofendido gravemente al Señor, tu hijo recién nacido tendrá que morir.
15 Y cuando Natán volvió a su casa, el Señor hizo que el niño que David había tenido con la mujer de Urías se enfermara gravemente. 16 Entonces David rogó a Dios por el niño, y ayunó y se pasó las noches acostado en el suelo. 17 Los consejeros que vivían en su palacio iban a rogarle que se levantara del suelo, pero él se negaba a hacerlo, y tampoco comía con ellos.
18 Siete días después el niño murió, y los oficiales de David tenían miedo de decírselo, pues pensaban: «Si cuando el niño aún vivía, le hablábamos y no nos hacía caso, ¿cómo vamos a decirle ahora que el niño ha muerto? ¡Puede cometer una barbaridad!»
19 Pero al ver David que sus oficiales hacían comentarios entre sí, comprendió que el niño ya había muerto; pero les preguntó:
—¿Ha muerto el niño?
—Sí, ya ha muerto —respondieron ellos.
20 Entonces David se levantó del suelo, se bañó, se perfumó y se cambió de ropa, y entró en el santuario para adorar al Señor. Después fue a su casa, y pidió de comer y comió. 21 Y sus oficiales le preguntaron:
—Pero ¿qué está haciendo Su Majestad? Cuando el niño aún vivía, Su Majestad ayunaba y lloraba por él; y ahora que el niño ha muerto, ¡Su Majestad se levanta y se pone a comer!
22 David respondió:
—Cuando el niño vivía, yo ayunaba y lloraba al pensar que tal vez el Señor tendría compasión de mí y lo dejaría vivir. 23 Pero ahora que ha muerto, ¿qué objeto tiene que yo ayune, si no puedo hacer que vuelva a la vida? ¡Yo iré a reunirme con él, pero él no volverá a reunirse conmigo!
Nacimiento de Salomón
24 Después, David fue y consoló a Betsabé, su mujer. La visitó y se unió a ella, y ella dio a luz un hijo, al que David llamó Salomón. El Señor amó a este niño, 25 y así se lo hizo saber a David por medio del profeta Natán. David entonces, en atención al Señor, llamó al niño Jedidías.
David conquista Rabá
(1~Cr 20.1-3)
26 Mientras tanto, Joab lanzó un ataque contra la ciudad amonita de Rabá, y cuando ya estaba a punto de capturar la ciudad real, 27 envió a David el siguiente mensaje: «He estado atacando Rabá, y ya he capturado los depósitos de agua de la ciudad. 28 Por lo tanto, reúna ahora Su Majestad el resto de las tropas, y ataque la ciudad y captúrela, para que no sea yo quien lo haga y le pongan mi nombre.»
29 Entonces David reunió todas sus tropas y marchó contra Rabá, la atacó y la capturó. 30 Después le quitó al rey la corona de oro que llevaba en la cabeza, la cual tenía piedras preciosas y pesaba treinta y tres kilos, y esa misma corona se la pusieron a David. También sacó David de la ciudad muchísimos objetos de valor, 31 y a la gente que aún quedaba en la ciudad la sacó de allí y la puso a trabajar con sierras, trillos y hachas de hierro, y también en los hornos de ladrillo. Lo mismo hizo con todas las ciudades amonitas, y después regresó a Jerusalén con todas sus tropas.