Singascama ningyamasma intava
(Mt 19.1-12Lc 16.18)
1 Apquimpaclhec alhta mocjam Jesús. Apmiyaclhec alhta yoclhilhma Judea najan moc yoclhilhma tap vatsam Jordán. Apquilpasmeclhec alhta mocjam enlhitaoc apnaclha Jesús. Apquiltimnasamcaa alhta amyaa acno aptemaclha mataa. 2 Yejemoc alhta apquilyoyquiclho fariseos. Apquilyipconquic alhta apquilpamejitsa:
—¿Apvanqui ya enlhit eyinyoc aptava? —alhta apquiltomjac.
3 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Jalhco ilhnic nat aptomja appayvam Moisés? —alhta aptomjac.
4 Apquilatingmavoc alhta:
—Aptomjac nic nat Moisés: Apyinyovquic sat ancoc aptava, italhosquis sat vaycajac actemaclha ningyamasma intava —alhta apquiltomjac.
5 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—Apcanayquic nic nat inyicje Moisés actemaclha appayvam. Quellhip eyca ayinyemaclha alyimnatem apquilvalhoc. 6 Siclhoc ayenmoclha ilhnic nat apquilantipquiscama Dios Ingyapam asoc lhalhma anco. Apquilanac nic nat apquinavo najan quilvana. 7 Eycaso ayinyema, yoyam eyinyoc enlhit apyap najan inquin, eyipitcojoc sat aptava. 8 Apyipitcavoc sat ancoc enlhit aptava, lhama asoc sat cotnejic. Masquec actomja anit asoc, lhama asoc intomjac. 9 Mongajoyc enlhit eyinyoc Dios Ingyapam apyipitquiscama —alhta aptomjac Jesús.
10 Lhama alhta apna tingma pac Jesús. Apquilmalhningvoclhec alhta apquiltamsoycaoc actomjaclha appayvam. 11 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Apyinyovquic sat ancoc aptava enlhit coyiplovjoc aptingyeyclha moc, aptovasquic anco alyimjapma. 12 Inyinyovquic sat ancoc atava quilvana coyiplovjoc actingyeyclha poc, intovasquic anco alyimjapma —alhta aptomjac.
Jesús apquilmalhnesquiscama Dios, yoyam epasmoc insicaa
(Mt 19.13-15Lc 18.15-17)
13 Innec alhta acnalantamo insicaa apnaclha Jesús apcanyacpo epatningvomoc. Apquilyamatsam alhta eyca apquiltamsoycaoc. 14 Lhama alhta apvita apquiltomjaclha Jesús. Am alhta colcac apvalhoc, apquilpamejitsa:
—Noelmiyov nasa jelyota insicaa ayitcoc. Noelyas nasa ilhma, eyca actomja nac ancaoc Dios apquilnancascama. 15 Actomjac coo siyanya quellhip:
—Naso, am sat ancoc comac apvalhoc enlhit Dios apquilnancascama acno as insicaa, melpalhavomejec sat maa —alhta aptomjac.
16 Yejemoc alhta apquilnesa apvalhoc insicaa. Apninquina apmeoc ayitsicsaoc najan apquilmalhnesquisa, yoyam epasmoc Dios Ingyapam.
Enlhit ningilnatam inyap
(Mt 19.16-30Lc 18.18-30)
17 Apquimpaclhec alhta mocjam Jesús. Yejemoc alhta apquinincantamo lhama enlhit. Apquilticlhiquic alhta aptapnaoc nalhpop apquinmamcaclha. Appamejitsa alhta:
—Visqui aptamalma. ¿Jalhco sat otnejic, yoyam momasquingvomoc? —alhta aptomjac.
18 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Soctomja seltomja nac sictamila? Lhama apanco aptomja aptamila, Dios Ingyapam, paj poc. 19 Apyasamcoc lhip singanamaclha acnatalhesomalhca: “Nongyaa nasa poc. Notvas nasa alyimjapma. Nominyilh nasa. Notipquis nasa apvisay poc. Noyinimquis nasa. Ilyejiclhojo apyap najan inquin” —alhta aptomjac.
20 Apcatingmavoc alhta enlhit:
—Visqui, sictemaclha eyitcoc nat sictamilquiscama mataa aplhena nac lha —alhta aptomjac.
21 Apquilanoc alhta Jesús. Apcasicjavoc alhta, appamejitsa:
—Lhama asoc ayaymalhco lhip. Itajojo, itlhajac sat aclhamoclhojo apquilnatam. Ilmes sat acyanmongam solyayem enlhit mepqui apquilnatam. Colhic sat apquilnatam almamnave netin. Jeyota sat, jeyiplovjo sat mataa. Ima sat asoc timyescama —alhta aptomjac.
22 Inyitnocjavoc alhta apvalhoc as enlhit aplinga appayvam. Ayovsec alhta apvalhoc aplhinga. Ayinyemaclha aptomja ningilnatam inyap.
23 Apquilyajamcaa alhta nipyava Jesús, apquilpamejitsa apquiltamsoycaoc:
—Copvanqueje inyicje enlhit acma apquilnatam elpalhavomoc Dios apquilnancascama —alhta aptomjac.
24 Pilapcasquic alhta anco apquiltamsoycaoc apquillinga appayvam. Apquilpamejitsaclhec alhta mocjam Jesús:
—Elyalhinga, colapvanquejec enlhit alitsepayclha apnenyaoc apquilnatam, yoyam elpalhavomoc Dios apquilnancascama. 25 Avanquic sat ancoc comilanic soquitama atic voncayispoc moctoscama, copvanqueje eyca ningilnatam inyap epalhavomoc Dios apquilnancascama —alhta aptomjac.
26 Pilapcasquic alhta apquiltamsoycaoc, apquilpamejitsacpo:
—¿Soc sat enlhit yoyam evomsacpoc tap? —alhta apquiltomjac.
27 Apquilanoc alhta Jesús apquiltamsoycaoc, aptomja apquilanya:
—Paj copvanac enlhit, apvanqui eyca Dios Ingyapam. Apvanquic aclhamoclhojo asoc Dios Ingyapam —alhta aptomjac.
28 Yejemoc alhta apcatingmavo Pedro:
—Quip ilanojo. Ningilhaquic alhta aclhamoclhojo asoc ingancaoc. Ningyiplovquic mataa lhip —alhta aptomjac.
29 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo siyanya quellhip: Naso, ningyinyovquic ancoc tingma ingac, inlhoyqui laa ingilyalhinga, inlhoyqui laa meme ingac, inlhoyqui laa ingyap, inlhoyqui laa inquitquic, inlhoyqui laa ningilcacjam, Jesús ayinyemaclha najan tasic amyaa ayinyemaclha. 30 Coyeycajangvomjoc sat acyanmongam. Ongillhovamcoc sat moclhama cien mataa as nalhpop: najan tingma, najan ingilyalhinga, najan incanayc, najan ningilcaycaoc. Najan lha singminlhinaycam. Eycaso cotnejic naysicsa ningileyvam as nalhpop. Mongilmasquingvomejec sat cotmongvoycamlha nelha. 31 Ninlhamoclhojo ningilimja ingmamyi ongilaniclhac alhayi. Najan ninlhamoclhojo ningilimja alhayi, sat ongilaniclhac ingmamyi —alhta aptomjac Jesús.
Natqui aplhenayclha amamyi, yoyam ematong
(Mt 20.17-19Lc 18.31-34)
32 Apquilmiyaclhec alhta Jerusalén. Aplhinquic alhta Jesús apmamyi apquiltamsoycaoc. Pilapcasquic alhta apquiltamsoycaoc. Apquilacac alhta apquilyiplova niptamin. Yejemoc alhta apquilevamcaa lhapcavo doce apquiltamsoycaoc. Apquiltimnasquic alhta yavamlha sat cotnejic. 33 Apquilpamejitsa alhta:
—Quip elanojo, ningmiyaclhec Jerusalén. Omalhcac sat maa sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Colhic sat seyantama apnaclha apquilimja apmamyi sacerdote najan apquilyascamco apquiltemaclha. Oltamjalhcac sat sicmasom. Elanic sat, yoyam omatong. Colhic sat seyantama apnaclha metnaja judíos. 34 Ongvasmesalhcac sat maa. Colhic sat selyicpilhquitamcaa. Colhic sat alilhpaja quilyamanong najat. Omatong sat. Natqui acnim sat cotnejic olhaticjangvomoc mocjam —alhta aptomjac.
Apquilmalhnaycam lhama asoc Jacobo najan Juan
(Mt 20.20-28)
35 Apquilyoclhec alhta apnaclha Jesús Jacobo najan Juan, Zebedeo apquitquic. Apquilpamejitsa alhta:
Ningiltamjo inyicje lhip jingilyejiclhojo asoc ningilmalhnaycam.
36 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Soc asoc apquililtamjo olana? —alhta aptomjac.
37 Apquilpamejitsa alhta:
—Jingilane sat onlhic apnaclha lhip naysicsa gloria apcapongmatem apanco. Lhama sat actamilaclha, lhama sat nipsancalvelha —alhta apquiltomjac.
38 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Am elyasamcoc quellhip actomjaclha selmalhnaycam. Oynic sat coo asoc acmasca. ¿Apvancaa ya quellhip lha elyinamcoc? Oyapasalhcac sat yingmin. ¿Apvancaa ya elhnasojoc quellhip lha? —alhta aptomjac.
39 Apquilatingmavoc alhta:
—Ingvanqui.
Apquilpamejitsa alhta Jesús:
—Naso, elyinamcoc sat asoc acmasca, yoyam oynic coo. Colhic sat najan acyapasquiscama yingmin quellhip sicno coo. 40 Movanqueje coo ongvanic elhic selyascamaclha najan nesancalvelha. Apquilaneclhesqui inyicje apquiltajanem, yoyam elhnam enlhit apquilanyomap —alhta aptomjac.
41 Lhama alhta apquillinga apnaymacoc diez apquiltamsoycaoc. Apquiltanovacpec alhta Jacobo najan Juan. 42 Apquilevam alhta apquiltamsoycaoc Jesús. Aptomjac alhta apquilanya:
—Apquilyasamcoc quellhip apquiltemaclha apquilviscaa lhalhma anco. Apquilasinaquic mataa apquilancam. Apquilyimtalhnesacpec apanco nipyesicsa apquilasinaycam. 43 Noelvajanaoc nasa apquiltemaclha maa. Ningiltamjoc sat asoc ontimjic ningilyimtalhnamo, ontimjic sat ningilancam. 44 Ningiltamjoc sat ancoc ontimjic ningimja ingmamyi, ontimjic sat ningilancam. 45 Sicvaa Sictiyam Sictomja Enlhit, jeyacmoc otnejic malancam. Sicvaa, yoyam olanam enaymacoc najan omatong acyanmongam aplhamoclhojo enlhit —alhta aptomjac.
Jesús aptamilquisquiyam Bartimeo mepqui apataoc
(Mt 20.29-34Lc 18.35-43)
46 Apquilvoclhec alhta Jericó. Lhama alhta apquimpaclho mocjam Jesús. Apquilyiplaclhec alhta apquiltamsoycaoc najan enlhit appintalhnama. Lhama alhta aptepa natingma aptajanyaa eyca Bartimeo, Timeo apquitca, mepqui apataoc alhta. Nicja amay alhta apnac apquilanjeycam. 47 Lhama alhta aplinga apvisay Jesús co Nazaret, apquilpalhimcasoc eyca:
—Jesús, David Apquitca, jeyimlimojo coo —alhta aptomjac.
48 Apquilanama alhta apnaymacoc, yoyam evanma. Am alhta elyajaclhoc. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—David Apquitca, jeyimlimojo coo —alhta aptomjac.
49 Apquiningvocmec alhta Jesús. Apcanayquic alhta eltimnasquiclha. Yejemoc alhta apquiltimnasquiclho:
—Iyimnates apvalhoc. Itnimiclha netin. Jesús apquevam lipaja —alhta apquiltomjac.
50 Apyinyovquic alhta apcalomap apnilhtinga apquinmaclho netin. Apmiyacmo alhta apnaclha Jesús. 51 Aptomjac alhta Jesús:
—¿Soc asoc apquiltamjo olana?
Apcatingmavoc alhta enlhit:
—Visqui, ingyane sat colhniclha ajataoc —alhta aptomjac.
52 Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Itajiclha, meyasquiyam intamilquiscacmoc lhip.
Yejemoc alhta acnaclho apataoc. Apyiplaclhec alhta apmiyaclhilha.
Jesús enseña sobre el divorcio
(Mt 19.1-12Lc 16.18)
1 Jesús salió de Cafarnaún y fue a la región de Judea y a la que está al oriente del Jordán. Allí volvió a reunirse mucha gente a su alrededor, y él volvió a enseñarles, como era su costumbre. 2 Algunos fariseos se le acercaron y, para tenderle una trampa, le preguntaron si estaba permitido que el esposo se separara de su esposa. 3 Él les contestó:
—¿Qué les mandó Moisés?
4 Y ellos dijeron:
—Moisés permitió separarse de la esposa por medio de un certificado de divorcio.
5 Entonces Jesús les dijo:
—Moisés les dio ese mandato por lo tercos que son ustedes. 6 Pero desde el principio de la creación, “Dios los creó hombre y mujer. 7 Por eso el hombre dejará a su padre y a su madre para unirse a su mujer, 8 y los dos serán un solo ser.” Así que ya no son dos, sino uno solo. 9 Por lo tanto, nadie debe separar lo que Dios ha unido.
10 Cuando ya estaban en casa, los discípulos volvieron a preguntarle acerca de este asunto, 11 y Jesús les dijo:
—El que se separa de su esposa y se casa con otra comete adulterio contra la primera; 12 y si la mujer se separa de su esposo y se casa con otro, también comete adulterio.
Jesús bendice a los niños
(Mt 19.13-15Lc 18.15-17)
13 Llevaron a unos niños a Jesús para que los bendijera, pero los discípulos comenzaron a reprender a quienes los llevaban. 14 Jesús, al ver esto, se indignó y les dijo:
—Dejen que los niños se acerquen a mí; no se lo impidan, porque el reino de Dios es de quienes son como ellos. 15 Les aseguro que quien no recibe el reino de Dios como un niño no entrará en él.
16 Jesús tomó a los niños en sus brazos, puso sus manos sobre ellos y los bendijo.
Un hombre rico habla con Jesús
(Mt 19.16-30Lc 18.18-30)
17 Cuando Jesús retomó su camino, un hombre llegó corriendo, se arrodilló delante de él y le preguntó:
—Maestro bueno, ¿qué debo hacer para alcanzar la vida eterna?
18 Jesús le contestó:
—¿Por qué me llamas bueno? Bueno solo hay uno: Dios. 19 Ya conoces los mandamientos: “No mates, no cometas adulterio, no robes, no des falso testimonio, no engañes; honra a tu padre y a tu madre.”
20 El hombre le dijo:
—Maestro, todo eso lo he cumplido desde que era joven.
21 Jesús lo miró con cariño y le contestó:
—Una cosa te falta: anda, vende todo lo que tienes y dáselo a los pobres. Así tendrás un tesoro en el cielo. Luego, ven y sígueme.
22 El hombre, al oír esto, se afligió y se fue triste, porque tenía muchas posesiones.
23 Entonces Jesús miró a su alrededor, y dijo a sus discípulos:
—¡Qué difícil es para los ricos entrar en el reino de Dios!
24 Los discípulos se sorprendieron por lo que dijo, pero Jesús les repitió:
—Hijos, ¡qué difícil es entrar en el reino de Dios! 25 Es más fácil que un camello pase por el ojo de una aguja, que un rico entre en el reino de Dios.
26 Al oírlo, se sorprendieron aún más, y se preguntaban entre sí:
—Entonces, ¿quién podrá salvarse?
27 Jesús los miró fijamente y les contestó:
—Esto es imposible para el ser humano, pero no para Dios, porque para Dios todo es posible.
28 Pedro le dijo:
—Nosotros hemos dejado todo lo que teníamos, y te hemos seguido.
29 Jesús respondió:
—Les aseguro que cualquiera que por mi causa y por causa del evangelio haya dejado casa, o hermanos, o hermanas, o madre, o padre, o hijos, o terrenos 30 recibirá en esta vida cien veces más en casas, hermanos, hermanas, madres, hijos y terrenos, aunque sufra persecuciones; y en la vida futura recibirá la vida eterna. 31 Sepan que muchos de los que ahora son los primeros al final serán los últimos; y los que ahora son los últimos serán los primeros.
Jesús anuncia por tercera vez su muerte
(Mt 20.17-19Lc 18.31-34)
32 Iban subiendo a Jerusalén, y Jesús iba delante de los discípulos, estaban asombrados, y quienes lo seguían tenían miedo. Entonces Jesús volvió a llamar aparte a los doce discípulos y les dijo lo que le iba a pasar: 33 «Miren, ahora vamos a Jerusalén, donde el Hijo del hombre va a ser entregado a los jefes de los sacerdotes y a los maestros de la ley, que lo condenarán a muerte y lo entregarán a los extranjeros. 34 Se burlarán de él, lo escupirán, lo golpearán y lo matarán; pero tres días después resucitará.»
La petición de Santiago y Juan
(Mt 20.20-28)
35 Santiago y Juan, hijos de Zebedeo, se acercaron a Jesús y le dijeron:
—Maestro, queremos pedirte que nos hagas un favor.
36 Él les preguntó:
—¿Qué quieren que haga por ustedes?
37 Le dijeron:
—Concédenos que en tu reino glorioso nos sentemos uno a tu derecha y otro a tu izquierda.
38 Jesús les contestó:
—Ustedes no saben lo que piden. ¿Pueden beber este trago amargo que voy a beber yo, y recibir el bautismo que voy a recibir?
39 Ellos contestaron:
—Podemos.
Jesús les dijo:
—Así es. Ustedes beberán este trago amargo y recibirán el bautismo que yo voy a recibir; 40 pero a mí no me corresponde decir quién se sentará a mi derecha o a mi izquierda, pues esos puestos ya son de aquellos para quienes han sido reservados.
41 Cuando los otros diez discípulos oyeron esto, se enojaron con Santiago y Juan. 42 Entonces Jesús los llamó a todos y les dijo:
—Como ustedes saben, hay gobernantes que se creen con derecho a dominar con tiranía a los pueblos, y los grandes hacen sentir su poder sobre ellos. 43 Pero entre ustedes no debe ser así. Al contrario, quien quiera ser grande entre ustedes deberá ser su servidor, 44 y quien quiera ser el primero entre ustedes deberá ser esclavo de todos. 45 Porque ni aun el Hijo del hombre vino para que le sirvan, sino para servir y dar su vida en rescate por muchos.
Jesús sana a un hombre ciego llamado Bartimeo
(Mt 20.29-34Lc 18.35-43)
46 Llegaron a Jericó. Y ya Jesús iba saliendo de la ciudad, seguido de sus discípulos y de mucha gente, cuando un mendigo ciego llamado Bartimeo hijo de Timeo, que estaba sentado junto al camino, 47 supo que venía Jesús de Nazaret y comenzó a gritar:
—¡Jesús, Hijo de David, ten misericordia de mí!
48 Muchos lo reprendían para que se callara, pero él gritaba con más fuerza:
—¡Hijo de David, ten misericordia de mí!
49 Entonces Jesús se detuvo y dijo:
—Llámenlo.
Llamaron a Bartimeo y le dijeron:
—¡Ánimo! ¡Levántate, que Jesús te llama!
50 El hombre ciego arrojó entonces su capa y, dando un salto, se acercó a Jesús. 51 Y Jesús le preguntó:
—¿Qué quieres que haga por ti?
Él le contestó:
—Maestro, quiero recobrar la vista.
52 Jesús le dijo:
—Puedes irte; tu fe te ha sanado.
Y en aquel mismo instante Bartimeo recobró la vista y siguió a Jesús por el camino.