Apquiltajayclha mocjam apquilaoclha
1 Eycaso amyaa ayinyema Dios Visqui ingac: Otnejic sat Dios Visqui apancaoc apquilmolhama Israel, otnejic sat enlhit ajancaoc — alhta aptomjac Dios.
2 Aptomjac mocjam Visqui ingac: Ongvasicjiclhojoc sat mocjam enlhit ajancaoc. Ongvansiclhac sat payjoc yoclhilhma actamopeycaoc mepqui alhta apticyovam. Eltajiclhac sat mocjam israelitas, yoyam elhnam sat mataa — alhta aptomjac.
3 Ayinyictac coo mocjay — alhta aptomjac. Ayasicjavoc mataa quellhip cotningvoyam nelha, mepqui silvatescama aclhamoclhojo acnim.
4 Quellhip israelitas, elaniclhac sat mocjam quellhip. Quellhip elmoc sat mocjam panderetas, elitsovacsojoc sat mocjam naysicsa fiesta apancaoc.
5 Elquiniclhac sat mocjam ayimjaclha uva netin inquilhe Samaria. Eltovamcoc sat mataa acyilhna.
6 Covac sat acnim, yoyam colngalhcac apquilpayvam centinelas apquiltamilquiscama tingma netin inquilhe Efraín: ¡Noc, ongmiyaclhac sat Jerusalén, apnaclha Dios Visqui ingac! — sat eltimjic — alhta aptomjac Visqui ingac.
7 Aptomjac mocjam Visqui ingac: ¡Elitsovacsojo quellhip, elminaycmas sat mocjam! Jacob aptovana niptamin apquillhenacpoc, apquiltomja apquilimja apmamyi nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Ellingas sat apquilminaycmascama: ¡Apquilvomquiscama tap Visqui ingac! Apquilmiyovacpec alhta apquilaymomap co Israel — eltime sat apquillingascama.
8 Otajicsojoc sat mocjam apquilmomap mocjay nilhqueyja, ongvansiclhac sat apyovoclhojo lhalhma anco. Apquillhalhmaa sat mepqui apataoc najan apquilyateyaycam. ¡Allhalhmaa sat quilvanaa inlovsavo najan altimquiscama ayitca, elvotac sat enlhit appintalhnama!
9 Elvotac sat acyiplomo apquililmalhnancama, najan naysicsa apquilvinama. Onaliclhac sat amay acpeyvomo, elvitac sat acyitnamaclha yingmin actamila. Coo sicvisay apquilyap israelitas, apquilyitsomacpo sictamongvoyam Efraín, aptomja aptiyam apmamyi — alhta aptomjac.
10 Quellhip enlhitaoc lhalhma anco, elaylhojo Visqui ingac appayvam. Ellingas sat amyaa acvaycmo nicja yingmin acvanyam: Coo alhta siyilhpanquiscama israelitas. Ongvansiclhac sat mocjam, oltamilsic sat enlhit ajancaoc, apno enlhit aptamilquiscama apnatoscama nipquesic.
11 Coo sictomja sicvomquiscama tap Jacob aptovana niptamin, nipyesicsa enlhitaoc apquilyimnatem najan apquilmopvan.
12 Elvotac sat naysicsa apquilminaycmascama najan apquilitsovascama tingma Jerusalén. Ellhovamcoc sat cotlaycaoc asoc: trigo apactic, najan uva ayingmenic, najan aceite, najan apnatoscama nipquesic najan vayqui. Apquilyitsomacpo ayimjaclha ninganma actamila. Eltimjic sat apquilyimnatem cotningvoyam nelha.
13 Colitsovacsojoc sat quilvanaa ayitcoc naysicsa aljalhyincayam, najan maa apquilyimnanic, najan apquilvanyam. Oltamilquiscomoc sat apquilvalhoc, comascoc sat acmayovsa apquilvalhoc. Avanjec sat cotnejic acpayjayclha apquilvalhoc am colhno siclho acmayovsa apquilvalhoc.
14 Olmecsic sat nintom actamila anco, eltovamcoc sat sacerdotes. Olmecsic sat enlhit ajancaoc asoc altamila, acvaycmo ayastingam. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc — alhta aptomjac.
15 Aptomjac mocjam Visqui ingac: Inlingalhquic acyinamam olhma tingma Ramá. Avanjec acyapcalhomalhca najan alinlhayam. Invinec Raquél ayinyema apticyovam ayitquic. Am coyacmoc colhic actamilcaseclho (actamilquiscaseclho) avalhoc. Ayinyemaclha apsovjacpoc apticyovam ayitquic — alhta aptomjac.
16 Aptomjac Visqui ingac apcanya: Lhiya Raquél, noncoveyin nasa lhiya. Jave alhta acvanimquiscama ayitquic lhiya, elvotac sat mocjam ayitquic apquilmomap nipyesicsa cotnaja ingmoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui — alhta aptomjac.
17 Yitnec acvitangvoyacmo tap ingvalhoc. Elvotac sat mocjam apquilaoclha lhiya ayitquic. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui — alhta aptomjac.
18 Aptomjac mocjam Visqui ingac: Aclingac coo apquilpayvam najan apquiliclhangveycam co Efraín: Ingilpilhquetamquic alhta lhip, ayinyema nintemaclha vayqui acmaymenta. Lhip alhta singiltamescama, jingiltajicsojo sat mocjam ongilyamoc apnaclha lhip Dios Visqui ingac.
19 Ningyinyovquic alhta lhip, quilhvo eyca ningyanmonquiscama ingilvalhoc, ningyasingvocmec nintemaclha inganco acmasom, avanjec nincoo ningilmancactama najan aclingaycamco ingilvalhoc, ayinyema mongilyascalhma nano nintemaclha inquitcavoc — alhta intomjac siclingay.
20 Malha sictamongvoyam siyasicjayo apquilvisay co Efraín, avanjec siyasicjayo. Inlhenquic mataa evalhoc sicvita sictamongvoyam, intamjam coo evalhoc: opasmoc sat quilhvo nac jay — intomjac evalhoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui — alhta aptomjac.
21 Quellhip israelitas, noelquinatquis nasa amay apquilyasaclha alhta siclho. ¡Elyiplanta sat mocjam as amay mepqui apquilquinatquiscama! ¡Elvota sat mocjam quellhip israelitas, elhnam sat mocjam tingma apquilvanyam!
22 ¿Co laa ayinyema alyasquiyam apquilvalhoc, acno acyasquiyam quilvana ayitca? Coo sicvisay Visqui, sictimesquiscama actemaclha alhnancoc as nalhpop, malha quilvana aljalhanma enlhit (quilvana comoc sat tacja atava) — alhta aptomjac Visqui ingac.
Asoc yoyam covac sat
23 Eycaso appayvam Dios Apyimtalhnamo nipyesicsa Israel. Aptomjac alhta apquilanya: Olmeyvoc sat mocjam apquilmolhama Judá. Elhnam sat mocjam apquilaoclha nano najan tingma apquilvanyam nano. Eltimjic sat mocjam enlhitaoc apquilpayvam: ¡Colhic sat mataa ayaco as inquilhe apanco Dios, aptomja appeyvomo apanco! 24 Elhnam sat maa apquilmolhama Judá, najan tingma apquilvanyam, najan apnaycam amyip, najan apquiltamilquiscama apnatoscama. 25 Olmesic sat aptoycaoc mepqui apquilsovjomo, najan apyinaycaoc enlhit apquilyampay najan melyimnatem — alhta aptomjac Dios.
26 Aclhaticjac alhta mocjam, tasic alhta sictiyanma coo.
27 Aptomjac alhta mocjam Dios Apyimtalhnamo: Incovac sat acnim, elhamiclhac sat mocjam enlhit najan apnatoscama nipyesicsa apquilmolhama Israel najan apquilmolhama Judá. 28 Singanama alhta siclho, yoyam colhic alyapta, colhic acnatovasa, colhic sat alhacjam, colhic actimesa acmasom. Ongvanic sat, yoyam colhic allanesiclha mocjam, colhic mocjam ayinayclha actic. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios — alhta aptomjac.
29 Colngalhquejec sat mocjam apquillhanmaclha: Aptovcamquic enlhitaoc uva acyilhna lapamcaa, apquilvita apquitquic asic apmaoc — alhta intomjac. 30 Nasoc anco, enlhit aptom uva acyilhna lapamcaa, cascoc sat apmaoc. Enlhit apsilhnanomap apanco elngamcojoc sat apquitsepma — alhta aptomjac.
31 Aptomjac mocjam Dios Apyimtalhnamo: Incovac sat acnim, yoyam ollanac pacto ningmiyovmalhca alhnancoc nipyesicsa Israel najan Judá. 32 Moc actemaclha sat cotnejic pacto ningmiyovmalhca. Am nat colhno nipyesicsa apquilyeyjamcaa sicyinyovquiscama nat yoclhilhma Egipto, sicnalayquinta maa. Am nat elyiplovcasac pacto ningmiyovmalhca, sictimem nat Visqui apancaoc. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios. 33 Cotnejic sat pacto ningmiyovmalhca alhnancoc nipyesicsa enlhitaoc: Opquinic sat apquilvalhoc siyanamaclha coo, comoc sat apquilvalhoc, malha mactalhescama apquilvalhoc sat cotnejic. Otnejic sat Dios Visqui apancaoc, otnejic sat enlhit ajancaoc. Naso coo sicpayvam sicvisay Dios. 34 Coymalhquejec sat, yoyam eltamsacpoc ingmoc najan ningmolhama, elyicpilcojoc sat Dios. Elyiplovcasojoc sat Dios apyovoclhojo enlhitaoc, najan apquilvanyam, najan apquitcavoc. Omascocsic sat apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco, jelvoncamoc sat apquiltemaclha melyascalhma nano. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios — alhta aptomjac.
35 Apquillanac nic nat Dios acnim actomja ayitsasquiscama olhma. Najan piltin najan apyová apquilapongmatem alhtaa. Apquillanac nic nat yingmin acvanyam najan alyayajayam ayilhtingyovam. Apvisay Dios Apyimtalhnamo aptomja singilanya:
36 Comasquejec sat mataa asoc sillanay. Comasquejec sat mataa apquilvisay enlhit ajancaoc Israel. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios. 37 Copvanquejec lhama enlhit elyipsitic acvamlha acvinatem netin. Copvanquejec lhama enlhit esavojo asoc acnaycaoc as nalhpop. Motvacsejec sat mataa enlhitaoc Israel, sicvita inlhojo apquilsilhnanomap apanco. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios — alhta aptomjac.
38 Aptomjac mocjam Dios Apyimtalhnamo: Incovac sat acnim, yoyam ellanacpoc sat mocjam tingma ajac apvanyam. Siclhoc maa tingma nitno apvisay Hananeel, acvaycmo Puerta de Ándulo. 39 Acpeyvomo sat cotnejic mataymong apjalhtam acvaycmo inquilhe Gareb, natamin moc nicja acvaycmo Goa. 40 Mayayo sat cotnejic sicponquinquiscama alvata tacjalhpopayc najan acyitnamaclha tajap. Acyovoclhojo amyipayc nicja alvata Cedrón acvaycmo Puerta de los Caballos, ningiltimem Apquilyancaclha Nolhing, payjoc actiyapmaclha acnim. Cotvasalhquejec sat mataa cotmongvoycamlha nelha — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
Regreso de los israelitas a su patria
1 El Señor afirma: «Cuando llegue el momento, yo seré el Dios de todas las tribus de Israel, y ellas serán mi pueblo.»
2 El Señor dice:
«En el desierto me mostré bondadoso
con el pueblo que escapó de la muerte.
Cuando Israel buscaba un lugar de descanso,
3 desde lejos yo me hice presente.
Israel, yo te he amado con amor eterno;
por eso te sigo tratando con misericordia.
4 Yo te reconstruiré, Israel,
y de nuevo vendrás con panderetas
a bailar alegremente.
5 Volverás a plantar viñedos
en las colinas de Samaria,
y los que planten viñas
gozarán de sus frutos.
6 Sí, viene el día en que los centinelas
gritarán en las colinas de Efraín:
“Vengan todos, que vamos a Sión,
a presentarnos ante el Señor nuestro Dios.”»
7 El Señor dice:
«Canten de gozo y alegría por el pueblo de Jacob,
que es principal entre todas las naciones.
Hagan oír sus alabanzas y digan:
“El Señor salvó a su pueblo,
a lo que aún quedaba de Israel.”
8 Voy a hacerlos volver del país del norte,
y a reunirlos desde el último rincón del mundo.
Con ellos vendrán los ciegos y los cojos,
las embarazadas y las que ya dieron a luz;
¡volverá una enorme multitud!
9 Vendrán orando y llorando.
Yo los llevaré a corrientes de agua,
y por un buen camino, por donde no tropiecen.
Porque yo soy el padre de Israel,
y Efraín es mi hijo mayor.
10 »Naciones, escuchen la palabra del Señor
y anuncien esto en las costas lejanas:
“El Señor dispersó a Israel,
pero lo reunirá y lo cuidará
como cuida el pastor a sus ovejas.”
11 Porque el Señor rescató al pueblo de Jacob,
lo libró de una nación más poderosa.
12 »Vendrán y cantarán de alegría en lo alto de Sión;
se deleitarán con el trigo, el vino y el aceite,
con las ovejas y las reses,
¡con todos los beneficios del Señor!
Serán como una huerta bien regada,
y no volverán a perder las fuerzas.
13 Las jovencitas bailarán alegremente,
lo mismo que los jóvenes y los viejos.
Yo les daré consuelo:
convertiré su llanto en alegría,
y les daré una felicidad mayor que su dolor.
14 Daré a los sacerdotes los mejores alimentos,
y mi pueblo disfrutará en abundancia de mis bienes.
Yo, el Señor, lo afirmo.»
15 El Señor dice:
«Se oye una voz en Ramá,
de alguien que llora amargamente.
Es Raquel, que llora por sus hijos,
y no quiere ser consolada
porque ya están muertos.»
16 Pero el Señor le dice:
«Raquel, no llores más;
ya no derrames tus lágrimas,
pues tus penas tendrán su recompensa:
tus hijos volverán del país enemigo.
Yo, el Señor, lo afirmo.
17 Hay esperanza en tu futuro:
tus hijos volverán a su patria.
Yo, el Señor, lo afirmo.
18 He oído al pueblo de Efraín quejarse amargamente:
“Yo era como un novillo sin domar,
pero tú me has domado;
hazme volver a ti,
pues tú, Señor, eres mi Dios.
19 Yo me aparté de ti,
pero estoy arrepentido;
he reconocido mi pecado
y me doy golpes en el muslo;
me siento avergonzado y humillado
por los pecados de mi juventud.”
20 »El pueblo de Efraín me es un hijo amado;
es el hijo que más quiero.
Aun cuando lo reprendo,
no dejo de acordarme de él;
mi corazón se conmueve
y siento por él gran compasión.
Yo, el Señor, lo afirmo.
21 »Israel, te recomiendo poner señales en el camino,
para que vuelvas a encontrarlo fácilmente;
fíjate bien en el camino por donde anduviste.
¡Vuelve, pueblo de Israel!
¡Vuelve a tus ciudades!
22 ¿Hasta cuándo andarás errante, de un lado a otro,
como una hija descarriada?
Yo, el Señor, he creado algo nuevo en este mundo:
ahora la mujer corteja al hombre.»
Prosperidad futura de Israel
23 El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: «Cuando yo restaure a la gente de Judá, y ellos estén de nuevo en su tierra y en sus ciudades, dirán otra vez: “¡Que el Señor bendiga este monte santo donde habita la justicia!” 24 La gente de Judá y de sus ciudades, los agricultores y los pastores de rebaños vivirán ahí. 25 Pues daré de comer y de beber en abundancia a los que estén cansados y sin fuerzas.»
26 En esto, me desperté y abrí los ojos. Mi sueño me agradó.
27 El Señor afirma: «Viene el día en el que hombres y animales abundarán en Israel y en Judá. 28 Y así como estuve atento para arrancar, derribar, echar por tierra, destruir y causar daños, así también estaré vigilante para construir y plantar. Yo, el Señor, lo afirmo.
29 »Cuando llegue ese momento, no volverá a decirse: “Los padres comen uvas agrias y a los hijos se les destemplan los dientes.” 30 Porque se le destemplarán los dientes solo a quien coma uvas agrias. Cada cual morirá por su propio pecado.»
31 El Señor afirma: «Viene el día en que haré un nuevo pacto con Israel y con Judá. 32 Ese pacto no será como el que hice con sus antepasados, cuando los tomé de la mano para sacarlos de Egipto; pues ellos quebrantaron mi pacto, a pesar de que yo era su dueño. Yo, el Señor, lo afirmo. 33 El pacto que ese día haré con Israel, es el siguiente: Pondré mi ley en su corazón y lo escribiré en su mente. Yo seré su Dios y ellos serán mi pueblo. Yo, el Señor, lo afirmo. 34 Ya no será necesario que unos a otros, amigos y parientes, tengan que instruirse para que me conozcan, porque todos, desde el más grande hasta el más pequeño, me conocerán. Y yo les perdonaré su maldad y no me acordaré más de sus pecados. Yo, el Señor, lo afirmo.»
35 El Señor, que puso el sol para alumbrar de día
y la luna y las estrellas para alumbrar de noche,
que hace que el mar se agite y rujan sus olas,
que tiene por nombre el Señor todopoderoso, dice:
36 «Si un día llegaran a fallar
estas leyes que he establecido,
ese día Israel dejaría de ser mi pueblo.
Yo, el Señor, lo afirmo.
37 Si un día se llegara a medir el cielo
y a explorar la tierra hasta sus cimientos,
ese día yo rechazaría a Israel
por todo lo que ha hecho.
Yo, el Señor, lo afirmo.»
38 También el Señor afirma: «Viene el día en que mi ciudad será reconstruida, desde la torre de Jananel hasta la puerta Del Ángulo. 39 Los límites irán, en línea recta, desde allí hasta la colina de Gareb, y luego hacia Goa. 40 Todo el valle donde se entierra a los muertos y se tira la ceniza, y todos los campos que están encima del arroyo Cedrón, hasta el ángulo de la puerta De los Caballos, al oriente, me estarán consagrados, y todo esto no volverá jamás a ser derribado ni destruido.»