Aptiyaycamlha Isaac
1 Inlhanvocmec nic nat apvalhoc Dios actemaclha aplhanma nano. Apquiltamjoc nic nat Dios cotac Sara actemaclha aplhanma nano. 2 Inlovsoc nic nat intomjac Sara. Intimcasquic nic ayitca. Apvitac nic nat apquitca Abraham aptomjaclho apvanyam, acno actemaclha aplhanma ilhnic nat Dios. 3 Sara ayitca ilhnic nat. Apquiltimec nic nat Abraham apquitca apvisay Isaac. 4 Ocho acnim nic nat apvocmoc Isaac apquitcoc. Apquillanac nic nat Abraham asoc monquinatquiscama apyimpejic apquitca. Ayinyema apcanama siclhoc anco Dios. 5 Cien años nic nat apvocmoc Abraham aptiyacmo apquitca Isaac.
6 Intomjac nic nat avalhoc Sara: —Dios alhta setnesquiscama yoyam ongvictingmam (ongvasmacsic). Elasmacsic sat moclhama apquiltomja apquillingay aptiyacmo sictamongvoyam. 7 ¿Soc alhta acmovan eltimnacsic Abraham yoyam etyamoc apquitca, Sara neme ac sat etoc? Ayinyemaclha apvitac apquitca Abraham aptomjaclhojo apvanyam— nic nat intomjac avalhoc.
Quilvana Agar najan ayitca Ismael
8 Apvanamyic nic nat Isaac apquitcoc. Inyinyovcasquic nic nat neme ac inquin. Fiesta acvanyam nic nat apquillanac Abraham as acnim apyamasma neme Isaac apquitcoc. 9 Apnec nic nat Agar ayitca. Co Egipto ilhnic nat Agar. Apnayvamquic nic nat Ismael apquitcoc najan Isaac apquitcoc. Invitac nic nat Sara.
10 Intomjac nic nat ayanya Abraham: —Itipquis sat as quilvana najan ayitca. Copvanquejec sictamongvoyam Isaac epasmoc apmayclha as quilvana ayitca— nic nat intomjac.
11 Asquejec nic nat apjalhno Abraham aplhenamap apquitca.
12 Aptomjac nic nat Dios apcanya Abraham: —Noncoyitnocjojo nasa apvalhoc aplinga aplhenamap apquitca najan inquin Agar. Ilyejiclhojo sat mataa actemaclha acpayvam Sara, Isaac inquin. Ayinyemaclha etac sat lhip aplhamoclhojo aptovana, Isaac sat elinyema. 13 Najan lha moc aptava ayitca, lhip apquitca. Olhamascasiclhac sat aptovana eltimjic sat aplhamoclhojo apquilmolhama lhalhma anco.
14 Alhtooc anco nic nat aplhaticja Abraham. Appatimcasquic nic nat moc aptava nintom pan najan yingmin asoc ayimpejic najan ayitca, Ismael apquitcoc. Appayvasquic nic nat Abraham. Inlhinquic nic nat quilvana yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Beerseba. Am nic nat coyasamcoc acyasaclha. 15 Inyamasalhquic nic nat yingmin alhancoc. Yejemoc nic nat acyinyova ayitca coning yamit ayitcoc ayenma. 16 Mocjay nic nat innacmoc inquin. Am nic nat coltamjoc cotamcojo ingyitsapoc ayitca. Yejemoc nic nat aclinga acvinama ayitca. 17 Aplingac nic nat Dios actemaclha apvinama sicaa. Pilapcasquic nic nat aclinga ayinyema netin appayvam ángel Dios apcasinancama.
Aptomjac nic nat ángel apcanya sicaa inquin: —Lhiya Agar, ¿so actomja yi? Nonca nasa lhiya. Aplingac lhac Dios apvinaclha sicaa. 18 Cotnimiclha netin. Covoclha apmic ayitca. Olhamascasiclhac sat aptovana yoyam eltimjic aplhamoclhojo apquilmolhama lhalhma anco— nic nat aptomjac.
19 Aplhicmosquic nic nat Dios acyitnaclha yamilquit. Yejemoc nic nat acyajangvocmo. Inyatmec nic nat yingmin alhancoc. Inmasquic nic nat yingmin apyam ayitca. 20 Appasmec nic nat Dios as sicaa. Apvanamyic nic nat yoclhilhma actamopeycaoc. Apmopvan nic nat ingyajalhtapong yanca. 21 Apvaningvocmec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Parán. Inquilyimjapcasquic nic nat inquin lhama quilvana ayitcoc ayinyema yoclhilhma Egipto.
Aplhanma actemaclha apmayjayoclha Dios napato apvisqui Abimelec
22 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apmiyaclhec nic nat apvisqui Abimelec apnaclha Abraham. Aplhalhma ilhnic nat singilpilhtetemo apvisqui apvisay Ficol.
Aptomjac nic nat apvisqui Abimelec apcanya Abraham: —Ningyasamcoc nincoo appasmec mataa Dios aclhamoclhojo acnim. 23 Ningnam nincoo aso. Ilhen sat lhip apvisay Dios yoyam colhejec acyascacmo lhip appayvam. Mejesilhnanejec sat mataa coo. Mesilhnanejec sat mataa eyitquic najan etovana coo. Iyanmongsiclha sat lhip sictemaclha alhta siyimlaycmo lhip. Ingyimlimojo sat najan aplhamoclhojo enlhitaoc aptiyascamcaclha lhip— nic nat aptomjac.
24 Apcatingmavoc nic nat Abraham: —Pac olhenic yoyam colhejec acyascacmo— nic nat aptomjac.
25 Aplhanveclhec nic nat Abraham napatoc apvisqui Abimelec actemaclha apquilmiyongviyam yamilquit apvisqui apquilancam.
26 Apcatingmavoc nic nat Abimelec: —Paj coo olngac as amyaa. Quilhvoc siclinga lhip aplhanma. Paj jeltimnascamac lhip. Paj coo oyasamcoc enlhit aptomja apquilmasma yamilquit— nic nat aptomjac.
27 Aplhocac nic nat apvisqui Abimelec nipquesic najan vayqui. Abraham nic nat apmescama apnatoscama. Apquillhenquic nic nat as acnim actemaclha mepqui apquilyeycajascaoc colhic mataa ayimlacmo. 28 Apvoclhec nic nat Abraham apquilyancaclha apnatoscama. Apquilyacyesquic nic nat siete apnatoscama nipquesic.
29 Aptomjac nic nat apvisqui Abmimelec apcanya Abraham: —¿So actomja apquilyacyesa nac siete apnatoscama nipquesic?— nic nat aptomjac
30 Apcatingmavoc nic nat Abraham: —Pac olmecsic lhip siete sicnatoscama nipquesic, yoyam cotnatsalhquejec sat mataa actomja sicmetam as yamilquit— nic nat aptomjac.
31 Eycaso ayinyema actimem acvisay as amyip Beerseba. Ayinyema ilhnic nat apcanit apquillhanma apvisay Dios yoyam colhejec acyascacmo.
32 Apquilpenasquic nic nat apquillhanma actemaclha mepqui apquilyeycajascaoc amyip Beerseba. Apquiltajavoc nic nat mocjam apvisqui Abimelec najan singilpilhtetemo apvisqui Ficol. Apquilaoclha enlhitaoc filisteos nic nat apquilyasac. 33 Apquinaclhec nic nat Abraham amyip Beerseba lhama yamit ayitcoc acvisay tamarisco. Apquilmalhnaquic nic nat maa Abraham Dios Visqui ingac Apyimtalhnamo. 34 Acvoncaclhojo ilhnic nat apma maa Abraham yoclhilhma filisteos.
El nacimiento de Isaac
1 De acuerdo con su promesa, el Señor prestó atención a Sara y cumplió lo que le había dicho, 2 así que ella quedó embarazada y le dio un hijo a Abrahán cuando él ya era muy anciano. El niño nació en el tiempo preciso que Dios le había dicho. 3 Al hijo que Sara le dio, Abrahán le puso por nombre Isaac; 4 y lo circuncidó a los ocho días de nacido, tal y como Dios se lo había ordenado. 5 Abrahán tenía ya cien años cuando Isaac nació. 6 Sara dijo: «Dios me ha hecho reír, y todos los que lo sepan se reirán conmigo. 7 ¿Quién le hubiera dicho a Abrahán que yo llegaría a darle hijos? Sin embargo, le he dado un hijo a pesar de que él ya está viejo.»
Agar e Ismael son despedidos de la casa de Abrahán
8 El niño Isaac creció y lo destetaron, y el día en que fue destetado, Abrahán hizo una gran fiesta. 9 Pero Sara vio que el hijo que Agar, la egipcia, le había dado a Abrahán se burlaba de Isaac, 10 así que fue a decirle a Abrahán: «¡Que se vayan de aquí esa esclava y su hijo! Mi hijo Isaac no tiene por qué compartir su herencia con el hijo de esa esclava.»
11 Esto le dolió mucho a Abrahán, porque se trataba de un hijo suyo; 12 pero Dios le dijo: «No te preocupes por el muchacho ni por tu esclava. Haz todo lo que Sara te pida, porque tu descendencia vendrá por medio de Isaac. 13 En cuanto al hijo de la esclava, también haré que de él surja una gran nación, porque es hijo tuyo.»
14 Al día siguiente, muy temprano, Abrahán le dio a Agar pan y un cuero con agua; le puso todo sobre la espalda, le entregó al niño Ismael y la despidió. Ella se fue, y anduvo caminando sin rumbo fijo por el desierto de Berseba. 15 Cuando se acabó el agua que había en el cuero, dejó al niño debajo de un arbusto 16 y fue a sentarse a cierta distancia de allí, pues no quería verlo morir. Pero en cuanto ella se sentó, el niño comenzó a llorar.
17 Dios oyó que el niño lloraba, y desde el cielo el ángel de Dios llamó a Agar. Le dijo: «¿Qué te pasa, Agar? No tengas miedo. Dios ha oído el llanto del niño, ahí donde está. 18 Anda, ve a buscarlo, y no lo sueltes de la mano, pues yo haré que de él surja una gran nación.»
19 En ese momento Dios hizo que Agar viera un pozo de agua, y ella fue y llenó de agua el cuero, y le dio de beber a Ismael. 20-21 Dios ayudó al niño, y él creció y vivió en el desierto de Parán, y llegó a ser un buen tirador de arco. Más tarde su madre lo casó con una mujer egipcia.
Abrahán y Abimélec hacen un pacto
22 Más o menos por ese tiempo, Abimélec, acompañado de Ficol, el jefe de su ejército, fue a hablar con Abrahán. Y Abimélec dijo a Abrahán:
—Se ve que Dios te ayuda en todo lo que haces. 23 Por lo tanto, júrame por Dios, en este mismo lugar, que no nos harás ningún mal, ni a mí ni a mis hijos, ni a mis descendientes. Júrame que me tratarás con la misma bondad con que yo te he tratado, y que harás lo mismo con la gente de este país donde ahora vives.
24 —Te lo juro —contestó Abrahán.
25 Pero Abrahán le llamó la atención a Abimélec acerca de un pozo de agua que los siervos de este le habían quitado. 26 Y Abimélec le contestó:
—Hasta hoy no sabía nada de este asunto, pues tú no me lo habías dicho. Yo no sé quién ha podido hacer tal cosa.
27 Entonces Abrahán tomó ovejas y vacas, y se las dio a Abimélec; y aquel mismo día los dos hicieron un trato. 28 Pero como Abrahán apartó siete ovejas de su rebaño, 29 Abimélec le preguntó:
—¿Para qué has apartado estas siete ovejas?
30 Y Abrahán contestó:
—Para que estas siete ovejas que hoy te entrego sirvan de prueba de que yo hice este pozo.
31 Por eso aquel lugar se llamó Berseba, pues allí los dos hicieron un juramento.
32 Una vez hecho el trato en Berseba, Abimélec y Ficol regresaron al país de los filisteos. 33 Allí, en Berseba, Abrahán plantó un árbol, un tamarisco, e invocó el nombre del Señor, el Dios eterno. 34 Y Abrahán vivió en el país de los filisteos durante mucho tiempo.