Aptalhningvayclho Jesús tingma Jerusalén
1 Apquilamquitvoclhec alhta tingma Jerusalén. Lhama alhta apquilvaclho tingma Betfagé nicja inquilhe acvisay Olivos. Apquilapajasquic alhta Jesús apcanit apquiltamsoycaoc. 2 Aptomjac alhta apquilanya:
—Elmiyaclha sat apquilmamyi tingma apyitna nac maa. Apquilvoclhec sat ancoc maa, elvitac sat yamelyeyjaycoc nalava mactetem tama. Elliquis sat tama. Elyantimcasenta sat coo. 3 Aptomjac sat ancoc enlhit: ¿Soctomja apliquisa nac tama? Eltime sat elanic: Visqui ingac lhac apquiltamjoc —sat eltime quellhip. Memyovejec sat avtip —alhta aptomjac.
4 Invocmec alhta nelha Dios appayvam aplhanma ilhnic nat profeta Dios aplingascama:
5 Eliltimnasquiclha sat enlhitaoc tingma Sión:
“Quip elanojo, apquilhyacmec quellhip Visqui apancaoc.
Mengyajamacpo apanco. Apquinamtem yamelyeyjaycoc ayitcoc.
Acmovan colpatmam inyapmoc”
—nic nat intomjac appayvam.
6 Apquillhinquic alhta apquiltamsoycaoc. Apquilyajaclhoc alhta actomjaclha appayvam Jesús. 7 Apquilyantamentac alhta yamelyeyjaycoc acyiplomo ayitcoc. Apquiljalhyovasamco apquilantalhnama apquiltajanquisa eyca yamelyeyjaycoc. Yejemoc alhta apquinamta Jesús. 8 Aplhamoclhojo alhta enlhit apquilpayesamco apquilantalhnama amay avalhoc apmiyaclhilha. Poc enlhit apquilyatemenamquic yamit ava. Apninquinamquic alhta amay avalhoc. 9 Apquillhinquic alhta aplhamoclhojo enlhit apquilmamyi. Niptamin alhta apquilanac napocja enlhit. Apquililpalhamam alhta aplhamoclhojo enlhit:
—¡Sas, tasic anco! ¡Ningilayo apvisqui David apquitca! ¡Ningilayo aptomja apquilhyam apsoyam apvisay Visqui ingac! ¡Sas, tasic anco netin aja! —alhta apquiltomjac apquilpamesma.
10 Lhama alhta aptalhningveclho Jesús tingma Jerusalén. Inyinimquic alhta olhma tingma. Apquilpametam alhta:
—¿Soc enlhit aplhenacpo? —alhta apquiltomjac.
11 Apquiltamjoc alhta enlhitaoc:
—Jesús nac, profeta Dios aplingascama. Tingma pac Nazaret yoclhilhma Galilea —alhta apquiltomjac.
Jesús apquilantipquiscama enlhit tingma apponquinomap
12 Aptalhningvoclhec alhta Jesús congne Dios tingma apponquinomap. Apquilapajasquic alhta enlhit apquilyanmongsomap congne. Apquilyanincasamquic alhta mesa apancaoc apquilyanmonquiscama moc solyayem. Apquilyanincasamquic alhta apquiltajanem enlhit apquilhacjam yamvalhaay. 13 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Yitnec actalhesomalhca Dios appayvam: “Coo tingma ajac cotnejic sat apquilmalhnancamaclha enlhit” —nic nat intomjac appayvam. Apquiltimescasquic quellhip as tingma apquilyilhanmomaclha apquilminyilhma —alhta aptomjac.
14 Yejemoc alhta apquilvaa apnaclha Jesús enlhit mepqui apataoc najan apquilyateyaycam. Apquiltamilquiscacmec alhta Jesús. 15 Lhama alhta apquilvita apquilimja apmamyi sacerdotes najan apquilyascamco apquiltemaclha aptamjaycam sinpilapquiscama. Apquilpalhamam alhta apquitcaoc (apvapataoc) congne tingma apponquinomap: ¡Sas, tasic anco! ¡Ningilayo apvisqui David apquitca! —alhta apquiltomjac apquilpamesma. Apquillovquic alhta judíos. 16 Aptomjac alhta apcanyacpo Jesús:
—¿Aplinga ya lhquip apquiltemaclha apquitcaoc (apvapataoc)? —alhta apquiltomjac.
Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Eje, aclingac lhac. ¿Am ya elyipsatac quellhip vaycajac Dios appayvam? Inlhenalhquic maa:
Ayinyema aptimesquiscama lhip selayo apvapataoc najan sicaa ayitcaoc
—nic nat intomjac aclhanma.
17 Pilapcasquic alhta apquimpaclho Jesús. Aptipquic alhta tingma Jerusalén. Apmiyaclhec alhta tingma Betania. Aptiyanvoclhec alhta maa.
Jesús apyamascama higo yamit
18 Alhtooc alhta intomjac apquimpaclho mocjam Jesús. Aptajavoc alhta mocjam. Mayc alhta incajac. 19 Apvitac alhta higo yamit ayimja nicja amay. Apyocmec alhta inyicje. Am alhta etac acyilhna, acvamlha ava. Aptomjac alhta Jesús apcanya yamit:
—¡Coylhejec sat mataa lhiya! —alhta aptomjac.
Yejemoc alhta ayitsepa yamit. 20 Pilapcasquic alhta apquiltamsoycaoc apquilvita. Apquiltomjac alhta apquiltamsoycaoc apquilanya Jesús:
—¿Soctomja ayitsepa nac quilhvo higo yamit? —alhta apquiltomjac.
21 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, am sat ancoc elyascacmoc quellhip, elapvanic sat elvajanamcoc sictomjaclha siyanya higo yamit. Jave acvamlha aso. Apquiltomjac sat ancoc quellhip elanic as inquilhe acvinatem: “Copatyip, coyanin nayingmin acvanyam” —sat eltimjic elanic. Quilhvoc sat coyaninic. 22 Apquililmalhnaquic sat ancoc quellhip asoc, noelyasquim nasa, yoyam ellhovamcoc. Nasoc anco ellhovamcoc sat —alhta apquiltomjac.
Mayasinancama Jesús
23 Aptalhningvoclhec alhta Jesús tingma apponquinomap. Apquillhicmosquic alhta enlhitaoc. Yejemoc alhta apquiltomja apquilimja apmamyi sacerdotes najan judíos apquilyimtalhnamo apquilanya Jesús:
—¿Soc ayanem lhip ellanac as asoc? ¿Soc ayasinancama lhip? —alhta apquiltomjac.
24 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Altamjoc coo lha, yoyam olmalhnam quellhip. Jelatingmojo sat, pac oltimnacsic siyanyomalhca coo, yoyam ollanac as asoc. 25 ¿Soc ayanem Juan eyapasquisamcoc enlhit yingmin? ¿Visqui netin yai? ¿Enlhit inlhoyqui laa? —alhta aptomjac.
Lhama alhta alquitama apquilvalhoc, apquilpamejitsacpo alhta:
—Ningiltomjac sat ancoc: Visqui netin apcanem, sat etnejic jinganic: “Soctomja apquilyascacmo nac alhta” —sat etnejic. 26 Ningiltomjac sat ancoc: Enlhit apcanem, incaymalhquic ongavojoc enlhitaoc. Ayinyemaclha profeta Dios aplingascama apcanyacpoc Juan —alhta apquiltomjac.
27 Apquilatingmavoc alhta enlhitaoc:
—Lhaja, mongilyasamcoc nincoo —alhta apquiltomjac.
Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Moltimnacseje coo lha siyanyomalhca ollanac as asoc —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús apquiltemaclha apcanit enlhit
28 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc:
—Collhen apquilvalhoc actemaclha sicyitquiscama. Apcanit nic nat apquitquic enlhit. Aptomjac nic nat enlhit apcanya apquitca metnaja apquitcoc: “Sictamongvoyam, itnajam sat lhip acnim nac jay ayimjaclha uva (uva avjac)” —nic nat aptomjac. 29 Apcatingmavoc nic nat apquitca: “Eje, altamjoc coo” —nic nat aptomjac. Am nic nat eyca eyocmoc aptamjaycam. 30 Aptomjac nic nat enlhit apcanya apquitca apsilhyo: “Sictamongvoyam, itnajam sat lhip acnim nac jay ayimjaclha uva” —nic nat aptomjac. Apcatingmavoc nic nat apsilhyo: “Jeyacmoc otnajam” —nic nat aptomjac. Natamin inlhanvocmec nic nat apvalhoc, yoyam etnajam. Apyoclhec nic nat aptamjaycam. 31 Aptomjac alhta Jesús:
—¿Soc apquitca aptomja apquilyajayquiclho actomja apmayjayoclha apyap? —alhta aptomjac.
Apquilatingmavoc alhta enlhitaoc: —Apsilhyo —alhta apquiltomjac.
Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, elpalhavomoc sat apquilmamyi Visqui netin apquilnancascama enlhit apquilmam tacja solyayem najan quilvanaa alanatama, am colhno quellhip. 32 Apvaac alhta Juan yapasquiscama yingmin inyap. Apquillhicmosquic alhta actemaclha ningiltamilcasomalhco inganco. Apquilyascacmec alhta eyca quellhip. Am alhta elyascacmoc apquilmam tacja solyayem najan quilvanaa alanatama. Apquilvitac alhta inyicje quellhip apquilyanmonquiscama apquilvalhoc. Am alhta elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, yoyam melyascomoc apquiltimnaycam Juan —alhta aptomjac.
Enlhit apquiltamjaycam uva avjac
33 Aptomjac alhta mocjam Jesús: Quip elaylhojo moc sicyitquiscama: Apquinaclhec nic nat uva avjac lhama enlhit (apvisqui). Apjalhtimcasquic nic nat niyava. Apmetmec nic nat ayajapsomalhquilha acyilhna. Apquillanac nic nat apmaclha netin aptamilquiscama uva avjac.
‘Apquilmaycam nic nat siclho uva avjac apquiltamjaycam enlhit. Aplhinquic nic nat mocjay apvisqui. 34 Invocmec nic nat mocjitma acnaclhomalhquilha acyilhna. Apquilapajasquic nic nat apquilancam apnamcaclha apquiltamjaycam enlhit. Apquiltamjoc nic nat apvisqui emiclhac nicja uva acyilhna acyanmongam apquilmaycam siclho uva avjac. 35 Yejemoc nic nat apquilmacpo apquilancam. Apquilticpam nic nat apyimpejic lhama apquilancam. Apquilajac nic nat poc apquilancam. Mataymong nic nat apyinjacpoc poc apquilancam. 36 Apquilapajasquic nic nat apvisqui mocjam poc apquilancam. Aplhamasoc nic nat apquilapajascama. Apquiltanovacpec nic nat mocjam apquilancam. Innoc nic nat actomjaclha apquilvoyam apmamyi.
37 ‘Alhayi ilhnic nat apcapajasa apquitca. “Ingyacpoc sat sictamongvoyam” —nic nat aptomjac. 38 Lhama alhta apquilvita apquitca. Apquilpamejitsacpec nic nat apquiltamjaycam enlhit: “Apquitca nac, emiclhac sat apanco. Noc ongajic sat. Ingancoc inganco sat ontimiclha uva avjac” —nic nat apquiltomjac. 39 Yejemoc nic nat apmacpo apquitca. Apyinyovasacpec nic nat tap uva avjac. Apmatnec nic nat.
40 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc:
—Apvoctac sat ancoc apvisqui actomja apanco uva avjac. ¿Jalhco sat etnesquisic as apquiltamjaycam enlhit? —alhta aptomjac.
41 Apquilatingmavoc alhta enlhitaoc:
—Eyanmoncasiclhac sat apquiltemaclha enlhit apquilmapsomcaa. Emquesic sat apvisqui uva avjac apnaymacoc apquilmaycam siclho uva avjac. Elhquiclhac sat mataa acyilhna acyanmongam apquilmaycam siclho uva avjac —alhta apquiltomjac.
42 Aptomjac alhta Jesús apquilanya judíos:
—¿Am ya elyipsatac quellhip vaycajac Dios appayvam? Inlhenalhquic maa:
Mataymong apquilyamasma apquillaneycaoc tingma,
Inpiquenalhquic tingma apvojac actajescamaclha.
Eycaso aptamjaycam Visqui ingac.
Pilapcasquic anco ningvita
—nic nat intomjac aclhanma.
43 Actomjac coo silanya quellhip: Comascoc sat acna Dios apquilnancascama nipyesicsa quellhip. Elmesiclhac sat Dios Ingyapam poc enlhitaoc. Ellanac sat apquiltamjaycam altamila. 44 Aptolhnac sat ancoc enlhit netin as mataymong, ingyilhpocjacpojoc sat. Incapquic sat ancoc enlhit as mataymong, etpilcacpojoc sat —alhta aptomjac.
45 Lhama alhta apquillinga apquilimja apmamyi sacerdotes najan fariseos actemaclha apquilyitquiscama Jesús. Apquilyicpilcangvocmec alhta: Nincoo nac ningillhenalhca —alhta apquiltomjac. 46 Apquililtamjoc alhta inyicje, yoyam emacpoc Jesús. Apquilacpec alhta apnaymacoc. Profeta Dios aplingascama alhta apcanyacpo Jesús.
Jesús entra en Jerusalén
(Mc 11.1-11Lc 19.28-40Jn 12.12-19)1 Cuando se acercaron a Jerusalén, y llegaron a Betfagué, que está junto al monte de los Olivos, Jesús envió a dos de sus discípulos, 2 y les dijo:
—Vayan a la aldea que tienen enfrente. Allí encontrarán una burra atada, y un burrito con ella. Desátenla y tráiganmelos. 3 Y si alguien les dice algo, díganle que el Señor los necesita y que en seguida los devolverá.
4 Esto sucedió para que se cumpliera lo dicho por el profeta:
5 «Digan a la ciudad de Sión:
“Mira, tu rey viene a ti,
humilde, montado en un burro,
en un burrito, cría de una bestia de carga.”»
6 Los discípulos fueron e hicieron tal y como Jesús les había mandado. 7 Llevaron la burra y su cría, echaron sus mantos encima de ellos, y Jesús montó. 8 Había mucha gente. Unos tendían sus mantos por el camino, y otros tendían ramas que cortaban de los árboles. 9 Y tanto los que iban delante como los que iban detrás gritaban:
—¡Hosanna al Hijo de David! ¡Bendito el que viene en el nombre del Señor! ¡Hosanna en las alturas!
10 Cuando Jesús entró en Jerusalén, toda la ciudad se alborotó, y preguntaban:
—¿Quién es este?
11 Y la gente contestaba:
—Es el profeta Jesús, el de Nazaret de Galilea.
Jesús purifica el templo
(Mc 11.15-19Lc 19.45-48Jn 2.13-22)12 Jesús entró en el templo y echó de allí a todos los que compraban y vendían. Volcó las mesas de los cambistas, y los puestos de los que vendían palomas; 13 y les dijo:
—Está escrito: “Mi casa es casa de oración”, ¡pero ustedes la han convertido en una cueva de ladrones!
14 Allí en el templo algunas personas ciegas y cojas se acercaron a Jesús, y él las sanó. 15 Pero cuando los jefes de los sacerdotes y los maestros de la ley vieron los milagros que había hecho, y oyeron que los niños gritaban en el templo: «¡Hosanna al Hijo del rey David!», se enojaron 16 y dijeron a Jesús:
—¿Oyes lo que estos están diciendo?
Jesús les contestó:
—Sí, lo oigo. Pero ¿nunca leyeron lo que dicen las Escrituras?:
“Con los cantos de los pequeños,
de los niñitos de pecho,
has creado tu alabanza.”
17 Entonces los dejó y se fue de la ciudad a Betania, donde pasó la noche.
Jesús maldice la higuera sin fruto
(Mc 11.12-14Mc 20-25)18 Muy de mañana, de regreso a la ciudad, Jesús sintió hambre. 19 En eso, vio una higuera junto al camino y se acercó a ella, pero no encontró más que hojas. Entonces le dijo a la higuera:
—¡Nunca más vuelvas a dar fruto!
Y al instante la higuera se secó. 20 Al ver lo ocurrido, los discípulos se maravillaron y preguntaron a Jesús:
—¿Cómo es que la higuera se secó al instante?
21 Jesús les contestó:
—Les aseguro que si tienen fe y no dudan, no solamente podrán hacer esto a la higuera, sino que si dicen a este cerro: “Quítate de ahí y arrójate al mar”, así sucederá. 22 Y todo lo que pidan en oración con fe, lo recibirán.
La autoridad de Jesús
(Mc 11.27-33Lc 20.1-8)23 Después de esto, Jesús entró en el templo. Mientras estaba allí enseñando, se le acercaron los jefes de los sacerdotes y los ancianos del pueblo, y le preguntaron:
—¿Con qué autoridad haces esto? ¿Quién te dio esta autoridad?
24 Jesús les contestó:
—Yo también les voy a hacer una pregunta. Si ustedes me responden, yo les diré con qué autoridad hago esto. 25 ¿Quién envió a Juan a bautizar, Dios o alguien de este mundo?
Ellos se pusieron a discutir entre sí, y decían: «Si respondemos que Dios lo envió, nos va a decir: “Entonces, ¿por qué no le creyeron?” 26 Y no podemos decir que no fue de parte de Dios porque tenemos miedo de la gente, pues todos creen que Juan era un profeta.» 27 Así que respondieron a Jesús:
—No lo sabemos.
Entonces él les contestó:
—Pues yo tampoco voy a decirles con qué autoridad hago esto.
La parábola de los dos hijos
28 Jesús les preguntó:
—¿Qué piensan de esto? Un hombre tenía dos hijos, y le dijo a uno de ellos: “Hijo, ve hoy a trabajar a mi viñedo.” 29 El hijo le contestó: “¡No quiero ir!” Pero después cambió de parecer y fue. 30 Luego el padre se dirigió al otro, y le dijo lo mismo. Este contestó: “Sí, señor, yo iré.” Pero no fue. 31 ¿Cuál de los dos hizo lo que su padre quería?
—El primero —contestaron ellos.
Y Jesús les dijo:
—Les aseguro que los que cobran impuestos y las prostitutas ya van delante de ustedes camino al reino de los cielos. 32 Porque Juan el Bautista vino a enseñarles el camino de la justicia, y ustedes no le creyeron; en cambio, esos cobradores de impuestos y esas prostitutas sí le creyeron. Pero ustedes, aunque vieron todo esto, no cambiaron de vida, ni le creyeron.
La parábola de los labradores malvados
(Mc 12.1-12Lc 20.9-19)33 »Escuchen otra parábola: El dueño de una finca plantó un viñedo y le puso un cerco; preparó un lugar donde hacer el vino y levantó una torre para vigilarlo todo. Luego alquiló el terreno a unos labradores y se fue de viaje. 34 Cuando llegó el tiempo de la cosecha, mandó a unos siervos suyos a pedir a los labradores la parte que le correspondía. 35 Pero los labradores los agarraron y golpearon a uno, mataron a otro y apedrearon a otro. 36 El dueño volvió a mandar a otros siervos, muchos más que la primera vez; pero los labradores trataron a todos de la misma manera.
37 »Finalmente mandó a su propio hijo, pues pensó: “Sin duda, respetarán a mi hijo.” 38 Pero cuando los labradores vieron al hijo, se dijeron unos a otros: “Este es el que va a recibir la herencia; matémoslo y así nos quedaremos con su herencia.” 39 Así que lo agarraron, lo sacaron del viñedo y lo mataron.
40 »Y ahora, cuando venga el dueño del viñedo, ¿qué hará con esos labradores?
41 Le contestaron:
—Matará sin compasión a esos malvados, y alquilará el viñedo a otros labradores que le entreguen a su debido tiempo la parte de la cosecha que le corresponde.
42 Jesús les dijo entonces:
—¿Nunca leyeron en las Escrituras:
“La piedra que los constructores despreciaron
se ha convertido en la piedra principal.
¡Esto lo ha hecho el Señor!
¡Estamos maravillados!”
43 Por eso les digo que a ustedes se les quitará el reino de Dios, y se le dará a un pueblo que produzca los frutos del reino. 44 En cuanto a la piedra, cualquiera que caiga sobre ella quedará hecho pedazos; y si la piedra cae sobre alguien, lo hará polvo.
45 Cuando los jefes de los sacerdotes y los fariseos oyeron sus parábolas, se dieron cuenta de que hablaba de ellos. 46 Quisieron entonces arrestarlo, pero tuvieron miedo porque la gente creía que Jesús era un profeta.