Singanamaclha diez mandamientos
(Ex 20.1-17)
1 Apcansaclhec nic nat Moisés apyovoclhojo enlhitaoc Israel. Aptomjac nic nat apquilanya: —Quellhip enlhitaoc Israel, elaylhojo sicpayvam singanamaclha najan singascamaclha quilhvo nac jay. Colma sat apquilvalhoc, elyiplovcasojo sat mataa.
2 Aptimescasquic alhta Dios pacto actemaclha ningmiyovmalhca netin inquilhe Horeb. 3 Jave apquilvamlha ningilyeyjamcaa apquillhenamap alhta. Najan nincoo lha ningillhenamalhca ningyovoclhojo ninganayclha quip aso. 4 Appamejitcasquic alhta Dios napatavo quellhip, naysicsa talha ayinyema alhta appayvam. 5 Acnec alhta coo lha apnaclha Dios napatavo quellhip, yoyam oltimnacsic ayinyema Dios. Apquilacac alhta quellhip apquilvita talha. Am alhta elquinamtac quellhip netin mataymong acvinatem. Aptomjac alhta Dios singilanya:
6 Apvamlha pac lhama Visqui ingac aptomja Dios Apyimtalhnamo. Ingilyinyovcasquic alhta yoclhilhma Egipto ningiltimesaycamcaclha alhta nincoo. 7 Mongvanquejec ontingya quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 8 Mongvanquejec ongillana quilaycmasquiscama najan ningilyitquiscama asoc acnaycaoc netin najan asoc acnaycaoc nalhpop najan asoc acnaycaoc nayingmin. 9 Mongvanquejec ongilpayicsojo as asoc actemaclha ningayo. Apvamlha pac lhama Visqui ingac Dios aptomja apyimtalhnamo, aptomja apmasmaclha. Eyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco ningilyeyjamcaa. Elasquisic sat apyimpeoc apquitquic, najan aptovana niptamin, ayinyema apquiltanoncama ningilyeyjamcaa ingilyapmayc. 10 Ingyimlimojoc sat Dios cotmongvoycamlha nelha apyovoclhojo apquiltomja apquilasicjayo najan apquilyiplovquiscama singanamaclha ayinyema Dios.
11 Mongvanquejec ongvennam apvisay Dios Visqui ingac. Eyanmongsiclhac sat actemaclha ningvenneycam apvisay apanco.
12 Incaymalhquic ontamilsic acnim ninnayclha, ontimjic ningayo Dios Apyimtalhnamo, acno ningilanyomalhca ontimjic. 13 Ingvanquic ongiltamjam acvamlha seis acnim. Ongilpenacsojoc sat ningiltamjaycam. 14 Siete acnim acvisay acnim ninnayclha, yoyam ontimjic ningilayo Dios Apyimtalhnamo. Mongvanquejec ongiltamjam as acnim. Colapvanquejec eltamjam inquitquic, najan enlhit apquilancam najan quilvana alancam, najan ninatoscama vayqui najan yamelyeyjaycoc, najan maycaa apnaycam tingma ingac. Apquilnayclha apquilancam najan quilvana alancam colhojoc sat ninnayclha nincoo as acnim. 15 Coyitnam sat ingatic ningiltimesaycamcaclha yoclhilhma Egipto, najan aptemaclha Dios Apyimtalhnamo singyinyovquiscama as yoclhilhma. Eycaso ayinyema singanamaclha Dios ontimjic ningilayo apvisay apanco as acnim ninnayclha.
16 Incaymalhquic ongilyejiclhojo mataa appayvam tata ingac najan meme ingac, acno ningilanyomalhca ontimjic. Ajolhec sat nintiyascam as nalhpop ayinyema singmescama Dios. ,
17 Mongvanquejec ongajic poc.
18 Mongvanquejec ontovacsic actemaclha singilyimjapma.
19 Mongvanquejec ongminyilhic.
20 Mongvanquejec ontipsic apvisay poc najan acvisay moc.
21 Monvanquejec ongilanojo quilvana cotnaja intava yoyam ongyipitcojo.
Mongvanquejec ontimjic inganco poc enlhit tingma pac, poc apanco amyip, poc apanco enlhit aptimesaycam najan quilvana actimesaycam. Najan poc aptoscama vayqui najan aptoscama yamelyeyjaycoc, najan moc asoc actomja apanco poc enlhit — alhta aptomjac Dios Apyimtalhnamo — nic nat aptomjac Moisés.
Actemaclha apquilay enlhitaoc
(Ex 20.18-26)
22 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya enlhitaoc: —Eycaso appayvam apanco Dios Apyimtalhnamo apquiljalhenmo alhta quellhip apcanamcaa nicja inquilhe acvinatem. Naysicsa talha alhta ayinyema appayvam najan naysicsa yipjopay. Vamlha alhta intomjac appayvam. Aptalhesquic alhta Dios appayvam apanco anit mataymong nicjaa. Emcasquic alhta coo. 23 Apquiljalhnoc alhta quellhip as appayvam, actiyapma alhta naysicsa yatescamalhma najan naysicsa talha netin inquilhe. Elyavectac alhta quellhip apquilvisay ningayo najan apquilviscaa moclhama apquilmolhama yoyam ongilpamejitsalhcojo. 24 Apquiltomjac alhta selanya: Naso, ningvitac lhac mayayo najan apmopvan apanco Dios. Ninlingac lhac appayvam apanco ayinyema naysicsa talha. Ningyasamcoc quilhvo nac jay aptemaclha Dios epamejitsic enlhitaoc, mepqui yoyam elitsapoc. 25 Naso, ningilacac nincoo jingilmascocsic as talha acvanyam. Ningiljalhnoc sat ancoc mocjam, ongilitsapoc sat. 26 Paj lhama enlhit comopvan ingyeylhojo appayvam apanco Dios apyimnatem, ayinyema naysicsa talha acvanyam, acno ninlingay alhta nincoo. Aplingac sat ancoc enlhit, quilhvoc sat ingyitsapoc. 27 Lhip Moisés, iyoclhojo sat lhip, ingyeylhojo appayvam apanco Dios. Jingiltimnasquita sat lhip singanamaclha Dios, yoyam ongyiplovcasojo — alhta apquiltomjac selanya quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
28 Aptomjac nic nat mocjam Moisés: —Jalhnoc alhta Dios quellhip apquilpayvam seltimnascama sicnaclha coo. Aptomjac alhta seyanya: Lhip Moisés, aclingac lhac apquilpayvam as enlhitaoc. Intasic alhta apquilpayvam apnaymacoc. 29 Altamjo inyicje, yoyam elvascapoc mataa apquiltemaclha selayo najan elyiplovcasojoc mataa sicpayvam siyanamaclha. Colhic sat actamilaycam apquilvalhoc najan actamila apquileyvam. 30 Ingva, ilapajas sat apnaymacoc yoyam eltajiclha. 31 Ilha sat lhip sicnaclha coo. Osavojoc sat siltimnascama lhip sicpayvam siyanamaclha najan siyascamaclha. Iyascasingvom sat lhip apnaymacoc, yoyam elyiplovcasojo mataa yoclhilhma apquilvoycamlha — alhta aptomjac seyanya. 32 Naso, elyiplovcasojo quellhip appayvam apcanamaclha Dios mepqui apquilyeycajascaoc. 33 Elyiplovcasojo quellhip, malha ningyiplayclha amay singillhicmoscama Dios. Colhic sat actamilaycam apquilvalhoc najan actamilaycam apquileyvam aclhamoclhojo años as yoclhilhma Dios apmescama yoyam ellhovamcoc quellhip.
Los Diez Mandamientos
(Ex 20.1-17)
1 Moisés reunió a todo el pueblo de Israel y le dijo:
«Escuchen, israelitas, las reglas y ordenanzas que voy a comunicarles. Apréndanlas bien, y pónganlas en práctica.
2 »El Señor nuestro Dios hizo una alianza con nosotros en el monte Horeb. 3 No la hizo solo con nuestros antepasados, sino con todos nosotros, los que hoy estamos aquí reunidos. 4 El Señor habló con ustedes en el monte, cara a cara, de en medio del fuego. 5 Yo estaba entonces entre el Señor y ustedes, para comunicarles la palabra del Señor, ya que ustedes tenían miedo del fuego y no subieron al monte. Y el Señor dijo:
6 »“Yo soy el Señor tu Dios, que te sacó de Egipto, donde eras esclavo. 7 No tengas otros dioses aparte de mí. 8 No te hagas ningún ídolo ni figura de lo que hay arriba en el cielo, ni de lo que hay abajo en la tierra, ni de lo que hay en el mar debajo de la tierra. 9 No te inclines delante de ellos ni les rindas culto, porque yo soy el Señor tu Dios, Dios celoso que castiga la maldad de los padres que me odian, en sus hijos, nietos y bisnietos, 10 pero que trato con amor por mil generaciones a los que me aman y cumplen mis mandamientos.
11 »”No hagas mal uso del nombre del Señor tu Dios, pues él no dejará sin castigo al que use mal su nombre.
12 »”Ten en cuenta el sábado para dedicarlo al Señor, tal como el Señor tu Dios te lo ha ordenado. 13 Trabaja seis días y haz en ellos todo lo que tengas que hacer, 14 pero el séptimo día es día de reposo dedicado al Señor tu Dios. No hagas ningún trabajo en ese día, ni tampoco tu hijo, ni tu hija, ni tu esclavo, ni tu esclava, ni tu buey, ni tu asno, ni ninguno de tus animales, ni el extranjero que vive en tus ciudades, para que tu esclavo y tu esclava descansen igual que tú. 15 Recuerda que también tú fuiste esclavo en Egipto, y que el Señor tu Dios te sacó de allí haciendo uso de mucha fuerza y de gran poder. Por eso el Señor tu Dios te ordena respetar el día sábado.
16 »”Obedece y respeta a tu padre y a tu madre, tal como el Señor tu Dios te lo ha ordenado, para que vivas una larga vida y te vaya bien en la tierra que te da el Señor tu Dios.
17 »”No mates; 18 no cometas adulterio; 19 no robes, 20 ni digas mentiras en perjuicio de tu prójimo; 21 no codicies la mujer de tu prójimo, ni ambiciones la casa de tu prójimo, ni su campo, ni su esclavo, ni su esclava, ni su buey, ni su asno, ni nada que le pertenezca.”
22 »Estas son las palabras que el Señor pronunció en voz alta, de en medio del fuego y de una nube espesa, cuando todos estaban reunidos al pie del monte. Después ya no habló más, y escribió estas palabras en dos tablas de piedra, y me las entregó.
Moisés, intermediario entre Dios y el pueblo
(Ex 20.18-26)
23 »Sin embargo, cuando ustedes oyeron aquella voz que salía de entre las tinieblas, y vieron el monte en llamas, todos ustedes, los jefes de las tribus y los consejeros, vinieron a hablar conmigo 24 y me dijeron: “No hay duda de que el Señor nuestro Dios nos ha mostrado su gloria y su poder, y hemos oído su voz, que salía de en medio del fuego. Hoy hemos comprobado que Dios puede hablar con nosotros los mortales sin que muramos. 25 Pero ahora, tenemos miedo de morir consumidos por este terrible fuego. Si volvemos a escuchar la voz del Señor nuestro Dios, ¡moriremos! 26 ¡No hay persona que pueda escuchar la voz del Dios viviente, de en medio del fuego, como la hemos oído nosotros, y seguir viviendo! 27 Mejor acércate tú, y escucha todo lo que el Señor nuestro Dios te diga, y ya luego nos dirás lo que te haya comunicado, y nosotros cumpliremos lo que se nos diga.”
28 »Mientras ustedes me hablaban, el Señor estaba escuchando, y entonces me dijo: “He oído todo lo que ha dicho este pueblo, y me ha parecido muy bien. 29 ¡Espero que piensen siempre de la misma manera, y me sirvan y cumplan mis mandamientos todos los días, para que tanto ellos como sus hijos tengan siempre una vida dichosa! 30 Ve y diles que regresen a sus tiendas de campaña; 31 pero tú quédate aquí conmigo, porque te voy a comunicar todos los mandamientos, reglas y ordenanzas que les has de enseñar, para que los obedezcan en el país que les voy a dar en propiedad.” 32 Así que pongan en práctica todo lo que el Señor su Dios les ha ordenado, sin desviarse de ello para nada. 33 Obedézcanlo toda su vida para que les vaya bien y permanezcan muchos años en la tierra que él les va a dar en propiedad.