Asoc simpilapquiscama
1 Apquiltomjac nic nat profetas apquitcoc apquilanya profeta Eliseo: —Am coyov'alhma as tingma ningnamcaclha. 2 Pac ongilyacsic sat vatsam Jordán ontingyac yamit. Moclhama apquitcoc elyatemenic lhama yamit. Ongyayincasiclhac sat tingma ingac — nic nat apquiltomjac.
Apcatingmavoc nic nat: —Noc maa — nic nat aptomjac.
3 Aptomjac nic nat lhama apquitcoc apcanya: —Pac ontimjic ninlhalhma lhip — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat profeta Eliseo: —Jey, noc maa — nic nat aptomjac.
4 Aplhalhma ilhnic nat aptomjac profeta Eliseo. Apquilvoclhec nic nat vatsam Jordán. Apquilyatemenquic nic nat yamit. 5 Innilhtinquic nic nat tava naysicsa apquinquem lhama apquitcoc. Intiyacmec nic nat nayingmin.
Apquilpalhamam nic nat apquitcoc: —¡Jay, tiyacme! Jave ajanco, sicmaycam alhta — nic nat aptomjac.
6 Aptomjac nic nat profeta Dios aplingascama apcanya: —¿Jalhco actiyamlha tava? — nic nat aptomjac.
Aplhicmosquic nic nat actiyamlha. Yejemoc nic nat apyatemena yamit ayitcoc. Apyinyovquic nic nat nayingmin actiyamlha tava. Pilapcasquic nic nat actepa tava acyitna netin yingmin.
7 Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Ima sat tava — nic nat aptomjac.
Apmec nic nat tava apyimnanic.
Eliseo najan enlhitaoc Siria
8 Apnec nic nat apvisqui yoclhilhma Siria. Apquiltamjoc nic nat elnapacpoc enlhitaoc Israel. Apquilpamejitsacpec nic nat apvisqui singilpilhtetemo apancaoc.
Aptomjac nic nat apquilanya: —Elyilhanim sat quip aja — nic nat aptomjac.
9 Innec nic nat altimnasa amyaa apvisqui Israel.
Aptomjac nic nat profeta Eliseo apcanya: —Ingyavojo sat maa enlhitaoc co Siria. Apquilyilhanmec maa — nic nat aptomjac.
10 Apquilapajasquic nic nat apvisqui Israel singilpilhtetemo aplhenaclha profeta. Apquiltamilcasquic nic nat apvisqui ayinyema aplhanma profeta lhama natamin mocjam lhama. 11 Intamjam nic nat apvalhoc apvisqui co Siria.
Aptomjac nic nat apquilanya singilpilhtetemo: —¿Soc enlhit ningyesicsa aptomja apcanem? — nic nat aptomjac.
12 Apcatingmavoc nic nat lhama singilpilhtetemo: —Visqui, paj lhama apcanem. Apnec nipyesicsa enlhitaoc Israel profeta Eliseo. Apyasamcoc maa actemaclha lhip appayvam apyilhamacpo aptemaclha alhtaa. Eyqui maa aptomja apquiltimnascama apnaclha apvisqui Israel — nic nat aptomjac.
13 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya singilpilhtetemo: —Eltiyaningvomjo quellhip, elyasamcojo sat apnaclha. Ongilpilhtetic sat — nic nat aptomjac. Innec nic nat altimnasa apvisqui co Siria.
—Apnec profeta amyip Dotán — nic nat intomjac amyaa.
14 Apquilapajasquic nic nat apvisqui nolhing apcapaoc najan carros najan singilpilhtetemo appintalhnama. Apquilvocmec nic nat alhtaa. Apquilvocjingvocmec nic nat.
15 Aplhaticjac nic nat profeta apquilancam alhtooc anco. Pilapcasquic nic nat apvita enlhitaoc apvocjay tingma; najan aplhamoclhojo nolhing najan carros. Aptomjac nic nat apquilancam apcanya profeta. —Visqui, nincoo layi. ¿Jalhco sat ontemjic? — nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Nongya nasa. Tap anco apquiltomja singmasma nincoo am elhnoc enlhitaoc singvocjay — nic nat aptomjac.
17 Apquilmalhnaquic nic nat profeta: —Dios Visqui ingac. Ilmayes sat apataoc selancam — nic nat aptomjac.
Inquilmayjeclhec nic nat apataoc ayinyema Dios. Apquilyajavoc nic nat. Pilapcasquic nic nat apvita enlhitaoc nolhing apcapaoc najan carros malha naysicsa talha. Apcanam nic nat nipyava profeta Eliseo. 18 Naysicsa apquimpocjamap nic nat aptomjac Eliseo apquilmalhna: —Dios Visqui ingac. Itnesquis sat mepqui apataoc as enlhitaoc — nic nat aptomjac.
Pilapcasquic nic nat apquiltomja mepqui apataoc cotnaja ingmoc, ayinyema apquilmalhnancama profeta.
19 Aptomjac nic nat profeta apquilanya mepqui apataoc: —Jave amay aso. Jave tingma apquilquitama quellhip. Jelyiplov coo, olhicmocsic sat quellhip enlhit apquilquitama — nic nat aptomjac.
Apnalaclhec nic nat tingma Savaria. 20 Apquilvoclhec nic nat tingma Savaria. Apquilmalhnaquic nic nat profeta: —Dios Visqui ingac. Ilmayesiclha sat apataoc as enlhitaoc — nic nat aptomjac.
Inquilmayjeclhec nic nat apataoc ayinyema Dios. Apquilyajavoc nic nat. Pilapcasquic nic nat apquilvita tingma Samaria. 21 Apvitac nic nat apvisqui enlhitaoc Israel. Aptomjac nic nat apcanya: —Visqui Eliseo, ¿pa ya ongilnapoc as enlhitaoc? — nic nat aptomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Noelnajap nasa. Ayinyemaclha paj alhta elnapoc quellhip apquilmaycam yanca najan pilhpaalh. Ilmesaoc sat aptoycaoc najan yingmin apyinaycaoc. Ilapajas sat eltajojo apnaclha apvisqui apancaoc — nic nat aptomjac.
23 Apquilanesquic nic nat apvisqui acyivey aptoycaoc. Apquilapajasquic nic nat. Apquiltajaclhec nic nat apnaclha apvisqui apancaoc. Am nic nat cotalhcac mocjam quimpocjacme apquinyema yoclhilhma Siria.
Mayic ataoc tingma Samaria
24 Apcansaclhec nic nat Ben-adad, apvisqui co Siria, apyovoclhojo singilpilhtetemo, yoyam elimpocja tingma Samaria. 25 Mayic nic nat inquilnapac natingma Samaria. Invocmec nic nat ochenta monedas de plata acyanmongam ningmam yamelyeyjaycoc acmatnam apcatic. Invocmec nic nat cinco monedas de plata ningmam un litro valhaay apye (acvisay panatem yamit).
26 Aplhinquic nic nat apvisqui rey, apyiplayclha netin mataymong tingma apjalhtam.
Pilapcasquic nic nat aplinga quilvana acpayvam acyimnatem: —¡Visqui apyimtalhnamo, jepasim coo! — nic nat intomjac.
27 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: —¿Evanqui ya opasmoc lhiya, mepqui inlhojo appasmom Dios Visqui ingac? Paj coo trigo apactic, paj coo uva ayingmenic. 28 ¿So actingya yi lhiya? — nic nat aptomjac.
Incatingmavoc nic nat quilvana: —Actemaclha anco siclhalhma as quilvana. Ayanyalhquic alhta ongvajic sictamongvoyam, yoyam ontovamcoc apjapitic mocjetic nimpasmeyquiclha as acnim nac jay. Secaseclha cajic sat ayitca, yoyam ontovamcoc apjapitic secaseclha. 29 Nimpenasquic alhta ningjanma sictamongvoyam, nintovcamquic alhta. Secaseclha eyca paj ongvitac ayitca, paj ematnac, ayinyema acposcama ayitca — nic nat intomjac.
30 Aplovquic nic nat apvisqui rey, aplinga quilvana acpayvam, apyaptec nic nat aptalhnama ayinyema aclom apvalhoc. Apvitacpec nic nat apvisqui netin mataymong tingma apjalhtam, apma apava yamquintimajac coning apcalomap. 31 Aptomjac nic nat apvisqui apyimnatesa appayvam: Ematong sat as acnim nac jay profeta Eliseo, Safat apquitca. ¡Jeyajic sat Dios, apvita inlhojo mepqui apmatnam profeta! — nic nat aptomjac apvisqui.
32 Apnec nic nat Eliseo tingma pac, apnaycamó lhama apquilvanyam mayayo. Apcapajasacpec nic nat apvisqui apcasinancama. Am nic nat evocmoc mocjam Eliseo tingma.
Aptomjac nic nat Eliseo apquilanya apquilvanyam: —Ticyovam inyap nac apvisqui rey. Apcapajasquic lhac, colhic sat acyatemena eyispoc coo. Quip elaylhojo quellhip, apvoctac sat ancoc apcasinancama, elyimnates tingma apatong, metalhningvotayc sat. Apquilimjamquic maa apvisqui rey — nic nat aptomjac.
33 Naysicsa appamejitquiscama Eliseo, apvaa apvisqui apcasinancama, aptomja apcanya: —¡Avanjec ninlingaycamco acyimtalhnama mepqui singilpasmom Dios! ¡Movanquejec olaylhic mocjam! — nic nat aptomjac apvisqui.
El milagro del hacha
1 Un día, algunos profetas le dijeron a Eliseo:
—Como puedes ver, el lugar donde vivimos contigo es demasiado estrecho para nosotros. 2 Permítenos ir al río Jordán y tomar cada uno de nosotros un tronco, para construir allí un lugar donde vivir.
—Vayan —respondió Eliseo.
3 —Por favor, acompáñanos —dijo uno de ellos.
—Muy bien, los acompañaré —contestó él.
4 Y Eliseo fue con ellos hasta el Jordán, y allí se pusieron a cortar árboles. 5 De pronto, al cortar un tronco, el hacha se les cayó al agua. Entonces uno gritó:
—¡Maestro! ¡Estoy en aprietos! ¡Esa hacha era prestada!
6 —¿Dónde cayó? —le preguntó el profeta.
Aquel señaló el lugar. Entonces Eliseo cortó un palo, lo arrojó en el lugar indicado, e hizo que el hacha saliera a flote.
7 —Recógela —ordenó Eliseo.
Y aquel extendió la mano y recogió el hacha.
Eliseo y los sirios
8 Cuando el rey de Siria se preparaba para luchar contra Israel, consultaba primero a sus oficiales, y les comunicaba en qué lugares planeaba acampar. 9 Pero Eliseo mandaba a decir al rey de Israel que procurara no pasar por aquellos lugares, porque los sirios se dirigían hacia allá. 10 Y así el rey de Israel enviaba mensajeros para advertir a la gente del lugar que se mantuviera alerta.
11 El rey de Siria no entendía lo que pasaba, así que llamó a sus oficiales y les dijo:
—¡Díganme quién de los nuestros está de parte del rey de Israel!
12 Uno de ellos contestó:
—Nadie, Majestad. Lo que pasa es que Eliseo, el profeta de Israel, le hace saber al rey de Israel todo lo que Su Majestad dice, incluso en la intimidad de su dormitorio.
13 Entonces el rey de Siria ordenó:
—Averigüen dónde está, y enviaré a unos hombres a que lo capturen.
Cuando le dijeron que estaba en Dotán, 14 envió un destacamento de caballería, y carros de combate, y mucha infantería, los cuales llegaron de noche a Dotán y rodearon la ciudad. 15 A la mañana siguiente, el criado de Eliseo se levantó y, al salir, vio que el ejército rodeaba la ciudad con caballería y carros de combate, así que fue a decirle a Eliseo:
—Y ahora, maestro, ¿qué vamos a hacer?
16 Eliseo le respondió:
—No tengas miedo, porque son más los que están con nosotros que los que están con ellos.
17 Y Eliseo oró al Señor, y dijo: «Te ruego, Señor, que abras sus ojos, para que vea.» El Señor abrió entonces los ojos del criado, y este vio que alrededor de Eliseo la montaña estaba llena de caballería y de carros de fuego.
18 Cuando ya los sirios iban a atacarlo, Eliseo rogó al Señor: «Te pido que dejes ciega a esta gente.»
Y conforme a la petición de Eliseo, el Señor los dejó ciegos. 19 Entonces Eliseo les dijo:
—Este no es el camino, ni es esta la ciudad que buscan. Síganme, y yo los llevaré hasta el hombre que buscan.
Y los llevó a Samaria. 20 Al llegar allí, Eliseo hizo esta oración: «Ahora, Señor, ábreles los ojos, para que puedan ver.» Entonces ellos vieron que estaban dentro de Samaria. 21 Y cuando el rey de Israel los vio, preguntó a Eliseo:
—¿Los mato, padre mío, los mato?
22 Pero Eliseo respondió:
—No, no los mates. ¿Acaso acostumbras matar a los prisioneros de guerra? Dales de comer y de beber, y luego devuélvelos a su señor.
23 Entonces se les hizo una gran fiesta, y ellos comieron y bebieron. Luego el rey los despidió, y ellos volvieron adonde estaba su rey. Desde entonces los sirios dejaron de hacer correrías en territorio israelita.
Eliseo y el sitio de Samaria
24 Después de esto, Ben Adad, rey de Siria, reunió a todo su ejército, y fue y rodeó Samaria para atacarla. 25 Hubo entonces gran hambre en Samaria, pues el cerco fue tan cerrado que una cabeza de burro llegó a costar ochenta monedas de plata, y un cuarto de litro de estiércol de paloma, cinco monedas de plata.
26 Un día, el rey de Israel pasaba sobre la muralla, y una mujer le gritó:
—¡Majestad, ayúdeme!
27 El rey respondió:
—Si el Señor no te ayuda, ¿cómo quieres que lo haga yo? ¿Acaso puedo darte trigo o vino? 28 ¿Qué es lo que te pasa?
Ella contestó:
—Esta mujer me dijo que entregara a mi hijo para que nos lo comiéramos hoy, y que mañana nos comeríamos el suyo. 29 Entonces guisamos a mi hijo, y nos lo comimos. Al día siguiente yo le dije que entregara a su hijo para que nos lo comiéramos, pero ella lo ha escondido.
30 Al escuchar el rey lo que esa mujer decía, se rasgó las ropas en señal de furor. Como estaba sobre la muralla, la gente vio que sobre la piel vestía ropas ásperas. 31 Y el rey exclamó: «¡Que Dios me castigue duramente si este mismo día no le corto la cabeza a Eliseo, el hijo de Safat!»
32 Mientras Eliseo estaba en su casa, sentado con los consejeros del país, el rey había enviado a uno de sus hombres. Pero antes de que el enviado del rey llegara, Eliseo dijo a los consejeros:
—Ese hijo de asesino manda a alguien a cortarme la cabeza, pero cuando llegue el mensajero, cierren la puerta y sosténganla contra él, pues detrás de él se oyen los pasos de su amo.
33 Aún estaba Eliseo hablando con ellos cuando llegó el mensajero y dijo:
—Ya que esta desgracia nos la ha enviado el Señor, ¿qué más puedo esperar de él?