Cotnaja ingmoc co Moab najan co Amón
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquilpasmeclhec nic nat moabitas najan amonitas, najan meunitas, yoyam elimpocjac co Judá, apvisqui Josafat. 2 Innec nic nat altimnasa apvisqui: —¡Cotnaja ingmoc co Edom! ¡Payjoc yingmin acvanyam tap apquililhyacmoc, acvisay Mar Muerto! ¡Appintalhnama cotnaja ingmoc apquilvoy tingma Hazezón-tamar! (moc apvisay En-gadi).
3 Intiyacmec nic nat apvalhoc Josafat aplinga amyaa. Inlhenquic nic nat apvalhoc etingya Visqui ingac. Apquilanyacpec nic nat apyovoclhojo co Judá, eltimjic apquililmalhnancama, mepqui aptingyeycaoc nintom. 4 Apcaneclhec nic nat co Judá, eltimjic apquililmalhnancama yoyam epasmoc Dios Visqui ingac. 5 Apquiningvocmec nic nat Josafat nipyesicsa apnaymacoc apquilvactama tingma Jerusalén, payjoc tingma apponquinomap atrio alhnancoc. 6 Aptomjac nic nat Josafat apyimnatesa appayvam: Lhip Dios, Visqui apancaoc ningilyeyjamcaa. ¡Lhip nac Dios Visqui netin, lhip nac Visqui apancaoc apyovoclhojo enlhitaoc! Lhip nac apyimnatem apanco acma apmopvan: ¡Paj lhama enlhit comopvan ingyinmelham lhip! 7 Dios Visqui ingac, apquilantipcasquic nat lhip actomja apquilaoclha as yoclhilhma napatavo enlhitaoc Israel. Apquillhocac nat aptovana niptamin Abraham, apvisay lhip aptimem poc, elhnam sat mataa cotmongvoycamlha nelha. 8 Apquilnaclhec nat ningilyeyjamcaa as yoclhilhma, apquillanac nat tingma apponquinomap, yoyam elhic lhip. Apquiltomjac nat apquilpayvam: 9 Ningvitac sat ancoc acmasom actomja acyanmongayclha nintemaclha inganco. Ningvitac sat ancoc singilimpocjay, najan ningmasquem ataoc, najan mayic ataoc. Ontingyac sat as tingma apponquinomap apmaclha lhip, yoyam ongilmalhnac lhip, jingilpasmoc sat naysicsa ningilay. Jingilyeylhojoc sat lhip, jingilvomsic sat tap nincoo — nat apquiltomjac. 10 Pilapcasquic ningvita cotnaja ingmoc amonitas, najan moabitas, najan apquilinyema inquilhe Seir. Colapvanquejec nic nat israelitas, apquilantiyapma siclho yoclhilhma Egipto, yoyam elmilanic apquileyvomaclha cotnaja ingmoc, ayinyema lhip nic nat apmasma. Am nic nat elnapacpoc israelitas, apquilyitnocjac nic nat maa. 11 Quilhvoc ningvita singilimpocjay cotnaja ingmoc as yoclhilhma, actomja lhip apanco, ningillhoy nincoo, lhip singmescama. 12 ¡Lhip Dios Visqui ingac, iyanmongsiclha sat apquiltemaclha apancaoc cotnaja ingmoc! Mepqui ningilyimnatem nincoo napatavo appintalhnama, yoyam jingilimpocjac nincoo. Paj ongilyasamcoc nincoo, yavamlha ontimjic. ¡Ningilanoc lhip quilhvo nac jay! — nic nat aptomjac Josafat.
13 Apquilinmam nic nat napato Dios apyovoclhojo co Judá, najan maa quilvanaa, najan apquitcavoc, najan sicaa. 14 Apnaclhec nic nat espíritu apanco Dios apvalhoc Jahaziel, Zacarías apquitca, Benaia aptavin. Apquilmolhama ilhnic nat levita Asaf. Apquilyeyjamcaa ilhnic nat Jeiel najan Matanías. 15 Aptomjac nic nat apquilanya: Quellhip co Judá najan co Jerusalén najan lhip apvisqui Josafat. Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Noncotyim nasa apquilvalhoc quellhip, noela nasa apquilvita cotnaja ingmoc appintalhnama. Jave quellhip yoyam elnapacpoc cotnaja ingmoc, coo eyca olnapoc sat sicvisay Dios. 16 Elimpocja sat quellhip secaseclha. Apquililhyacmec payjoc amay acyascama tingma Ziz, elvitac sat quellhip nelha alvata, payjoc yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Jeruel. 17 Jave quellhip yoyam elnapacpoc. Ellanam sat quellhip, elanojo sictemaclha silnapma cotnaja ingmoc, silvomquiscama tap quellhip. ¡Noncotyim nasa apquilvalhoc, noela nasa quellhip co Jerusalén najan apyovoclhojo co Judá! ¡Elamyilhaoc sat secaseclha, aplhalhma quellhip Dios Visqui ingac! — nic nat aptomjac Josafat.
18 Apticlhiquic nic nat aptapnaoc Josafat, apjalhec nic nat apticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat. Apquilnasoc nic nat apyovoclhojo co Juda najan co Jerusalén, apquilayo Dios Visqui ingac. 19 Apquilminaycmasquic nic nat actemaclha apquilayo Dios Visqui apancaoc Israel, apquilvisay levitas aptovana niptamin Coat najan aptovana niptamin Coré.
20 Secaseclha ilhnic nat intomjac. Apnalhaticjac nic nat alhtoo elmiyaclha sat yoclhilhma actamopeycaoc Tecoa. Yicpintama apquillhingam apquinmaclho netin Josafat, aptomja apquilanya: Quip elaylhojo quellhip co Jerusalén najan co Judá: noelyasquim nasa Dios Visqui ingac, melacyejec sat mataa. Noelyasquim nasa profetas apquilpayvam, elmiyovacpoc sat quellhip — nic nat aptomjac.
21 Appenasquic nic nat appamejitquiscama enlhitaoc Josafat. Apcapajasquic nic nat enlhit apquilminaycmascama acyiplomo apava apquilponquinomap, ellhong sat apquilmamyi, elyiplaclhac sat singilpilhtetemo. Apquiltimec nic nat apquilayo Visqui ingac naysicsa apquilminaycmascama acvisay: Eltime sat gracias Visqui ingac, aptomja singilasicjayo cotmongvoycamlha nelha — nic nat intomjac apquilminaycmascama.
22 Inlingalhquic nic nat apquilminaycmascama actemaclha apquilayo Dios, acyiplomo apquilitsovascama. Aplhinganimcasquic nic nat apquilvalhoc cotnaja ingmoc Dios Visqui ingac. Apticyovquic nic nat amonitas najan moabitas najan co Seir, apquilvoy siclho, yoyam elimpocjac nipyesicsa co Judá. 23 Apquilimpocjac nic nat amonitas najan moabitas nipyesicsa co Seir, apquilsovjoc nic nat apquilnapma. Yiplovcoc nic nat apquilnapomap nipyesicsa cotnaja ingmoc, apticyovquic nic nat amonitas, apticyovquic nic nat moabitas. 24 Apquilvoclhec nic nat co Judá yoclhilhma actamopeycaoc, pilapcasquic nic nat apquilvita apticyovam singilpilhtetemo cotnaja ingmoc, apnaycaoc nalhpop. ¡Am nic nat ingyinyajac lhama! 25 Apvitac nic nat Josafat najan apnaymacoc cotlaycaoc apquilnatam apquilyamasma cotnaja ingmoc: aplhamoc apnatoscama, najan apquilmaycam, najan apava, najan asoc acmamnave. Am nic nat elsovjac apquilpatmaoclha. Apquilpatmaoclhec nic nat asoc apquilvitay maa acvaycmo natqui acnim.
26 Invocmec nic nat cuarto acnim. Apcaneclhec nic nat alvata Beraca, eltimjic apquilayo Dios Visqui ingac. Apquiltimec nic nat acvisay alvata Ningayoclha Dios acvaycmo as acnim actalhesomalhca as vaycajac. 27 Apquiltajaclhec nic nat enlhitaoc co Judá najan co Jerusalén, apnalayclha apvisqui Josafat. Avanjec nic nat acpayjayclha apquilvalhoc apquilvoclho tingma Jerusalén, ayinyema Dios Visqui ingac apquilnapma cotnaja ingmoc naysicsa apquilmasma co Judá. 28 Apquilvoclhec nic nat tingma Jerusalén, apquilmiyaclho tingma apponquinomap, acyiplomo apquilpayvascama salterios, najan cítaras najan trompetas.
29 Inlingalhquic nic nat amyaa apticyovam cotnaja ingmoc ayinyema Dios Visqui ingac. Apquilangvocmec nic nat apyovoclhojo enlhit actomja apquilaoclha nipyava co Judá. 30 Mepqui ilhnic nat mocjam apquilimpocjay cotnaja ingmoc nipyava co Judá, naysicsa aptimem apvisqui Josafat.
Actomjaclha nelha apvisqui Josafat
(1~R 22.41-50)31 Aptimec nic nat apvisqui nipyesicsa Judá apvisay Josafat. Invocmec nic nat treinta y cinco años aptiyascam Josafat aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo veinticinco años. Inquin nic nat acvisay Azuba, Silhi apquitca.
32 Impeyvoc nic nat aptemaclha Josafat, apno ilhnic nat apyap ninga Asa. Impeyvoc nic nat apquiltomjaclha napato Dios Visqui ingac. 33 Am nic nat conatovasalhcac quilaycmasquiscama najan acyitnamaclha quilaycmasquiscama. Am nic nat colhenac mataa apquilvalhoc enlhitaoc elyiplovcasojo Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. 34 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha apvisqui Josafat, acvisay vaycajac crónicas de Jehú, Hanani apquitca. Acyipitcayclho ilhnic nat as vaycajac acyitnamaclha apquilvisay apquilviscaa co Israel.
35 Nalhit acnim nic nat intomjac. Appasmeclhec nic nat Josafat apvisqui co Judá najan Ocozías apvisqui co Israel, cotnaja aptemaclha aptamila. 36 Aptomjac nic nat socio apquillanay barcos tiyascam nayingmin, colyacsic tingma Tarsis. Inquillanalhquic nic nat barcos tingma Ezión-geber. 37 Aptomjac nic nat malha profeta appayvam Eliazer de Maresa, Dodava apquitca, aptomja apcanya Josafat: Conatovasalhcac sat barcos apquillanay lhip, ayinyema appasmeyquiclha Ocozías — nic nat aptomjac. Nasoc nic nat aplhanma. Innatovasalhquic nic nat barcos, am nic nat colmiyaclha tingma Tarsis.
Victoria sobre Moab y Amón
1 Algún tiempo después, los moabitas y los amonitas, aliados con los meunitas, atacaron a Josafat. 2 Entonces algunos fueron a decirle: «¡De Edom, del otro lado del mar Muerto, viene un gran ejército contra ti! ¡Ya están en Jasesón Tamar!» (Jasesón Tamar es lo mismo que Engadí.)
3 Josafat sintió miedo y decidió acudir al Señor. Así que anunció un ayuno en todo Judá, 4 y la gente de Judá se reunió para pedir ayuda al Señor. De todas las ciudades de Judá llegó gente. 5 Josafat se puso en pie en medio del pueblo de Judá que se había reunido en Jerusalén, frente al atrio nuevo del templo del Señor, 6 y exclamó: «Señor, Dios de nuestros antepasados, ¡tú eres el Dios del cielo, tú gobiernas a todas las naciones! ¡En tus manos están la fuerza y el poder: nadie puede oponerte resistencia! 7 Dios nuestro, tú arrojaste de la presencia de tu pueblo Israel a los habitantes de este territorio, y se lo diste para siempre a los descendientes de Abrahán, tu amigo. 8 Después de haberse establecido aquí, construyeron un templo para ti, y dijeron: 9 “Si nos viene algún mal como castigo, sea la guerra, la peste o el hambre, nos presentaremos delante de este templo, porque tú estás en este templo, y te pediremos ayuda en nuestras angustias, y tú nos escucharás y nos salvarás.” 10 Pues ahora, aquí están los amonitas, los moabitas y los de la montaña de Seír, en cuyos territorios no quisiste que entraran los israelitas cuando venían de Egipto, sino que se apartaron de ellos y no los destruyeron. 11 En pago de eso, ahora nos atacan para arrojarnos de tu propiedad, la tierra que tú nos diste como propiedad. 12 Dios nuestro, ¿no vas a castigarlos? Pues nosotros no tenemos fuerza suficiente para hacer frente a ese gran ejército que nos ataca. ¡No sabemos qué hacer; por eso tenemos los ojos puestos en ti!»
13 Todo Judá estaba en pie delante del Señor, incluyendo sus mujeres y sus hijos, y los niños más pequeños. 14 Y estando todo el pueblo reunido, un levita descendiente de Asaf quedó poseído por el espíritu del Señor; era Jahaziel hijo de Zacarías, nieto de Benaías, el cual era hijo de Yeguiel y nieto de Matanías. 15 Y Jahaziel dijo: «Pongan atención, habitantes de Judá y de Jerusalén, y tú, rey Josafat. El Señor les dice: “No tengan miedo ni se asusten ante ese gran ejército; esta guerra no es de ustedes, sino de Dios. 16 Bajen mañana a atacarlos. Vienen subiendo por la cuesta de Sis, y ustedes los encontrarán en el extremo del arroyo que está frente al desierto de Jeruel. 17 No son ustedes los que van a pelear esta batalla. Tomen posiciones, quédense quietos, y verán cómo el Señor los librará. ¡Habitantes de Jerusalén y de todo Judá, no tengan miedo ni se asusten; marchen mañana contra ellos, porque el Señor está con ustedes!”»
18 Entonces Josafat se arrodilló y se inclinó hasta tocar el suelo con la frente. También los habitantes de Judá y Jerusalén se postraron ante el Señor para adorarlo. 19 Y los levitas descendientes de Coat y los descendientes de Coré empezaron a alabar en voz muy alta al Señor, Dios de Israel.
20 A la mañana siguiente se levantaron temprano para ponerse en camino hacia el desierto de Tecoa. En el momento de salir, Josafat se puso en pie para decirles: «Escúchenme, habitantes de Jerusalén y de Judá: confíen en el Señor, su Dios, y se sentirán seguros; confíen en sus profetas, y todo les saldrá bien.»
21 Y después de consultar con el pueblo, nombró a algunos cantores para que, vestidos con ropas sagradas y marchando al frente de las tropas, alabaran al Señor con el himno: «Den gracias al Señor, porque su amor es eterno.»
22 Luego, en el momento en que empezaron a cantar con alegría himnos de alabanza, el Señor creó confusión entre los amonitas, los moabitas y los de la montaña de Seír, que venían a atacar a Judá, y fueron derrotados. 23 Pues los amonitas y los moabitas atacaron a los de la montaña de Seír y los destruyeron por completo, y después de acabar con ellos, se destruyeron unos a otros. 24 Cuando los hombres de Judá llegaron al sitio desde donde se ve el desierto, y miraron hacia el ejército enemigo, solo vieron cadáveres tendidos en el suelo. ¡Nadie había logrado escapar! 25 Entonces Josafat y su gente acudieron a recoger lo que habían dejado los enemigos, y encontraron gran cantidad de ganado, armas, vestidos y objetos valiosos, y se apoderaron de todo. Había tantas cosas, que no podían llevárselas todas. Era tal la cantidad, que durante tres días estuvieron recogiendo los despojos.
26 El cuarto día se reunieron en el valle de Beraca, y allí bendijeron al Señor. Por eso llamaron aquel lugar el valle de Beraca, nombre que lleva hasta hoy. 27 Después, todos los hombres de Judá y de Jerusalén, con Josafat al frente, regresaron a Jerusalén muy contentos, porque el Señor les había dado motivo de alegría a costa de sus enemigos. 28 Cuando llegaron a Jerusalén, fueron al templo del Señor al son de salterios, cítaras y trompetas.
29 Al saber que el Señor había luchado contra los enemigos de Israel, todas las naciones se llenaron de miedo a Dios. 30 Y así el reinado de Josafat siguió tranquilo, porque Dios le concedió paz con los países vecinos.
Resumen del reinado de Josafat
(1~R 22.41-50)31 Así Josafat reinó sobre Judá. Tenía treinta y cinco años cuando comenzó a reinar, y durante veinticinco años reinó en Jerusalén. Su madre se llamaba Azuba, y era hija de Siljí.
32 Josafat se condujo con rectitud, como Asa, su padre. Sus hechos fueron rectos a los ojos del Señor. 33 Sin embargo, los santuarios de lugares altos no fueron quitados, pues el pueblo todavía no estaba firme en su propósito de seguir al Dios de sus antepasados.
34 El resto de su historia, desde el principio hasta el fin, está escrito en las crónicas de Jehú hijo de Jananí, y está incluido en el libro de los reyes de Israel.
35 Más tarde, Josafat, rey de Judá, se alió con Ocozías, rey de Israel, el cual se comportaba perversamente. 36 Se hizo su socio para construir barcos para ir a Tarsis, y los construyeron en Ezión Guéber. 37 Entonces Eliezer, de Maresa, hijo de Dodías pronunció contra Josafat esta profecía: «Por haberte asociado con Ocozías, el Señor va a hacer pedazos lo que tú has hecho.» Y, en efecto, los barcos se hicieron pedazos y ya no pudieron ir a Tarsis.