Apquiltemaclha apquilmolhama Coré
1 Apnec nic nat lhama levita nipyesicsa apquilmolhama (aptovana) Coat, apvisay Coré, Izhar apquitca. Apquillhalhmaa ilhnic nat apnatqui apnaymacoc apquilmolhama Rubén, apvisay nic nat Datán, poc nic nat Abiram, Aliab apquitquic poc nic nat On, Pelet apquitca. 2 Apquilinmelham nic nat Moisés. Apcaneclhec nic nat mocjam doscientos cincuenta israelitas apquilyimtalhnamo, apquiltimesaycam nic nat consejeros, apquiltemaclha siclho apquiltamila.
3 Apcaneclhec nic nat maa apnaclha Moisés najan Aarón, apquiltomja apquilanya: —¡Vamlha eltime! ¡Aptemaclha apanco lhip Moisés najan lhip Aarón, apquilyimtalhnesomacpo apanco ningyesicsa! ¡Ningyovoclhojo nincoo singilyacyescama Dios! ¿So actomja yi apquilyimtalhnesacpo apanco quellhip? — nic nat apquiltomjac.
4 Pilapcasquic nic nat aplinga Moisés, apjalhec nic nat acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat.
5 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Coré najan apnaymacoc apquillhalhmaa: —Jingilyascasingvomoc sat secaseclha alhtoo Dios, ongilyasamcojo apquilvamlha eltimjic apquilponquinomap apquiltingyasquiscama ofrendas, yoyam colhic alvatna talha. Apvanquic mataa apvamlha Dios apquilyacyescama. 6 Quip elaylhojo sicpayvam: Elnalanta sat quellhip Coré apnaymacoc najan apquillhalhmaa. 7 Elma sat apquilmaycam alpayjem najan asoc acmasis netin atilh, ingyaniclha sat napato Dios. Ongilyasamcojo aptomja Dios apquilyacyescama, aptomja apponquinomap. ¡Vamlha! — nic nat aptomjac Moisés.
8 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Coré: —Quellhip levitas, ellaylhojo sicpayvam: 9 ¿Innatjavo ya apquilvalhoc quellhip napato Dios, aptomja apquilyacyescama quellhip yoyam eltimesam carpa apponquinomap, colhojoc apquiltimesaycam enlhitaoc Israel? 10 Apquiltamjoc Dios eltimesam lhip najan apnaymacoc levitas napato Dios Visqui ingac. ¿So actomja yi apquililtamjoc quellhip eltimjic sacerdotes? 11 ¡Jave apquilvenneycam quellhip Aarón, lhip aptomja apvenneycam najan apnaymacoc Dios! — nic nat aptomjac Moisés.
12 Apcapajasquic nic nat Moisés, colhic altimnasa Datán najan Abiram, Eliab apquitquic.
Apquilatingmavoc nic nat as apcanit: —Paj. Mongilyoclhejec sat apnaclha Moisés — nic nat apquiltomjac. 13 Apquilapajasquic nic nat, colhic altimnasa Moisés: Lhip alhta singyinyovquiscama yoclhilhma Egipto, ningvitay alhta acyitnamaclha leche najan apquimjaclha yovjan, cotlaycaoc nintom. Ingilnalantac lhip as yoclhilhma actamopeycaoc, yoyam ongilitsapoc, naysicsa aptemaclha apyimtalhnesomacpo apanco lhip, etnejic visqui ingac. 14 Am alhta jingnaliclhac mataa yoclhilhma acyitnamaclha cotlaycaoc nintom, paj ongvitac acyitnamaclha leche, paj apquimjaclha yovjan, paj mataa amyipayc, paj najan uva avjac. ¡Apmopvan amyaa nac lhip, mongilyoclhejec sat apnaclha lhip! — nic nat apquiltomjac.
15 Aplovquic nic nat Moisés. Aptomjac nic nat Moisés apcanya Dios: —¡Nongyasicjiclhojo nasa as apcanit! ¡Nomá nasa tacja ofrenda apquilmescama nasa! ¡Coo eyca, paj otvasac mataa as apcanit najan apnaymacoc, paj coo omac tacja lhama yamelyeyjaycoc! — nic nat aptomjac Moisés napato Dios.
16 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Coré: —Ivota sat lhip najan apnaymacoc secaseclha apnaclha Dios. Jingilpasmoc sat Aarón. 17 Elsanta sat apquilmaycam najan asoc acmasis avalhoc apquilmaycam alpayjem. Apcanyacpec lhip najan Aarón najan doscientos cincuenta apquillhalhmaa elvota apnaclha Dios.
18 Apquilsantac nic nat apyovoclhojo enlhit apquillhenamap apquilmaycam alpayjem, ava lhoc maa atilh najan asoc acmasis, apninquina payjoc carpa apponquinomap. Apquilvajanamquic nic nat Moisés najan Aarón. 19 Apquimja apmamyi ilhnic nat Coré apnamcaclha apquillhalhmaa payjoc carpa apponquinomap. Invitalhquic nic nat Dios gloria apanco mayayo, aptomja apyimtalhnamo napatavo enlhitaoc.
20 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés najan Aarón: 21 —¡Elyamyiclha siclho! ¡Onatovacsic sat quilhvoc anco as enlhitaoc apquilinmelhaycam! — nic nat aptomjac Dios.
22 Apquilatingmavoc nic nat, apquiljalha acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat: —¡O Dios! Lhip aptomja apyimnatescama apnenyaoc enlhit, elnapoc sat apyovoclhojo enlhitaoc apquilsilhnanomap, ayinyema apsilhnanomap apanco lhama enlhit, ¿so actomja yi? — nic nat aptomjac Moisés.
23 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 24 Ilapajas sat poc enlhitaoc israelitas, elyamyiclha carpa apponquinomap apnamcaclha Coré, najan Datán, najan Abiram — nic nat aptomjac.
25 Apquinmaclhec nic nat netin Moisés, apnalaclho apquilvanyam mayayo, apquilmiyaclho apnaclha Datán najan Abiram.
26 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya enlhitaoc: —Elyamyiclha quellhip as enlhit apquilmapsomcaa, noelnatim nasa apquilnatam, elmasquingvomoc sat lhama quellhip ayinyema melyascalhma as apquilmapsomcaa — nic nat aptomjac.
27 Apquilyamyeclhec nic nat enlhitaoc apnamcaclha Coré, najan Datán, najan Abirám, payjoc carpa apancaoc, najan apnatamcaa, najan apquitquic.
28 Aptomjac nic nat mocjam Moisés: —Melquinatsejec sat quellhip quilhvo nac jay, actomja nasoc anco selyacyescama Dios ollanac as asoc, jave sictomjaclha ajanco. 29 Apquilvitac sat ancoc quellhip elitsapoc as enlhitaoc, acno apquitsepma ingmoc, cotnejic sat movan amyaa selyacyescama Dios nipyesicsa quellhip. 30 Apquilvitac sat ancoc quellhip simpilapquiscama, comayjiclhac sat as nalhpop, conasepoc sat as enlhitaoc najan asoc apancaoc, elpalamoc sat malhic congno, elyasamcojo quellhip: ayinyema alhta apquilvenneycam as enlhitaoc Dios — nic nat aptomjac.
31 Appenasquic nic nat Moisés appamejitquiscama. Inmayjeclhec nic nat as nalhpop apnamcaclha as enlhitaoc. 32 Innasipquic nic nat apyovoclhojo apquillhalhmaa Coré, acyiplomo apquilmolhama familias najan apquilnatam. 33 Apquilpalacmec nic nat malhic congno naysicsa apquiltimem apquilyimnatem (melitsepmaclha mocjam) najan maa apquilnatam. Incapeclhec nic nat mocjam acmayjem. Am nic nat elvitacpoc mocjam nipyesicsa apnaymacoc israelitas. 34 Intiyacmec nic nat apquilvalhoc israelitas apquillinga apquilpalhamaycam congne malhic congno. Apquinyajamquic nic nat apquilpalhamamcaa: ¡Elavojo! ¡Jingilnasepoc sat malhic congno! — nic nat apquiltomjac. 35 Apcapajasquic nic nat Dios talha, actomja alnapma doscientos cincuenta apquilmapsomcaa, apquilsantama siclho asoc acmasis apnaclha Dios.
36 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 37 Ilapajas sat Eleazar, Aarón apquitca, colhic ayilhpansa atilh najan asoc acmasis acyitna siclho apquilmaycam alpayjem. 38 Apquillingamcoc alhta apquilitsepma enlhit melyascalhma. Colmiyovalhcac sat apquilmaycam alpayjem, ayinyema innec alhta alninquina payjoc altar apquilvatnamaclha asoc macmescama Dios. Colticpalhcac sat cotniclha chapa, colhic sat acyipitsa altar ayimpejic as chapa. Elangvomoc sat mataa israelitas apquilvita — nic nat aptomjac Dios.
39 Apcapajasquic nic nat Eleazar, colhic sat ayansayclha apquilmaycam alpayjem allanomalhca bronce, apquilsantama siclho enlhit melyascalhma apquilmeta (naysicsa talha), colhic sat allana chapa najan colhic sat acyipitsa altar ayimpejic apquilvatnamaclha. 40 Incaymalhquic elavojoc mataa israelitas. Paj poc enlhit apmopvan elvitic talha netin altar apquilvatnamaclha asoc acmasis, apquilvamlha Aarón aptovana najan aptovana niptamin. Poc enlhit elngamcojoc sat acyanmongayclha, acno apquillingaycamco Coré najan apquillhalhmaa. Apquilvajanamquic nic nat mataa, acno apcanama siclho Dios, aplingascama Moisés apcanyacpo ellana Eleazar.
41 Moc acnim nic nat intomjac. Apquiltomjac nic nat apyovoclhojo israelitas apquilinmelhaycam Moisés najan Aarón.
Apquiltomjac enlhitaoc apquilanya: —¡Lhip Moisés najan Aarón, apquiltomja apquilnapma enlhitaoc! — nic nat apquiltomjac.
42 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo enlhit nipyava Moisés najan Aarón. Apmiyaclhec nic nat carpa apponquinomap Moisés najan Aarón. Pilapcasquic nic nat acvitalhco yipjopay ayajapvaa carpa apponquinomap, naysicsa maa Dios gloria apanco mayayo. 43 Apquilvocmec nic nat Moisés najan Aarón carpa apponquinomap.
44 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 45 ¡Iyamyiclha sat lhip as enlhitaoc, olnapoc sat quilhvo nac jay! — nic nat aptomjac.
Apquiljalhec nic nat Moisés najan Aarón acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat.
46 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —Itingya sat apquilmaycam acpayjem, najan atilh avalhoc, najan asoc acmasis netin atilh. Ipeyvojo sat nipyesicsa enlhitaoc apquinmamcaclha. Ilmalhna sat Dios, yoyam ingyasicjiclhojo mocjam as enlhitaoc. Invoctac mocjam apyanmongsayclha Dios apquiltemaclha apancaoc enlhit — nic nat aptomjac.
47 Apquilyajaclhoc nic nat appayvam ayinyema Moisés. Appeyvoc nic nat Aarón apquinmamcaclha enlhitaoc. Apquillingamcoc nic nat napocja enlhitaoc acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc. Apquilmalhnescasquic nic nat Aarón, ingyasicjiclhojo sat mocjam Dios elmeyvoc enlhitaoc apquillingaycamco. 48 Apquiningvocmec nic nat Aarón payjoc naysicsa, lhama nicja apquilyitnama enlhit apjapaoc, moc nicja apcanaycam enlhit melitsepma mocjam, ayinyema Aarón. Inmasquec nic nat ningmasquem alnapma. 49 Invocmec nic nat apquilitsepma catorce mil setecientos enlhit, mepqui alyipsatomalhca apquilitsepma siclho enlhit apquilmapsomcaa apquillhalhmaa Coré. 50 Inmasquec nic nat plaga ningmasquem. Aptajavoc nic nat mocjam Aarón carpa apponquinomap, epamejitsacpoc sat mocjam Moisés.
La rebelión de Coré y su castigo
1 Un levita llamado Coré, que era hijo de Isar y nieto de Coat, y tres hombres más de la tribu de Rubén, llamados Datán y Abirán, hijos de Eliab, y On hijo de Pelet, 2 se rebelaron contra Moisés. A ellos se les unieron otros doscientos cincuenta israelitas, hombres de autoridad en el pueblo, que pertenecían al grupo de consejeros y tenían buena fama. 3 Todos ellos se reunieron, se enfrentaron con Moisés y Aarón, y les dijeron:
—¡Basta ya de privilegios! Todo el pueblo ha sido consagrado por Dios, y el Señor está con todos nosotros. ¿Por qué se levantan ustedes como autoridad suprema sobre el pueblo del Señor?
4 Al oír esto, Moisés se inclinó hasta tocar el suelo con la frente, 5 y dijo a Coré y a los que lo seguían:
—Mañana por la mañana el Señor hará saber quién le pertenece y quién le está consagrado y puede presentarle las ofrendas. Solo podrá presentarle ofrendas aquel a quien el Señor escoja. 6 Hagan lo siguiente: traigan los incensarios de Coré y sus compañeros, 7 pónganles brasas, échenles incienso y colóquenlos mañana delante del Señor. Aquel a quien el Señor escoja es el que le está consagrado. ¡Y basta ya, levitas!
8 Luego, dijo Moisés a Coré:
—Óiganme, levitas: 9 ¿Les parece poco que el Dios de Israel los haya escogido a ustedes de entre el pueblo de Israel, y que estén cerca de él y se ocupen de los oficios del santuario del Señor, y presten este servicio al pueblo? 10 El Señor ha querido que tú y los demás miembros de tu tribu, los levitas, estén cerca de él, ¿y ahora ambicionan también el sacerdocio? 11 Realmente, Aarón no es nadie para que hablen mal de él; es contra el Señor contra quien tú y tus compañeros se han rebelado.
12 Luego Moisés mandó llamar a Datán y a Abirán, hijos de Eliab, pero ellos respondieron:
—No queremos ir. 13 ¿Te parece poco habernos sacado de un país donde la leche y la miel corren como el agua, para hacernos morir en el desierto, que, además, quieres ser nuestro jefe supremo? 14 Tú no nos has llevado a ningún país donde la leche y la miel corran como el agua, ni nos has dado campos ni viñedos. ¿Quieres que todos se dejen llevar como si fueran ciegos? No, no iremos a verte.
15 Entonces Moisés se enojó mucho, y dijo al Señor:
—¡No aceptes sus ofrendas! Yo no les he quitado a ellos ni siquiera un asno, y tampoco le he hecho mal a ninguno de ellos.
16 Después Moisés dijo a Coré:
—Preséntense mañana tú y tus compañeros, delante del Señor. Aarón también estará allí. 17 Que cada uno lleve su incensario y le ponga incienso. Tú y Aarón llevarán también su incensario, y lo pondrán delante del Señor, junto con los otros doscientos cincuenta.
18 Entonces cada uno tomó su incensario, le puso brasas e incienso y se colocó, junto con Moisés y Aarón, delante de la tienda del encuentro. 19 Coré ya había reunido contra ellos a todo el pueblo frente a la tienda del encuentro. Entonces la gloria del Señor se manifestó ante todo el pueblo, 20 y el Señor les dijo a Moisés y a Aarón:
21 —¡Apártense de ese pueblo, que voy a destruirlo en un momento!
22 Pero ellos, inclinándose hasta tocar el suelo con la frente, dijeron:
—Oh Dios, tú que das la vida a todos los hombres, ¿vas a enojarte con todo el pueblo por el pecado de un solo hombre?
23 Y el Señor respondió a Moisés:
24 —Diles a todos los israelitas que se aparten de la tienda donde están Coré, Datán y Abirán.
25 Moisés se levantó, seguido por los ancianos de Israel, y fue a donde estaban Datán y Abirán. 26 Entonces le dijo al pueblo:
—Apártense de las tiendas de esos perversos, y no toquen nada de lo que les pertenece, no vaya a ser que también ustedes mueran por el pecado de ellos.
27 El pueblo se apartó de donde estaban Coré, Datán y Abirán. Datán y Abirán estaban a la entrada de su tienda, con sus mujeres y sus hijos. 28 Y Moisés continuó:
—Con esto voy a probarles que es el Señor quien me ha enviado a hacer todas estas cosas, y que no las hago por mi propia voluntad. 29 Si estos hombres mueren de muerte natural, como los demás hombres, es que el Señor no me ha enviado; 30 pero si el Señor hace algo extraordinario, y la tierra se abre y se los traga a ellos con todo lo que tienen, y caen vivos al fondo de la tierra, entonces sabrán ustedes que son estos hombres los que han menospreciado al Señor.
31 En cuanto Moisés terminó de hablar, la tierra se abrió debajo de ellos 32 y se tragó a todos los que se habían unido a Coré, junto con sus familias y todo lo que tenían. 33 Cayeron vivos al fondo de la tierra, con todas sus cosas, y luego la tierra volvió a cerrarse. Así fueron eliminados de entre los israelitas. 34 Al oírlos gritar, todos los israelitas que se encontraban alrededor salieron corriendo y decían: «¡No nos vaya a tragar la tierra a nosotros también!» 35 Además, el Señor envió un fuego que mató a los doscientos cincuenta hombres que habían ofrecido incienso.
36 36 (17.1) Y el Señor se dirigió a Moisés y le dijo:
37 37 (17.2) «Ordena a Eleazar hijo de Aarón que saque los incensarios de entre los restos del incendio, y que arroje lejos las brasas que aún haya en ellos. 38 38 (17.3) Los incensarios de estos hombres, que han muerto por haber pecado, han quedado consagrados porque fueron usados para presentar incienso delante de mí. Conviertan, pues, ese metal en láminas para recubrir el altar, y para que sirva de advertencia a los israelitas.»
39 39 (17.4) El sacerdote Eleazar recogió los incensarios de bronce que habían presentado los que murieron en el incendio, y ordenó que los convirtieran en láminas para recubrir el altar. 40 40 (17.5) Esta fue una advertencia a los israelitas de que nadie, aparte de los descendientes de Aarón, podía acercarse al altar para ofrecer incienso al Señor; de lo contrario, le pasaría lo que a Coré y a sus compañeros. Y todo se hizo tal como el Señor se lo había ordenado a Eleazar por medio de Moisés.
41 41 (17.6) Al día siguiente, toda la comunidad israelita empezó a hablar contra Moisés y Aarón. Decían:
—¡Ustedes están matando al pueblo del Señor!
42 42 (17.7) Y todos se arremolinaban alrededor de Moisés y Aarón; pero ellos se dirigieron a la tienda del encuentro. En ese momento la nube cubrió la tienda del encuentro y se apareció la gloria del Señor. 43 43 (17.8) Entonces Moisés y Aarón fueron al frente de la tienda del encuentro, 44 44 (17.9) y el Señor le dijo a Moisés:
45 45 (17.10) —¡Apártense de toda esa gente, que los voy a destruir en un momento!
Moisés y Aarón se inclinaron hasta tocar el suelo con la frente, 46 46 (17.11) y Moisés le dijo a Aarón:
—Trae tu incensario, ponle brasas del altar y échale incienso; vete en seguida a donde está el pueblo y pide a Dios perdón por ellos, porque la ira del Señor se ha encendido y la plaga ya comenzó.
47 47 (17.12) Aarón hizo lo que le dijo Moisés, y se fue corriendo a donde estaba reunido el pueblo. La plaga enviada por Dios ya estaba haciendo estragos entre el pueblo. Entonces Aarón puso incienso y pidió a Dios perdón por el pueblo. 48 48 (17.13) Luego se colocó entre los que ya habían muerto y los que todavía estaban con vida, y la plaga se detuvo, 49 49 (17.14) aunque ya para entonces habían muerto catorce mil setecientas personas, sin contar los que habían muerto antes, durante la rebelión de Coré. 50 50 (17.15) Cuando la plaga terminó, Aarón volvió a la entrada de la tienda del encuentro para reunirse con Moisés.