José apquitquic apnaclha Jacob
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Intomjac nic nat amyaa apcanyacpo José: —Acmasca apyimpejic intomjac lhip apyap— nic nat intomjac amyaa.
Yejemoc nic nat apnalaclho apquitquic José, apquilvisay Manasés najan Efraín.
2 Innec nic nat altimnasquiclho Jacob: —Apvoctac lhac lhip apquitca José— nic nat intomjac amyaa. Apyimnaclhoc nic nat apna netin Jacob.
3 Aptomjac nic nat Jacob apcanya José: —Acvitac alhta Dios Visqui Apyimtalhnamo tingma Luz yoclhilhma Canaán. Eltimnasquic alhta actamila appayvam. 4 Aptomjac alhta seyanya: Quip ilanojo. Olhamascasiclhac sat lhip aptovana yoyam eltimjic appintalhnama lhalhma anco. Omquesiclhac sat aptovana as yoclhilhma cotmongvoycamlha nelha — alhta aptomjac seyanya. 5 Pac otnejic eyitquic lhip apquitquic Efraín najan Manasés. Actomja aptiyaycamlha as yoclhilhma Egipto yicpintama sicvoy coo. Ellhojoc sat eyitquic apno Rubén najan Simeón apquiltomja eyitquic. 6 Etac sat mocjam apquitquic, eltimjic sat lhip apancaoc. Eltimjic sat apquilpipma Efraín najan Manasés. Ellhocac sat apquilmayclha apquilyalhinga. 7 Acmiyantac alhta tingma Padan-aram. Nalhit amay alhta inquitsepvoctac lhip inquin acvisay Raquel, yoclhilhma Canaán. Am alhta ovocmoc tingma Efrata, moc apvisay Belén. Ayatoynquic alhta maa nalhit amay— nic nat aptomjac Jacob.
8 Yejemoc nic nat apvita apyap José apquitquic. Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —¿Soc enlhit apquitquic apnamcaa nac aso?— nic nat aptomjac.
9 Apcatingmavoc nic nat José: —Coo eyitquic, Dios semquescama as yoclhilhma Egipto— nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Ingyane sat jelyota yoyam oltimnacsic actamila sicpayvam— nic nat aptomjac.
10 Apvanyam apanco ilhnic nat apyap apvisay Israel. Inmasquec nic nat apvitay olhma. Apyantamaclhec nic nat José apquitquic apnaclha apquilyata. Appatjetquic nic nat apyata appitsisa apmalhimpenic.
11 Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Am alhta oyasamcoc yoyam otac mocjam lhip. Quilhvo eyca sicvita lhip apquitquic. Eycaso ayinyema Dios Visqui Apyimtalhnamo— nic nat aptomjac.
12 Apnam nic nat José apquitquic acpayjo aptapnaoc apquilyata. Apquinimcasquic nic nat apquitquic tap José. Yejemoc nic nat apjalhaja José napato apyap. Inticlhicvocmec nic nat napaat nalhpop. 13 Yejemoc nic nat apma apmic acyimnatamaclha apquitca Efraín. Apmic apsancalvelha nic nat apmac apquitca Manasés. Apnalaclhec nic nat apnaclha apyap. Apnec nic nat Efraín napocja apyata apsancalvelha. Apnec nic nat Manasés napocja acyimnatamaclha. 14 Yejemoc nic nat apya'mongsa moc apmeoc apyata. Apninquinquic nic nat apmeoc apyitsicsaoc. Appiquinquic nic nat apmic acyimnatamaclha apyitsicsic Efraín aptomja apsilhyo. Appiquinquic nic nat apmic apsancalvelha apyitsicsic Manasés aptomja apteyam apmamyi.
15 Apquiltimnasquic nic nat actamila appayvam apquilyata:
Dios aptomja Visqui ingac.
Apquilyajaclhoc nat sicyeyjamcaa Abraham najan Isaac.
Dios aptomja setamilquiscama mataa.
Aclhamoclhojo acnim sictiyascam coo.
16 Altamjoc coo epasmoc Dios ángel apanco as apquitcoc,
acno setamilquiscama mataa naysicsa acyimtalhnama.
Colvoncamejec sat mataa coo sicvisay najan apvisay sicyeyjamcaa Abraham najan Isaac.
Ellhamiclhac sat apquitquic.
Eltimjic sat appintalhnama lhalhma anco— nic nat aptomjac.
17 Am nic nat colcac apvalhoc José appicanma apyap apmic acyimnatamaclha apyitsicsic Efraín. Apyinyovcasquic nic nat José apmic apyap yoyam epquinic apyitsicsic poc apquitca.
18 Aptomjac nic nat José apcanya apyap: —Jave lha, tata. Poc aptomja apvaneycaoc apmamyi. Ipquin sat apmic acyimnatamaclha apyitsicsic— nic nat aptomjac José.
19 Apmiyovquic nic nat apyap. Apcatingmavoc nic nat: —Sictamongvoyam, acyasamcoc coo. Elhamiclhac sat najan Manasés. Eltimjic sat appintalhnama lhalhma anco. Eyca apyalhing etnejic apyimtalhnamo apanco melhoc sat apipma. Eltimjic sat appintalhnama apanco lhalhma anco— nic nat aptomjac apyap.
20 Apquiltimnasquic nic nat actamila appayvam as acnim: —Collhenalhcac sat mataa apquilvisay naysicsa apquiltimnascama actamila appayvam. Cotnejic sat mataa apquillhanmaclha: Dios Apyimtalhnamo epasmoc sat lhip acno appasmom nic nat Efraín najan Manasés — sat eltimjic mataa— nic nat aptomjac Jacob.
Aptimescasquic nic nat Israel etnejic apyimtalhnamo apanco Efraín, melhoyc sat apipma Manasés.
21 Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Quip ilanojo. Ongvitsapoc sat coo. Aplhalhma sat mataa etnejic Dios Apyimtalhnamo. Eltajicsojoc sat quellhip apcaoclha apquilyeyjamcaa. 22 Elhcac sat lhip yoclhilhma acyivey anco, am colhno yoclhilhma apancaoc apquilpipma. Elhic sat lhip yoclhilhma Siquem, amorreos alhta apquilaoclha. Ningminlhinquic alhta naysicsa ningilnapomalhca. Ingancoc ningiltomjac as yoclhilhma— nic nat aptomjac Jacob (Israel).
Jacob bendice a Efraín y a Manasés
1 Poco tiempo después le dijeron a José que su padre estaba enfermo. José fue a verlo, y llevó a sus dos hijos, Manasés y Efraín. 2 Cuando dieron aviso a Jacob de que su hijo José había llegado para verlo, hizo un esfuerzo y se sentó en la cama. 3 Y le dijo a José:
—El Dios todopoderoso se me apareció en la ciudad de Luz, en la tierra de Canaán, y me bendijo 4 con estas palabras: “Mira, yo haré que tengas muchos hijos, y que tus descendientes lleguen a formar un conjunto de naciones. Además, a tu descendencia le daré esta tierra. Será de ellos para siempre.” 5 Ahora bien, tus hijos Efraín y Manasés, que te nacieron aquí en Egipto antes de que yo viniera a reunirme contigo en este país, me pertenecen. Ellos son tan míos como lo son Rubén y Simeón. 6 Los hijos que tengas después de ellos te pertenecerán a ti y, por ser hermanos de Efraín y Manasés, tendrán parte en su herencia. 7 Cuando yo regresaba de Padán Aram, poco antes de llegar a Efrata, que ahora es Belén, se me murió tu madre Raquel; y allí en Canaán, en el camino de Efrata, la enterré.
8 De pronto Israel se fijó en los hijos de José, y preguntó:
—Y estos, ¿quiénes son?
9 —Son los hijos que Dios me ha dado aquí en Egipto —contestó José.
Entonces su padre le dijo:
—Por favor, acércalos más a mí, para que les dé mi bendición.
10 Israel era ya muy viejo y no podía ver muy bien; ya le fallaba la vista, así que José acercó los niños a su padre, y él los besó y abrazó. 11 Luego le dijo a José:
—Ya no esperaba volver a verte y, sin embargo, Dios me ha dejado ver también a tus hijos.
12 José levantó a los niños de las rodillas de su padre, y se inclinó hasta tocar el suelo con la frente. 13 Luego tomó a los dos, a Efraín con la mano derecha y a Manasés con la izquierda, y los acercó a su padre. Así Efraín quedó a la izquierda de Israel y Manasés a su derecha. 14 Pero al extender Israel sus manos, las cruzó y puso la mano derecha sobre la cabeza de Efraín, que era el menor, y la mano izquierda sobre la cabeza de Manasés, aunque él era el mayor. 15 Entonces bendijo a José de esta manera:
«Que el Dios a quien obedecieron
Abrahán e Isaac, mis padres,
el Dios que me ha cuidado
desde el día en que nací,
16 el ángel que me libra de todo mal,
bendiga a estos muchachos.
Que por medio de ellos se recuerde mi nombre
y el nombre de mis padres, Abrahán e Isaac.
Que lleguen a tener muchos hijos
y sean grandes multitudes en el mundo.»
17 A José le pareció mal que su padre pusiera la mano derecha sobre la cabeza de Efraín, así que tomó la mano de su padre para quitarla de la cabeza de Efraín y ponerla sobre la de Manasés, 18 mientras le decía:
—¡No, padre, así no! Este es el mayor. Pon tu mano derecha sobre su cabeza.
19 Pero su padre no quiso hacerlo, y contestó:
—¡Ya lo sé, hijo, ya lo sé! También él llegará a ser una nación muy importante. Sin embargo, su hermano menor será más importante que él, y sus descendientes llegarán a formar muchas naciones.
20 Ese mismo día Jacob los bendijo con estas palabras:
—El pueblo de Israel usará el nombre de ustedes para las bendiciones, y dirán: “Que Dios haga contigo como hizo con Efraín y Manasés.”
Así fue como Israel puso a Efraín antes de Manasés. 21 Luego le dijo a José:
—Como puedes ver, yo estoy por morir; pero Dios estará con ustedes y los hará volver a la tierra de sus antepasados. 22 A ti te he dado más que a tus hermanos: te doy Siquén, tierra que les quité a los amorreos luchando contra ellos.