Dios apmescama aptoycaoc maná
1 Apquilquimpaclhec nic nat mocjam aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Apnam nic nat siclho acyitnamaclha yingmin acvisay Elim. Apquilmiyaclhec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Sin, acyitna jalip inquilhe Sinaí. Apvocmec nic nat apcanit piltin quince acnim apquilyamasma yoclhilhma Egipto. 2 Apquilpametam nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Moisés nic nat apquilinmelhac najan Aarón.
3 Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Incaymalhquic alhta inyicje jingilnapoc Dios Apyimtalhnamo yoclhilhma Egipto. Nintovquic alhta apitic aclaneyo vaynca. Nintovquic alhta nintom acvocmo ningilyipcanyam. Quellhip ayinyema singnalayquinta as yoclhilhma actamopeycaoc yoyam ongilmasquingvomoc mayic singilnapma — nic nat apquiltomjac.
4 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Quip ilanojo. Olapajacsic sat nintom ayinyema netin. Malha acmamay sat cotnejic. Incaymalhquic enlhitaoc elansiclhac mataa nintom acmenmalhem lhama acnim. Elhnasojoc sat mataa aclhamoclhojo acnim. Pac oyipconic apquiltemaclha enlhitaoc. Nasoc lhaja elyiplovcasojo siyanamaclha, paj lhaja. 5 Invocmec sat ancoc seis acnim, ilane sat elpenacsojo apquilansayclha aptoycaoc acmenmalhem anit acnim — nic nat aptomjac.
6 Aptomjac nic nat Moisés najan Aarón apquilanya enlhitaoc: —Elyasingvomoc sat actalhnam aplhamoclhojo quellhip aptomja alhta singilyinyovquiscama yoclhilhma Egipto Dios Apyimtalhnamo. 7 Elvitac sat quellhip actemaclha apyimtalhnamo Dios Apyimtalhnamo. Aplingac alhta apquilpameteycam quellhip apquilinmelhaycam Dios Apyimtalhnamo. ¿Soctomja apquilpametamcaa alhta singilinmelhaycam nincoo lha? — nic nat aptomjac.
8 Aptomjac nic nat mocjam Moisés apquilanya: —Elvitac sat quellhip actalhnam sat apitic ayinyema Dios Apyimtalhnamo. Elvitac sat nintom secaseclha yoyam elyipcanmojo. Ayinyemaclha aplingac alhta Dios Apyimtalhnamo apquilpameteycam actemaclha apquilinmelhaycam quellhip. Ningillhenalhquic alhta nincoo lha. Cotnaja singilinmelhaycam nincoo, Dios Apyimtalhnamo apquilinmelham quellhip — nic nat aptomjac.
9 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —Itne sat elanic aplhamoclhojo enlhitaoc Israel: Elmiyanta jalip. Pac onganiclhac napato Dios Apyimtalhnamo. Ayinyemaclha aplingac alhta apquilpameteycam actemaclha apquilinmelhaycam quellhip — nic nat aptomjac.
10 Apquiltimnasquic nic nat Aarón aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquililyajavoc nic nat yoclhilhma actamopeycaoc. Pilapcasquic nic nat apquilvita naysicsa yipjopay ayitsayolhma ayinyema Dios Apyimtalhnamo.
11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 12 —Aclingac alhta apquilpameteycam enlhitaoc Israel selinmelhaycam coo. Itne sat elanic lhip: Actalhnam sat eltovamcoc apitic quellhip. Secaseclha sat eltovamcoc nintom yoyam elyipcanmoc quellhip. Elyasingvomoc sat quellhip sictomja Dios Apvisqui apancaoc — nic nat aptomjac.
13 Pilapcasquic nic nat actalhnam apquilvaa senjic appintalhnama nipyesicsa tingma apquicjingvoycamlha. Pilapcasquic nic nat secaseclha apquilvita malha yingmin alyayem nipyava tingma apquicjingvoycamlha. 14 Inmasquec nic nat apquilvitay yingmin alyayem. Pilapcasquic nic nat apquilvita nalhpop lhalhma anco asoc alyayem, malha anic, malha piyam aptiyam as nalhpop. 15 Apquilvitac nic nat enlhitaoc. Apquilpamejitsacpec nic nat: ¿Soc asoc lha? — nic nat apquiltomjac. Am nic nat elyasamcoc asoc apquilvitay.
Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso acvisay nintom ayinyema Dios Apyimtalhnamo — nic nat aptomjac. 16 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo singilanya nincoo: Elhnasojo sat apquilansayclha acno acvamlha lhama. Acvamlha lhama pocó (alhancoc) moclhama apmolhama apnaycamo lhama carpa tingma — nic nat aptomjac.
17 Apquilyajaclhoc nic nat enlhitaoc Israel. Avanjec nic nat apcansayclha poc, quitsic apcansayclha poc. 18 Apquilyipsatquic nic nat apvamlha pocó. Am nic nat coyeycajangvocmo aptomja apcansayclha acyivey nintom. Am nic nat coymalhca aptomja apcansayclha quitsic. Apnasoc nic nat apquilansayclha acvamlha aptoycaoc moclhama apmolhama.
19 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: Noelayim nasa aptoycaoc yoyam eltovamcoc secaseclha — nic nat aptomjac.
20 Am nic nat elilyajaclhoc Moisés appayvam. Apquilaycmec nic nat aptoycaoc acvocmo secaseclha. Apyeticponquic nic nat yapa. Intajapquic nic aptoycaoc. Aplovquic nic nat Moisés apvita apquiltemaclha. 21 Apquilansaclhec nic nat mataa secaseclha. Apnasoc nic nat apquilansayclha moclhama apmolhama. Inmasquec nic nat acvitalhco nintom acpaliyam actepa acnim. Inquilpayjeclhec nic nat. 22 Invocmec nic nat seis acnim. Apquilansaclhec nic nat aptoycaoc acmenmalhem anit acnim. Acvamlha apcanit pocó (alhancoc) moclhama apmolhama. Apquilyoctac nic nat apquilimja apmamyi enlhitaoc Israel apnaclha Moisés. Apquililtimnascactac nic nat acvamlha apquilansayclha.
23 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso actomjaclha alhta appayvam Dios: Acnim ninnayclha sat cotnejic secaseclha, acvisay acnim acponquinomalhca yoyam ongilpayicsojo Dios Apyimtalhnamo. Elpayes sat aptoycaoc quilhvo nac jay. Elpenacsojo eljanic aptoycaoc. Am sat ancoc elsovjac aptoycaoc, eltamilquis sat yoyam eltovamcoc secaseclha — nic nat aptomjac.
24 Apquilyajaclhoc nic nat actomjaclha appayvam Moisés. Apquiltamilcasquic nic nat aptoycaoc ayaymomalhca. Am nic nat elvitacpoc yapa. Am nic nat cotjapac.
25 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Acnim ninnayclha quilhvo nac jay yoyam ongilpayicsojo Dios Apyimtalhnamo. Eltovaoc sat ayaymomalhca aptoycaoc acnim alhta. Am coyitnac nintom amyip quilhvo nac jay. 26 Invocmec alhta seis acnim apquilansayclha aptoycaoc. Siete acnim quilhvo nac jay acvisay acnim ninnayclha. Melvityejec sat aptoycaoc acnim nac jay — nic nat aptomjac.
27 Invocmec nic nat siete acnim. Apquilantipquic nic nat napocja enlhit eltingya nintom. Am nic nat elvitac.
28 Aptomjac nic nat Dios apcanya: —Eyastinquic coo melilyajayquiclho mataa sicpayvam siyanamaclha najan siyascamaclha actemaclha sicyascasingviyam. 29 Quip elaylhojo quellhip: —Coo sicvisay Dios, sicmescama quellhip acnim ninnayclha. Vocmec sat ancoc 6 acnim, elansiclha sat nintom acmenmalhem anit acnim. Vocmec sat ancoc 7 acnim, elhnam sat congne tingma. Colapvanquejec elanteypoc — nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo. 30 Vocmec nic nat mataa acnim acvisay siete, apnaclho ilhnic nat apyovoclhojo enlhitaoc.
31 Apquiltimec nic nat nintom acvisay maná, acyitsomalhca sepo apnic. Mocjam acyitsomalhca cilantro actic acmopoy. Atsic alhta, malha ningilpayescama ningincajay yovjan intomjac.
32 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eycaso Dios Apyimtalhnamo appayvam singanama: Ellic sat nintom maná, malha 2 litros, elponquinquis sat. Elvitac sat aptovana niptamin actemaclha aptoycaoc enlhitaoc yoclhilhma actamopeycaoc. Coo ayinyema siyaycaoc nalhit amay, sicnalovsingvoyam yoclhilhma Egipto — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac Moisés.
33 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —Ilic sat lhama alhancoc (valhva apquitcoc), ilhatim nintom maná malha 2 litros. (Iponquinquis maa) Etac sat mataa Dios Apyimtalhnamo. Colhic sat actamilsa, elvitac sat aptovana niptamin quellhip — nic nat aptomjac Moisés. 34 Apquilyiplovcasquic nic nat apcanama Dios Apyimtalhnamo. Appiquinquic nic nat Aarón as alhancoc (valhva apquitcoc) congne yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam, colhic sat actamilsa.
35 Aptovcamquic nic nat nintom maná enlhitaoc Israel acvaycmo 40 años. Apquilvocmec nic nat yoclhilhma apquileyvomaclha enlhit, ningiltimem nicja yoclhilhma Canaán.
36 (Litro acvisay hebreo appayvam: 1 gomer = 2 litros; 1 efa = 20 litros).
Dios da el maná
1 Toda la comunidad israelita salió de Elim y llegó al desierto de Sin, que está entre Elim y Sinaí. Era el día quince del mes segundo después de su salida de Egipto. 2 Allí, en el desierto, todos ellos comenzaron a murmurar contra Moisés y Aarón. 3 Y les decían:
—¡Mejor sería que el Señor nos hubiera hecho morir en Egipto! Allá nos sentábamos junto a las ollas de carne y comíamos hasta llenarnos, pero ustedes nos han traído al desierto para matarnos de hambre a todos.
4 Entonces el Señor le dijo a Moisés:
—Voy a hacer que les llueva comida del cielo. Cada día la gente deberá salir y recoger lo necesario para ese día. Quiero ver quién obedece mis instrucciones y quién no. 5 El sexto día, cuando preparen lo que van a llevar a casa, deberán recoger el doble de lo que recogen cada día.
6 Moisés y Aarón dijeron entonces a los israelitas:
—Hoy por la tarde sabrán ustedes que el Señor fue quien los sacó de Egipto, 7 y por la mañana verán su gloria. El Señor ha oído que ustedes murmuraron contra él, porque, ¿quiénes somos nosotros para que ustedes nos critiquen?
8 Y Moisés añadió:
—Por la tarde el Señor les va a dar a comer carne, y por la mañana les va a dar pan en abundancia, pues ha oído que ustedes murmuraron contra él. ¿Quiénes somos nosotros? Ustedes no han murmurado contra nosotros, sino contra el Señor.
9 Luego Moisés le dijo a Aarón:
—Di a todos los israelitas que se acerquen a la presencia del Señor, pues él ha escuchado sus murmuraciones.
10 En el momento en que Aarón estaba hablando con los israelitas, todos ellos miraron hacia el desierto, y la gloria del Señor se apareció en una nube. 11 Y el Señor se dirigió a Moisés y le dijo:
12 —He oído murmurar a los israelitas. Habla con ellos y diles: “Al atardecer, ustedes comerán carne, y por la mañana comerán pan hasta quedar satisfechos. Así sabrán que yo soy el Señor su Dios.”
13 Aquella misma tarde vinieron codornices, las cuales llenaron el campamento, y por la mañana había una capa de rocío alrededor del campamento. 14 Después que el rocío se hubo evaporado, algo muy fino, parecido a la escarcha, quedó sobre la superficie del desierto. 15 Como los israelitas no sabían qué era, al verlo se decían unos a otros: «¿Y esto qué es?» Y Moisés les dijo:
—Este es el pan que el Señor les da como alimento. 16 Y esta es la orden que ha dado el Señor: Recoja cada uno de ustedes lo que necesite para comer y, según el número de personas que haya en su casa, tome más o menos dos litros por persona.
17 Los israelitas lo hicieron así. Unos recogieron más, otros menos, 18 según la medida acordada; y ni le sobró al que había recogido mucho, ni le faltó al que había recogido poco. Cada uno había recogido la cantidad que necesitaba para comer.
19 Luego Moisés les dijo:
—Nadie debe dejar nada para el día siguiente.
20 Sin embargo, algunos de ellos no hicieron caso a Moisés y dejaron algo para el otro día; pero lo que guardaron se llenó de gusanos y apestaba. Eso hizo que Moisés se enojara con ellos.
21 Cada uno recogía por las mañanas lo que necesitaba para comer, pues el calor del sol lo derretía. 22 Pero el sexto día recogieron doble porción de comida, es decir, unos cuatro litros por persona, por lo que los jefes de la comunidad fueron a contárselo a Moisés, 23 y Moisés les dijo:
—Eso es lo que el Señor ha ordenado. Mañana es sábado, un reposo consagrado al Señor. Cocinen hoy lo que tengan que cocinar y hiervan lo que tengan que hervir, y guarden para mañana todo lo que les sobre.
24 De acuerdo con la orden de Moisés, ellos guardaron para el día siguiente lo que les había sobrado, y no apestaba ni se llenó de gusanos. 25 Entonces Moisés dijo:
—Cómanlo hoy, que es el sábado consagrado al Señor, pues en este día no encontrarán ustedes nada en el campo. 26 Podrán recogerlo durante seis días, pero el séptimo día, que es sábado, no habrá nada.
27 Algunos de ellos salieron el séptimo día a recoger algo, pero no encontraron nada. 28 Entonces el Señor le dijo a Moisés:
—¿Hasta cuándo van ustedes a seguir desobedeciendo mis mandamientos y mis enseñanzas? 29 Tomen en cuenta que yo, el Señor, les he dado un día de reposo; por eso el sexto día les doy comida para dos días. Así que el séptimo día cada uno debe quedarse en su casa y no salir de ella.
30 Y la gente reposó el día séptimo.
31 A lo que recogían, los israelitas lo llamaron maná. Era blanco, como semilla de cilantro, y dulce como hojuelas con miel.
32 Después Moisés dijo:
—Esta es la orden que ha dado el Señor: “Llenen de maná una medida de dos litros, y guárdenla para sus descendientes, para que vean la comida que yo les di a ustedes en el desierto, cuando los saqué de Egipto.”
33 A Aarón le dijo:
—Toma una canasta, y pon en ella unos dos litros de maná. Ponla después en la presencia del Señor, y que se guarde para los descendientes de ustedes.
34 De acuerdo con la orden que el Señor le dio a Moisés, Aarón puso la canasta ante el arca de la alianza, para que fuera guardada.
35 Los israelitas comieron maná durante cuarenta años, hasta que llegaron a tierras habitadas; es decir, lo comieron hasta que llegaron a las fronteras de la tierra de Canaán.
36 (La medida de dos litros, el gomer , era la décima parte de un efa. )