Apvisqui Joás nipyesicsa co Judá
(2~R 12.1-21)1 Invocmec nic nat siete años aptiyascam Joás, aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui co Jerusalén acvaycmo cuarenta años. Inquin acvisay nic nat Sibia tingma ac Beerseba. 2 Impeyvoc nic nat aptemaclha Joás napato Dios, naysicsa aptiyascam nic nat sacerdote Joiada. 3 Anit nic nat apnatamcaa Joás, aptingyasquiscama ilhnic nat Joiada, apvitac nic nat apquitquic apquilinava najan quilvanaa Joás.
4 Inlhenquic nic nat apvalhoc Joás ellaniclha mocjam tingma apponquinomap. 5 Apcansaclhec nic nat sacerdotes najan levitas, aptomja apquilanya: Elyas sat moclhama tingma apquilvanyam co Judá, elansiclha sat solyayem nipyesicsa israelitas, yoyam colhic allanayclha tingma apponquinomap moclhama año. ¡Elpecjicsojo apquilanyomap ellana! — nic nat aptomjac Joás.
6 Aptomjac nic nat apvisqui rey apcanya apquimja apmamyi sacerdote: — ¿So actomja yi, melapajasa nac lhip, colhic altimnasa levitas co Judá najan co Jerusalén, yoyam elansiclha solyayem contribución, apcanama ilhnic nat Moisés Dios apquilancam najan apyovoclhojo apquilmolhama Israel, yoyam elansiclha, colhic allanayclha carpa apponquinomap?
7 Avisqui acmasom anco napato Dios, acvisay nic nat Atalía najan maa altamsoycaoc, apquilantalhnac nic nat tingma apponquinomap, apquilsovjoc nic nat apquilmaycam najan acyovoclhojo asoc, cotnejic sat apquilmaycam acyitnamaclha quilaycmasquiscama — nic nat aptomjac apvisqui rey. 8 Apcapajasquic nic nat apvisqui, colhic allana yamit aysicsic, coytic sat payjoc atong acyivey tingma apponquinomap. 9 Apquillingasquic nic nat amyaa nipyesicsa co Judá najan tingma Jerusalén, colhic sat acmesa solyayem contribución, acno ilhnic nat apcanama Moisés Dios apquilancam, apquilanyacpo apyovoclhojo enlhitaoc Israel yoclhilhma actamopeycaoc. 10 Impayjeclhec nic nat apquilvalhoc apquilviscaa najan apyovoclhojo enlhitaoc, apquilsantama solyayem contribución, acvaycmo aclaneyo yamit aysicsic. 11 Apquilsaclhec nic nat yamit aysicsic apnaclha apvisqui rey, yoyam colhic alyipsata solyayem. Apquilyantementac nic nat lhama cronista aptalhescama apnaclha apvisqui, najan lhama inspector yatapvisqui mayapajascama apquimja apmamyi sacerdote. Apquilsovjoc nic nat apquilyipsatem acvamlha solyayem. Apquiltajesquic nic nat mocjam yamit aysicsic moclhama acnim. Apquilvitac nic nat cotlaycaoc solyayem. 12 Apcapajasquic nic nat apvisqui najan Joiada colhic acmesa solyayem encargados apquillanay tingma apponquinomap. Apquillhocac nic nat enlhit apquiltamjaycam canteros najan carpinteros, apquillanayclha mataa tingma apponquinomap. Apquillhocac nic nat solyayem enlhit apquiltamjaycam tava ápac najan bronce, apquillanayclha tingma apponquinomap. 13 Apquillaneclhec nic nat tingma, avanjec nic nat apquilvascapma apquiltamjaycam. Apvitacpec nic nat mocjam tingma apponquinomap aptamila apanco, apno siclhoc nat apquillanomap. 14 Apquilpenasquic nic nat apquiltamjaycam tingma, apquilsaclhesquic nic nat solyayem aymomalhca apnaclha apvisqui najan apnaclha Joiada. Apquilapajasquic nic nat, colhic allana apquilmaycam congne tingma apponquinomap, yoyam colhic allana asoc macmescama Dios, najan asoc acticyovam macmescama Dios, najan moc apquilmaycam allanomalhca oro najan plata. Naysicsa aptiyascam Joiada, inticyovquic nic nat mataa moclhama acnim apnatoscama macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, congne tingma apponquinomap.
15 Apvanacmec nic nat Joiada. Apquitsepquic nic nat ayinyema apvanyam apanco. Invocmec nic nat ciento treinta años aptiyascam mengyitsepmaclha. 16 Apcatoynacpec nic nat tingma Jerusalén, moc apvisay Tingma David, payjoc apcatoynamacpilha apquilviscaa. Aptemaclha ilhnic nat aptamila nipyesicsa enlhitaoc Israel, najan napato Dios najan tingma apponquinomap.
17 Apquitsepquic nic nat sacerdote Joiada. Apquilmiyaclhec nic nat apquilviscaa mayayo co Judá apnaclha apvisqui Joás, yoyam elpamejitsacpojo. 18 Apquilyinyovquic nic nat tingma apponquinomap, mepqui mocjam apquilayo Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. Apquiltimec nic nat apquilayo quilaycmasquiscama acvisay Asera najan moc quilaycmasquiscama. Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac, apvita apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco co Judá najan co Jerusalén. 19 Naso, apcapajasquic nic nat Dios Visqui ingac profetas, colhic altimnasa enlhitaoc, yoyam elpaycomoc sat mocjam, elyanmongsic sat apquilvalhoc. Am nic nat eljalhnoc enlhitaoc profetas apquilpayvam.
20 Sacerdote Joiada apquitca ilhnic nat Zacarías. Apnaclhec nic nat Dios espíritu apanco apvalhoc sacerdote Zacarías. Apquinmaclhec nic nat aptomja apquilanya: Eycaso appayvam ayinyema Dios: ¿So actomja yi melyiplovquisa quellhip siyanamaclha? Quellhip apquilsilhnanomap apanco, ellingamcojoc sat acyanmongayclha. Quellhip selyamasma coo. Elyinyovacpoc sat quellhip lha sicyamasma coo — alhta aptomjac — nic nat aptomjac sacerdote.
21 Apquilpasmeclhec nic nat napocja apquiltomja apquilinmelhaycam, apquilyicna mataymong, ayinyema apcanama apvisqui. Apmatnec nic nat Zacarías payjoc napocja tingma apponquinomap. 22 Inquilvoncacmec nic nat apvisqui Joás aptemaclha aptamila siclho Joiada, Zacarías apyap. Apcanama alhta yoyam ematong Zacarías, apyimnatesa appayvam naysicsa apmatnam: ¡Apvita inyicje Dios apquiltemaclha quellhip, ellingamcojoc sat quellhip apyanmongsayclha apquiltemaclha — nic nat aptomjac!
23 Moc año ilhnic nat intomjac. Apquilimpocjac nic nat cotnaja ingmoc co Siria nipyesicsa co Judá najan co Jerusalén, elajic Joás. Apticyovquic nic nat apyovoclhojo apquilviscaa mayayo co Judá. Apquilpatmaoclhec nic nat acyovoclhojo apquilnatam tingma Damasco apnaclha apvisqui maa. 24 Apquilimpocjac nic nat apcanito cotnaja ingmoc co Siria nipyesicsa enlhit appintalhnama co Judá. Am nic nat eltomjac apquilyimnatem co Judá, ayinyema apquilyamasma Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. Apquillingamcoc nic nat acyanmongayclha.
25 Apquiltajaclhec nic nat co Siria. Avanjec nic nat acmasca apyimpejic (apyimsem) apvisqui Joás. Apquilinmelham nic nat apquilviscaa mayayo elyanmongsiclha aptemaclha Joás, apcajem siclho Joiada apquitca. Apmatnec nic nat Joás netin aptajanma apanco. Apcatoynacpec nic nat tingma Jerusalén, moc apvisay Tingma David, jave payjoc apcatoynamacpilha apquilviscaa. 26 Apticyovam yapmayc nic nat Zabad, Simeat apquitca amonita, najan Jozaba, Simrit apquitca moabita.
27 Yitnec nic nat mocjam amyaa apquillhenacpo Joás apquitquic, najan amyaa aplhenacpo apmapsom Joás, apquillhanma profetas. Najan moc amyaa aplhenacpo tingma apponquinomap apquillanayclha mocjam, acyitna actalhesomalhca acvisay comentario vaycajac Reyes. Aptimesacpec nic nat apquitca Amasías, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.
Reinado de Joás
(2~R 12.1-21)1 Joás tenía siete años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén durante cuarenta años. Su madre se llamaba Sibiá, y era de Berseba. 2 Mientras vivió el sacerdote Joyadá, los hechos de Joás fueron rectos a los ojos del Señor. 3 Joyadá lo casó con dos esposas, de las que Joás tuvo hijos e hijas.
4 Algún tiempo después, Joás se propuso reparar el templo del Señor, 5 para lo cual reunió a los sacerdotes y a los levitas y les dijo: «Salgan por las ciudades de Judá, y recojan de todos los israelitas dinero para reparar cada año el templo de Dios. Dense prisa en este asunto.» Pero los levitas no se dieron prisa. 6 Entonces el rey llamó al sumo sacerdote Joyadá y le dijo:
—¿Por qué no has procurado que los levitas traigan de Judá y Jerusalén la contribución que Moisés, el siervo del Señor, y la comunidad de Israel ordenaron recoger para la tienda de la alianza?
7 Y es que Atalía, que era la maldad misma, y sus seguidores, habían penetrado en el templo de Dios y habían tomado para el culto de sus ídolos todos los objetos del templo del Señor. 8 Entonces el rey mandó hacer un cofre, que fue colocado junto a la puerta del templo del Señor, pero por fuera. 9 Luego anunciaron por todo Judá y Jerusalén que se debía llevar al Señor la contribución que Moisés, el siervo del Señor, había ordenado a Israel en el desierto. 10 Y todos los jefes y todo el pueblo acudieron con gusto a depositar su contribución en el cofre, hasta llenarlo. 11 Los levitas llevaban el cofre al rey, para que lo examinara; y cuando veían que ya había bastante dinero, llegaban el cronista del rey y un inspector designado por el sumo sacerdote, y vaciaban el cofre, y luego lo tomaban y lo volvían a colocar en su lugar. Así lo hacían diariamente, y recogían mucho dinero. 12 El rey y Joyadá entregaban ese dinero a los encargados de las obras del templo, para que contrataran canteros y carpinteros que repararan el templo del Señor. También debían contratar oficiales que trabajaran el hierro y el bronce, para reparar el templo. 13 Los encargados de las obras se pusieron a trabajar, y en sus manos la obra de reparación progresó de tal modo, que restauraron el templo de Dios según los planos originales y lo dejaron en buen estado. 14 Cuando terminaron, llevaron al rey y a Joyadá el dinero que sobró, y con él ellos mandaron hacer utensilios para el templo del Señor, tanto para los actos de culto como para holocaustos, y cucharones y otros utensilios de oro y plata. Mientras Joyadá vivió, continuamente se ofrecieron holocaustos en el templo del Señor.
15 Pero Joyadá envejeció, y como era ya de edad muy avanzada, murió. Al morir tenía ciento treinta años; 16 y lo enterraron en la Ciudad de David, junto con los reyes, porque se había portado bien con Israel, con Dios y con su templo.
17 Después de la muerte de Joyadá, llegaron los jefes de Judá y rindieron homenaje al rey. Él se dejó aconsejar de ellos, 18 y ellos abandonaron el templo del Señor, Dios de sus antepasados, y dieron culto a las representaciones de Asera y a otros ídolos. Por este pecado el Señor se enojó contra Judá y Jerusalén. 19 Sin embargo, el Señor les envió profetas para hacer que se volvieran a él. Pero la gente no hizo caso a las amonestaciones de los profetas.
20 Entonces Zacarías, hijo del sacerdote Joyadá, poseído por el espíritu de Dios, fue y se puso de pie en un lugar elevado, y dijo al pueblo: «Dios dice: “¿Por qué no obedecen ustedes mis mandamientos? ¿Por qué se buscan ustedes mismos su desgracia? ¡Puesto que ustedes me han abandonado a mí, yo también los abandonaré a ustedes!”»
21 Pero ellos se pusieron de acuerdo contra él, y por orden del rey lo apedrearon en el atrio del templo del Señor. 22 El rey Joás olvidó la lealtad que le había demostrado Joyadá, el padre de Zacarías, y mató a Zacarías, su hijo, quien en el momento de morir exclamó: «¡Que el Señor vea esto y te pida cuentas por ello!»
23 En la primavera siguiente, el ejército sirio lanzó un ataque contra Joás y, después de avanzar hasta Judá y Jerusalén, exterminó a todos los jefes de la nación, la saqueó y envió todas las cosas al rey de Damasco. 24 Solo había llegado un pequeño destacamento del ejército sirio, pero el Señor entregó en manos de ellos un ejército muy numeroso, por haber abandonado al Señor, Dios de sus antepasados. Así Joás sufrió el castigo merecido.
25 Cuando los sirios se retiraron, dejándolo gravemente enfermo, sus funcionarios tramaron una conspiración contra él para vengar el asesinato del hijo del sacerdote Joyadá, y lo mataron en su propia cama. Después lo enterraron en la Ciudad de David, pero no en el panteón real. 26 Los de la conspiración contra él fueron Zabad hijo de Simeat, un amonita, y Jozabad hijo de Simerit, un moabita.
27 En lo que se refiere a los hijos de Joás, a las muchas profecías contra él, y a su restauración del templo de Dios, todo está escrito en el comentario del libro de los reyes. Después reinó en su lugar su hijo Amasías.