- 6 -
1 Lhip sictamongvoyam: Colhen sat mataa apvalhoc aptemaclha apyimtalhnamo apvisqui, apcanyacpo lhip etasomoc.
2 Itamilsojo sat lhip apvalhoc naysicsa mayic ayajem, apvita inlhojo nintom.
3 Nosilhnanacpojo nasa apanco, apvita inlhojo apitic, eyinimsacpoc sat lhaja.
- 7 -
4 Notingya nasa lhip cascama apquilnatam, apyasamcoc lhip yavamlha cotnejic.
5 Naysicsa aptingyey lhip cascama apquilnatam, covonquepoc sat maa, malha mama apvonquepma sat cotnejic.
- 8 -
6 Noncotsip nasa apnenyic etasomoc lhip enlhit apmasma asoc, apvita inlhojo acyivey apitic.
7 Aplinga inyicje lhip apcanyomap: ¡Itov, iyin! — intomjac aplingay lhip. Aptemaclha apanco apyinimquiscama.
8 Eyiclhic sat lhip natamin aptom. Alhto sat cotnejic apcayo lhip as enlhit.
- 9 -
9 Noyascasingvom nasa lhip enlhit acyeyjamelhma, evennacpoc sat lhip.
- 10 -
10 Yitnec lhip apanco amyip. Notne nasa apanco amyip actomja apancaoc apquilyeyjeycam. Yitnec nano allanomalhca monquinatquiscama navayc amyip.
11 Apnec maa apyimtalhnamo apmasma apquilyeyjeycam. Emancangvomoc sat lhip napatavo apquilpeyvescasquiclha.
- 11 -
12 Colhen mataa apvalhoc lhip eltamsacpoc, ayinyema enlhit singiltamescama.
- 12 -
13 Nomyov nasa elyicpilhquetacpoc apquitcoc melyajayquiclho, mengyitsepejec sat maa.
14 Eltamesacpoc sat apquitcoc, colhic sat actamilaycam apvalhoc aclhamoclhojo acnim aptiyascam.
- 13 -
15 Lhip sictamongvoyam: Copayjiclhac sat evalhoc, sicvita inlhojo lhip acyitna acyascamco apvalhoc.
16 Copayjiclhac sat evalhoc, sicvita inlhojo lhip appayvam nintemaclha acpeyvomo.
- 14 -
17 Noyasipquis nasa lhip apquiltemaclha enlhit melyascalhma. Ivascap sat mataa etnejic apcayo Dios.
18 Emyovacpoc sat lhip, aptomja inlhojo apcayo Dios. Comasquejec mataa lhip aptemaclha meyasquiyam Dios.
- 15 -
19 Lhip sictamongvoyam: Ingyeylhojo mataa lhip, etnejic apyascamco. Ivascap sat lhip apyiplovquiscama nintemaclha actamila.
20 Nopasmiclha nasa lhip apnaymacoc anmin alnapma, najan mengyascama aptoycaoc.
21 Mepqui apquilnatam enlhit mengyascama elyinamcoc anmin, najan mengyascama eltovamcoc. Apjapac mataa apava as enlhit, colyacmo eltamjam.
- 16 -
22 Ingyeylhojo mataa lhip apyap appayvam najan inquin acpayvam. Novennam nasa altomjayclho alvanyam.
23 Itingya sat lhip actomja nasoc anco, actomja singyascasingviyam najan singiltamescama, najan actemaclha ningyascamco. ¡Noyinyov mataa lhip!
24 Payjeclhec mataa apvalhoc apyap, apvita apquitca aptemaclha apyascamco najan aptamila.
25 Ivascap sat mataa lhip, yoyam copayjiclha mataa apvalhoc apyap najan inquin.
- 17 -
26 Lhip sictamongvoyam: Ingyeylhojo mataa sicpayvam, jelanojo coo, ivjanaoc sictemaclha coo.
27 Ingyavojo mataa lhip quilvana alanatama cotnaja aptava. Acyitsomalhca acmasom, malha singilmam trampa congne malhic.
28 Inyilhalhcoc mataa as quilvana nicja amay, yoyam jingminyilhic. Aplhamoclhojo apquiltomja apquilsilhnanomap, ayinyema as quilvana.
- 18 -
29 ¿Jalhco ayinyema ninlingaycamco acmasom? ¿najan ningnatjemo? ¿najan ningilatingmomalhca? ¿najan ningilyimsem ningilnapomalhca? ¿najan moc actemaclha ingataoc?
30 Ayinyema mataa ningyam anmin, nintingyey mataa moc actemaclha anmin.
31 Lhip sictamongvoyam: ¡Notingya nasa anmin, nosilhnanacpojo apanco lhip! ¡Nocolhen nasa apvalhoc lhip actomja actamila anmin, najan acmasis mataa ongyinamcoc!
32 Actemaclha anmin, colhojoc sat yamacyeyva. Asquejec sintaclhama yoyam jingajic.
33 Anmin ayinyema singyeyescama olhma, acmasom ningilyataycam, acmasom ningvitay asoc.
34 Colhojoc ninlhingam, malha naysicsa alyayajayam yingmin acvanyam. Colhojoc sat ninlhingam, malha netin barco actiyascam nayingmin nipyesicsa yatepiyam.
35 Monlingamquejec mataa acmasca, singilticponga inlhojo ninlhalhmaa. Monlingamquejec mataa acmasca, singyicpilhquetamcaa ninlhalhmaa. Natamin ninlhaticjay mocjam, ontingyac sat mocjam anmin, yoyam ongyinamcoc.
- 6 -
1 Cuando un gran señor te invite a comer,
piensa bien delante de quién te encuentras.
2 Aunque tengas mucha hambre,
controla tu apetito;
3 no codicies sus deliciosos manjares,
porque te puede estar engañando.
- 7 -
4 No te esfuerces por hacerte rico;
deja de preocuparte por eso.
5 Si te fijas bien, no hay tal cosa como la riqueza;
de pronto se va volando, como las águilas,
como si le hubieran salido alas.
- 8 -
6 No te sientes a la mesa de un tacaño,
ni codicies sus deliciosos manjares,
7 que son como un pelo en la garganta:
él te invita a comer y beber,
pero no lo dice en serio;
8 más tarde vomitarás lo que comiste
y de nada te habrán servido tus cortesías.
- 9 -
9 Con gente necia no gastes palabras sabias,
pues se burlará de todo lo que digas.
- 10 -
10 No cambies de lugar los linderos antiguos,
ni invadas el terreno de los huérfanos,
11 porque ellos tienen un poderoso libertador
que saldrá contra ti para defenderlos.
- 11 -
12 Aplica tu mente y tus oídos
a la instrucción y a los conocimientos.
- 12 -
13 No dejes de corregir al joven,
pues unos cuantos golpes no lo matarán;
14 por el contrario, si lo corriges,
lo librarás de la muerte.
- 13 -
15 Cuando alcances la sabiduría, hijo mío,
no habrá nadie más feliz que yo;
16 sentiré una profunda alegría
al oírte hablar como es debido.
- 14 -
17 No tengas envidia de los pecadores;
antes bien, honra siempre al Señor;
18 así tendrás un buen fin
y tu esperanza jamás será destruida.
- 15 -
19 Presta atención, hijo mío, y aprende;
procura seguir el buen camino.
20 No te juntes con los borrachos
ni con los que viven para comer,
21 pues los borrachos y los glotones acaban en la ruina,
y los perezosos acaban vestidos de harapos.
- 16 -
22 Atiende a tu padre, que te engendró;
no desprecies a tu madre por ser anciana.
23 Compra la verdad y la sabiduría,
la instrucción y el entendimiento, ¡y no vendas nada de esto!
24 El padre del hijo bueno y sabio
tiene razón de estar feliz y orgulloso;
25 ¡haz, pues, que tu padre y tu madre
se sientan felices y orgullosos!
- 17 -
26 Pon toda tu atención en mí, hijo mío,
y mira con buenos ojos mi ejemplo;
27 porque la mujer extraña, la prostituta,
es como un pozo profundo y angosto;
28 se pone al acecho, como los ladrones,
y provoca que muchos hombres se pierdan.
- 18 -
29 ¿Quién sufre? ¿Quién se queja?
¿Quién anda en pleitos y lamentos?
¿Quién es herido sin motivo?
¿Quién tiene turbia la mirada?
30 Quien no abandona jamás el vino
y anda inventando nuevas bebidas.
31 No te fijes en el vino,
¡qué rojo se pone y cómo brilla en la copa,
y con qué suavidad se resbala!
32 Pero al final es como una serpiente
que muerde y causa dolor.
33 Te hará ver cosas extrañas,
y pensar y decir tonterías;
34 te hará sentir que estás en alta mar,
recostado en la punta del palo mayor,
35 y dirás:
«Me golpearon, y no lo sentí;
me azotaron, y no me di cuenta;
pero en cuanto me despierte
iré en busca de más vino.»