1 Acyeyjamelhma ingvalhoc nincoo, nintingya inlhojo anmin singajem, najan vino singajem. Comascoc sat acyascamco ingvalhoc.
2 Apvisqui rey appayvam naysicsa aplom, colhojoc sat acpáyvam yamacmeyva. Ongavojoc sat maa, jingajic sat.
3 Colhic sat mataa singaco nincoo, mongilpasma inlhojo ningilatingmomalhca. Ningilpasmec mataa ningilatingmomalhca, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc.
4 Am sat ancoc ongilcaoc amyip acmamayaclha, mongvityejec sat acyilhna.
5 Yitnec ingvalhoc actemaclha ningyascamco, acno yingmin acyitnama yamilquit. Incaymalhquic ongyiplovcasojoc mataa, acyitna inlhojo ningyascamco.
6 Ningillhenalhqui inyicje inganco nintemaclha ningiltamila, am eyca etacpoc mataa lhama aptomja aptamila apanco.
7 Mongilsilhnanalhquejec inganco, acyitna inlhojo actamilaycam ingvalhoc. Apquilinyejemo mataa inquitquic, apquilvita inlhojo nintemaclha acpeyvomo.
8 Apnec sat ancoc aptajanem pac apvisqui rey, etac sat aptomja apmapsom.
9 Mongvanquejec onlhenic: Etasi nac coo, mepqui sicsilhnanomalhca coo — sat ontimjic.
10 Aptanovquic mataa Dios nintemaclha inganco, apvita inlhojo ningyinimquiscama balanza, acyitna inlhojo anit actemaclha kilo, najan ningyinimquiscama anit actemaclha metros.
11 Ningvitac mataa inquitquic, lhama mataa aptamila, poc mataa apmapsom.
12 Ingilmasquic nincoo Dios ingjaycaoc, yoyam ongilaylhojo, najan ingataoc yoyam ongilanojo.
13 Onlhic mataa mepqui ningilnatam, nintingya inlhojo nintiyanma acnim anco. Onlhaticjac mataa alhtoo, mepqui ninsovjomo sat cotnejic nintom.
14 Cayjec mataa ningmam asoc, ningiltomjac nincoo napato apquilhacjam. Ningilmec mataa asoc, ninsayclha tingma, acyiplomo acpayjayclha ingilvalhoc.
15 Ningvitac mataa cascama oro alyinmom najan mataymong acmamnave. Asilhtec mataa ningvitay enlhit apyascamco, aptomja apquilyataycam.
16 Ningilpasmec sat ancoc apmaycaoc nasa solyayem metnaja ningmolhama. Jingilmalhnac sat nincoo lha, elyamong siclho. Incaymalhquic siclho jingilmecsic apcalomap, colhejec sat acyascacmo etajicsojoc mocjam solyayem apmaycaoc nasa.
17 Nintingya inyicje nintom, ayinyema ningyinimquiscama najan ningmovan amyaa. Coytic sat lhopactic avalhoc ingatong nalhit acnim.
18 Ongilpamejitsalhcojoc mataa actemaclha plan, yavamlha ontimjic sat. Avanjec mataa apquilpamejitsomap actemaclha plan, elimpocjac sat cotnaja ingmoc.
19 Ninlingasquic asoc acyilhamalhca, ningiltomja inlhojo ningillhamasomalhca. Mongvanquejec ongilpalhavomoc enlhit apquillhamasomap.
20 Ninlovquic sat ancoc ningilyamnamcaa tata ingac najan meme ingac, ongitsapoc sat naysicsa yatescamalhma.
21 Ningilpecjasquic sat ancoc colhic singilmesa asoc ningilmayclha, comascoc sat acpayjayclha ingvalhoc, ningvita inlhojo ningilmayclha.
22 Mongvanquejec ongajic poc aptomja singinmelhaycam. Jingilpasmoc sat Dios acyitna inlhojo mongyasquiyam.
23 Aptanovquic Dios nintemaclha inganco ningyinimquiscama balanza, anit actemaclha kilo. Colhojoc sat anit actemaclha ingvalhaoc nincoo.
24 Visqui ingac aptomja singillhinquiscama, paj ongilyasamcoc yavamlha ongillhong (acpayjoclha ongillhong). ,
25 Yitnec sat ancoc ninlhanma napato Dios mepqui ningyeycajascaoc, mepqui aclhanma ingilvalhoc yavamlha ontimjic, cotnejic malha singilmam trampa.
26 Apvitac mataa apvisqui rey enlhit apquilmapsomcaa, eyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc.
27 Espíritu inganco acvisay Dios aptotquiscamaclha (apcapongmatquiscama), actomja acpiquinayclha ayalhnaclhojo ingilvalhoc.
28 Apvisqui rey etyisam sat acvoncaclhojo, acyitna inlhojo apvalhoc apcasicjayo najan actomja nasoc anco.
29 Inlhenquic mataa apquilvalhoc apquilyimnanic, eltimjic apquilyimnatem. Acmopoy apva enlhit apquilvanyam, actomja malha apquilnatanma najan mayayo.
30 Singilyicpilhquetaycaoc actomja sintamilquisquiyam, ningiltomja ningmasom. Najan actomja sintamilquisquiyam, cotamalvomoc acyascamco ingvalhoc.
1 El vino vuelve insolente a la gente,
y las bebidas fuertes la alborotan;
bajo sus efectos nadie actúa sabiamente.
2 Un rey furioso es como un león rugiente;
quien lo provoca pone su vida en peligro.
3 Es honroso evitar discusiones,
mas cualquier necio puede iniciarlas.
4 Si en el tiempo de arar el perezoso no ara,
cuando llegue la cosecha, no encontrará nada.
5 Las intenciones secretas son como aguas profundas,
pero el que es inteligente llega a descubrirlas.
6 Hay muchos que presumen de su bondad,
pero no es fácil hallar a gente confiable.
7 ¡Cuán felices son los hijos del hombre
que vivió con rectitud y honradez!
8 Cuando el rey toma asiento en el tribunal,
le basta una mirada para descubrir el mal.
9 Nadie puede decir: «Mi corazón es puro,
estoy limpio de pecado.»
10 Hay dos cosas que el Señor aborrece:
las pesas falsas y las medidas alteradas.
11 Por sus acciones se conoce
al joven que vive con rectitud.
12 El oído para oír, y el ojo para ver
fueron creados por el Señor.
13 No te entregues al sueño, o te quedarás pobre;
mantente despierto y tendrás pan de sobra.
14 «¡Qué mala mercancía!», dice el comprador,
pero una vez comprada se felicita a sí mismo.
15 Vale más hablar con sabiduría,
que tener todo el oro y las joyas del mundo.
16 Al que salga fiador por un extraño,
quítale la ropa y tómasela en prenda.
17 Hay gente que con gusto se traga las mentiras,
aunque a la larga le sean un bocado de tierra.
18 Los planes se afirman con un buen consejo;
la guerra se hace con una buena estrategia.
19 No te juntes con gente chismosa,
que los chismosos no saben guardar un secreto.
20 Quien maldice a su padre o a su madre
morirá en la más espantosa oscuridad.
21 Comienza por las fáciles ganancias
y acabarás sin tener de qué alegrarte.
22 Nunca hables de tomar venganza;
confía en el Señor, y él te hará triunfar.
23 El Señor aborrece el uso de pesas falsas;
las balanzas falseadas son reprobables.
24 Nadie conoce su propio destino,
pero el Señor dirige nuestros pasos.
25 ¡Cuán peligroso es hacerle promesas a Dios
y después reconsiderar las promesas!
26 El rey sabio aleja de sí a los malvados
y los aplasta bajo una rueda.
27 El espíritu que Dios ha dado al género humano
es una luz que alumbra lo más profundo de su ser.
28 El rey se mantiene seguro en su trono
cuando practica el amor y la verdad.
29 El orgullo de los jóvenes está en su fuerza;
la honra de los ancianos, en sus canas.
30 La maldad se cura con golpes y heridas;
los golpes hacen sanar la conciencia.