1 Actamila anco nintom ayitcoc acyiplomo actamilaycam ingvalhoc, am colhno acyivey nintom naysicsa fiestas acyiplomo ningilnapomalhca.
2 Colhic sat ayaco enlhit aptimesaycam, evenacpoc sat apvisqui apquitca coyacmo inlhojo etnajam. Emiclhac sat apquilnatam, acno apquilmayclha apquilnatam apvisqui apquitquic.
3 Talha actomja ayalhnascama plata najan oro alyinmom. Visqui ingac aptomja appiquinayclha ayalhnaclhojo ingilvalhoc nincoo.
4 Nasoc sat ancoc ningilmasomcaa najan ningmovancaa amyaa, ongilaylhojoc sat mataa amyaa acmasom.
5 Colhic sat acvena Visqui ingac, acyitna inlhojo ningvenéycam enlhit mepqui asoc. Onlingamcojoc sat acyanmongayclha nintemaclha inganco, acyitna inlhojo ningyisponcama enlhit, yoyam etjanyac acmasom.
6 Ningilinyejemo nincoo ningilvanyam, ningvita inlhojo intovana. Apquilinyejemo mataa apquitcavoc, apquilvita inlhojo incanayc.
7 Mongvanquejec ongilyatam actamila, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc. Mongvanquejec ontimjic movan amyaa, acyitna inlhojo actamilaycam ingvalhoc.
8 Ningiltamjo inyicje colhamiclha asoc ingancaoc, ayinyema ningmescama nasa soborno solyayem, ongilyinimsalhcac sat nincoo.
9 Comasquejec sat aptimem ingmoc, acyitna inlhojo ningasicjayquiclha ingmoc. Comascoc sat aptimem ingmoc, acyitna inlhojo nintipquiscama apvisay ingmoc.
10 Lhama singascama asoc, comoc sat ingvalhoc ningiltomja ningilyascamco. Comejec sat ingvalhoc cien singilyicpilhqueteycaoc, ningiltomja inlhojo acyeyjamelhma.
11 Nintemaclha ninginmelhaycam poc, coyiplovjoc sat ningilnapomalhca. Cotlapsic sat ningvita acyanmongayclha nintemaclha ningilsilhnanomalhca inganco.
12 Tasi inyicje ongiltajanyac asoc navjac aclom oso, ayitamsama ayitquic, am colhno nintajanyey enlhit acyeyjamelhma naysicsa aptemaclha apanco.
13 Comasquejec mataa ninlingaycamco acmasom, acyitna inlhojo ninginmelhaycam enlhit singasicjayo, ningyanmongsayclha acmasom, ningvita inlhojo aptemaclha aptamila.
14 Ningilatingmomalhca acyitsomalhca pongmit represa acyitipsomalhca yingmin acvanyam. ¡Mongilpasmejec mataa nincoo! ¡Pac ongilavojo ningilatingmomalhca!
15 Anit nintemaclha meyisponcama Dios: Ningmasma ingmoc apsilhnanomap apanco. Moc najan: Ninginmelhaycam ingmoc mepqui apsilhnanomap apanco.
16 Apquiltamjo inyicje enlhit acyeyjamelhma eyinyoc acyanmongam, emoc actemaclha apyascamco. Mongvanquejec ontimjic ningyascamco, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc.
17 Enlhit aptomja singamliyam mataa apvisay ingmoc. Naysicsa ninlingaycamco acyimtalhnama, eltamjacpoc sat apvisay ingyipma.
18 Ningilpasmec sat ancoc naysicsa apmaycaoc nasa solyayem ingmoc, onlhojoc sat nincoo acyeyjamelhma.
19 Ningvenéycam ingmoc, coyiplovjoc sat actemaclha ningilnapomalhca. Ongilsilhnanalhcac inganco, acyitna inlhojo ningyimtalhnesomalhco inganco.
20 Mongiltimjic mataa ningiltamila, acyitna inlhojo acyinimquiscama ingvalhoc. Ningilyataycam actemaclha ningyinimquiscama conyemac sat ningilsilhnanomalhca inganco.
21 Mepqui acpayjayclha ingvalhoc, ningvita inlhojo inquitca (nintamongvoyam) acyeyjamelhma. Inlingamcoc mataa ingvalhoc, ningvita nintamongvoyam aptemaclha meyascalhma (ayanem).
22 Acpayjayclha ingvalhoc actomja acyimnatescama ingyimpejic. Acmayovsa ingvalhoc actomja acmascoscama ningyimnatem.
23 Apmec tacja solyayem soborno enlhit apyicpilquemo apmapsom. Aptomja eyca aptovascama actemaclha acpeyvomo, najan aptemaclha appeyvescasquiclha.
24 Inlhenquic mataa ingvalhoc, yoyam coyangvomoc acyascamco ingilvalhoc. Am colhenac ingvalhoc actema nac jay, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc.
25 Avanjec mataa aclingaycamco ingvalhoc, ningvita inlhojo nintamongvoyam acyeyjamelhma apvalhoc (meyascalhma).
26 Somco inyicje singilpejesquiyam acmasom, mepqui ningilsilhnanomalhca inganco. Somco inyicje elyicpilhquetacpoc enlhit appeyvomo, mepqui apsilhnanomap apanco.
27 Mongiltomja ningillhamasomalhca, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc. Ningiltomja mataa ningiltamilcasomalhco inganco, ningilvisay ningyascamco.
28 Apvanquic enlhit acyeyjamelhma elhojoc enlhit apyascamco, incaymalhquic evanma, mepqui mataa apquilyataycam.
1 Más vale comer pan duro y vivir en paz
que andar en banquetes y vivir peleando.
2 El siervo capaz llega a ser amo del hijo indigno,
y a participar de la herencia como los otros hermanos.
3 El fuego pone a prueba el oro y la plata;
el Señor pone a prueba los pensamientos.
4 El malvado y el mentiroso
hacen caso de las malas lenguas.
5 Quien se burla del pobre ofende a su Creador;
el que se alegra de su desgracia no quedará sin castigo.
6 La corona de los ancianos son sus nietos;
el orgullo de los hijos son sus padres.
7 No va bien con el tonto hablar con elegancia,
ni con el hombre respetable hablar con engaños.
8 Quien practica el soborno cree tener poderes mágicos,
pues tiene éxito en todo lo que emprende.
9 Quien pasa por alto la ofensa crea lazos de amor;
quien insiste en la ofensa aleja al amigo.
10 Cala más un regaño en el entendido
que cien azotes en el necio.
11 El revoltoso solamente busca pelea,
pero le llegará un mensajero cruel.
12 Vale más toparse con una osa furiosa
que con un necio que insiste en algo.
13 Nunca el mal se apartará de la casa
del que paga mal por bien.
14 Río desbordado es el pleito iniciado;
vale más retirarse que involucrarse.
15 Perdonar al culpable y condenar al inocente
son dos cosas que el Señor no soporta.
16 ¿Para qué viene el necio, dinero en mano,
a comprar sabiduría, si no tiene entendimiento?
17 Un amigo es siempre afectuoso,
y en tiempos de angustia es como un hermano.
18 El imprudente da fianza por su amigo
y se hace responsable de él.
19 Al que le gusta ofender, le gusta pelear;
el fanfarrón provoca su propia ruina.
20 Jamás la mente perversa se encontrará con el bien;
la lengua embustera caerá en la desgracia.
21 Ser padre de un necio trae solo dolor;
ser padre de un tonto no es motivo de alegría.
22 Buen remedio es el corazón alegre,
pero el ánimo triste resta energías.
23 El malvado acepta soborno en secreto,
para torcer el curso de la justicia.
24 La sabiduría es la meta del inteligente,
pero el necio no tiene meta fija.
25 El hijo necio es para sus padres
motivo de enojo y amargura.
26 No está bien multar al inocente
ni azotar al hombre honorable.
27 Es de sabios hablar poco,
y de inteligentes mantener la calma.
28 Hasta el necio pasa por sabio e inteligente
si se calla y guarda silencio.