Enlhitaoc apquilinmelhaycam Dios
(Dt 1.26-33)1 Apquilyimnatasquic nic nat apquilpayvam aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Apquilpalhamam nic nat. Apyapcalhquic nic nat. 2 Apquilpametam nic nat apquilinmelhaycam Moisés najan Aarón.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —¿Soctomja mongilitsepma alhta yoclhilhma Egipto? ¿Soctomja mongilitsepa nac jay yoclhilhma actamopeycaoc? 3 Pa jingnaliclha Dios yoclhilhma yoyam onticyo. Colmalhcac sat ingnatamcaa najan inquitquic. Incaymalhquic nincoo ongiltajojo yoclhilhma Egipto — nic nat apquiltomjac. 4 Apquilpamejitsacpec nic nat: Noc, ongiltimesquisic lhama apvisqui capitán, yoyam jingnaliclha. Ongiltajojoc sat yoclhilhma Egipto — nic nat apquiltomjac.
5 Apquilpolintac nic nat nalhpop Moisés najan Aarón napatavo apcaneyquiclhilha enlhitaoc. 6 Apyaptec nic nat aptalhnama Josué, Nun apquitca. Apyaptec nic nat aptalhnama Caleb, Jefone apquitca. Apquiltomja nic nat apquiltiyaningvaycmo yoclhlilhma.
7 Aptomjac nic nat apquilanya enlhitaoc aplhamoclhojo: —Sas anco alhta, actamila anco alhta as yoclhilhma nintiyaningvaycmo alhta nincoo. 8 Jingilasicjavoc sat ancoc nincoo Dios, jingnaliclhac sat maa yoclhilhma. Jingilmecsic sat inganco as yoclhilhma acyitnaclha leche najan apquimjaclha yovjan. 9 Noelinmelham nasa quellhip Dios. Noela nasa enlhitaoc apnaycam maa yoclhilhma. Quilhvoc sat onsavojoc ningilnapma, malha nintom pan sat cotnejic. Invonquipquic actomja acmasma enlhitaoc maa. Jingmeyvoc sat nincoo Dios Apyimtalhnamo. Noela nasa quellhip — nic nat aptomjac.
10 Apquiltamjoc nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc elajic Moisés. Pilapcasquic nic nat apquilvita enlhitaoc gloria apcapongmatem Dios acpayjo carpa apcaneyquiclhilha.
11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —¿Jalhco sat acvam comascoc selvinnéycam as enlhitaoc? ¿Jalhco sat acvam comascoc selyasquiyam? Allanac alhta coo aclhamoclhojo asoc monquinatquiscama nipyesicsa. 12 Pac oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha. Pac osavojoc omascocsic as enlhitaoc. Otnesquisic sat lhip apyimtalhnamo nipyesicsa enlhitaoc appintalhnama. Apquilyimnatem sat eltimjic quellhip, melhnoc as enlhitaoc — nic nat aptomjac.
13 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Ellingac sat amyaa co Egipto. Ayinyemaclha apyinyovcasquic alhta lhip as enlhitaoc nipyesicsa co Egipto. Apyimnatem apanco alhta lhip. 14 Ellingac sat amyaa apquiltomjac apquilaoclha as yoclhilhma. Apquillingac alhta actemaclha apna lhip Dios ningyesicsa. Ningvitac alhta nincoo lhip napaat. Apquilvitac alhta actemaclha yipjopay ayimja tecjinlhit nincoo. Apquinimcasquic alhta yipjopay ingmamyi yoyam jingnalaclha acnim anco. Malha talha actotseycaoc ingmamyi alhta intomjac alhtaa. 15 Ellingac sat amyaa actemaclha apquilmasquingvoyam as enlhitaoc ayinyema lhip. Sat eltimjic elhenacpoc lhip: 16 —Am alhta copvanac Dios enalaclhac enlhitaoc yoclhilhma aplhanmaclha actomja nasoc anco yoyam elmecsic. Apmascoscacmec enlhitaoc yoclhilhma actamopeycaoc — sat eltimjic. 17 Quilhvoc ningiltamjoc ongvita actemaclha acyivey apmopvan lhip Dios Apyimtalhnamo. Aptomjac alhta siclho lhip appayvam: 18 Mepecjecsejec mataa lhip eyanmongsiclha apquiltemaclha enlhitaoc. Avanjec mataa apquimlaycmo. Apmascosquic mataa lhip apquiltemaclha acmasom enlhit najan actemaclha melilyajayquiclho. Apyanmongsaclhec mataa aptemaclha apsilhnanomap apanco enlhit. Eyanmongsiclhac sat lhip apquiltemaclha aptovana ayinyema melyascalhma apquilyapmayc. 19 Avanjec mataa apcasicjayo lhip. Ingyasicjiclhojo sat mocjam as enlhitaoc, imascos sat apquiltemaclha apancaoc. Ayinyemaclha apmascosquic alhta siclho lhip apquiltemaclha apancaoc as enlhitaoc apquilantiyapma alhta yoclhilhma Egipto. Apcasicjaclhec alhta mataa acvocmo quilhvo nac jay — nic nat aptomjac Moisés.
Acyanmongayclha apquiltemaclha acmasom
(Dt 1.34-40)20 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés:
Aclingac lhac actemaclha lhip appayvam. Acmascosquic lhac apquiltemaclha acmasom, ongvasicjiclhojoc sat mocjam. 21 Coo sictomja silmilaneycaoc. Cotnejic sat mataa nasoc anco sicpayvam: Elvitac sat lhalhma anco gloria actemaclha sicyimtalhnamo. 22 Apquilvitac alhta as enlhitaoc gloria actemaclha sicyimtalhnamo. Apquilvitac alhta asoc monquinatquiscama silanay alhta yoclhilhma Egipto najan yoclhilhma actamopeycaoc. Am alhta elilyajaclhoc sicpayvam, malha diez intomjac seltovascama as enlhitaoc. 23 Melvityejec sat yoclhilhma siclhanmaclha actomja nasoc anco yoyam olmecsic apquilyeyjamcaa. 24 Apvamlha selancam Caleb etac sat as yoclhilhma. Ayinyema alhta actamilaycam apvalhoc aptomja selyajayquiclho. Apvitac alhta siclho as yoclhilhma Caleb. Ellhocac sat aptovana as yoclhilhma. 25 Quip ingyeylhojo. Melyinyovejec sat apquilaoclha enlhitaoc amalecitas najan cananeos. Elimpiclha sat mocjam quellhip secaseclha elyacsic yoclhilhma actamopeycaoc. Elpeyvojo sat amay acyascama yingmin acvanyam Mar Rojo— nic nat aptomjac Dios.
26 Aptomjac nic nat mocjam Dios apcanya:
27 ¿Jalhco sat acvam comascoc apquilpameteycam selinmelhaycam as enlhitaoc apquilmapsomcaa? Aclingac coo mataa actemaclha apquilpameteycam selinmelhaycam enlhitaoc Israel. 28 Itne sat lhip elanic enlhitaoc: —Coo sictomja silmilaneycaoc sicvisay Dios Sicyimtalhnamo. Otnesquisic sat quellhip actomjaclha alhta siclingay apquilpayvam. 29 Elmasquingvomoc sat as yoclhilhma actamopeycaoc moclhama molyipsateycaoc enlhit apvocmo veinte años tap. Ayinyema alhta apquilpameteycam selinmelhaycam coo. 30 Melvityejec sat quellhip yoclhilhma siclhanmaclha alhta actemaclha yoyam colhejec acyascacmo, yoyam omquecsic. Etac sat apvamlha Caleb, Jefone apquitca najan Josué, Nun apquitca. 31 Elvitac sat as yoclhilhma quellhip apquitquic apquilanya alhta quellhip elmacpoc apquitquic. Elvitangvomoc sat yoclhilhma apquilvennéycam alhta quellhip. 32 Elhnamcoc sat apjapaoc quellhip as yoclhilhma actamopeycaoc. 33 Quellhip apquitquic eltimjic sat apquilancam apnatoscama as yoclhilhma actamopeycaoc acvocmo cuarenta años. Quellhip apquitquic ellingamcoc sat acyimtalhnama ayinyema apquiltemaclha alhta siclho melilyajayquiclho quellhip. 34 Invocmec alhta cuarenta acnim apquilvactamo apquiltiyaningvaycmo yoclhilhma maa. Moclhama acnim colhojoc sat moclhama año yoyam ellingamcojo sicyanmongsayclha apquiltemaclha quellhip. Ellingamcoc sat apquitquic acyimtalhnama ayinyema quellhip acvocmo cuarenta años. 35 Eycaso sicpayvam sicvisay Dios. Nasoc sat oyanmongsiclha apquiltemaclha apquilmapsomcaa apquiltomja apquilpasmayclha selinmelhaycam. Comascoc sat apquilyimnatem. Elmasquingvomoc sat quellhip as yoclhilhma actamopeycaoc — nic nat aptomjac Dios.
Apquilitsepma 10 enlhitaoc
36 Apquilapajasquic nic nat Moisés enlhit yoyam eltiyaningvomjo yoclhilhma. Apquilvoctac nic nat mocjam. Apquilantipcasquic nic nat apquilpameteycam yoyam elinmelham Dios aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquilpayesquic nic nat amyaa actomja acmasom maa yoclhilhma. 37 Apquilitsepmec nic nat as enlhitaoc. Apyanmongsaclhec nic nat Dios apquiltemaclha apancaoc. Ayinyema apquillhanma actomja acmasom maa yoclhilhma. 38 Am nic nat ingyitsepac Josué, Nun apquitca najan Caleb, Jefone apquitca. Apcanit nic nat apquiltiyaningvaycmo yoclhilhma maa.
Apquilnapomap tingma Horma
(Dt 1.41-46)39 Apquiltimnasquic nic nat Moisés actemaclha appayvam aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Avanjec nic nat alyitnocjayo apquilvalhoc apquillinga actemaclha appayvam. 40 Alhtooc nic nat apnalhaticjac. Apquilquinamtec nic nat netin inquilhe. Apquiltomjac nic nat apquilpametamcaa: Mongilyascalhma nac nincoo. Ningiltamjoc ongmiyaclha yoclhilhma aplhanmaclha alhta Dios — nic nat apquiltomjac.
41 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —¿Soctomja apnatovasa nac quellhip singanamaclha Dios? Alhtoc sat cotnejic apquillhingam. 42 Noelyas nasa maa. Mepasmejec sat Dios quellhip. Apquilyimnatem sat eltimjic cotnaja ingmoc. 43 Eltajanyac sat quellhip enlhitaoc amalecitas najan cananeos. Eticyoc sat quellhip. Mepasmejec sat Dios ayinyema apquilsilhnanomap apanco quellhip. Ayinyema apquilvatseycaoc quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
44 Apquilasinamap apanco ilhnic nat enlhitaoc. Apquilquinamtec nic nat netin inquilhe. Am nic nat eyiplaclha Moisés najan yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. Apnec nic nat mocjam Moisés nipyesicsa tingma najan yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. 45 Pilapcasquic nic nat apquilvaa enlhitaoc amalecitas najan cananeos actomja apquilaoclha. Apquilyimnatem nic nat. Apquilhpansacpec nic nat enlhitaoc Israel. Apquilminlhinaoclhec nic nat acvocmo tingma Horma.
Los israelitas se rebelan contra el Señor
(Dt 1.26-33)1 Entonces los israelitas comenzaron a gritar, y aquella noche se la pasaron llorando. 2 Todos ellos se pusieron a hablar mal de Moisés y de Aarón. Decían: «¡Mejor hubiéramos muerto en Egipto, o aquí en el desierto! 3 ¿Para qué nos trajo el Señor a este país? ¿Para morir en la guerra, y que nuestras mujeres y nuestros hijos caigan en poder del enemigo? ¡Más nos valdría regresar a Egipto!» 4 Y empezaron a decirse unos a otros: «¡Pongamos a uno de jefe y volvamos a Egipto!»
5 Moisés y Aarón se inclinaron hasta tocar el suelo con la frente delante de todo el pueblo, 6 y Josué y Caleb, que habían estado explorando el país, se rasgaron la ropa en señal de dolor 7 y dijeron a todos los israelitas:
—¡La tierra que fuimos a explorar es excelente! 8 Si el Señor nos favorece, nos ayudará a entrar en esa tierra y nos la dará. Es un país donde la leche y la miel corren como el agua. 9 Pero no se rebelen contra el Señor, ni le tengan miedo a la gente de ese país, porque ellos van a ser pan comido para nosotros; ellos no tienen quien los proteja, mientras que nosotros tenemos de nuestra parte al Señor. ¡No tengan miedo!
10 A pesar de esto, la gente quería apedrearlos. Entonces la gloria del Señor se apareció en la tienda del encuentro, a la vista de todos los israelitas, 11 y el Señor dijo a Moisés:
—¿Hasta cuándo este pueblo va a seguir menospreciándome? ¿Hasta cuándo van a seguir dudando de mí, a pesar de los milagros que he hecho entre ellos? 12 Voy a enviarles una epidemia mortal que les impida tomar posesión de esa tierra; pero de ti haré un pueblo más grande y más fuerte que ellos.
13 Pero Moisés respondió al Señor:
—Tú, con tu poder, sacaste de Egipto a este pueblo. Cuando los egipcios sepan lo que vas a hacer, 14 se lo contarán a los habitantes de este país, que también han oído decir que tú, Señor, estás en medio de este pueblo, que te dejas ver cara a cara y tu nube está sobre ellos, y que de día vas delante de ellos en una columna de nube y de noche en una columna de fuego. 15 Si matas a este pueblo de un solo golpe, las naciones que saben de tu fama van a decir: 16 “El Señor no pudo hacer que este pueblo entrara en la tierra que había jurado darles, y por eso los mató en el desierto.” 17 Por eso, Señor, muestra ahora tu gran poder, tal como lo has prometido. Tú has dicho 18 que no te enojas fácilmente, que es muy grande tu misericordia y que perdonas la maldad y la rebeldía, aunque no dejas sin castigo al culpable, sino que castigas la maldad de los padres en los hijos, los nietos, los bisnietos y los tataranietos. 19 Puesto que tu misericordia es tan grande, perdónale a este pueblo su maldad, ya que has tenido paciencia con ellos desde Egipto hasta este lugar.
El Señor castiga a los israelitas
(Dt 1.34-40)20 El Señor respondió:
—Bien, voy a perdonarlos, tal como me lo pides. 21 Pero, eso sí, tan cierto como que yo vivo y que mi gloria llena toda la tierra, 22 ninguno de los que han visto mi gloria y los milagros que hice en Egipto y en el desierto, y que me han puesto a prueba una y otra vez en el desierto y no han querido obedecer mis órdenes, 23 ninguno de ellos, repito, verá la tierra que prometí a sus antepasados. Ninguno de los que me han menospreciado la verá. 24 Solamente mi siervo Caleb ha tenido un espíritu diferente y me ha obedecido fielmente. Por eso, a él sí lo dejaré entrar en el país que fue a explorar, y sus descendientes se establecerán allí. 25 (Los amalecitas y los cananeos viven en la llanura.) En cuanto a ustedes, den la vuelta mañana y sigan por el desierto en dirección al mar Rojo.
26 El Señor se dirigió a Moisés y a Aarón, y les dijo:
27 —¿Hasta cuándo voy a tener que soportar las habladurías de estos malvados israelitas? Ya les he oído hablar mal de mí. 28 Pues ve a decirles de mi parte: “Yo, el Señor, juro por mi vida que voy a hacer que les suceda a ustedes lo mismo que les he oído decir. 29 Todos los mayores de veinte años que fueron registrados en el censo y que han hablado mal de mí morirán, y sus cadáveres quedarán tirados en este desierto. 30 Con la excepción de Caleb y de Josué, ninguno de ustedes entrará en la tierra donde solemnemente les prometí que los iba a establecer. 31 En cambio, a sus hijos, de quienes ustedes decían que iban a caer en poder de sus enemigos, los llevaré al país que ustedes han despreciado, para que ellos lo disfruten. 32 Los cadáveres de ustedes quedarán tirados en este desierto, 33 en el que sus hijos vivirán como pastores durante cuarenta años. De este modo ellos pagarán por la infidelidad de ustedes, hasta que todos ustedes mueran aquí en el desierto. 34 Ustedes estuvieron cuarenta días explorando el país; pues también estarán cuarenta años pagando su castigo: un año por cada día. Así sabrán lo que es ponerse en contra de mí.” 35 Yo, el Señor, lo afirmo: Así voy a tratar a este pueblo perverso que se ha unido contra mí. En este desierto encontrarán su fin; aquí morirán.
Muerte de los diez exploradores malvados
36-37 En cuanto a los hombres que Moisés había enviado a explorar el país y que al volver dieron tan malos informes, haciendo que la gente murmurara, el Señor los hizo caer muertos. 38 De todos ellos, solo Josué y Caleb quedaron con vida.
Los israelitas son derrotados en Jormá
(Dt 1.41-46)39 Cuando Moisés contó a los israelitas lo que el Señor había dicho, todos ellos se pusieron muy tristes. 40 A la mañana siguiente se levantaron temprano, subieron a la parte alta de la región montañosa y dijeron:
—¡Ya estamos aquí! Vayamos al lugar que el Señor nos ha prometido, pues en verdad hemos pecado.
41 Pero Moisés les dijo:
—¿Por qué desobedecen las órdenes del Señor? ¡Ese intento va a fracasar! 42 No sigan adelante, porque el Señor no está con ustedes. Sus enemigos los van a derrotar. 43 Allá delante los esperan los amalecitas y los cananeos, para pelear contra ustedes y matarlos. Y puesto que ustedes han abandonado al Señor, él ya no está con ustedes.
44 Ellos, sin embargo, se empeñaron en subir a la parte alta de la región montañosa; pero ni el arca de la alianza del Señor ni Moisés se movieron del campamento. 45 Entonces salieron los amalecitas y los cananeos que vivían en la región, y persiguieron a los israelitas hasta Jormá, y los derrotaron por completo.