Cotnaja ingmoc apquilinyema nilhqueyja
1 Vocmec nic nat cuarto año aptimem apvisqui Joacim, Josías apquitca, nipyesicsa co Judá. Apcanyacpec nic nat Jeremías elngacsic amyaa ayinyema Visqui ingac. Aptimec nic nat apvisqui Nabucodonosor co Babilonia primer año. 2 Aplingasquic nic nat profeta Jeremías amyaa nipyesicsa co Judá najan co Jerusalén. Aptomjac nic nat profeta:
3 Ayenmo alhta 13 años aptimem apvisqui Josías, Amón apquitca, nipyesicsa co Judá acvaycmo as ningvamlha nac jay, acvaycmo 23 años aptomja sepamejitquiscama Visqui ingac. Am olvatasac mataa siclingascama appayvam nipyesicsa quellhip, am eyca eljalhnoc mataa quellhip. 4 Apcajasquic mataa Visqui ingac apquilancam najan profetas nipyesicsa quellhip, am eljalhnoc mataa quellhip sicpayvam. 5 Aptomjac alhta Visqui ingac apquilanya quellhip: Elyanmonquis moc apquilvalhoc quellhip, elvatsaoc quellhip apquiltemaclha apancaoc acmasom. Melmacpejec sat quellhip, elhnam sat mataa yoclhilhma apquillhoy quellhip najan apquilyeyjamcaa ayinyema Visqui ingac. 6 Noeltingya nasa quellhip quilaycmasquiscama, noeltime nasa apquilayo, noelmesaoc nasa asoc macmescama, noelyinyov nasa Visqui ingac, mellingamquejec sat quellhip acmasom apyanmongsayclha Visqui ingac apquiltemaclha quellhip — alhta aptomjac. 7 Aptomjac Visqui ingac quilhvo nac jay: Am eljalhnoc quellhip sicpayvam, apquiltingya quilaycmasquiscama allanomalhca enlhit, apquiltomja apquilayo, covac sat acyanmongayclha ellingamcojoc sat quellhip — alhta aptomjac.
8 Aptomjac mocjam Visqui ingac apyimtalhnamo: Am eljalhnoc mataa quellhip siyanamaclha coo. 9 Ongvanic sat apvisqui Nabucodonosor najan co Babilonia apyovoclhojo enlhitaoc co nilhqueyja. Elimpocjac sat nipyesicsa quellhip najan apnaycam nipyava quellhip. Enatovasacpoc sat quellhip apyovoclhojo, colhic sat acnatovasa yoclhilhma apancaoc cotmongvoycamlha nelha. Avanjec sat cotnejic apquilay enlhitaoc. 10 Comascoc sat fiestas apancaoc najan apquilminaycmascama, mepqui mataa fiesta alyimjapma. Comascoc sat ninlingay alticlhiclhama quilvanaa, colvitalhquejec sat mataa calevascama alhtaa. 11 Colhic sat acnatovasa acyovoclhojo asoc. Elmacpoc sat quellhip najan apnaymacoc vecinos acvaycmo setenta años eltimesam apvisqui co Babilonia. 12 Natamin setenta años oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc co Babilonia najan apvisqui apancaoc, otvacsic sat apquileyvomaclha caldeos, mepqui mataa apquileyvam — alhta aptomjac. 13 Ellingamcojoc sat acmasom aclhenomalhca as vaycajac, aplingascama alhta mataa profeta Jeremías sicpayvam, yavamlha cotnejic nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. 14 Elmacpoc sat co Babilonia, eltimesam sat apquilviscaa apquilyimtalhnamo. Ellingamcojoc sat acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc — alhta aptomjac.
Apquillingaycamco acmasom enlhitaoc
15 Aptomjac alhta Dios Visqui apancaoc Israel seyanya coo: Quip ilanojo sicmaycam emic ingjaycoc aclaneyo siclom. Ilic siclho, ilmes sat apyinaycaoc apyovoclhojo enlhitaoc siyapajasaclha lhip. 16 Elyinamcoc siclho, elyiclhic sat maa, eltajanyac sat sovo acvinatem, yoyam eticyoc — alhta aptomja seyanya.
17 Acliquic alhta ingjaycoc apmaycam Visqui ingac, acmesquic coo elyinamcoc apyovoclhojo enlhitaoc lhalhma anco, seyapajasaclha Visqui ingac. 18 Acmesquic alhta siclho elyinamcoc co Jerusalén najan tingma apquilvanyam co Judá, najan maa apquilviscaa najan apquilyimtalhnamo, yoyam enatovasacpoc, acno aclhanmaclha as ningvamlha nac jay, apquillhenacpo apquiltemaclha nano. 19 Acmesquic alhta elyinamcoc apvisqui faraón co Egipto, najan apquilviscaa maa, najan apnaymacoc. 20 Najan yoyam elyinamcoc metnaja egipcios apquilpalhaviyam maa, najan apyovoclhojo apquilviscaa nipyesicsa co Uz, najan yoclhilhma Filistea: Ascalón, najan tingma Gaza, najan tingma Ecrón, najan tingma Asdod. 21 Apyovoclhojo co Edom, najan co Moab, najan co Amón. 22 Apyovoclhojo apquilviscaa co Tiro najan Sidón, najan apyovoclhojo apquilviscaa yoclhilhma nicja yingmin acvanyam Mediterráneo. 23 Najan apquilmolhama tingma Dedán, najan Tema, najan Buz, najan enlhit apquilaptama apticvajan. 24 Najan apquilviscaa co Arabia najan apquilviscaa apquileyvam yoclhilhma actamopeycaoc. 25 Najan apquilviscaa co Simri, najan co Elam, najan co Media. 26 Najan apquilviscaa co nilhqueyja, najan apquileyvam ningato, najan apquileyvam mocjay, apyovoclhojo enlhitaoc lhalhma anco as nalhpop. Alhayi sat eynic apvisqui co Babilonia.
27 Aptomjac alhta seyanya Visqui ingac: Eycaso appayvam Dios Visqui apyimtalhnamo: Elyinaoc sat quellhip acvaycmo apquilyiclhama, elpilapmoc sat nalhpop mepqui apcanayclha netin, ongvapajacsic sat yoyam elimpocjac nipyesicsa quellhip. 28 Am sat ancoc colyacmoc elyinamcoc as ingjaycoc, itne sat elanic: Eycaso appayvam apanco Visqui apyimtalhnamo: Colapvanquejec quellhip mepqui apyinaycaoc — sat itne ingyanic. 29 Oyanmongsiclhac siclho apquiltemaclha apancaoc apnaycam tingma silyacyescama coo. ¿Apquilanayqui ya quellhip mellingamquejec sat sicyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc? Ellingamcojoc sat apticyovam apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac.
30 Aptomjac mocjam seyanya: Lhip Jeremías, ilngas sat amyaa yinyema coo nipyesicsa maa:
Appayvam apanco Dios ayinyema netin, payjoc apmaclha mayayo, malha ayilhtingyavoyam intomjac. Malha apquilpayvam acyimnatem enlhitaoc apquilajapquiscama uva acyilhna, apquilhenacpo apyovoclhojo apquileyvam as nalhpop.
31 Ellingamcojoc sat apyovoclhojo enlhitaoc apquileyvam as nalhpop, ayinyema Visqui ingac, eticyoc sat apquilsilhnanomap apanco — alhta aptomjac.
32 Aptomjac mocjam Visqui ingac apyimtalhnamo: Ayinyema nelha lhopactic tormenta piyam apvanyam, enatovasacpoc sat enlhitaoc, esovjacpoc sat apnatovasomap.
33 Elvitacpoc sat apjapaoc lhalhma anco, aptomja apquilnapma Visqui ingac. Mepqui apquilyapcalhem sat cotnejic, mepqui apquilatoynamap apjapaoc. Elvitacpoc sat apjapaoc, malha vayqui ayi lhalhma anco.
34 Quellhip apquilimja apmamyi, elyapcalhaoc sat ayinyema apquillingaycamco acyimtalhnama. Elyapcalhaoc sat quellhip apquilyimtalhnamo, eticyoc sat quellhip quilhvo nac jay, eticyoc sat malha nipquesic apnamilay.
35 Colapvanquejec elinyajamcoc pastores apquiltamilquiscama enlhit, malha apquiltamilquiscama apnatoscama.
36 Apquilpalhamam pastores ayinyema apquillingaycamco acmasca, ayinyema apnatovascama Visqui ingac.
37 Aplovquic Dios Visqui ingac, aptovasa amyipayc altamila.
38 Apquilhyacmec Visqui ingac, malha yamacmeyva actiyapma acyilhanmomaclha. Yoclhilhma actomjayclho actamopeycaoc, ayinyema aplom pac Visqui ingac, ayinyema apquilnapomacpilha enlhitaoc, enlhitaoc apticyovam — alhta aptomjac.
El enemigo que viene del norte
1 El año cuarto del reinado en Judá de Joacín hijo de Josías, el Señor dirigió al profeta Jeremías un mensaje acerca de todo el pueblo de Judá. Ese era el primer año del reinado de Nabucodonosor en Babilonia. 2 Entonces Jeremías comunicó el mensaje a todo el pueblo de Judá y a los habitantes de Jerusalén, y dijo: 3 «Desde el año trece del reinado de Josías hijo de Amón, en Judá, hasta ahora, es decir, desde hace veintitrés años, el Señor se ha dirigido a mí, y yo les he hablado a ustedes una y otra vez; pero ustedes no me han hecho caso. 4 Y a pesar de que una y otra vez el Señor les ha enviado a sus siervos los profetas, ustedes no han hecho caso ni han querido prestar ninguna atención ni obedecer. 5 Ellos les han dicho: “Dejen su mala conducta y sus malas acciones, así podrán vivir en la tierra que el Señor les dio para siempre a ustedes y a sus antepasados. 6 No sigan a otros dioses; no les den culto ni los adoren. No irriten al Señor adorando dioses que ustedes mismos han hecho, y él no les enviará ningún mal.” 7 Pero ahora, el Señor dice: “Ustedes no han querido hacerme caso; me irritan al rendir culto a dioses hechos por ustedes mismos, y esto será para su propio mal.”
8 »Por eso el Señor todopoderoso dice: “Ya que ustedes no han hecho caso a mis advertencias, 9 voy a llamar a todos los pueblos del norte y a mi servidor Nabucodonosor, rey de Babilonia, para que vengan y ataquen a este país, a todos sus habitantes y a todas las naciones vecinas. Voy a destruirlos por completo, y a convertirlos para siempre en ruinas, en algo que cause terror y espanto. 10 Voy a hacer que entre ellos no vuelvan a oírse cantos de fiesta y alegría, ni cantos de bodas, ni el sonido de las piedras de moler, ni que vuelva a verse la luz de las lámparas. 11 Todo este país quedará destruido, convertido en ruinas. Durante setenta años estas naciones estarán sometidas al rey de Babilonia. 12 Y cuando se completen los setenta años, pediré cuentas de sus pecados al rey de Babilonia y a su nación, el país de los caldeos, y lo destruiré para siempre. Yo, el Señor, lo afirmo. 13 Haré caer sobre ese país todo lo que he anunciado y está escrito en este libro: todo lo que Jeremías ha dicho en mi nombre contra todas las naciones. 14 Grandes naciones y reyes poderosos los someterán también a ellos. Así les daré el pago que merecen sus acciones.”»
Castigo de las naciones
15 El Señor, el Dios de Israel, me dijo: «Mira esta copa llena del vino de mi ira. Tómala en tus manos, y dásela a beber a todas las naciones a las que yo te envíe. 16 Cuando beban de ella, comenzarán a vomitar y se pondrán como locos, a causa de la guerra que voy a enviarles.»
17 Yo tomé de la mano del Señor la copa, y se la di a beber a todas las naciones a las que el Señor me envió. 18 Se la di a beber a Jerusalén y a las ciudades de Judá, junto con sus reyes y jefes, para destruirlas y dejarlas convertidas en ruinas, en algo que causara terror y espanto, en el ejemplo de maldición que aún hoy siguen siendo. 19 Igualmente se la di a beber al faraón, rey de Egipto, y a sus funcionarios y jefes, y a todo su pueblo, 20 y a la gente de diversas razas que hay allí; a todos los reyes del país de Uz y de la región de los filisteos: Ascalón, Gaza, Ecrón y lo que queda de Asdod; 21 a Edom, Moab y Amón; 22 a todos los reyes de Tiro y de Sidón; a todos los reyes de los países del mar Mediterráneo; 23 a las tribus de Dedán, Tema y Buz, y a los pueblos que se afeitan las sienes; 24 a todos los reyes de Arabia; a todos los reyes de las diversas razas que viven en el desierto; 25 a todos los reyes de Zimri, Elam y Media: 26 a todos los reyes del norte, cercanos o lejanos uno del otro. Es decir, a todos los reinos de la tierra. Por último beberá el rey de Babilonia.
27 Luego me dijo el Señor: «Diles que yo, el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, les ordeno que beban hasta que se emborrachen y vomiten y caigan al suelo para no levantarse, por causa de la guerra que les voy a enviar. 28 Y si no quieren recibir de ti la copa y beberla, diles: “El Señor todopoderoso dice: Tendrán que beberla de todos modos. 29 Pues comenzaré a enviar mis castigos sobre la ciudad que me está consagrada. ¿Y creen ustedes que van a quedarse tranquilos? Pues no se quedarán sin castigo, porque voy a enviar la guerra a todos los habitantes de la tierra. Yo, el Señor todopoderoso, lo afirmo.”
30 »Tú, Jeremías, anúnciales en mi nombre todas esas cosas. Diles:
»“Desde lo alto, desde el santo lugar donde vive,
el Señor lanza su voz de trueno;
grita contra su rebaño,
como los que pisan uvas,
contra todos los habitantes de la tierra.
31 El estruendo llega hasta el extremo de la tierra,
porque el Señor va a juzgar a las naciones,
va a llamar a juicio a todos los mortales,
a condenar a muerte a los malvados.
El Señor lo afirma.”»
32 El Señor todopoderoso dice:
«La calamidad va a llegar
a una nación tras otra;
una terrible tormenta se levanta
desde el extremo de la tierra.»
33 Los que el Señor haga morir ese día
quedarán tendidos de un extremo a otro de la tierra.
Nadie llorará por ellos,
nadie recogerá sus cadáveres para enterrarlos;
quedarán tendidos en el suelo, como estiércol.
34 ¡Griten, pastores, griten de dolor!
¡Ustedes, que guían el rebaño, revuélquense en el suelo!
Pues ha llegado el momento de la matanza
y a ustedes los matarán como a carneros gordos.
35 Los pastores no podrán huir,
los que guían el rebaño no podrán escapar.
36 Los pastores gritan,
gritan de dolor los que guían el rebaño,
porque el Señor ha destruido sus pastos.
37 El Señor se enojó y destruyó sus hermosos campos.
38 Salió, como un león de su guarida,
y el país de ellos quedó convertido en ruinas,
pues se encendió la ira del Señor
y envió una guerra terrible.