Ongiltamsalhcac sat actamila anco
1 Actamila anco singayo, am colhno asoc acmasis ningatsisquiscama.

Actamila anco acnim ningitsepma, am colhno acnim nintiyaycamlha.

2 Actamila anco ongilpasmoc ningatoynma enlhit, am colhno ningitsovasomalhca. Ningatoynma actomja singyascasingvoyam actemaclha nelha nintiyascam nincoo.

3 Actamila anco ningvinama, am colhno nintemaclha ningitsovascama. Natamin ningvinama, cotniclhac sat actamila anco ingilvalhoc.

4 Yitnec aclhanma ingvalhoc acnim ningitsepma, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc. Yitnec aclhanma ingvalhoc ningitsovascama, acyitna inlhojo acyeyjamelhma ingvalhoc.

5 Actamila anco singascama enlhit apyascamco, am colhnoc singayo enlhit acyeyjamelhma.

6 Apquitsovascama enlhit acyeyjamelhma, colhojoc talha coning vaynca, apnilhtingayclha apyová (apquilhpajay). Alhto inyicje actema nac jay.

7 Cotniclhac sat acyeyjamelhma ingvalhoc, ningvita inlhojo singminascama (singascama) enlhit. Incaymalhquic ongavojo singmescama nasa asoc.

8 Actamila anco ningilvatescama ningilyataycam, am colhno ningenmo ningilyataycam.

Actamila anco ningiltamilcasomalhco inganco, am colhno ningyimtalhnesomalhco inganco.

9 Incaymalhquic coytic actamilaycam ingvalhoc. Aclom apvalhoc aptemaclha apanco enlhit acyeyjamelhma.
10 Jave nintemaclha nano actomja actamila anco, am colhno nintemaclha as ningvamlha nac jay. Cotnaja ninlhanma actema nac jay, ningilvisay ningyascamco.
11 Intasic anco actemaclha acyascamco ingvalhoc najan actemaclha ningiltamsomalhca as nalhpop (naysicsa ningileyvam). 12 Actamila anco acyascamco ingvalhoc najan solyayem ingac, malha singmasma intomjac naysicsa ningileyvam.
13 Incaymalhquic jingilvoncamejec mataa aptomjaclha Dios. Asoc actajem apquilantipquiscama Dios, mongvanquejec ongilpeyvacsic. 14 Incaymalhquic copayjiclhac ingilvalhoc, nintajanyaa inlhojo actemaclha actamila. Ningiltajanyac sat ancoc actemaclha acmasom, incaymalhquic colhenic ingvalhoc aptomjaclha Dios Visqui ingac. Paj ongilyasamcoc nincoo, yavamlha etnejic mocjam Dios Visqui ingac.
15 Acvitac alhta coo naysicsa sictiyascam acyavatem as nalhpop: Apquilitsepquic alhta enlhit apquiltamilcasomacpo apanco. Am alhta elitsapac enlhit apquilmapsomcaa, apquileyvec alhta aclhamoclhojo años.

16 Mongvanquejec ongilyeycajacsic nintemaclha ningilpeyvomo, mongilyeycajacsejec sat najan nintemaclha ningyascamco. ¿Ningiltamjo ya ongiltovasalhcac inganco?

17 Mongvanquejec ongilyeycajacsic nintemaclha ningmasom, mongilyeycajacsejec sat najan nintemaclha acyeyjamelhma. ¿Ningiltamjo ya ongitsapoc quilhvo?

18 Incaymalhquic ongmeyvoc lhama actemaclha, mongyinyovejec sat moc actemaclha. Ongmiyovalhcac sat, ningyiplovquisa inlhojo actemaclha ayinyema Dios.

19 Actamila anco acyascamco ingvalhoc actomja singyimnatescama, am elhno diez apquilviscaa tingma apvanyam.

20 Naso, paj lhama enlhit as nalhpop aptomja appeyvomo apanco, mepqui inlhojo meyascalhma napato Dios.
21 Incaymalhquic mongilaylhojoc mataa amyaa nipyesicsa ingnaymacoc, comejec sat ingilvalhoc, apquilantipquisa inlhojo ningilvisay enlhit singiltimesaycam. 22 Ningyasamcoc nintemaclha inganco nintipquiscama apquilvisay ingmoc.
Nintingyey actemaclha acyascamco ingvalhoc.
23 Actingyac alhta actemaclha acyascamco ingvalhoc, am otaac coo. 24 Yitnec mocjay anco najan congnoc anco actemaclha acyascamco ingvalhoc, mongvityejec sat mataa.
25 Natamin actingyac alhta moc actemaclha sicyasingvoyam. Altamjoc oyasamcojo ayinyemayaclha acmasom ingvalhoc, ¿naso ya ayinyema nintemaclha inganco?
26 Acyasingvocmec alhta acyimtalhnescama ingvalhoc, actomja actanovmalhca anco, am colhno nintanoncama ningitsepma. Acvisay quilvana actomja singilmam, malha trampa, najan singilpatjetma actengaoc. Ingyinyejic sat enlhit aptomja apvisqui pac Dios, emacpoc sat enlhit meyascalhma, metnaja apvisqui pac Dios.
27 Coo sicvisay Predicador, elyasingvom sat quellhip sicpayvam silanya quellhip: 28 Am otaac mocjam asoc najan actemaclha sitamsama mataa. Nipyesicsa mil enaymacoc sicvita lhama enlhit sicyisponcama coo, am otaac lhama quilvana sicyisponcama. 29 Acyasingvocmec alhta actema nac jay: Dios nic nat apquillanay enlhit appeyvomo, eyca avanjec mataa alquitamsama ingilvalhoc naysicsa ningileyvam.
Andar con sabiduría
1 Vale más la buena fama
que el buen perfume.

Vale más el día en que se muere
que el día en que se nace.

2 Vale más ir a un funeral
que ir a una fiesta;
pues la muerte es el fin de todos nosotros,
y los que vivimos debemos recordarlo.

3 Vale más llorar que reír,
pues podrá hacerle mal al semblante,
pero le hace bien al corazón.

4 El sabio piensa en la muerte,
pero el necio, solo en divertirse.

5 Vale más oír reprensiones de sabios
que alabanzas de necios.

6 Las carcajadas del necio se parecen
al crujir de las zarzas en el fuego,
¡y también esto es vana ilusión!

7 La extorsión entorpece al sabio,
y el soborno corrompe su carácter.

8 Vale más terminar un asunto
que comenzarlo.

Vale más ser paciente
que arrogante.

9 No te dejes llevar por el enojo, porque el enojo es propio de los necios.
10 Nunca te preguntes por qué todo tiempo pasado fue mejor, pues hacerse esa pregunta no es de sabios.
11 En esta vida la sabiduría es buena y provechosa, y más aún si va acompañada de una herencia. 12 Pues la sabiduría protege lo mismo que el dinero, pero la sabiduría es más provechosa porque da vida a quienes la tienen.
13 Fíjate bien en lo que Dios ha hecho: ¿quién puede enderezar lo que él ha torcido? 14 Cuando te vaya bien, disfruta de esos momentos; y cuando te vaya mal, ponte a pensar que lo uno y lo otro son cosa de Dios, y que nunca se sabe lo que ha de traer el futuro.
15 Todo esto he visto durante la vana ilusión que es mi vida: gente buena que muere a pesar de su bondad, y gente mala que a pesar de su maldad vive muchos años.

16 No hay que pasarse de bueno,
ni tampoco pasarse de listo.
¿Para qué arruinarse uno mismo?

17 No hay que pasarse de malo,
ni tampoco pasarse de tonto.
¿Para qué morir antes de tiempo?

18 Lo mejor es agarrar bien esto
sin soltar de la mano aquello.

Al que teme a Dios
le va bien en todo.

19 Más fuerza da la sabiduría al sabio,
que diez gobernantes a una ciudad.

20 No hay nadie en la tierra tan perfecto que haga siempre el bien y nunca peque.
21 No hagas caso de todo lo que se dice, y así no oirás a tu siervo cuando hable mal de ti. 22 Aunque también tú, y lo sabes muy bien, muchas veces has hablado mal de otros.
Búsqueda de la sabiduría
23 Todo esto lo examiné con sabiduría, pues me propuse ser sabio, pero eso estaba fuera de mi alcance. 24 ¡Fuera de mi alcance está todo lo que existe! ¡Es demasiado profundo y nadie puede comprenderlo!
25 Me dediqué entonces a adquirir conocimientos, y a estudiar y buscar sabias conclusiones. Y pude darme cuenta de que es malo ser necio, y una locura ser tonto.
26 He encontrado algo que es más amargo que la muerte: la mujer que tiende trampas con el corazón y aprisiona con los brazos. Quien agrada a Dios escapará de ella, pero el pecador caerá en sus redes.
27 En mi intento de encontrar la razón de ser de las cosas, yo, el predicador, he hallado lo siguiente: 28 ¡que todavía no he dado con lo que realmente busco! He encontrado un hombre entre mil, pero ni una sola mujer entre todas ellas. 29 Solamente he encontrado lo siguiente: que Dios nos hizo perfectos, pero nosotros nos hemos complicado la vida.