1 Inlhinganacmec sat ancoc vayqui yamquilvana, najan maa nipquesic, aptomja aptoscama aptimem poc. Iyantemiclha sat apvitayclha apnaclha avtip. 2 Am sat ancoc etnajac eptimem poc enlhit, apma inlhojo mocjay tingma pac, iyantemiclha sat lhip tingma pac aptoscama aplhinganyam. Inlingalhquic sat ancoc amyaa enlhit apquitamsama aptoscama acyanca lhip tingma pac, nomyov nasa lhip, itajicsojo sat aptoscama apvitayclha. 3 Ilhnasojo sat lhip apvitayclha yamelyeyjaycoc aclhinganyam, najan apava apcalomap aptiyam, najan moc asoc actiyam. Nomyov nasa lhip, itajicsojo sat mataa actomja apanco najan aptomja avtip.
4 Intolhnac sat ancoc poc enlhit aptoscama, acyitnacmo nalhit amay, ipasingvoclha sat lhip, colhic sat acyantama mocjam aptoscama yamelyeyjaycoc najan vayqui yamquilvana.
5 Covanquejec mataa quilvana cotalhniclha apava aptalhnama enlhit. Copvanquejec mataa enlhit etalhniclha apava actalhnama quilvana, ayinyema aptanoncama Dios.
6 Apvitac sat ancoc lhip netin yamit acyitna nata alhancoc, najan inyapmoc altajana, najan ayitcavoc, najan apóc. 7 Imyov sat lhip ayitcavoc najan apóc, ipanimiclha sat lhip inyapmoc. Ilhnasojo sat lhip, apvita inlhojo nata alhancoc acyitna nalhpop. Emyovacpoc sat lhip napato Dios, etyisam sat aclhamoclhojo años.
8 Apquillanac sat ancoc lhip tingma apmaclha mepqui apyitsicsic, illana sat netin lhama apjalhtam nipyava tingma apquillanomap, metyemejec sat apna netin tingma. Esilhnanacpoc sat apanco lhip najan apquilmolhama, aptiyacmo najan apquitsepa inlhojo enlhit.
9 Nopalhaquis nasa lhip ecniclha moc asoc naysicsa ayimjaclha uva avjac. Colhic sat acmesa carpa apponquinomap macmescama Dios aclhamoclhojo acyilhna.
10 Noeltingya nasa vayqui yamquilvana acyinyovascamó lhama yamelyeyjaycoc, yoyam elcaoc sat amyip.
11 Noeltingya nasa apava apquilantalhnama apquilanomap nipquesic apva najan appalhcomap yatepepa.
12 Elyipitquis mataa flecos apquilnatanma nipvayc apquilalomap.
Quilvana ayitcoc mepqui acpatjetomalhca
13 Aptingyac sat ancoc enlhit etnejic aptava quilvana ayitcoc. Nalhit acnim ingyapajacsic quilhva aptava, ayinyema ayastingam. 14 Aptipcasquic acvisay as quilvana ayitcoc, aplingasa amyaa: Naysicsa sicyitnamó lhama as quilvana, sicvita altamay acpatjetomalhca — alhta aptomjac. 15 Incaymalhquic quilvana inyap elcoc siclho ayalomalhca apquitca, esaclhesic sat apnamcaclha singyicpilquemo apquilvanyam. 16 Etnejic sat ingyanic maa: Am alhta omyavac sictamongvoyam, etnejic aptava as enlhit. 17 Naysicsa ayastingam as enlhit aptipquisa acvisay, apcanem altamay acpatjetamalhca sictamongvoyam. Apmopvan amyaa as enlhit. Quip elanojo ayalomalhca sictamongvoyam, melquinatsejec sat quellhip, mepqui acpatjetamalhca siclho sictamongvoyam — sat etnejic inyap. Eppayecsic sat inyap napatavo apquilvanyam apava ayalomalhca quilvana, melquinatsejec sat apquilvita (ema ayitcoc), ayinyema appatjetaycaoc quilhva atava. 18 Elanic sat apquilvanyam elyicpilhquetacpoc enlhit quilhva alyimjapma. 19 Apcanyacpec eyinyoc acyanmongam multa acvaycmo cien monedas de plata, ayinyema aptipquiscama acvisay quilvana ayitcoc israelita, mepqui siclho acpatjetamalhca. Etnejic sat mocjam aptava as quilvana ayitcoc, meyinyovejec sat mataa naysicsa aptiyascam as nalhpop.
20 Nasoc sat ancoc altamay acpatjetamalhca as quilvana ayitcoc. 21 Incaymalhquic cotipsalhcac as quilvana inyap tingma pac, comatong sat maa tap tingma, apquilyicnay mataymong enlhitaoc. Elhenacpoc apmapsom quilvana inyap najan apyovoclhojo enlhitaoc Israel, ayinyema actemaclha anco as quilvana mepqui atava altamay acpatjetamalhca. Elmascos sat acmasom, acyitna inlhojo nipyesicsa quellhip.
22 Apvitacpec sat ancoc enlhit appatjetaycaoc quilvana cotnaja aptava, ematong sat enlhit, comatong sat quilvana, colitsapoc sat. Elmascos sat acmasom, acyitna inlhojo nipyesicsa quellhip.
23 Innec sat ancoc quilvana ayitcoc mepqui mocjam acpatjetamalhca, aptomja apponcanma apyimnanic. Pilapcasquic sat ancoc natingma epatjetamcoc poc enlhit. 24 Colhic sat acnalantama apnamcaclha apquilyicpilquemo apsilhnanomap apanco najan quilvana ayitcoc, coticyoc sat maa. Comatong sat quilvana ayitcoc, ayinyema mepqui acpalhamaycam, yoyam elpasingvota enlhit apquilmasma. Ematong sat enlhit apsilhnanomap apanco, ayinyema appatjetaycaoc quilvana cotnaja aptava. Elmascos sat acmasom, acyitna inlhojo nipyesicsa quellhip.
25 Innec sat ancoc amyip quilvana ayitcoc mepqui mocjam acpatjetamalhca, aptomja apponcanma apyimnanic. Pilapcasquic sat ancoc epatjetamcoc poc enlhit. Ematong sat apvamlha enlhit appatjetaycaoc, comatnejec sat quilvana ayitcoc. 26 Comyovalhcac sat quilvana ayitcoc, ayinyema mepqui acsilhnanomalhca anco. Enlhit appatjetaycaoc elhojoc sat ticyovam inyap aptemaclha apcajem poc. 27 Inlhapcoc alhta amyip quilvana ayitcoc, nasoc lhaja acpalhamaycam yoyam epasingvota enlhit apmasma.
28 Apvitac sat ancoc enlhit lhama quilvana ayitcoc mepqui mocjam acpatjetamalhca, najan mepqui apponcanma apyimnanic. Appatjetamquic sat ancoc as quilvana ayitcoc, inlingalhquic sat ancoc amyaa. 29 Incaymalhquic as enlhit eyinyoc acyanmongam cincuenta monedas de plata, elhcac sat quilvana inyap. Etnejic sat aptava as quilvana ayitcoc, copvanquejec mataa eyinyoc naysicsa aptiyascam as nalhpop.
30 Copvanquejec mataa enlhit (apyimnanic) epatjetamcoc apyap aptava, evennacpoc sat apyap.
1 Moisés siguió hablando:
«Si alguno de ustedes ve perdido el buey o la oveja de un compatriota, debe llevarlo a su dueño. 2 Pero si el dueño del animal vive lejos o no se sabe quién es, entonces debe llevar el animal a su casa y cuidarlo hasta que el dueño lo reclame; entonces deberá devolverlo. 3 Lo mismo se debe hacer con el burro, la ropa o cualquier otra cosa que alguien pierda y que otro encuentre. Nadie debe negar su ayuda.
4 »Si alguno de ustedes ve caído en el camino un buey o un burro ajeno, es su deber ayudarlo a levantarse y no seguir de largo.
5 »La mujer no debe usar ropa de hombre, ni el hombre debe usar ropa de mujer, porque al Señor le repugna todo aquel que hace estas cosas.
6 »Si alguien encuentra en su camino algún nido en un árbol o en el suelo, con polluelos o huevos bajo las alas de su madre, no debe quedarse con la madre y con los polluelos, 7 sino que debe soltar a la madre y quedarse solo con los polluelos. Así Dios lo bendecirá con una larga vida.
8 »Cuando alguno de ustedes construya una casa nueva, deberá poner un pequeño muro alrededor de la azotea; así evitará que alguien se caiga y que su familia resulte culpable de esa muerte.
9 »En su viñedo deberán plantar solo una clase de semilla; porque si plantan más de una, tendrán que llevar toda la cosecha al templo, incluyendo la de las plantas de uvas.
10 »No aren su campo con yuntas combinadas de buey y asno.
11 »No usen ropa tejida con una mezcla de lana y lino.
12 »Pongan borlas con flecos en las cuatro puntas del manto con que se cubren.
Leyes sobre la castidad
13 »Si un hombre toma a una mujer por esposa, y después de tener relaciones sexuales con ella, le pierde cariño 14 y alega: “Yo me casé con esta mujer, pero en nuestras relaciones me encontré con que ya no era virgen”, 15 los padres de la joven tomarán la prueba de su virginidad y la presentarán al tribunal de los consejeros de la ciudad, 16 y el padre de la joven les dirá: “Yo di mi hija por esposa a este hombre, pero ahora él ha dejado de quererla 17 y alega que mi hija ya no era virgen. Sin embargo, aquí está la prueba de que sí lo era.” Y diciendo esto, extenderá la sábana delante de los consejeros. 18 Entonces ellos apresarán al hombre y lo castigarán, 19 condenándolo a pagar una multa de cien monedas de plata. Esa es la cantidad de dinero que deberá entregar al padre, por crearle mala fama a una muchacha virgen de Israel. Además, ella seguirá siendo su mujer y no podrá divorciarse de ella en toda su vida.
20 »Pero si resulta cierto que la joven ya no era virgen, 21 la sacarán a las puertas de la casa de su padre y los hombres de la ciudad la matarán a pedradas, por cometer una maldad tan grande en Israel y deshonrar la casa misma de su padre. Así acabarán con el mal que haya en medio de ustedes.
22 »Si un hombre es sorprendido acostado con una mujer casada, los dos serán condenados a muerte. Así acabarán ustedes con el mal que haya en Israel.
23 »Si una muchacha virgen es prometida de un hombre, y otro hombre la encuentra en la ciudad y se acuesta con ella, 24 serán llevados los dos ante el tribunal de la ciudad, donde serán condenados a morir apedreados: la joven, por no pedir socorro estando en plena ciudad, y el hombre por deshonrar a la mujer de su prójimo. Así acabarán con el mal que haya en medio de ustedes.
25 »Pero si un hombre encuentra en el campo a la prometida de otro hombre y la obliga a acostarse con él, entonces se dará muerte solo al hombre que se acostó con ella. 26 A la joven no se le hará nada, porque no ha cometido ningún delito que merezca la muerte; se trata de un caso semejante al del hombre que ataca a otro hombre y lo mata; 27 porque él encontró a la joven sola en el campo y, aunque ella hubiera gritado, nadie habría podido socorrerla.
28 »Si un hombre encuentra a una muchacha virgen y sin compromiso de matrimonio, y la obliga a acostarse con él, y son descubiertos, 29 entonces el hombre tendrá que entregar al padre de la joven cincuenta monedas de plata; y, como la ha deshonrado, tendrá que tomarla por mujer y no podrá divorciarse de ella en toda su vida.»
30 30 (23.1) Moisés continuó con su exhortación:
«Nadie debe tener relaciones sexuales con la mujer de su padre, pues con ello lo deshonra.