Moc acvitay apvanmoncama apvisqui
1 Aptalhosquic nic nat amyaa apvisqui Nabucodonosor: Coo sicvisay Visqui Nabucodonosor. Altamjoc quellhip coytic actamilaycam apquilvalhoc apyovoclhojo enlhitaoc apquileyvam as nalhpop. 2 Elyasamcojo quellhip aptamjaycam simpilapquiscama, setnesquiscama alhta Dios apna netin. 3 ¡Avanjec anco apmopvan najan aptamjaycam simpilapquiscama Dios! ¡Cotningvomejec sat nelha apcanamaclha Dios najan aptemaclha apmopvan!
4 Coo sicvisay visqui Nabucodonosor. Acnec alhta coo tingma ajac, acyitna inlhojo actamilaycam evalhoc, am alhta coymalhcac lhama asoc. 5 Invitac alhta sicvanmoncama alhtaa. Intiyacmec alhta evalhoc acyiplomo siyay coo, ayinyema acvitay sicvanmoncama. 6 Ayapajasquic alhta amyaa, yoyam jeltiyaningvota apyovoclhojo apquiltemaclha apquilyascamco yoclhilhma Babilonia. Altamjoc alhta jelyascasingvomoc actemaclha acvitay sicvanmoncama. 7 Apquilvoctac alhta sicnaclha apyovoclhojo quilaney poc, najan apquilyascamco actemaclha injangaoc, najan apquilyascamco apquiltemaclha, najan apquilyascamco apyová. Altimnasquic alhta inyicje actemaclha acvitay sicvanmoncama. Am alhta colapvancaac jelyascasingvomoc. 8 Alhayi alhta apvocta sicnaclha Daniel, moc apvisay Beltsasar, apvisayó lhama dios ajanco. Espíritu apanco Dios apna apvalhoc Daniel. Altimnasquic alhta actemaclha acvitay sicvanmoncama, actomjac alhta siyanya: 9 Lhip Beltsasar, apquimja apmamyi nac lhip nipyesicsa apquilyascamco apquiltemaclha. Acyasamcoc coo apna lhip apvalhoc espíritu apanco Dios. Apyasamcoc lhip acyovoclhojo asoc alyilhamalhca. Quip ingyeylhojo, jeltimnas siclho asoc acvitay sicvanmoncama. Jeyascasingvom sat actemaclha acvitay sicvanmoncama. 10 Eycaso alhta acvitay sicvanmoncama naysicsa sicyitnama:

Inquinmec alhta lhama yamit nitnoc anco natalo amyip.
11 Inquictinquic alhta yamit, acticlhicvocmo netin. Invitalhquic alhta yamit apquilaneyo enlhit apquileyvam lhalhma anco.
12 Altamila alhta ava, cotlaycaoc alhta acyilhna eltovamcoc apyovoclhojo enlhit. Inquilyancac alhta pisquisca enlhit apnatoscama. Inquilyancac alhta nata allanay alhanaoc netin yamit. Inquinyemac alhta as yamit nintom, apquiltiyaningvoycta apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop.

13 Pilapcasquic alhta acvita sicvanmoncama ángel enlhit apquinyema netin. 14 Aptomjac alhta ángel apyimnatesa appayvam:

Elyatemen sat yamit, elsavojo actengaoc. Elsavojo yamit ava najan acyilhna. Colinyajamcoc sat apnatoscama alyanca coning yamit, najan nata alyanca maa.
15 Noelic nasa avjac acyiplomo ayquipmenaoc. Enatjit sat cadena yamit avjac, coytic ac lha naysicsa paat. Cotyamoc sat tiyam etin acyitnamaclha, coytic sat nalhpop yamit avjac, acno alyanca nalhpop ninatoscama.
16 Mepqui apvalhoc sat etnejic, elhojoc sat (apvisqui) asoc navjac, acvaycmo siete años elngamcojo acmasom.
17 Eycaso ayinyema siclho apquilpamejitsomap ángeles Dios apquilasinancama. Elyasingvomoc sat apyovoclhojo enlhitaoc, aptemaclha Dios apna netin apyimtalhnamo. Apvanquic etnesquisic apvisqui apjalhnancoc, apvanquic elvatesquisic apvisqui nipyesicsa enlhitaoc. Apvanquic etnesquisic apvisqui apjalhnancoc enlhit mepqui ayajamalhco apvalhoc.

18 Eycaso siclhanma acvitay sicvanmoncama, sicvisay visqui Nabucodonosor. Lhip Beltsasar, jeyascasingvom sat amyaa. Paj lhama apyascamco apquiltemaclha comopvan jeltimnacsic. Apvanqui eyca lhip jeyascasingvomoc, ayinyema lhip apvalhoc apna espíritu apanco Dios — nic nat aptomjac apvisqui.
19 Intiyacmec alhta apvalhoc alinga amyaa Daniel, moc apvisay Beltsasar. Actomjac alhta siyanya Beltsasar: Nocotyim nasa apvalhoc lhip, aplinga amyaa acvitay sicvanmoncama najan actemaclha singyascasingvoyam. Apcatingmavoc alhta Beltsasar: ¡Altamjo inyicje ellingamcojo acyimtalhnama cotnaja ingmoc, yoyam emyovacpoc lhip visqui apyimtalhnamo! 20 Invitac alhta lhip apvanmoncama yamit acvinatem, acticlhicvocmo netin, acvitamalhca apquilaneyo enlhitaoc lhalhma anco. 21 Altamila alhta yamit ava, cotlaycaoc alhta acyilhna eltovamcoc enlhitaoc lhalhma anco. Inquilyancac pisquisca enlhit apnatoscama, inquilyancac nata netin yamit allanay alhanaoc. 22 Lhip visqui apyimtalhnamo apyitsomacpo yatim acvinatem. Apyimtalhnamo apanco nac lhip, acvaycmo netin lhip apcanamaclha najan acvaycmo lhalhma anco as nalhpop. 23 Invitac alhta lhip apvanmoncama lhama ángel apvayventama as nalhpop, aptomja apcanya: Elyatemen sat yamit, eltovas maa. Elmiyov sat avjac acyiplomo ayquipmenaoc. Enatjit sat cadena yamit avjac, coytic ac lha naysicsa paat. Cotyamoc sat tiyam etin, coytic sat avjac nalhpop, acno alyanca nalhpop ninatoscama, acvaycmo siete años. 24 Eycaso singyascasingvoyam Dios apna netin aplhenacpo lhip visqui apyimtalhnamo. 25 Eyinyovacpoc sat lhip visqui apyimtalhnamo, epalhavomoc sat asoc navjac najan ninatoscama. Etoc sat lhip paat, acno actom vayqui. Cotyamoc sat tiyam etin apyitnamaclha lhip. Cotnejic sat acvaycmo siete años appalhaviyam lhip maa. Eyicpilcangvomoc sat lhip Dios apna netin apmovan apanco etnesquisic apvisqui apjalhnancoc, acno aclhanma apvalhoc apanco. 26 Inlhenalhquic yamit avjac acyiplomo ayquipmenaoc, yoyam comyovalhca. Apyitsomacpo lhip visqui apyimtalhnamo, emyovacpoc sat lhip aptimem apvisqui, apyicpilco inlhojo lhip Dios apmopvan apanco aptomja apyimtalnamo. 27 Lhip visqui apyimtalhnamo, ingyeylhojo sicpayvam: Nosilhnanacpojo nasa apanco, iyiplovcasojo actemaclha acpeyvomo. Ilvates aptemaclha acmasom. Ingyimlimojo sat mataa enlhit mepqui apquilnatam. Coytic sat actamilaycam apvalhoc lhip visqui apyimtalhnamo. Coymalhquejec sat mataa lhama asoc — nic nat aptomjac Daniel, moc apvisay Beltsasar.
28 Insovjongvocmec nic nat amyaa aplhenacpo apvisqui Nabucodonosor: 29 Invocmec nic nat moc año. Aptiyasam nic nat apvisqui, payjoc tingma pac, yoclhilhma Babilonia. 30 Aptomjac nic nat apvisqui: ¡Quip elanojo quellhip tingma apvanyam Babilonia! ¡Coo eyca ayinyema sicmovan ajanco, yoyam ellanacpoc tingma! ¡Elyasingvomoc sat apyovoclhojo enlhitaoc sictemaclha sicyimtalhnamo! — nic nat aptomjac apvisqui.
31 Pilapcasquic nic nat aclingalhco appayvam ayinyema netin: Quip ingyeylhojo lhip visqui Nabucodonosor. Metnaja mocjam lhip apvisqui as yoclhilhma. 32 Eyinyovacpoc sat lhip, yoyam epalhavomoc lhip asoc navjac najan ninatoscama. Etoc sat lhip paat, acno actom vayqui. Cotnejic sat acvaycmo siete años. Eyicpilcangvomoc sat lhip apmopvan apanco Dios apna netin. Apyimtalhnamo apanco nipyesicsa enlhitaoc apyovoclhojo as nalhpop. Apvanquic etnesquisic apvisqui apjalhnancoc, apvanquic elvatesquisic aptimem apvisqui, acno aclhanma apvalhoc apanco — nic nat intomjac amyaa ayinyema netin.
33 Insovjongvocmec nic nat amyaa aclhenamalhca. Apyinyovacpec nic nat apvisqui Nabucodonosor. Aptovquic nic nat paat, acno actom vayqui. Intiyacmec nic nat tiyam etin apyitnamaclha apvisqui. Ajolhec nic nat actomjaclha apva, ajolhec nic nat apopeoc, malha apopeoc mama apyivey.
Actamilayclha apvalhoc Nabucodonosor
34 Coo sicvisay Nabucodonosor. Invocmec alhta nelha siete años allhenamalhca. Acsicjaclhec alhta netin, inmasquec alhta sictemaclha ayanem. Actomjac alhta siyayo Dios Apyimtalhnamo apna netin cotmongvoycamlha nelha.

Apmopvan innac Dios Visqui Apyimtalhnamo, cotningvoyam nelha apcanamaclha.
35 Mepqui apquilyimtalhnamo apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop. Apyiplovcasquic mataa aclhanma apvalhoc, payjoc maa netin najan as nalhpop. Copvanquejec lhama enlhit ingyinmelham lhip apmopvan. Copvanquejec enlhit ingyanic lhip: ¿So actomja yi? - Paj. ,

36 Pilapcasquic alhta actamilaclho evalhoc coo. Eltimescasquic mocjam visqui apancaoc enaymacoc yatapquilviscaa, nipyesicsa enaymacoc enlhit, acyiplomo mayayo najan sicyimtalhnamo, am colhnoc siclhoc alhta. 37 Coo sicvisay Nabucodonosor. Actimec coo siyayo Dios apna netin, apvisay Mayayo najan Apyimtalhnamo. Aptomja appeyvomo najan nasoc anco aptemaclha. Apvanquic eyinyovsic (elvatesquisic) apquiltemaclha apancaoc enlhit apquilyimtalhnamo.
La locura del rey Nabucodonosor
1 1 (3.31) «Yo, el rey Nabucodonosor, deseo paz y prosperidad a todos los pueblos, naciones y lenguas que habitan la tierra. 2 2 (3.32) Quiero que ustedes sepan las cosas tan maravillosas que el Dios altísimo ha hecho conmigo. 3 3 (3.33) ¡Cuán grandes son sus prodigios y milagros! Su reino durará por siempre, y su poder continuará de generación en generación.
4 4 (1) »Yo, Nabucodonosor, vivía tranquilo en mi palacio y disfrutaba de una gran prosperidad. 5 5 (2) Pero una noche, mientras estaba acostado, tuve un sueño que me espantó, y pensamientos y visiones que me llenaron de terror. 6 6 (3) Entonces ordené que vinieran a verme todos los sabios de Babilonia, para que me explicaran el significado del sueño. 7 7 (4) Vinieron todos los magos, adivinos, sabios y astrólogos de Babilonia, y yo les conté el sueño, pero no pudieron decirme qué significaba. 8 8 (5) Por último se presentó Daniel, llamado también Beltsasar en honor a mi dios, y cuya vida está guiada por el espíritu del Dios santo, y le conté mi sueño de la siguiente manera: 9 9 (6) “Beltsasar, jefe de los adivinos, yo sé que el espíritu del Dios santo te guía, y que conoces todos los misterios. Escucha lo que he visto en mi sueño y dime qué significa. 10 10 (7) Estas son las visiones que tuve mientras estaba acostado:

»”‘En medio de la tierra había un árbol muy alto.
11 11 (8) El árbol creció y se hizo muy grueso;
su copa tocaba el cielo, y se lo podía ver
desde los puntos más lejanos de la tierra.
12 12 (9) Eran tan hermosas sus hojas
y tan abundante su fruto,
que bastaba para alimentar a todos.
Las bestias del campo se ponían a su sombra,
en sus ramas hacían nidos las aves
y la vida de todo el mundo dependía de él.’

13 13 (10) »”De repente vi en mis visiones a un ángel centinela que bajaba del cielo, 14 14 (11) y que en voz alta decía:

»”‘Echen abajo el árbol, córtenle las ramas,
quítenle las hojas, esparzan sus frutos.
Que huyan las bestias que están bajo su sombra
y las aves que anidan en sus ramas.
15 15 (12) Pero dejen en la tierra el tronco y sus raíces;
sujétenlo con cadenas de hierro y de bronce,
y déjenlo entre la hierba del campo.
Que caiga el rocío sobre él,
y que comparta con las bestias la hierba del campo.
16 16 (13) Que su mente se trastorne
y se vuelva como la de un animal,
y que ese mal le dure siete años.
17 17 (14) Esta es la sentencia que han dictado
los santos ángeles centinelas,
para que toda la humanidad sepa
que el Dios altísimo tiene poder
sobre los reinos humanos,
que él da el gobierno a quien quiere dárselo
y hace jefe de una nación
al más humilde de los hombres.’

18 18 (15) »”Este es el sueño que yo, el rey Nabucodonosor, tuve. Ahora, Beltsasar, dime su significado, pues ninguno de los sabios de mi reino lo ha entendido; pero tú podrás interpretarlo, porque en ti está el espíritu del Dios santo.
19 19 (16) »”Entonces Daniel, al que llamaban Beltsasar, se quedó un momento pensativo, horrorizado por los pensamientos que le venían a la mente. Pero yo, el rey, le dije: ‘Beltsasar, no te preocupes por el sueño que he tenido, ni por su explicación.’ Y Beltsasar contestó: ‘¡Ay, que todo lo que el sueño significa recaiga sobre los enemigos de Su Majestad! 20 20 (17) El árbol alto y grueso que vio Su Majestad, el cual llegaba hasta el cielo y se podía ver desde los puntos más lejanos de la tierra, 21 21 (18) que tenía hojas hermosas y fruto abundante que alcanzaba para alimentar a todos, a cuya sombra se arrimaban las bestias del campo y en cuyas ramas hacían su nido las aves, 22 22 (19) ese árbol es Su Majestad, que ha crecido y se ha hecho poderoso. La grandeza de Su Majestad ha aumentado hasta alcanzar la altura del cielo, y su dominio se ha extendido sobre toda la tierra. 23 23 (20) Su Majestad vio también que un santo ángel centinela bajaba del cielo y decía: Echen abajo el árbol y destrúyanlo, pero dejen en la tierra el tronco y sus raíces; sujétenlo con cadenas de hierro y de bronce, y déjenlo entre la hierba del campo. Que caiga el rocío sobre él, y que comparta con las bestias la hierba del campo durante siete años. 24 24 (21) Esto significa la sentencia que el Dios altísimo ha dictado contra Su Majestad. 25 25 (22) Y Su Majestad será separado de la gente y vivirá con los animales; comerá hierba, como los bueyes, y el rocío empapará su cuerpo. Así vivirá Su Majestad durante siete años, hasta que reconozca que el Dios altísimo tiene poder sobre todos los reinos humanos, y que él pone como gobernante a quien él quiere. 26 26 (23) La orden de dejar en la tierra el tronco y sus raíces significa que se devolverá a Su Majestad el reino cuando Su Majestad haya reconocido que Dios es quien tiene el poder. 27 27 (24) Por tanto, siga Su Majestad este consejo mío: actúe con rectitud y no peque más; no cometa maldades y ocúpese de ayudar a los pobres. Tal vez así Su Majestad pueda seguir viviendo en paz y prosperidad.’”»
28 28 (25) Todas estas cosas anunciadas al rey Nabucodonosor se cumplieron: 29 29 (26) Un año después, mientras el rey se paseaba por la terraza de su palacio de Babilonia, 30 30 (27) dijo: «¡Miren qué grande es Babilonia! Yo, con mi gran poder, la edifiqué como capital de mi reino, para dejar muestras de mi grandeza.»
31 31 (28) Todavía estaba hablando el rey cuando se oyó una voz del cielo, que decía: «Oye esto, rey Nabucodonosor. Tu reino ya no te pertenece; 32 32 (29) serás separado de la gente y vivirás con los animales; comerás hierba como los bueyes durante siete años, hasta que reconozcas que el Dios altísimo tiene poder sobre todas las naciones de la tierra, y que él pone como gobernante a quien él quiere.»
33 33 (30) En ese mismo instante se cumplió la sentencia anunciada, y Nabucodonosor fue separado de la gente; comió hierba, como los bueyes, y el rocío empapó su cuerpo, hasta que el pelo y las uñas le crecieron como si fueran plumas y garras de águila.
Curación de Nabucodonosor
34 34 (31) «Cuando el tiempo de la sentencia se cumplió, yo, Nabucodonosor, miré al cielo y me sentí curado de mi locura; entonces bendije al Dios altísimo y alabé con estas palabras al que vive para siempre:

»“Su poder durará para siempre;
su reino permanecerá de generación en generación.
35 35 (32) Ante él nada son
los habitantes de la tierra.
Él actúa según su voluntad,
tanto en el cielo como en la tierra.
No hay nadie que pueda oponerse a su poder
ni preguntarle qué ha hecho.”

36 36 (33) »En aquel mismo momento recobré el juicio, el esplendor de mi reino, mi honor y mi grandeza. Mis consejeros y las altas personalidades de mi gobierno vinieron a buscarme, y nuevamente fui puesto al frente del gobierno de mi nación, y se me dio un poder todavía mayor del que había tenido.
37 37 (34) »Ahora pues, yo, Nabucodonosor, alabo, honro y glorifico al Rey del cielo, porque todo lo que hace es verdadero y justo, y puede humillar a los soberbios.»