Apvayveyquintamlha Espíritu Santo
1 Lhama alhta acvocmo acnim acvisay Pentecostés. Apnam alhta apquilanomacpo apóstoles. Am alhta coyeycajalhcac apquilvalhoc. 2 Pilapcasquic alhta anco aclingalhco ayilhtingyovam netin. Malha piyam apquilhcajayam alhta intomjac. Inlanoc alhta tingma apnaycamcaclha. 3 Invitalhquic alhta alhcaoc, malha talha alayvom alhta intomjac aclhingacmo. Inquilticlhicvocmec alhta apyitsicsaoc enlhitaoc. 4 Inquillanamcoc alhta apquilvalhoc enlhit Espíritu Santo. Apquilpametam alhta cotnaja apquilpayvam, ayinyema Espíritu Santo aptimesquiscama.
5 Apnaycam alhta tingma Jerusalén judíos. Enlhit apquilpeyvomo apquilinyema lhalhma anco. 6 Lhama alhta aclingalhco ayilhtingyovam. Apquicjingvoctac alhta enlhitaoc. Pilapcasquic alhta apquillinga apquilpameteycam appayvamo lhama moclhama enlhit. 7 Pilapcasquic alhta enlhitaoc. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Am ya elanacpo co Galilea actomja nac apquilpamesma? —alhta intomjac amyaa. 8 Am lha ongilanalhco nincoo. ¿Soctomja ninlinga nac ninpayvamo lhama, malha nintemaclha inquitcoc? 9 Apnam asi enlhitaoc co Partia najan co Media najan co Elam najan co Mesopotamia najan co Judea najan co Capadocia najan co Ponto najan co Asia. 10 Najan co Frigia najan co Panfilia najan co Egipto najan co Africa tap yoclhilhma Cirene. Najan maycaa apquilinyema tingma Roma apquiltomja judíos apanco najan poc quilhva apquiltimem judíos. 11 Najan co Creta najan co Arabia. Ninpayvamo lhama enlhitaoc nac maa. Ninlingac aclhenomalhca mataa apmopvan aptamjaycam Dios Ingyapam —alhta apquiltomjac.
12 Pilapcasquic alhta anco aclingalhco. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Soc laa pa incotnejic qui? —alhta apquiltomjac apquilpamesma.
13 Apquilasmasquic alhta apnaymacoc:
—Intajapo uva yingmenic inquilnapac as enlhitaoc —alhta apquiltomjac.
Apquiltimnaycam Pedro
14 Yejemoc alhta apquinmaclho netin Pedro. Apquillhalhmaa alhta once apóstoles apquilapajasomap. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—Quellhip co Judea najan co Jerusalén. Elyasamcojo quellhip, elaylhojo siltimnaycam. 15 Am lhac colnapac anmin as enlhitaoc. Alhtooc mocjam, las nueve intomjac. 16 Eycaso actomja aplhanma ilhnic nat Dios Ingyapam. Aplingasquic nic nat Joel profeta Dios aplingascama:

17 Otnejic sat yicpintama actamongvomlha nelha acnim —nic nat aptomjac Dios Ingyapam.
Oyanquincajac sat Espíritu ajanco tacjaplhit enlhitaoc.
Ellingacsic sat sicvisay quellhip apquitquic apquilinava najan quilvanaa.
Malha ningvitayo ningaat sat cotnejic enlhitaoc apquitcaoc.
Colhic sat apquilvanmoncama enlhit apquilvanyam.
18 Oyanquincajac sat Espíritu ajanco tacjaplhit selancam apquilinava najan quilvanaa.
Ellingacsic sat sicvisay.
19 Otnesquisic sat asoc sinpilapquiscama netin. Najan asoc monquinatquiscama as nalhpop: ema najan talha najan acpanma etin.
20 Coyinaticsic sat olhma acnim. Eyilhvesic sat piltin, malha ema sat etnejic. Natamin covac sat Visqui ingac acnim apác acvanyam najan actamila.
21 Moclhama aptomja aplhanma apvisay Visqui ingac, evomsacpoc sat tap

—nic nat aptomjac profeta.
22 “Quellhip enlhitaoc Israel, elaylhojo sicpayvam. Pac olhenic Jesús co Nazaret. Apcasinaquic alhta Dios Ingyapam. Apquiltamjoc alhta etnejic apmopvan aptamjaycam najan aptamjaycam sinpilapquiscama najan asoc monquinatquiscama nipyesicsa quellhip. Eycaso apquilyasamcoc quellhip aptomjaclha Dios Ingyapam. 23 Apmacpec alhta Jesús. Actemaclha ilhnic nat aclhanma apvalhoc Dios Ingyapam najan actemaclha apmayjayoclha. Apyasamcoc nic nat yoyam cotnejic. Apquilmec alhta quellhip. Apquilanayquic alhta quellhip metnaja judíos apquilmapsomcaa, yoyam elyipitsic asoc timyescama, yoyam najan elajic. 24 Eyca Dios Ingyapam alhta aplhaticjascacmoc. Apvomcasac tap apquitsepma. Covanquejec comyoc actemaclha ningitsepma. 25 Aplhenacpec nic nat Jesús. Apvisqui David nic nat aplhanma:

Alanoc coo mataa najato Visqui ingac.
Apnec mataa selyascamaclha,
yoyam cotyemejec evalhoc.
26 Payjeclhec evalhoc.
Intipquic sicpayvam actemaclha siyitsovascama.
Inyiplovcoc siljalhanma sicyitna sicyovoclhojo congne tacjalhop.
27 Meyinyovejec sat lhip ejangaoc nipyesicsa apquilmasquingvaycmo.
Sictomja lhip apquilancam.
Lhip alhta seponcanma.
Mejeyinyovejec sat coo.
Mengyojoyc sat otjapoc sicyovoclhojo.
28 Elhicmosquic lhip amay acyimnatem ingnenyic.
Lhip sat jimquesic acpayjayclha evalhoc napato lhip

—nic nat aptomjac David.
29 “Elyalhing, mejelnovqueje coo olhenic ningilyeyjamcaa David. Apquitsepmec nic nat. Apcatongnacpec nic nat. Yitnec mocjam aso tacjalhop apác. 30 David aptomjac nic nat profeta Dios aplingascama. Apyasamcoc nic nat aplhanmaclha Dios Ingyapam. Nasoc anco sat etnesquisic appayvam. Apquiltamjoc nic nat etnescasiclha apvisqui, yoyam elhic aptavin niptamin David. Yoyam eyanmongsic sat aptavin niptamin apvisay Cristo. 31 Lhama ilhnic nat aplhena David as appayvam. Am alhta coyinyovalhcac apjangaoc nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. Am alhta ingyavo etjapoc apyovoclhojo. Apyasamcoc nic nat David asoc yoyam cotnejic nanoc sat. Cristo yoyam elhaticjangvomoc nic nat aplhenac. 32 Dios Ingyapam aptomja aplhaticjasquiyam as Jesús. Ninlhamoclhojo nincoo ningiltomja ningvitayo. 33 Apyasacpec alhta netin. Apnesacpec alhta apyimnatamaclha Dios Ingyapam. Apmesquic Apyap Espíritu Santo aplhanma alhta yoyam emquesic. Eyca as asoc apquilvitay najan apquillingay quellhip alvaa ayinyema Espíritu Santo. 34 Am nic nat eyasac netin David. Eycaso actomja aplhanma ilhnic nat David:

Aptomjac Ingyapam apcanya Visqui ajac:
Ilha sat nejicja selyascamaclha.
35 Motvasaclha mocjam cotnaja apnaymacoc.
Apquiltoyam sat etnejic lhip

—nic nat aptomjac.
36 Eyca as Jesús apquilyipitquiscama alhta quellhip asoc timyescama. Elyasamcojo quellhip enlhitaoc Israel. Noelyasquim nasa amyaa. Apvisqui Apponquinomap aptimescasac Dios Ingyapam —alhta aptomjac Pedro.
37 Alpilapacmo alhta apquilvalhoc apquillinga apquiltimnaycam. Apquilmalhnacpec alhta Pedro najan apnaymacoc apóstoles apquilapajasomap:
—Elyipmaa, ¿co sat ontimjic nincoo? —alhta apquiltomjac.
38 Apcatingmavoc alhta Pedro:
—Elyanmonquis apquilvalhoc napato Dios Ingyapam. Eltingya macyapascaseycaoc yingmin actema apquillhanma apvisay Jesucristo. Colmascosalhcac sat melyascalhma quellhip. Ellhovac sat Espíritu Santo Dios apmescama. 39 Eycaso aptomja aplhanmaclha Dios Ingyapam. Quellhip alhta apquillhenacpoc yoyam ellhovac najan apquitquic najan apnaycam mocjay. Najan aplhamoclhojo aptomja apquilanyomap, aptomja apquilanem Dios Visqui ingac —alhta aptomjac.
40 Aplhamasoc alhta apquiltimnaycam Pedro. Aptomjac alhta apquilanya:
—Elvomsap tap quellhip nipyesicsa as enlhitaoc melpeyvomo —alhta aptomjac.
41 Inquilmec alhta apquilvalhoc Dios appayvam. Yejemoc alhta aptingyamco yapasquiscama yingmin. Malha tres mil alhta apquilpalhacsomap enlhitaoc apquilyanmonquiscama apquilvalhoc. 42 Apquilinlhanacmec alhta apquilvajaneycaoc apquillhicmoscama apóstoles najan apquilpasmom najan apquilyaptama quilpasmongam najan apquilmalhnancama.
Apquiltemaclha cristianos apquilmamyi
43 Apquilangvocmec alhta aplhamoclhojo enlhit. Apquillhamasoc alhta apquiltamjaycam sinpilapquiscama najan asoc monquinatquiscama apóstoles apquilapajasomap. 44 Apnaycamoc alhta lhama apquiltimem melyasquiyam. Apquilpasmec alhta mataa aclhamoclhojo asoc. 45 Apquilhaquic alhta aclhamoclhojo apquilnatam najan asoc apancaoc. Apquilmilasquic alhta mataa acyanmongam solyayem actomja ayaymalhquilha inlhojo asoc. 46 Am alhta coyeycajalhca moc apquiltemaclha. Apquilinlhanacmec alhta aclhamoclhojo acnim apquilyoyquiclha tingma apponquinomap. Apquilyaptama quilpasmongam alhta aptomjac moclhama tingma. Inquilpayjeclhec alhta mataa apquilvalhoc naysicsa aptoycaoc apquilpasmeyquiclha. 47 Apquilacoc alhta mataa Dios Ingyapam. Apquilasicjacpec alhta apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. Apquilpalhacasquic alhta apmolhama Jesucristo aclhamoclhojo acnim apquiltomja apquilvomsomap tap.
La venida del Espíritu Santo
1 Cuando llegó la fiesta de Pentecostés, todos se encontraban juntos, en un mismo lugar. 2 De repente, un estruendo que venía del cielo, como de un viento huracanado, resonó en toda la casa donde estaban 3 y se les aparecieron como pequeñas llamas en forma de lenguas, que se repartieron y se posaron sobre cada uno de ellos. 4 Y todos fueron llenos del Espíritu Santo, y comenzaron a hablar en otras lenguas, según el Espíritu les concedía expresarse.
5 En Jerusalén vivían judíos piadosos, que habían venido de todas partes del mundo. 6 Al oír aquel estruendo, la gente se juntó sin saber qué pensar, porque cada uno los oía hablar en su propia lengua. 7 Estaban tan sorprendidos y asombrados, que decían:
—Miren: ¿Acaso no son galileos todos estos que están hablando? 8 ¿Cómo es que los oímos hablar en nuestra propia lengua? 9 Aquí hay gente de Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, el Ponto y la provincia de Asia; 10 también de Frigia y de Panfilia, de Egipto y de las regiones de Libia cercanas a Cirene. Hay también gente de Roma que vive aquí; 11 unos son judíos de nacimiento y otros se han convertido al judaísmo. También hay quienes han venido de Creta y de Arabia. ¡Y los oímos hablar en nuestra propia lengua acerca de las maravillas de Dios!
12 Todos estaban asombrados, sin saber qué pensar; y se preguntaban:
—¿Qué significa todo esto?
13 Pero algunos se burlaban y decían:
—¡Es que están borrachos!
Discurso de Pedro
14 Entonces Pedro se puso en pie, junto con los otros once apóstoles, y con fuerte voz dijo: «Judíos, y ustedes, habitantes de Jerusalén, pongan atención a lo que les voy a decir. Sepan bien 15 que estos no están borrachos, como ustedes creen. ¡Si apenas son las nueve de la mañana! 16 Al contrario, aquí se cumple lo que anunció el profeta Joel:
17 “En los últimos días, dice Dios,
derramaré mi Espíritu sobre toda la humanidad,
y sus hijos e hijas profetizarán;
los jóvenes verán visiones,
y los ancianos soñarán sueños.
18 En aquellos días también derramaré mi Espíritu
sobre mis siervos y mis siervas, y profetizarán.
19 Mostraré en el cielo grandes maravillas,
y en la tierra habrá señales:
sangre, fuego y nubes de humo.
20 Y antes de que llegue el día del Señor,
día grande y glorioso,
el sol se oscurecerá
y la luna se teñirá de sangre.
21 Y quienes invoquen el nombre del Señor
alcanzarán la salvación.”
22 »Así que, israelitas, escuchen bien esto que les digo: Dios demostró ante ustedes su poder cuando, por medio de Jesús de Nazaret, hizo grandes maravillas, milagros y señales. Esto ustedes lo saben muy bien. 23 Y a ese hombre, que conforme a los planes y propósitos de Dios fue entregado, ustedes lo mataron, lo crucificaron por medio de hombres malvados. 24 Pero Dios lo resucitó y lo liberó de los dolores de la muerte, porque era imposible que la muerte pudiera retenerlo. 25 Al referirse a Jesús, el rey David dijo:
“Todo el tiempo veía al Señor delante de mí;
con él a mi derecha, nada me hará caer.
26 Por eso se alegra mi corazón,
y mi lengua canta llena de gozo.
Todo mi ser vivirá confiadamente,
27 porque no me abandonarás en el sepulcro
ni dejarás que se descomponga
el cuerpo de tu santo siervo.
28 Me mostraste el camino de la vida,
y me llenarás de alegría con tu presencia.”
29 »Hermanos, permítanme decirles con franqueza que el patriarca David murió y fue enterrado, y que su sepulcro está todavía entre nosotros. 30 Pero David era profeta y sabía que, bajo juramento, Dios le había prometido que pondría por rey a uno de sus descendientes. 31 Así que, al ver anticipadamente la resurrección del Mesías, David habló de ella y dijo que el Mesías no se quedaría en el sepulcro ni su cuerpo se descompondría. 32 Pues bien, Dios ha resucitado a ese mismo Jesús, y de ello todos nosotros somos testigos. 33 Después de que Jesús fue enaltecido y colocado por Dios a su derecha, y de que recibió del Padre el Espíritu Santo que nos había prometido, él a su vez lo derramó sobre nosotros. Eso es lo que ustedes han visto y oído. 34 Porque no fue David quien subió al cielo, ya que él mismo dijo:
“El Señor dijo a mi Señor:
Siéntate a mi derecha,
35 hasta que yo haga de tus enemigos
el estrado de tus pies.”
36 »Sepa bien bajo juramento todo el pueblo de Israel, y con toda seguridad, que a este mismo Jesús a quien ustedes crucificaron, Dios lo ha hecho Señor y Mesías.»
37 Cuando todos oyeron esto, se afligieron profundamente y preguntaron a Pedro y a los otros apóstoles:
—Hermanos, ¿qué debemos hacer?
38 Pedro les contestó:
—Vuélvanse a Dios y bautícese cada uno en el nombre de Jesucristo, para que Dios les perdone sus pecados; entonces Dios les dará el Espíritu Santo. 39 Porque esta promesa es para ustedes y para sus hijos, y también para quienes están lejos; es decir, para aquellos a quienes el Señor nuestro Dios quiera llamar.
40 Con estas y otras palabras, Pedro les hablaba y les aconsejaba. Les decía:
—¡Apártense de esta gente perversa!
41 Fue así como, quienes hicieron caso de su mensaje fueron bautizados; y aquel día se unieron a los creyentes unas tres mil personas. 42 Y se mantenían fieles en la enseñanza de los apóstoles, en el compartir lo que tenían, en reunirse para partir el pan, y en la oración.
La vida de los primeros cristianos
43 Todos estaban asombrados por los muchos milagros y señales que Dios hacía por medio de los apóstoles. 44 Y quienes habían creído se mantenían muy unidos y compartían sus bienes entre sí; 45 vendían sus propiedades y todo lo que tenían, y repartían el dinero según las necesidades de cada uno. 46 Todos los días se reunían en el templo, y en las casas partían el pan y comían juntos con alegría y sencillez de corazón. 47 Alababan a Dios y eran estimados por todos; y cada día el Señor hacía crecer la comunidad con los llamados a la salvación.