Apvisqui co Judá najan apvisqui co Israel
(1~R 22.1-40)
1 Cascama ilhnic nat apquilnatam Josafat najan mayayo nipyesicsa enlhit. Apquilyimjapcasquic nic nat apquitca, etnejic aptava quilvana Acab apquitca.
2 Nalhit acnim najan nalhit años nic nat intomjac. Apmiyaclhec nic nat Josafat tingma Samaria, etnejic maycaa apnaclha apvisqui Acab. Apquillanac nic nat fiesta Acab, apticyova aplhamoclhojo nipquesic najan vayqui. Apquiltamjoc nic nat elpamejitsacpoc, elimpocjac sat appasmeyquiclha tingma Ramot co Galaad.
3 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel Acab apcanya apvisqui co Judá Josafat: —¿Pa ya jingilpasmoc ningilimpocjay tingma Ramot co Galaad? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Josafat: —Naso, opasmoc sat coo najan enaymacoc, ninlhalhmaa sat lhip apnaymacoc, yoyam ongilimpocjac sat maa. 4 Incaymalhquic siclho ongilyasamcojo apmajayoclha Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
5 Apcansaclhec nic nat apvisqui Israel malha cuatrocientos profetas. Aptomjac nic nat apquilanya: —¿Ingvanqui ya ongilimpiclha tingma Ramot co Galaad? — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Ilana sat apquimpocjay. Epasmoc sat Dios Visqui ingac emoc as tingma — nic nat apquiltomjac.
6 Aptomjac nic nat Josafat apquilanya: —¿Apne ya mocjam poc profeta jingiltimnacsic apmajayoclha Dios? — nic nat aptomjac.
7 Aptomjac nic nat Acab apcanya Josafat: —Apnec mocjam lhama profeta. Elmalhnac sat Dios jingilanic sat yavamlha ontimjic. Apvisay Micaías, Ilma apquitca. Actanovquic coo aptemaclha profeta. Paj jeltimnasac mataa asoc altamila, eltimnacsic mataa asoc acmasom — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Josafat apcanya: —Vamlha itne — nic nat aptomjac.
8 Apcapajasquic nic nat apvisqui Acab lhama apquilancam, aptomja apcanya: — Ingyimpojo, iyantementa sat profeta Micaías, Ilma apquitca — ilhnic nat aptomjac.
9 Apnec nic nat netin aptajanem Acab, apvisqui co Israel najan poc Josafat apvisqui co Judá. Acyiplomo ilhnic nat apquilmaycam, apnam payjoc apatong tingma Samaria. Apnam nic nat maa apyovoclhojo profetas. Yitnec nic nat maa apquiltemaclha apancaoc profetas. 10 Apnec nic nat Sedequías, Quenana apquitca. Apyipitcasquic nic nat apcatic apquipetaoc tava ápac. Apyimnatesquic nic nat appayvam: Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Colhojoc apquipetaoc apquilmaycam lhip elnapacpoc co Siria. Elsovjacpoc sat apticyovam — aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta Sedequías.
11 Apno poc apquillhanma ilhnic nat apquilpayvam, apquiltomja apquilanya: — Elimpocja sat tingma Ramot co Galaad. Elmoc sat apyovoclhojo tingma, ayinyema appasmom Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.
12 Aptomjac nic nat soycam amyaa apnaclha Misaías apcanya: —Apquillhenquic lhac altamila appayvam napato apvisqui co Israel, yoyam epasmoc Dios Visqui ingac. Ilhnasojo sat lhip lha eltimnacsic altamila appayvam — nic nat aptomjac.
13 Apcatingmavoc nic nat profeta Misaías: —Jeyanic sat Dios yavamlha oltimnacsic. Nasoc sicpayvam mepqui sicyeycajascaoc — nic nat aptomjac.
14 Apvoctac nic nat apnaclha apvisqui. Aptomjac nic nat apcanyacpo Micaías: —Lhip Micaías. ¿Ingvanqui ya ongilmoc tingma Ramot co Galaad? — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Micaías apcanya: —Elimpocja sat maa. Epasmoc sat Dios Visqui ingac elmoc as tingma — nic nat aptomjac.
15 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Acab: —Eyastinquic coo lhip aptemaclha apanco. Jeltimnas sat amyaa actomja nasoc anco. ¿Yitne ya lhquip acvitay apvanmoncama? — nic nat aptomjac.
16 Aptomjac nic nat Micaías apcanya Acab:

Invitac alhta sicvanmoncama apyovoclhojo enlhitaoc Israel apquilhpaneycam netin inquilhe. Malha ninatoscama nipquesic apquilhpanyam mepqui apquilancam.
Aptomjac alhta Dios seyanya: Mepqui mocjam apvisqui apancaoc. Incaymalhquic eltajiclha tingma apancaoc — alhta aptomjac Dios — intomjac acvitay sicvanmoncama — nic nat aptomjac Micaías.

17 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apcanya apvisqui Josafat: —Altimnasquic lhac inyicje. Aptemaclha as profeta seltimnascama amyaa acmasom. Am jeltimnasac mataa amyaa actamila — ilhnic nat aptomjac Acab.
18 Aptomjac nic nat mocjam profeta Micaías: —Invitac alhta sicvanmoncama, ingyeylhojo sat lhip, ayinyema Dios Visqui ingac. Apnec alhta Dios Visqui ingac netin apvisqui aptajanem. Apcanam alhta apnaclha apyovoclhojo apquilasinancama, lhama nicja najan moc nicja. 19 Aptomjac alhta apcanya Dios: ¿Soc sat ingyanic Acab, yoyam elimpocjac tingma Ramot co Galaad, yoyam ematong? — alhta aptomjac. Lhama aplhanma yavamlha etnejic, poc aplhanma moc actemaclha yavamlha etnejic. 20 Apyocmec alhta lhama apcasinancama apnaclha Dios, aplhanma eltimnacsic apvisqui Acab. —Jalhco sat etnejic lhip — alhta aptomjac Dios. 21 Apcatingmavoc alhta apcasinancama: Opayecsic sat movan amyaa, colmoc sat apquilvalhoc profetas apcanaycam apnaclha apvisqui — alhta aptomjac. Apcapajasquic alhta Dios epayecsic movan amyaa, colmoc apquilvalhoc profetas — alhta intomjac acvitay sicvanmoncama. 22 Quip ilanojo, Dios Visqui ingac ayinyema aplhinganimquiscama apquilvalhoc profetas, ellhenic movan amyaa. Inlhenquic apvalhoc Dios, yoyam comascoc sat aptiyascam lhip — nic nat aptomjac profeta.
23 Apmiyacmec nic nat Sedequías, Quenana apquitca apnaclha Micaías, apticponga apmic napaat, aptomjac apcanya: —¿Apcanayqui ya lhquip mepqui sepasmom Dios Visqui ingac? Apvamlha ya lhquip, yoyam elngacsic amyaa — nic nat aptomjac.
24 Apcatingmavoc nic nat profeta Micaías: —Eyasingvomoc sat lhip acvocmo sat acnim, yoyam eyilhacpojoc apanco lhip lhama tingma najan poc tingma — nic nat aptomjac.
25 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apquilanya: —Elpatjit sat Micaías. Elyantemiclha sat apnaclha apvisqui tingma Amón najan apnaclha sictamongvoyam Joas. 26 Eliltimnas sat maa sicpayvam: Elalhimquis singilpilhtetomaclha as enlhit. Mayic sat cajic maa. Elantipquis sat mocjam, sicvactama sat mepqui sicmatnam — nic nat aptomjac apvisqui Acab.
27 Aptomjac nic nat mocjam Micaías:

Nasoc sat ancoc ongvita lhip mepqui apmatnam, am conyemac lhac Dios siclingascama coo as amyaa — nic nat aptomjac profeta.

28 Apquilquimpaclhec nic nat co Israel najan co Judá, elimpocjac sat tingma Ramot co Galaad.
29 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apcanya Josafat: —Otingyac sat poc apava sictalhnama naysicsa ningimpocjay, notingya nasa lhip poc apava — nic nat aptomjac.
Aptalhneclhec nic nat poc apava aptalhnama Acab naysicsa apquimpocjay. 30 Yitnec nic nat apcanama apvisqui co Siria. Apquilanyacpec nic nat treinta y dos capitanes apquilviscaa apquillhinquiscama carros, elmoc sat apvamlha apvisqui co Israel. 31 Pilapcasquic nic nat capitanes apquilvita Josafat. Apquilvocjac nic nat, yoyam elmoc. Apyimnatasquic nic nat appayvam Josafat, apcanama elpasingvota apnaymacoc. 32 Pilapcasquic nic nat melvita apvisqui co Israel. Apquilvatsamquic nic nat elya'macsic Josafat. 33 Apyinjac nic nat yanca pac lhama co Siria. Apyimsasquic nic nat yanca actalhna apvalhoc Acab, payjoc coning apcajapsomap.
Aptomjac nic nat Acab apcanya aplhinquiscama carro: —Ipayquim siclho. Ongyinyoc siclho ningilnapomalhca, ayinyema acyivey sicyimsem — nic nat aptomjac.
34 Yimtilhec nic nat apquilnapomap as acnim. Am nic nat etepac carro pac apvisqui Acab napatavo co Siria. Apquitsepquic nic nat Acab actalhnacmo.
Micaías anuncia la derrota de Ajab
(1~R 22.1-40)
1 Josafat consiguió grandes riquezas y honores, y llegó a ser consuegro de Ajab.
2 Después de algunos años, Josafat fue a Samaria a visitar a Ajab, quien para festejar a Josafat y a sus acompañantes mató muchas ovejas y reses, y trató de incitarlo a atacar a Ramot de Galaad. 3 En efecto, Ajab, rey de Israel, preguntó a Josafat, rey de Judá:
—¿Quieres acompañarme a luchar contra Ramot de Galaad?
Josafat le respondió:
—Yo, lo mismo que mi ejército, estamos contigo y con tu gente para ir a la guerra. 4 Pero antes consulta la voluntad del Señor.
5 El rey de Israel reunió a los profetas, que eran cuatrocientos, y les preguntó:
—¿Debemos atacar a Ramot de Galaad, o no?
Y ellos respondieron:
—Atácala, porque Dios te la va a entregar.
6 Pero Josafat preguntó:
—¿No hay por aquí algún otro profeta del Señor a quien también podamos consultar?
7 El rey de Israel contestó a Josafat:
—Hay uno más, por medio del cual podemos consultar al Señor. Es Micaías hijo de Imla. Pero lo aborrezco, porque nunca me anuncia cosas buenas, sino siempre malas.
Josafat le dijo:
—No digas eso.
8 En seguida, el rey de Israel llamó a un oficial y le ordenó:
—¡Pronto, que venga Micaías hijo de Imla!
9 Tanto el rey de Israel como Josafat, el rey de Judá, tenían puesta su armadura y estaban sentados en sus tronos en la explanada a la entrada de Samaria, y todos los profetas habían caído en trance profético delante de ellos. 10 Sedequías hijo de Quenaná se había hecho unos cuernos de hierro, y gritaba: «¡Así ha dicho el Señor: “¡Con estos cuernos atacarás a los sirios hasta exterminarlos!”»
11 Todos los profetas anunciaban lo mismo. Decían al rey: «Ataca a Ramot de Galaad y obtendrás la victoria, pues el Señor va a entregarte la ciudad.»
12 El mensajero que había ido a llamar a Micaías, le dijo a este:
—Todos los profetas, sin excepción, han dado una respuesta favorable al rey. Así pues, te ruego que hables como todos ellos, y anuncies algo favorable.
13 Micaías le contestó:
—¡Juro por el Señor que solo diré lo que mi Dios me ordene decir!
14 Luego se presentó ante el rey, y el rey le preguntó:
—Micaías, ¿debemos atacar a Ramot de Galaad, o no?
Y Micaías dijo:
—Atáquenla, y obtendrán la victoria, pues Dios se la va a entregar.
15 Pero el rey le respondió:
—¿Cuántas veces te he dicho que bajo juramento me declares solo la verdad en el nombre del Señor?
16 Entonces Micaías dijo:

«He visto a todos los israelitas
desparramados por los montes,
como ovejas sin pastor.
Y el Señor ha dicho:
“Estos no tienen dueño;
que cada uno vuelva en paz a su casa.”»

17 El rey de Israel dijo a Josafat:
—¿No te he dicho que este hombre nunca me anuncia cosas buenas, sino solo cosas malas?
18 Micaías añadió:
—Por eso que has dicho, oigan ustedes la palabra del Señor: Vi al Señor sentado en su trono, y a todo el ejército del cielo, que estaba de pie, junto a él, a su derecha y a su izquierda. 19 Entonces el Señor preguntó quién iría a incitar a Ajab, rey de Israel, para que atacara a Ramot de Galaad y cayera allí. Unos decían una cosa y otros otra. 20 Pero un espíritu se presentó delante del Señor y dijo que él lo haría. El Señor le preguntó cómo lo iba a hacer, 21 y el espíritu respondió que iba a inspirar mentiras en todos los profetas del rey. Entonces el Señor le dijo que, en efecto, conseguiría engañarlo, y que fuera a hacerlo. 22 Y ahora ya sabes que el Señor ha puesto un espíritu mentiroso en labios de estos profetas tuyos, y que ha determinado tu ruina.
23 Entonces Sedequías hijo de Quenaná, acercándose a Micaías le dio una bofetada y dijo:
—¿Por dónde se me fue el espíritu del Señor para hablarte a ti?
24 Y Micaías le respondió:
—Lo sabrás el día en que andes escondiéndote de habitación en habitación.
25 Entonces el rey de Israel ordenó:
—¡Agarren a Micaías y llévenlo preso ante Amón, el gobernador de la ciudad, y ante Joás, mi hijo! 26 Díganles que yo ordeno que lo metan en la cárcel y lo tengan a ración escasa de pan y agua, hasta que yo regrese sano y salvo.
27 Todavía añadió Micaías:

«¡Escuchen, pueblos todos!
Si tú vuelves sano y salvo,
el Señor no ha hablado por medio de mí.»

28 Así pues, el rey de Israel, y Josafat, el rey de Judá, avanzaron contra Ramot de Galaad. 29 Y el rey de Israel dijo a Josafat:
—Yo voy a entrar en la batalla disfrazado, y tú te pondrás mi ropa.
Así el rey de Israel se disfrazó, y ambos entraron en combate. 30 Pero el rey de Siria había ordenado a los capitanes de sus carros de combate que no atacaran a nadie que no fuera el rey de Israel. 31 Y cuando los capitanes de los carros vieron a Josafat, pensaron que él era el rey de Israel y lo rodearon para atacarlo. Entonces Josafat gritó pidiendo ayuda, y el Señor lo ayudó. Dios los apartó de él, 32 pues al ver ellos que no era el rey de Israel, dejaron de perseguirlo. 33 Pero un soldado disparó su arco al azar, e hirió de muerte al rey de Israel por entre las juntas de la armadura. Entonces este le ordenó al conductor del carro:
—Da la vuelta y sácame del combate, porque estoy gravemente herido.
34 La batalla fue dura aquel día, y el rey de Israel tuvo que mantenerse en pie en su carro, haciendo frente a los sirios hasta la tarde. Al ponerse el sol, murió.