Jonatán appasmom David
1 Apquinyec nic nat David tingma Naiot de Ramá. Apmiyaclhec nic nat apnaclha Jonatán, aptomja apcanya: —¿So actomja yi? ¿Yitne ya sicsilhnanomalhca ajanco napato apyap, yoyam jeyajic? — nic nat aptomjac.
2 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —¡Movan amyaa! ¡Mematnejec sat lhip! Yitnec mataa sicpamejitsomalhca tata coo. Mepqui lhama amyaa apyilhasquiscama tata coo. ¿Apcanayqui ya lhquip mejeltimnasac tata coo as amyaa? Ayinayc coo movan amyaa — nic nat aptomjac Jonatán.
3 Apcatingmavoc nic nat David: —Apyasamcoc lhip apyap, aptemaclha lhip seyasicjayo coo. Apquiltamjoc apyap emyoc lhip, apyilhasquisa amyaa. Nasoc anco sicpayvam siclhanma napato Dios najan napato lhip. Ningatoc anco, yoyam omatong — nic nat aptomjac David.
4 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —¿Evanqui ya opasmoc lhip? — nic nat aptomjac.
5 Aptomjac nic nat David apcanya: —Quip ilanojo. Secaseclha ongvitac sat fiesta acvisay Piltin Apjalhnancoc. Jeyanic sat apyap otasomoc apnaclha. Oyilhalhcoc ajanco anit alhtaa, acvaycmo secaseclha actalhnam. 6 Elmalhnacpoc sat lhip sicyasaclha coo. Ingyatingmojo sat lhip maa: copvanquejec alhta evotac David. Movanquejec alhta omyoc selmalhnaycam maycaa tingma Belén, epasmiclha apquilmolhama. Ellanac sat fiesta asoc macmescama Dios, apquiltemaclha mataa moclhama año — sat itne ingyanic lhip — nic nat aptomjac David.
7 Aptomjac nic nat mocjam: Am sat ancoc elavac apyap, coytic sat actamilaycam evalhoc. Aplovquic sat ancoc apyap, nasoc sat epecjam jeyajic. 8 Jepasim sat lhip, sictomja silancam lhip. Yitnec alhta ningilpamjitsomalhca incanit, ninlhanma mepqui ningyeycajascaoc napato Dios. ¿Naso ya sicsilhnanomalhca ajanco? Nojemyov nasa coo, jeyaa sat lhip. Coymalhquejec jeyantemiclha apnaclha apyap — nic nat aptomjac.
9 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —¡Nolhen nasa yoyam ematong! Aclingac sat ancoc aplhanma tata coo, quilhvoc sat oyascasingvomoc lhip — nic nat aptomjac.
10 Aptomjac nic nat David apcanya Jonatán: —¿Soc enlhit yoyam jeltimnacsic aclhanma apvalhoc lhip apyap? — nic nat aptomjac.
11 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —Noc, ongilpeyvojo amyip — nic nat aptomjac.
Apquilvoclhec nic nat amyip. 12 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya David: —Naso sicpayvam siclhanma mepqui sicyeycajascaoc napato Dios. Secaseclha acvaycmo moc secaseclha hora nac jay, oyasamcojoc sat aclhanma apvalhoc tata coo. Intasic sat ancoc, mepqui amyaa, oyascasingvomoc sat lhip. 13 Yitnec sat ancoc amyaa, yoyam ematong lhip, quilhvoc sat oyascasingvomoc lhip, yoyam ingyinyejic. Am sat ancoc oltimnasquitac lhip, olngamcojoc sat apyanmongsayclha sictemaclha Dios. Epasmoc sat lhip Dios, acno alhta appasmom tata coo. 14 Jemyov sat coo nanoc sat, apvita inlhojo sictiyascam coo. Acno alhta Dios apmasma lhip naysicsa aptiyascam alhta. 15-16 Apvitac sat ancoc sicmatnam coo, imyov sat lhip sicmolhama apyovoclhojo. Ellingamcojoc sat cotnaja ingmoc apyanmongsayclha Dios apquiltemaclha apancaoc — nic nat aptomjac Jonatán.
Apquilpamejitsacpec nic nat Jonatán najan David, apquillhanma mepqui apquilyeycajascaoc ningmiyovmalhquilha. 17 Avanjec nic nat apcasicjayo Jonatán, acno apcasicjamacpo apanco. Aplhenquic nic nat Jonatán mepqui apyeycajascaoc, yoyam epasmoc David.
18 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —Secaseclha cotnejic sat fiesta Piltin Apjalhnancoc. Mepasmejec sat lhip etasomoc apnaclha apvisqui. 19 Invocmec sat ancoc natqui acnim, cotlapsic sat mevactamo lhip. Ingyinyi sat lhip. Iyilhacpojo sat acno siclhoc alhta tap mataymong mayicjescama. 20 Oyjong sat natqui yanca payjoc maa, malha siclimsem nasa. 21 Ongvanic sat apyimnanic: ¡Itingya siclho yanca! ¡Alyitnama jilip, apquinmamcaclha lhip! ¡Ilhing, ilicvoclha! — sat otnejic ongvanic. Cotnejic sat mepqui amyaa. Coytic actamilaycam apvalhoc lhip. Nasoc siclhanma mepqui sicyeycajascaoc napato Dios. 22 Actomjac sat ancoc ongvanic apyimnanic: Itingya yanca alyitnama mocjay — sat otnejic. Ingyinyi sat lhip mocjay. Apquiltamjoc Dios ingyinyejic lhip. 23 Noyeycajas nasa ningilpamejitsomalhca. Dios aptomja singvitaycamco, cotningvomeje nelha — nic nat aptomjac Jonatán.
24 Apyilhanmec nic nat David payjoc amyip aclhenamalhca. Invocmec nic nat fiesta acvisay Piltin Apjalhnancoc. Apnaclhec nic nat apvisqui yoyam etoc. 25 Apnaclhec nic nat aptemaclha mataa tingma napocja. Apnaclhec nic nat Jonatán napato apyap. Apnaclhec nic nat Abner napocja Saúl. Am nic nat elhnac David. 26 Am nic nat elhenac Saúl as acnim nac jay. Apcanayquic nic nat mepqui appenescamo David actemaclha apquilanayclha apvalhoc. 27 Moc acnim nic nat intomjac, anit acnim acvisay fiesta. Am nic nat elhnac David.
Aptomjac nic nat Saúl apcanya apquitca: —¿So actomja yi? ¿Mevactamo Isaí apquitca acnim alhta, mevactamo quilhvo nac jay? — nic nat aptomjac.
28 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —Apcanyacpec alhta David eyacsic tingma Belén. Apquiltamjoc alhta momyovejec coo aplhingam. 29 Nomyov nasa olhong siclho— alhta aptomjac seyanya. Apcaneclhec maa apquilmolhama ellanac asoc macmescama Dios. Apipma alhta ayinyema apcanama. Appecjam alhta elvita apquilmolhama, selmalhnaycam alhta siclho David. Am elhnac quilhvo nac jay apnaclha lhip visqui apyimtalhnamo — nic nat aptomjac Jonatán.
30 Aplovquic nic nat Saúl napato Jonatán, aptomjac apcanya: —¡Quip'yap nac lhip! Nasoc lhip aptimempoc Isaí apquitca. Singmanquescama ayinyema lhip najan inquin. 31 Naysicsa aptiyascam Isaí apquitca, copvanquejec lhip etnejic apvisqui. Ingyavojoc sat mataa, yoyam ematong. Ingyane sat emacpoc David, yoyam ematong — nic nat aptomjac Saúl.
32 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —¿So actomja yi ematong maa? ¿So actema apmapsom? — nic nat aptomjac.
33 Apmiyaseclhec netin sovjeva Saúl, yoyam eyiplhac apquitca. Apyasingvocmec nic nat Jonatán aptemaclha apyap, ingyajic sat David. 34 Aplovquic nic nat Jonatán. Apquinmaclhec nic nat netin, yoyam elhong. Am nic nat etavac fiesta acvisay anit acnim. Avanjec nic nat acmayovsa apvalhoc Jonatán, aplingay aplhenamap apmapsom David. 35 Moc acnim nic nat intomjac. Invocmec nic nat hora aclhenamalhca alhta Jonatán najan David. Apmiyaclhec nic nat amyip Jonatán, aplhalhma ilhnic nat apyimnanic.
36 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —¡Ingyimpojo, ilicvoclha sat yanca! — nic nat aptomjac.
Apquinincamquic nic nat apquitcoc. Apyinjac nic nat yanca Jonatán mocjay.
37 Appecjam nic nat apquitcoc elicvoclha yanca actiyam. Apyimnatasquic nic nat appayvam Jonatán: —Mocjay inyitnacmoc actiyam yanca — nic nat aptomjac.
38 Mocjam lhama apyimnatesa appayvam Jonatán: —¡Ingyimpojo, ingyinyi, notningvom nasa! — nic nat aptomjac.
Apcanseclhec nic nat yanca apyimnanic, apsayquinta apnaclha Jonatán. 39 Am nic nat eyasamcoc apyimnanic aptemaclha Jonatán. Apyasamcoc nic nat monquinatquiscama apvamlha David najan Jonatán. 40 Apliquic nic nat apquilmaycam Jonatán. Apcanyacpec nic nat apyimnanic esaclhesic tingma apvanyam.
41 Apvonquipquic nic nat apyimnanic. Aptipquic nic nat apyilhanmomaclha mataymong David. Natqui ilhnic nat apjalhem David napato Jonatán, apticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat. Appitsisquic nic nat apmalhimpenic poc. Apquilvinec nic nat apcanit, acvaycmo actamilayclha mocjam apvalhoc David.
42 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya David: —Coyit actamilaycam apvalhoc naysicsa aptiyascam. Comasquejec mataa ningilpamejitsomalhca incanit ningillhanma mepqui ningilyeycajascaoc napato Dios. Comasquejec mataa ningyesicsa nincoo najan nipyesicsa intovana — nic nat aptomjac Jonatán.
Jonatán ayuda a David
1 David huyó de Nayot de Ramá, y fue adonde estaba Jonatán para decirle:
—¿Qué he hecho yo? ¿Cuál es mi culpa? ¿Qué pecado he cometido contra tu padre, para que él busque matarme?
2 Y Jonatán le contestó:
—¡Dios no lo quiera! ¡No te matará! Ten en cuenta que mi padre no hace nada, sea o no importante, sin comunicármelo. ¿Por qué razón iba mi padre a ocultarme este asunto? ¡No puede ser!
3 Pero David insistió:
—Tu padre sabe muy bien que tú me ves con buenos ojos, y seguramente no quiere que lo sepas para evitarte un disgusto. ¡Pero te juro por el Señor y por ti mismo que estoy a un paso de la muerte!
4 Entonces Jonatán le preguntó:
—¿Qué quieres que haga yo por ti?
5 David respondió:
—Mira, mañana es la fiesta de Luna nueva, y debo sentarme a comer con el rey. Pero déjame que me esconda en el campo hasta pasado mañana por la tarde, 6 y si tu padre pregunta por mí, dile que yo te pedí con urgencia permiso para ir a mi pueblo, a Belén, porque toda mi familia celebra allí el sacrificio anual. 7 Si contesta que está bien, quiere decir que puedo estar tranquilo; pero si se enoja, sabrás que ha decidido hacerme daño. 8 Así que hazme este favor, ya que soy tu servidor y nos hemos jurado amistad ante el Señor. Ahora bien, si la culpa es mía, mátame tú mismo. No es necesario que me lleves ante tu padre.
9 Pero Jonatán respondió:
—¡No pienses tal cosa! Si llego a saber que mi padre está resuelto a hacerte mal, te lo comunicaré.
10 Entonces David le preguntó:
—¿Quién me avisará en caso de que tu padre te responda de mal modo?
11 Jonatán respondió:
—Ven conmigo. Salgamos al campo.
Los dos salieron al campo, 12 y allí Jonatán le dijo a David:
—Te juro por el Señor y Dios de Israel que entre mañana y pasado mañana, a esta misma hora, trataré de conocer las intenciones de mi padre. Si su actitud hacia ti es buena, te mandaré aviso; 13 pero si mi padre intenta hacerte mal, que el Señor me castigue duramente si no te aviso y te ayudo a escapar sano y salvo. ¡Y que el Señor te ayude como ayudó a mi padre! 14 Ahora bien, si para entonces vivo todavía, trátame con la misma bondad con que el Señor te ha tratado. Y si muero, 15-16 no dejes de ser bondadoso con mi familia. ¡Que el Señor les pida cuentas a tus enemigos, y los destruya por completo!
De esta manera, Jonatán hizo un pacto con David, 17 y por el amor que Jonatán le tenía, volvió a hacerle el juramento, pues lo amaba como a sí mismo. 18 Luego le dijo:
—Mañana es la fiesta de luna nueva, y como tu asiento va a estar desocupado, te echarán de menos. 19 Pero al tercer día se notará aún más tu ausencia. Por tanto, vete al sitio donde te escondiste la vez pasada, y colócate junto a aquel montón de piedras. 20 Yo lanzaré tres flechas hacia aquel lado, como si estuviera tirando al blanco, 21 y le diré a mi criado: “Ve a buscar las flechas.” Si le digo: “Las flechas están más acá de ti; anda, tómalas”, podrás salir tranquilo, porque nada te va a pasar. Te lo juro por el Señor. 22 Pero si le digo: “Las flechas están más allá”, vete, porque el Señor quiere que te vayas. 23 En cuanto a la promesa que nos hemos hecho, el Señor es nuestro testigo para siempre.
24 David se escondió en el campo, y cuando llegó la fiesta de luna nueva, el rey se sentó a la mesa dispuesto a comer. 25 Se sentó en el lugar de costumbre, junto a la pared. Jonatán se colocó enfrente, y Abner se sentó al lado de Saúl. El asiento de David quedó vacío. 26 Aquel día Saúl no dijo nada, porque se imaginó que algo impuro le habría ocurrido y no estaría purificado. 27 Pero al día siguiente, que era el segundo día de la fiesta, el asiento de David quedó también vacío. Entonces le preguntó Saúl a su hijo Jonatán:
—¿Por qué no vino ayer el hijo de Yesé a la comida, ni tampoco hoy?
28 Y Jonatán le respondió:
—David me pidió con urgencia permiso para ir a Belén. 29 Me rogó que le diera permiso, pues su familia celebraba un sacrificio en su pueblo y su hermano le ordenaba ir. También me dijo que si yo le hacía ese favor, se daría una escapada para visitar a sus parientes. Por eso no se ha sentado a comer con Su Majestad.
30 Entonces Saúl se enfureció con Jonatán, y le dijo:
—¡Hijo de mala madre! ¿Acaso no sé que tú eres el amigo íntimo del hijo de Yesé, para vergüenza tuya y de tu madre? 31 Mientras él esté vivo en esta tierra, ni tú ni tu reino estarán seguros. ¡Así que manda a buscarlo, y tráemelo, porque merece la muerte!
32 Pero Jonatán le contestó:
—¿Y por qué habría de morir? ¿Qué es lo que ha hecho?
33 Saúl levantó su lanza para herir a Jonatán, con lo que este comprendió que su padre estaba decidido a matar a David. 34 Entonces Jonatán, lleno de furia, se levantó de la mesa y no participó en la comida del segundo día de la fiesta, pues sentía un gran pesar por David, ya que su padre lo había insultado. 35 A la mañana siguiente, a la hora de la cita con David, Jonatán salió al campo acompañado de un criado joven, 36 al cual le ordenó:
—Corre a buscar en seguida las flechas que yo dispare.
El criado echó a correr, mientras Jonatán disparaba una flecha de modo que cayera lejos de él. 37 Y cuando el criado llegó al lugar donde había caído la flecha, Jonatán le gritó al criado con todas sus fuerzas:
—¡La flecha está más allá de ti!
38 Y una vez más Jonatán le gritó al criado:
—¡Date prisa, corre, no te detengas!
El criado de Jonatán recogió las flechas y se las trajo a su amo, 39 pero no se dio cuenta de nada, porque solo Jonatán y David conocían la contraseña. 40 Después, Jonatán entregó sus armas a su criado y le ordenó llevarlas de vuelta a la ciudad.
41 En cuanto el criado se fue, David salió de detrás del montón de piedras, y ya ante Jonatán se inclinó tres veces hasta tocar el suelo con la frente. Luego se besaron y lloraron juntos hasta que David se desahogó. 42a Por último, Jonatán le dijo a David:
—Vete tranquilo, pues el juramento que hemos hecho los dos ha sido en el nombre del Señor, y hemos pedido que para siempre esté él entre nosotros dos y en las relaciones entre tus descendientes y los míos.
42b (21.1) Después David se puso en camino, y Jonatán regresó a la ciudad.