Aplhaticjangvoycamlha Cristo
1 Quellhip elyalhinga. Altamjoc elyasingvoclhojo quellhip tasic amyaa sillhicmoscama alhta quellhip. Inquilmec alhta apquilvalhoc. Apquilinlhanacmec quellhip apquilyiplovquiscama tasic amyaa. 2 Quellhip apquiltomja apquilvomsomap tap ayinyema tasic amyaa. Incaymalhquic quellhip elyiplovsic mataa actemaclha sillhicmoscama. Am sat ancoc elinlhanacmoc apquilyiplovquiscama, alhtoc sat cotnejic apquilyanmonquiscama apquilvalhoc.
3 Altimnasquic alhta quellhip tasic amyaa siclhoy emamyi alhta coo: Actemaclha apquitsepma alhta Cristo acyanmongam mongilyascalhma, acno aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca. 4 Apcatongnacpec alhta Cristo. Natqui acnim alhta intomjac aplhaticjangvocmo, acno aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca. 5 Apvitaclhec alhta mocjam Pedro. Apquilvitaclhec alhta najan doce apóstoles. 6 Apquilvitac alhta najan aplhamoclhojo ingilyalhinga, malha quinientos tap. Am elmasquingvocmoc mocjam aplhamoclhojo apquiltomja apquilvitay. Napocja eyca apquilitsepmac. 7 Apvitaclhec alhta mocjam Jacobo. Apquilvitaclhec alhta aplhamoclhojo apóstoles apquilapajasomap.
8 Alhayi anco sicvitay coo. Ayaponcanalhquic coo otnejic apóstol, malha sictimem sictiyam lapamqui. 9 Moyimtalhnamo actomjac coo, am olhnoc enaymacoc apóstoles. Ayaponcanalhquic coo colhic actimesa sicvisay apóstol. Ayinyemaclha sicminlhinaycam alhta siclho Jesucristo apmolhama. 10 Cotnejic ac maa actemaclha sicvisay lha. Dios aptomja seyimlaycmo coo. Cotnaja alhto seyimlaycmo alhta Dios. Avanjec alhta sictamjaycam, am colhno apquiltamjaycam enaymacoc apóstoles. Jave coo ayinyema sicmovan ajanco, Dios eyca ayinyema seyimlaycmo aptomja semquescama apmopvan. 11 Cotnejic ac maa actemaclha ningiltamjaycam coo najan enaymacoc. Ningiltimnasquic alhta quellhip as tasic amyaa. Apquilyanmoncasquic alhta apquilvalhoc quellhip apquiltomja melyasquiyam.
Apnalhaticjangvoycamlha apquilmasquingvaycmo
12 Apquillingac alhta inyicje amyaa quellhip actemaclha aplhaticjangviyam Cristo nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. ¿So actema apquillhanma napocja ingilyalhinga mepqui ningnalhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo? 13 Am sat ancoc coyitnac ningnalhaticjangvoycamlha, melhaticjangvomejec alhta najan Cristo. 14 Am alhta ancoc elhaticjangvocmoc Cristo, alhtoc alhta cotnejic ninlingascama tasic amyaa. Alhtoc najan cotnejic melyasquiyam quellhip. 15 Alhtoc sat cotnejic nincoo lha ninlingascama amyaa ayinyema Dios, malha ningmovancaa amyaa sat ongiltimjic. Ayinyemaclha ninlingasquic nincoo amyaa aptomja Dios aplhaticjasquiyam Cristo. Nasoc sat ancoc actomja mepqui ningnalhaticjangvoycamlha, cotnejic sat acmovan amyaa aplhenamap Dios aptomja aplhaticjasquiyam Cristo. 16 Pac olhenic mocjam lhama. Am sat ancoc enalhaticjangvocmoc apquilmasquingvaycmo, melhaticjangvomejec alhta najan Cristo. 17 Am alhta ancoc elhaticjangvocmoc Cristo, alhtoc alhta cotnejic melyasquiyam quellhip. Comasquejec alhta najan melyascalhma quellhip. 18 Melvomsacpejec najan tap apquilmasquingvaycmo alhta, apquiltomja alhta melyasquiyam Cristo. 19 Intomjac sat ancoc acvamlha aljalhneycam ingvalhoc Cristo yoyam jingilpasmoc as ningvamlha nac jay. Ongilvinalhcac sat nincoo, monlhoyc sat poc enlhit.
20 Nasoc anco, Cristo aptomja aplhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. Aptomja aplhaticjangviyam apmamyi, malha ningvitay acyilhna amamyi. 21 Lhama enlhit nic nat ayinyemayaclha siclhoc anco actemaclha ningitsepma. Acno najan lhama enlhit ayinyema ningnalhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. 22 Elmasquingvomoc sat aplhamoclhojo enlhitaoc ayinyema ilhnic nat Adán, aptomja malha singilsilhnanoncama. Acno najan enalhaticjangvomoc sat aplhamoclhojo apquilmasquingvaycmo ayinyema apquilpasmeyquiclha Cristo.
23 Moclhama actemaclha sat cotnejic ningnalhaticjangvoycamlha: Apmamyi aplhaticjangviyam Cristo. Natamin enalhaticjangvomoc sat apquiltomja melyasquiyam Cristo acvocmo sat acnim apvoyctamlha. 24 Appenasquic sat ancoc Cristo aptovascama aplhamoclhojo apquilviscaa lhalhma anco najan aplhamoclhojo apquilyimtalhnamo najan aplhamoclhojo apquilmopvancaa. Natamin comoc sat nelha. Cristo sat emquesiclhac apquilnancascama Dios Ingyapam yoyam etniclhac lhama Apvisqui. 25 Quilhvo eyca mocjam aptomja Apvisqui Cristo acvocmo acnim apsovjomo Dios apquilmam metnaja apmolhama. Etnejic sat apyimnatem Cristo, am elhnoc metnaja apmolhama. 26 Alhayi anco sat cotvasalhcac cotnaja ingmoc acvisay ningitsepma. 27 Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: Apquilmec nic nat Dios aplhamoclhojo yoyam etnejic Apvisqui Cristo. Aplhenacpec nic nat Cristo: Etnejic sat Apvisqui yoyam elilyejiclhojoc aplhamoclhojo enlhitaoc. Am elhenacpoc Dios yoyam elyejiclhojo. Apvamlha Dios apmescama apmopvan etnejic Apvisqui Cristo. 28 Apsovjacpec sat ancoc enlhitaoc apquiltimem apquilyajayquiclho Cristo. Natamin elyejiclhojoc sat najan Cristo actemaclha apcanamaclha Apyap. Ayinyemaclha Apyap alhta ayinyema aptimesquiscama Apvisqui. Natamin etniclhac sat apvamlha lhama Visqui ingac Dios yoyam ingyanic tacjaplhit aplhamoclhojo enlhitaoc.
29 Pac olhenic mocjam ningnalhaticjangvoycamlha. Apnam nipyesicsa quellhip napocja apcapajangvaycmo aptingyeycaoc yapasquiscama yingmin. Am sat ancoc enalhaticjangvocmoc apquilmasquingvaycmo, ¿soctomja apquiltingyamco yapasquiscama yingmin natamin apquilitsepma apmolhama?
30 ¿Soctomja mongilacyejec nincoo aclhamoclhojo acnim yoyam ongmatong? 31 Naso, ayinyemaclha inquitlhincasquic mataa ongmatong aclhamoclhojo acnim. Naso elyalhinga. Inpayjeclhec ingvalhoc ningiltomja ninpasmeyquiclha Jesucristo Visqui ingac. 32 Altamjoc oltimnacsic quellhip. Ningalhimsalhquic alhta acyinatamaclha asoc navjac aclom tingma Efeso. Ningilnapalhquic alhta asoc navjac aclom. ¿Soc sat coyanmongiclha actema nac jay? Nasoc sat ancoc mepqui ningnalhaticjangvoycamlha, incaymalhquic ongyiplovcasojo actemaclha aclhenomalhca: “Ingilane sat ontovamcoc najan ongyinamcoc, ayinyemaclha ongilmasquingvomoc sat secaseclha” —intomjac mataa apquillhanma enlhitaoc.
33 Noelyinimsap nasa quellhip. Yitnec actemaclha aclhenomalhca: “Apquiltovasquic mataa nintemaclha actamila enlhitaoc meltamilcasomacpo apanco” —intomjac mataa apquillhanma. 34 Elvatsaoc sat apquiltemaclha alyeyjamelhma. Elvatsaoc sat apquiltemaclha apquiltamongvaycmolhma. Am elyasamcoc mocjam napocja quellhip aptemaclha Dios. Eycaso siclhanma yoyam elmancangvomoc quellhip.
Actemaclha apnalhaticjangvoycamlha apquilmasquingvaycmo
35 Apyascacmec sat ancoc enlhit, sat etnejic ingyanic: “¿Jalhco sat actema enalhaticjangvomoc apquilmasquingvaycmo? ¿Jalhco sat cotnejic apquilyovoclhojo?” —sat etnejic. 36 Pac oyitsic sat, otnejic ongvanic lhip: Acyeyjamelhma nac lhip. Apquinquic sat ancoc actic lhip, ingyatongnic sat. Malha ayitsepma sat cotnejic. Natamin cotyapoc sat, comascoc sat cotnejic actic. Cotnejic sat alhnancoc apcanma quilhvo actiyapma. 37 Apquinaclhec mataa lhip acvamlha actic. Am eyca ecnaclhac mataa quilhvo actiyapma. Moc actemaclha mataa actic, am colhno actemaclha quilhvo actiyapma. 38 Dios aptimesquiscama yoyam colhic ayimpejic alhcapoc apquiltemoclha apanco cotnejic. Moc actemaclha ayimpeoc actic colhic sat mataa moc actemaclha ayimpeoc alhquipcoc. 39 Moc sicyitquiscama mocjam: Moc actemaclha apyovoclhojo enlhitaoc, moc actemaclha acyovoclhojo asoc navjac, moc actemaclha acyovoclhojo nata, moc actemaclha acyovoclhojo quilasma. 40 Moc sicyitquiscama mocjam: Moc actemaclha mataa ayimpeoc asoc acnaycaoc netin najan moc actemaclha ayimpeoc asoc acnaycaoc nalhpop. 41 Moc actemaclha ayapongmatem acnim, moc actemaclha apcapongmatem piltin, moc actemaclha apquilapongmatem apyova. Najan moc actemaclha mataa apcapongmatem moclhama apyova. 42 Innoc najan lha sat cotnejic ningnalhaticjangvoycamlha. Incatongnalhquic mataa asoc yoyam comascoc. Comasquejec sat mocjam asoc actomja aclhaticjangviyam. 43 Incatongnalhquic mataa asoc mepqui actamila. Coyiplovjoc sat actemaclha actamila asoc actomja aclhaticjangviyam. Incatongnalhquic mataa asoc mepqui acyimnatem. Acyimnatem sat cotnejic asoc actomja aclhaticjangviyam. 44 Apcatongnacpec mataa apyovoclhojo enlhit. Acyovoclhojo sat cotnejic apjangaoc enlhit ayinyema Espíritu apanco Dios naysicsa ningnalhaticjangvoycamlha. Ningvitac mataa apyovoclhojo enlhit, ongvitac sat najan apyovoclhojo ayinyema Espíritu apanco Dios.
45 Yitnec actalhesomalhca Dios appayvam: “Enlhit apquillanomap apmamyi ilhnic nat Adán. Apvanmoncama ilhnic nat innac” —nic nat intomjac. Apvanmoncama ayinyema Dios alhta innac poc Adán apvisay Cristo, aptomja apyimnatescama ingnenyaoc. 46 Amamyi aptiyapma ilhnic nat enlhit aptomja ningvitay apyovoclhojo. Alhayi actiyapvoy apvanmoncama apquinyema Dios. 47 Enlhit siclhoc anco apquinyema as nalhpop, yelpa ilhnic nat apquillanomap. Alhayi apvitamap alhta enlhit apquinyema netin, aptomja Visqui ingac. 48 Aplhamoclhojo enlhitaoc as nalhpop apno Adán apquinyema as nalhpop. Najan aplhamoclhojo apnaycam netin ellhojoc sat aptomja apquinyema netin. 49 Ningnoc nincoo lha quilhvo enlhit apquillanomap siclhoc anco. Onlhojoc sat najan nincoo lha aptomja apquinyema netin.
50 Quellhip elyalhinga. Mongvanquejec nincoo ningyovoclhojo ongilpalhavomoc Dios apquilnancascama. Am coyitnac netin lhama asoc yoyam comascoc. Mongvanquejec nincoo ongyiplovjoc ningyovoclhojo netin, ayinyemaclha comascoc sat ningyovoclhojo. 51 Pac oltimnacsic quellhip amyaa acyilhomalhca: Jave ningilanalhco yoyam ongilmasquingvomoc. Eyca moc actemaclha sat cotniclhac ningyovoclhojo. 52 Cotlapsic sat cova. Acyavataclhojo sat cotnejic. Naysicsa acpáyvam trompeta sat cotnejic, comascoc sat acpáyvam. Copayoc sat siclho trompeta, enalhaticjangvomoc sat apquilmasquingvaycmo. Apjalhnancaoc sat eltimiclha apquilyovoclhojo yoyam melitsepejec mocjam. Nincoo eyca moc actemaclha sat cotniclha ningilyovoclhojo, mepqui yoyam ongitsapoc. 53 Incaymalhquic cotniclhac alhnancoc ningyovoclhojo yoyam mongilitsepejec sat mataa. 54 Natamin comoc sat nelha actemaclha aclhanma Dios appayvam: “Inmascosalhquic actemaclha ningitsepma. Inmasquec actomja acyimnatem. 55 Lhiya ningitsepma, ¿jalhco acyasa acmovan yoyam casquisic ingyimpejic? Lhiya ningitsepma, ¿jalhco acyasa acyimnatem anco?” —nic nat intomjac Dios appayvam. 56 Acmovan innac ningitsepma yoyam casquisic ingyimpejic. Eycaso acmovan ayinyema mongilyascalhma. Acmovan innac mongilyascalhma. Eycaso acmovan ayinyemayaclha siclhoc anco singascamaclha. 57 Pac ontimjic gracias Dios aptomja singmescama ningmovan ningyimnatem ayinyema Jesucristo Visqui ingac.
58 Quellhip elyalhinga. Elinlhanmojo apquilyiplovquiscama. Noelvajaniclhojo nasa yoyam elsilhnana. Elpasmiclha sat mataa apquiltamjaycam ayinyema Visqui ingac. Apquilyasamcoc quellhip, jave alhto apquiltamjaycam quellhip apquilpasmeyquiclha Visqui ingac.
La resurrección de Cristo
1 Ahora, hermanos, quiero que tengan presente el evangelio que les he predicado. Me refiero al evangelio que ustedes recibieron, y en el cual permanecen firmes. 2 Este es el evangelio que los conduce a la salvación si se mantienen firmes en el mensaje, tal como yo se lo anuncié; de lo contrario, habrán creído en vano.
3 En primer lugar les he transmitido la misma tradición que yo recibí, a saber, que Cristo murió por nuestros pecados, según las Escrituras; 4 que fue sepultado y que resucitó al tercer día, también según las Escrituras; 5 y que se apareció a Cefas, y luego a los doce. 6 Después se apareció a más de quinientos creyentes a la vez, la mayoría de los cuales vive todavía, aunque algunos ya han muerto. 7 Después se apareció a Santiago, y luego a todos los apóstoles.
8 Por último se me apareció también a mí, que soy como un niño nacido a destiempo. 9 Pues yo soy el menos importante de los apóstoles, y ni siquiera merezco llamarme apóstol, porque perseguí a la iglesia de Dios. 10 Pero soy lo que soy porque Dios fue muy bondadoso conmigo; y su gracia para conmigo no ha resultado en vano. Al contrario, he trabajado más que todos ellos; aunque no he sido yo, sino Dios, que en su gracia me ha ayudado. 11 Lo que importa es que tanto ellos como yo hemos predicado esto, y esto es lo que ustedes han creído.
La resurrección de los muertos
12 Pero si hemos proclamado que Cristo resucitó de los muertos, ¿por qué dicen algunos de ustedes que los muertos no resucitan? 13 Porque si los muertos no resucitan, entonces tampoco Cristo resucitó; 14 y si Cristo no resucitó, no vale para nada lo que hemos proclamado, ni tampoco vale la fe que ustedes tienen. 15 Si esto fuera así, nosotros resultaríamos ser testigos falsos de Dios, puesto que estaríamos afirmando en contra de Dios que él resucitó a Cristo, cuando en realidad no lo habría resucitado, si fuera verdad que los muertos no resucitan. 16 Porque si los muertos no resucitan, entonces tampoco Cristo resucitó; 17 y si Cristo no resucitó, la fe de ustedes no valdría para nada: todavía seguirían en sus pecados. 18 Y aquellos creyentes que ya murieron estarían perdidos. 19 Si nuestra esperanza en Cristo valiera solo para esta vida, seríamos los más desdichados de todos los seres humanos.
20 Pero lo cierto es que Cristo ha resucitado de entre los muertos; él es la primicia de quienes murieron. 21 Pues así como por causa de un hombre vino la muerte, también por causa de un hombre viene la resurrección de los muertos. 22 Y así como en Adán todos mueren, así también en Cristo todos volverán a la vida. 23 Pero cada uno en el orden que le corresponda. Primero volverá a la vida Cristo, y después de él, los que son suyos. 24 Entonces vendrá el fin, cuando Cristo derrote a todos los imperios, autoridades y poderes, y entregue el reino a Dios el Padre. 25 Porque Cristo ha de reinar hasta que ponga a todos sus enemigos debajo de sus pies; 26 y el último enemigo que será aniquilado es la muerte. 27 Porque Dios lo ha sometido todo bajo los pies de Cristo. Pero cuando dice que todo le ha quedado sometido, es claro que esto no incluye a Dios, quien le sometió todas las cosas. 28 Y cuando todo le haya quedado sometido, entonces el Hijo se someterá a Dios, quien sometió a él todas las cosas. Así, Dios será el todo en todos.
29 Y en cuanto a los que se bautizan por los muertos, ¿para qué lo harían? Si los muertos no resucitan, ¿para qué bautizarse por ellos? 30 ¿Y por qué estaríamos nosotros en peligro a todas horas? 31 Porque, hermanos, todos los días estoy en peligro de muerte. Esto es tan cierto como la satisfacción que siento por ustedes en Cristo Jesús nuestro Señor. 32 Si yo, al luchar contra las fieras en Éfeso, lo hubiera hecho sin ver más allá de lo humano, ¿qué habría ganado con eso? Si es verdad que los muertos no resucitan, entonces, como algunos dicen: «¡Comamos y bebamos, que mañana moriremos!»
33 No se dejen engañar: «Las malas compañías corrompen las buenas costumbres.» 34 Recapaciten como debe ser, y no pequen, pues algunos de ustedes no conocen a Dios. Digo esto para que se avergüencen.
La resurrección de los cuerpos
35 Tal vez alguno preguntará: «¿Cómo resucitarán los muertos? ¿Qué clase de cuerpo tendrán?» 36 ¡Vaya, qué insensatez! Cuando se siembra, la semilla tiene que morir para que la planta cobre vida. 37 Lo que se siembra no es la planta que ha de brotar, sino el simple grano, sea de trigo o de otra cosa. 38 Después Dios le da la forma que él quiere, y a cada semilla le da el cuerpo que le corresponde. 39 No todos los cuerpos son iguales; uno es el cuerpo del ser humano, otro el de los animales, otro el de las aves y otro el de los peces. 40 Del mismo modo, hay cuerpos celestiales y cuerpos terrenales; pero uno es el resplandor de los cuerpos celestiales y otro el de los cuerpos terrenales. 41 El resplandor del sol es diferente del de la luna, lo mismo que el de las estrellas; y aun entre las estrellas, su brillo difiere entre sí.
42 Así sucede con la resurrección de los muertos. El cuerpo se entierra corruptible, pero resucita incorruptible; 43 se entierra despreciable, resucita glorioso; se entierra débil, resucita con poder. 44 Lo que se entierra es un cuerpo material; lo que resucita es un cuerpo espiritual. Si hay cuerpo material, también hay cuerpo espiritual.
45 Así dicen las Escrituras: «El primer ser humano, Adán, llegó a ser un ser viviente»; pero el último Adán se convirtió en espíritu que da vida. 46 Lo espiritual no viene primero, sino lo material; después lo espiritual. 47 El primer ser humano procede de la tierra, es terrenal; el segundo ser humano procede del cielo. 48 Los cuerpos terrenales son como aquel que procede de la tierra; y los celestiales son como aquel que procede del cielo. 49 Así como llevamos la imagen del ser humano terrenal, así también llevaremos la imagen del celestial. 50 Sepan, hermanos, que lo puramente material no puede tener parte en el reino de Dios, y que lo corruptible no puede tener parte en lo incorruptible.
51 Miren, les voy a revelar este misterio: No todos moriremos, pero todos seremos transformados 52 en un momento, en un abrir y cerrar de ojos, cuando suene el último toque de trompeta. Porque sonará la trompeta, y los muertos resucitarán incorruptibles, y nosotros seremos transformados. 53 Pues nuestra naturaleza corruptible se revestirá de lo incorruptible, y nuestro cuerpo mortal se revestirá de inmortalidad. 54 Y cuando nuestra naturaleza corruptible se haya revestido de lo incorruptible, y cuando nuestro cuerpo mortal se haya revestido de inmortalidad, se cumplirá lo que dicen las Escrituras: «La muerte ha sido devorada por la victoria. 55 ¿Dónde está, oh muerte, tu aguijón? ¿Dónde está, oh muerte, tu victoria?» 56 El aguijón de la muerte es el pecado, y el pecado ejerce su poder por la ley. 57 ¡Pero gracias a Dios, que nos da la victoria por medio de nuestro Señor Jesucristo!
58 Por lo tanto, mis queridos hermanos, sigan firmes y constantes, trabajando siempre y cada vez más en la obra del Señor; tengan la plena seguridad de que nada de lo que hacen para el Señor es en vano.