La autoridad de Jesús
(Mt 21.23-27Mc 11.27-33)
1 Jesús estaba en el templo enseñando a la gente y anunciando las buenas noticias. Los sacerdotes principales, los maestros de la Ley y los líderes del país se acercaron 2 y le preguntaron:

—¿Quién te dio autoridad para hacer todo esto?

3 Jesús les contestó:

—Yo también voy a preguntarles algo: 4 ¿Quién le dio autoridad a Juan el Bautista para bautizar? ¿Dios, o alguna otra persona?

5 Ellos comenzaron a discutir, y se decían unos a otros: «Si contestamos que fue Dios quien le dio autoridad a Juan, Jesús nos preguntará por qué no le creímos. 6 Y si decimos que fue un ser humano, la gente nos matará a pedradas, porque creen que Juan era un profeta enviado por Dios.» 7 Entonces respondieron:

—No sabemos quién le dio autoridad a Juan.

8 Jesús les dijo:

—Pues yo tampoco les diré quién me da autoridad para hacer todo esto.
La viña alquilada
(Mt 21.33-46Mc 12.1-12)
9 Jesús le puso a la gente este ejemplo:

«El dueño de un terreno sembró una viña, luego la alquiló y se fue de viaje por largo tiempo. 10 Cuando llegó la época de la cosecha, envió a un sirviente para pedir la parte que le correspondía. Pero los hombres que alquilaron la viña golpearon al sirviente y lo enviaron con las manos vacías.
11 »El dueño envió a otro sirviente, pero también a este lo golpearon, lo insultaron y lo enviaron sin nada. 12 Luego envió a otro, y a este también lo hirieron y lo echaron fuera de la viña.
13 »Finalmente, el dueño se puso a pensar: “¿Qué puedo hacer?” Y se dijo: “Ya sé; enviaré a mi hijo que tanto quiero. Estoy seguro que a él sí lo respetarán.”
14 »Cuando aquellos hombres vieron que había llegado el hijo del dueño, se dijeron unos a otros: “Este muchacho es el que recibirá la viña cuando el dueño muera. Vamos a matarlo; así nos quedaremos con el terreno.”
15 »Entonces agarraron al muchacho, lo sacaron del terreno y lo mataron.»

Después Jesús preguntó:

—¿Qué piensan ustedes que hará el dueño con aquellos hombres? 16 Seguramente, cuando regrese, los matará y luego entregará la viña a otras personas.

Cuando la gente oyó eso, dijo:

—¡Eso, jamás!

17 Jesús miró a todos y les dijo:

—Entonces, cuando la Biblia dice:

“La piedra que rechazaron
los constructores del templo
es ahora la piedra principal”,

»¿qué quiso decir con eso? 18 Porque todo el que caiga sobre esa piedra quedará hecho pedazos. Y si la piedra cae sobre alguien, lo dejará hecho polvo.»

19 Los sacerdotes principales y los maestros de la Ley se dieron cuenta de que Jesús los estaba comparando con los hombres malos que alquilaron la viña. Entonces quisieron apresar a Jesús en ese mismo instante, pero no se atrevieron porque le tenían miedo a la gente.
Una trampa para Jesús
(Mt 22.15-22Mc 12.13-17)
20 Los enemigos de Jesús querían arrestarlo y entregarlo al gobernador romano. Pero, como no tenían de qué acusarlo, enviaron a unos espías para que se hicieran pasar por personas buenas y vigilaran en qué momento Jesús decía algo malo.
21 Los espías le dijeron a Jesús:

—Maestro, sabemos que siempre dices la verdad. Tú enseñas que todos deben obedecer a Dios, y tratas a todos por igual. 22 Por eso te preguntamos: ¿Está bien que paguemos impuestos al emperador de Roma, o no?

23 Como Jesús sabía que ellos querían ponerle una trampa, les respondió:

24 —Muéstrenme una moneda. ¿De quién es la imagen que está en la moneda? ¿De quién es el nombre que tiene escrito?

Ellos contestaron:

—Del emperador de Roma.

25 Jesús les dijo:

—Pues denle al emperador lo que es del emperador, y a Dios lo que es de Dios.

26 Los espías no lograron que Jesús cayera en la trampa. Quedaron sorprendidos por su respuesta y no supieron decir nada más.
Los saduceos hablan con Jesús
(Mt 22.23-33Mc 12.18-27)
27 Después, unos saduceos fueron a ver a Jesús. Como ellos no creían que los muertos pueden volver a vivir, 28 le preguntaron:

—Maestro, Moisés escribió que, si un hombre muere sin tener hijos con su esposa, el hermano de ese hombre debe casarse con esa mujer y tener hijos con ella. De acuerdo con la ley, esos hijos son del hermano muerto y llevan su nombre.
29 »Pues bien, aquí vivían siete hermanos. El hermano mayor se casó y, tiempo más tarde, murió sin tener hijos. 30 El segundo hermano se casó con la misma mujer, pero tiempo después también él murió sin tener hijos. 31 Lo mismo sucedió con el tercer hermano y con el resto de los siete hermanos. 32 El tiempo pasó y la mujer también murió.
33 »Ahora bien, cuando Dios haga que todos los muertos vuelvan a vivir, ¿de quién será esposa esta mujer, si estuvo casada con los siete?

34 Jesús contestó:

—Ahora los hombres y las mujeres se casan. 35 Pero Dios decidirá quiénes merecen volver a vivir. Cuando eso suceda, nadie se casará 36 ni morirá. Todos serán como los ángeles, y por haber vuelto a vivir serán hijos de Dios. 37 Hasta Moisés mismo nos demuestra que los muertos vuelven a vivir. En la historia del arbusto que ardía, Moisés dijo que Dios es el Dios de sus antepasados Abraham, Isaac y Jacob. 38 Con eso, Moisés estaba demostrando que Dios no es Dios de muertos, sino de vivos, pues para Dios todos ellos están vivos.

39 Algunos maestros de la Ley que estaban allí dijeron:

—¡Maestro, diste una buena respuesta!

40 Después de esto, ya nadie se atrevía a hacerle más preguntas.
La pregunta acerca del Mesías
(Mt 22.41-46Mc 12.35-37)
41 Jesús preguntó a los que estaban allí:

—¿Por qué dice la gente que el Mesías será un descendiente del rey David? 42 Si en el libro de los Salmos el mismo David dice:

“Dios le dijo a mi Señor el Mesías:
‘Siéntate a la derecha de mi trono,
43 hasta que yo derrote a tus enemigos.’”

44 »Si David llama Señor al Mesías, ¿cómo puede ser el Mesías descendiente de David?
Advertencia
(Mt 23.1-36Mc 12.38-40Lc 11.37-54)
45 Delante de toda la gente, Jesús les dijo a sus discípulos:

46 —¡Cuídense de los maestros de la Ley! A ellos les gusta vestir como gente importante, y que los saluden en el mercado con mucho respeto. Cuando van a una fiesta o a la sinagoga, les gusta ocupar los mejores puestos. 47 Ellos les quitan a las viudas sus casas, y luego hacen oraciones muy largas para que todos piensen que son gente buena. Pero Dios los castigará más duro que a los demás.
Jesús apxawe apmopwána elának aqsok
(Mt 21.23-27Mc 11.27-33)
1 Xama ekhem axta apkelweykmo apkelámha apmonye'e apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelxekmósso axta apnámakkok ektémakxa segánamakxa, yetlo m'a apkelámha apmonye'e, neyseksa apkelxekmósso axta Jesús énxet'ák ma'a kañe' tegma appagkanamap, tén han apkeltennáseykha m'a amya'a ektaqmela. 2 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—¿Yaqsa ekmésso exchep yaqwayam elának xa aqsok nak? ¿Yaqsa ekmésso exchep xa apmopwána nak?
3 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Almaxneyha sa' ko'óxa kéxegke. Hélátegmowák sa': 4 ¿Yaqsa axta eyáphasso Juan yaqwayam eyaqpássesagkok yegmen énxet? ¿Diosya axta, énxet'ák enxoho axta eykel'a?
5 Yetlómók axta nahan apkelpaqhetchásamákpoho, axta aptemék chá'a apkenagkama pók se'e: “Nentemék sa' agkok agátegmowagkok Dios apcháphasso, sa' etnehek se'e: ‘¿yaqsa axta eyke ektéma kélya'ásseykmo?’ 6 Mogwanchek nahan anxének ektáha énxet apcháphasso, hakte hẽlnápok sa' énxet'ák hẽlyetnak meteymog, hakte naqsók apteméssessók apyókxoho énxet'ák Juan apteme xama Dios appeywa aplegasso.” 7 Tén axta apkelátegmoweykegkokxo apkelxeyenma melya'áseykegko ektáha eyáphasso Juan yaqwayam eyaqpássesagkok yegmen ma'a énxet'ák. 8 Tén axta Jesús aptéma anhan apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Maltennaksek nahan ko'óxa segkésso sekmowána alának se'e.
Jesús apyetcháseykekxoho énxet'ák apkeltamheykha élmasagcha'a apkeltémakxa
(Mt 21.33-44Mc 12.1-11)
9 Tén axta apcheynamo apkeltennáseykha énxet'ák ma'a Jesús, apkeltennáseykha axta aqsok apyetcháseykekxoho ektéma nak se'e: “Apkeneykekxeyk axta anmen yámet xama énxet, apmassáseykha axta nahan nápakha m'a énxet'ák ekha nak apkeltamheykha tén axta apxegama makhawók agko'. 10 Keñe axta ekweykmo ekhem eknakxamáxchexal'a ekyexna, apcháphassegkek axta xama apkeláneykha apkeltémo elmaxnegwakxak ektáha axta apkeltamheykha namyep ma'a ekyexna ekpayhémo axta yaqwayam emekxak ma'a wesse'; apchaqheykha axta eyke m'a énxet'ák nak, apchápháseykekxeyk axta aqsa anhan etaqhohok meyke apseykha. 11 Tén axta m'a wesse' apchápháseykekxo makham pók apkeláneykha; apwanyeykha axta eyke anhan ma'a, apchaqheykha axta anhan, tén axta apchápháseykekxo makham etaqhohok meyke apseykha. 12 Tén axta apchápháseykekxo makham pók, apyensassegkek axta eyke nahan ma'a énxet'ák apkeltamheykha axta namyep, tén axta apyenseykmo m'a teyp axta kélcheneykekxexa anmen yámet.
13 “Nanók axta nahan temék aptéma appaqméteykencha'a ektáha axta apagkok xapop se'e: ‘¿Háxko enxoho atnehek? Wáphaksek sa' hatte seyásekhayo nak; lapmaxcheyk sa' yáwho.’ 14 Xama axta apweteya m'a énxet'ák ektáha apkeltamheykha, axta aptemék chá'a apkelpaqhetchásamákpoho s'e: ‘Cháxa ekmáheyo nak exkekxak xapop xa; agaqhek, yaqwayam sa' katnekxak negko'o egagkok se'e xapop nak.’ 15 Aptekkessegkek axta neyseksa anmen yámet apya'assama m'a teyp nak, apchaqhegkek axta nahan.
“¿Háxko ektáhakxa ekxeyenma kélwáxok kéxegke yaqwánxa etnéssesek ektáha nak apagkok anmen yámet xa énxet'ák nak? 16 Ey'ókxak sa', elnápok sa' nahan xa énxet'ák apkeltamheykha nak, keñe sa' egkeyásekxak pók énxet'ák ma'a anmen yámet apkeneykekxa nak.”
Xama axta apkellegaya énxet'ák xa, axta aptemék apkelpaqmeyesma s'e:
—¡Megkatnehek agko' xa!
17 Apkelányók axta eyke Jesús xa énxet'ák nak. Tén axta aptéma apkelanagkama s'e:
—¿Yaqsa eyke ekxeyenma ektéma nak eknaqtáxésamaxche s'e?:
‘Tamhákxeyk kaxwók meteymog
kélmámenyého kólmaha m'a
meteymog apyamasma axta énxet'ák
apkeláneyak nak tegma.’
18 Ekyókxoho ektáhakxa enxoho ektégweykta xa meteymog nak, nekha'a étkók sa' katnekxa'; tégwa'akteyk sa' agkok xama énxet ma'a meteymog, kakpelkohok sa'.
19 Yetlómók axta eykhe nahan apmáheyo emok Jesús ma'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, hakte apkelya'ásegkók axta apkelxeyenma apxeyenma m'a aqsok apyetcháseykekxoho nak. Énxet'ák axta eyke nahan apkelayeyk.
Ekxénamaxche selyaqye élmomaxche
(Mt 22.15-22Mc 12.13-17)
20 Apkeláphassegkek axta nápakha énxet'ák apkelyexamakpoho apteyánegweykmoho ektémakxa, máxa énxet meyke apkeltémakxa axta aptamheykegkok, yaqwayam enxoho etekkessesek aqsa appeywa Jesús keñe esexnenak ma'a apkelleg'a enxoho aptáhakxa appeywa, keñe egkések ma'a apkeláneykha nak apchókxa romano. 21 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—Sẽlxekmósso, negya'ásegkók negko'o ektéma chá'a ekpéwomo agko' ma'a aqsok apxeyenma, tén han ma'a ektémakxa nak chá'a apkelxekmósso, tén han metegyeykha chá'a yaqwayam elpeykessásekxak apkelwáxok énxet'ák. Naqsók xép apkelxekmóssama chá'a énxet'ák ma'a apkeltémókxa nak antéhek Dios. 22 ¿Táseya agmések selyaqye m'a wesse' Roma, asagkek enxeykel'a?
23 Apyekpelchémók axta nahan Jesús ektémakxa ekmaso élchetamso apkelwáxok xa énxet'ák nak. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
24 —Hélxekmós hana ko'o xama sawo' selyaqye. ¿Yaqsa nát se'e tén han ekwesey ekyetnama nak kéltáxésso s'e?
Axta aptemék apkelátegmoweykegko s'e:
—Wesse' apwányam Roma.
25 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Kólmés wesse' Roma m'a ektáha nak apagkok, kólmés nahan Dios ma'a ektáha nak apagkok.
26 Axta nahan elweteyk yaqweykenxa etnahagkok esexnenak Jesús xa énxet'ák nak yaqwayam enxoho emok, cham'a aptémakxa axta apkelpeywa nápaqta'awók énxet'ák. Apkelwanmeyeykegkek axta aqsa apkellegaya m'a ektémakxa axta apchátegmowéyak ma'a Jesús.
Jesús kélmaxneyeykha ektémakxa nennaqxétekhágwayam
(Mt 22.23-33Mc 12.18-27)
27 Keñe axta natámen apkelxegama nápakha saduceos apkelya'eykekxo m'a Jesús. Elxénhok axta nahan chá'a saduceos menaqxétekhágweykmo chá'a m'a apkeletsapma nak; axta keñamak aptéma apkelmaxneyeykencha'a Jesús se'e:
28 —Sẽlxekmósso, empekkencháseykekxeyk axta negko'o Moisés ektáxésamaxche weykcha'áhak, apketsapa enxoho chá'a xama énxet ekha nak aptáwa', meyke apwetasso étchek ma'a aptáwa', keñe apyáxeg enxoho m'a ektáha nak apketsapma emekxak ma'a aptáwa' axta, yaqwayam enxoho etaksek apketchek ma'a apepma' apketsapma axta. 29 Apheykha axta énxet siete apkelyáxeg xamo', kelyamhopmeyk axta m'a átnaha apketkok axta, apketsepmeyk axta eyke meykexho apwete apketchek. 30 Keñe axta m'a apyáxeg aptétéyak axta, 31 tén han ma'a pók aptáhakxa axta apqántánxo aptéma nahan aptáwa' m'a kelán'a nak, hawók axta anhan aptamheykegkaxa m'a apyókxoho nak, apkeletsepmeyk axta eyke apyókxoho m'a siete nak meyke apkelwete xama enxoho apketchek. 32 Keñe axta étsapma nahan ma'a kelán'a nak. 33 Keñe sa' ekwokmo enxoho ekhem nennaqxétekhágwayam, ¿yaqsa sa' katnehek atáwa' nepyeseksa xa énxet'ák nak, hakte apsawhomákpók axta aptéma aptáwa' xa siete nak?
34 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kelyamhápeykegkek chá'a énxet'ák tén han kelán'ák se'e kaxwo' nak; 35 keñe sa' ma'a énxet'ák apkelyekpelchémo nak Dios, ekpayhémo nak yaqwayam meletsepek ma'a egmonye' sa', tén han yaqwayam nak enaqxétekhágwók, cham'a énxet'ák nak tén han ma'a kelán'ák, kamaskok sa' kalyamhopagkok, 36 hakte mopwanchek sa' kaxwók eletsapok. Sa' etnahagkok ma'a ektémakxa nak Dios apkelásenneykha, Dios apketchek sa' nahan etnahagkok eñama apnaqxétekhágwayam. 37 Weykmók axta nahan negko'o segya'assásegwayam Moisés apnaqxétekhágweykmo chá'a m'a apkeletsapma nak, cham'a amya'a ekxeyenma axta m'a eyáléwoma axta xama maktek. Cha'a apxeyenmakxa axta Wesse' egegkok apteme Dios apagkok ma'a Abraham, Isaac, tén han ma'a Jacob. 38 Háwe énxet'ák apkeletsapma Dios apagkok ma'a, wánxa m'a meletsapma nak, hakte máxa entemék meletsapma enxoho apyókxoho énxet nápaqtók ma'a.
39 Keñe axta nápakha apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, tásek aptáhakxa apchátegmowéyak.
40 Massémók axta anhan apmáheyo elmaxneyekxohok chá'a.
¿Yaqsa atáwen natámen ma'a Mesías?
(Mt 22.41-46Mc 12.35-37)
41 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a Jesús se'e:
—¿Yaqsa ektéma apkelxeyenma chá'a énxet'ák apteme David aptáwen neptámen ma'a Mesías? 42 Hakte David apagko' axta anhan aptemék appeywa s'e, ekyetnama nak eknaqtáxésamaxche Salmos:

‘Axta aptemék apkenagkama
Wesse' egegkok
Wesse' ahagkok se'e:
Exa sa' ekpayhókxa nak sélya'assamakxa',
43 ekwokmoho sekteméssesa
apnegkenmakxa apmagkok ma'a apkelenmexma.’
44 ¿Háxko eyke katnehek etnehek David aptáwen neptámen ma'a Mesías, hakte David apagko' axta nahan apkeltemek Wesse' apagkok ma'a?
Jesús apkelxeyenma nápaqta'awók ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa
(Mt 23.1-36Mc 12.38-40Lc 11.37-54)
45 Apyókxoho énxet axta apkelháxenmók apkeltenneykha, keñe axta Jesús aptéma apkelanagkama apkeltáméséyak se'e: 46 “Kóláwho sa' apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, hakte atsek chá'a emáwhok elweynchamha apkelántaxno apkelwenaqte m'a, tén han kólpeykesek chá'a yetlo kéláyo m'a apheykegkaxal'a chá'a énxet'ák. Etegyagkok nahan chá'a apkeltaháno éltaqmalma m'a kañe' apchaqneykekxexa nak judíos, tén han ektaqmalma apheykegkaxa m'a ektámáxchexa nak chá'a nento; 47 elyementók nahan chá'a axanák ma'a kelán'ák tampe' nak, elwenaqtéshok nahan chá'a aptamhéyak nempeywa nélmaxnagko yaqwayam enxoho megkataxcheyk ma'a aptamhágkaxa. Awanhók agko' sa' katnehek apkelxawéyak kéllegassáseykegkoho xa énxet'ák nak.”