Ayudar a los más débiles
1 Nosotros, los que sí sabemos lo que Dios quiere, no debemos pensar solo en lo que es bueno para nosotros mismos. Más bien, debemos ayudar a los que todavía no tienen esa seguridad. 2 Todos debemos apoyar a los demás, y buscar su bien. Así los ayudaremos a confiar más en Dios. 3 Porque ni aun Cristo pensaba solo en lo que le agradaba a él. Como Dios dice en la Biblia: «Me siento ofendido cuando te ofenden a ti.» 4 Todo lo que está escrito en la Biblia es para enseñarnos. Lo que ella nos dice nos ayuda a tener ánimo y paciencia, y nos da seguridad en lo que hemos creído. 5 Aunque, en realidad, es Dios quien nos da paciencia y nos anima. A él le pido que los ayude a ustedes a llevarse bien con todos, siguiendo el ejemplo de Jesucristo. 6 Así, todos juntos podrán alabar a Dios el Padre.
La buena noticia es para todos
7 Por eso, es necesario que se acepten unos a otros tal y como son, así como Cristo los aceptó a ustedes. Así, todos alabarán a Dios. 8 Pues Cristo vino y sirvió a los judíos, para mostrar que Dios es fiel y cumple las promesas que les hizo a nuestros antepasados. 9 También vino para que los que no son judíos den gracias a Dios por su bondad. Pues así dice la Biblia:

«Por eso te alabaré
en todos los países,
y te cantaré himnos.»

10 También leemos:

«Y ustedes, pueblos vecinos,
alégrense junto con el pueblo de Dios.»

11 En otra parte, la Biblia dice:

«Naciones todas, pueblos todos,
¡alaben a Dios!»

12 Y también el profeta Isaías escribió:

«Un descendiente de Jesé
se levantará con poder.

Él gobernará a las naciones,
y ellas confiarán solo en él.»

13 Que Dios, quien nos da seguridad, los llene de alegría. Que les dé la paz que trae el confiar en él. Y que, por el poder del Espíritu Santo, los llene de esperanza.
El trabajo de Pablo como apóstol
14 Hermanos en Cristo, estoy seguro de que ustedes son muy buenos y están llenos de conocimientos, pues saben aconsejarse unos a otros. 15 Sin embargo, me he atrevido a escribirles abiertamente acerca de algunas cosas, para que no las olviden. Lo hago porque Dios ha sido bueno conmigo, 16 y porque me eligió para servir a Jesucristo y ayudar a los que no son judíos. Debo ser para ellos como un sacerdote, que les anuncie la buena noticia de Dios y los lleve a su presencia como una ofrenda agradable, dedicada solo para él por medio del Espíritu Santo.
17 Por lo que Jesucristo ha hecho en mí, puedo sentirme orgulloso de mi servicio a Dios. 18 En realidad, solo hablaré de lo que Cristo hizo a través de mí, para lograr que los no judíos obedezcan a Dios. Y lo he logrado, no solo por medio de mis palabras, sino también por mis hechos. 19 Por el poder del Espíritu Santo he hecho muchos milagros y maravillas, y he anunciado la buena noticia por todas partes, desde Jerusalén hasta la región de Iliria. 20 Siempre he tratado de anunciar a Cristo en regiones donde nadie antes hubiera oído hablar de él. Así, al anunciar la buena noticia, no me he aprovechado del trabajo anterior de otros apóstoles. 21 Más bien, he querido hacer lo que dice la Biblia:

«Lo verán y lo comprenderán
aquellos que nunca antes
habían oído hablar de él.»
Pablo piensa visitar Roma
22-23 Hermanos míos, muchas veces he querido ir a Roma, para visitarlos. No he podido hacerlo porque el anunciar las buenas noticias me ha mantenido muy ocupado. Pero, como ya terminé mi trabajo en esta región, y como ya hace tiempo he querido verlos, 24 pienso pasar por allí cuando vaya a España. No podré quedarme mucho tiempo con ustedes, pero sé que disfrutaré de su compañía, y espero que me ayuden a seguir mi viaje.
25 Ahora voy a Jerusalén, a llevar un dinero para los seguidores de Cristo que viven allí. 26 Ese dinero lo recogieron las iglesias de las regiones de Macedonia y Acaya, para ayudar a los cristianos pobres de Jerusalén. 27 Lo hicieron de manera voluntaria, aunque en realidad estaban obligados a hacerlo. Porque si los cristianos judíos compartieron sus riquezas espirituales con los cristianos que no son judíos, también los no judíos deben compartir con los judíos sus riquezas materiales. 28 En cuanto yo termine con este asunto y haya entregado el dinero a los cristianos de Jerusalén, saldré hacia España, y de paso los visitaré a ustedes. 29 Estoy seguro de que, cuando llegue a la ciudad de Roma, compartiré con ustedes todo lo bueno que hemos recibido de Cristo.
30 Yo les ruego, hermanos míos, por nuestro Señor Jesucristo y por el amor que nos da el Espíritu Santo, que oren mucho a Dios por mí. 31 Pídanle que en la región de Judea me proteja de los que no creen en él, y que el dinero que llevo a los hermanos de Jerusalén sea bien recibido. 32 Entonces podré visitarlos lleno de alegría, y disfrutar de un tiempo de descanso entre ustedes, si es que Dios así lo permite. 33 Que Dios, quien nos da paz, esté con cada uno de ustedes. Amén.
Kólyetlow aptémakxa nak Cristo
1 Negko'o ekyennaqwayam nak nenteme magya'ásseyam, kéméxcheyk ampasmok ma'a élyelqamáxkoho nak aptamhéyak melya'ásseyam, mantegyaha egagkok egagko' ma'a yaqwayam nak hempeykessásekxak egwáxok. 2 Negyókxoho negko'o kéméxcheyk chá'a ampeykessásekxak apwáxok egmók, tén han anlának aqsok yaqwayam enxoho kapasmok tén han kayánchessesagkohok apteme mey'ásseyam. 3 Hakte axta nahan ektamsók Cristo ekpayheykekxa apwáxok apagkok apagko'; axta keñamak ektéma m'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak: “Ko'o eyápeykekxak ma'a ektémakxa axta kélxéneykha ekmaso exchep.” 4 Ekyókxoho ektémakxa axta ekxénamaxche m'a eknaqtáxésamaxche, naqtáxésamaxcheyk axta yaqwayam hẽlxekmósek negko'o, tén han yaqwayam enxoho keytek negko'o nélhaxneykha eñama m'a magyenseyam tén han ektaqmelwayam egwáxok. 5 Dios segméssamo nak magyenseyam tén han ektaqmelwayam egwáxok sa' epasmok kéxegke yaqwayam kóltéhek ekhémo mók kélwáxok, ekhawo aptémakxa nak ma'a Cristo Jesús, 6 yaqwayam enxoho kaxhok mók nenteméssesso apcheymákpoho Dios negyókxoho, cham'a Jesucristo Wesse' egegkok nak Apyáp.
7 Kólma chá'a takha' kélmók, ekhawo aptémakxa nak han Cristo apkelmoma takha' kéxegke, yaqwayam enxoho kólteméssesek apcheymákpoho Dios. 8 Ewanchek ko'o altennaksek kéxegke apwaya axta Cristo yaqwayam etnehek apkelánésso aqsok ma'a judíos, yaqwayam enxoho elának ma'a ektémakxa axta appeywa appekkencháseykekxa m'a ẽlyapmeyk nano', keñe kataxchek megkatnehek melane Dios ma'a apxeyenma axta elána'. 9 Apwayak axta anhan yaqwayam enxoho elteméssesek apcheymákpoho Dios ma'a metnaha nak judíos eñama apteme apmopyósa henlano', ekhawo ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e:
“Cháxa keñamak peya nak
alteméssesek apcheymákpoho
exchep nepyeseksa
pók aptémakxa énxet'ák,
tén han peya anneykmássesek
negmeneykmasso
axének apwesey.”
10 Temék nahan mók ekyetnamakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e:
“¡Énxet'ák, kalpayhekxa'
kélwáxok xamo' ma'a
Dios énxet'ák apagkok!”
11 Mók eknaqtáxésamaxche nahan entemék se'e:
“Apyókxoho pók
aptémakxa énxet'ák,
¡kólpeykesho
Wesse' egegkok!”
12 Axta temék nahan aptáxésso Isaías se'e:
“Etyapok sa' Jesé
aptáwen neptámen,
yaqwayam sa' etnehek
wesse' nepyeseksa m'a
pók aptémakxa énxet'ák,
sa' etnahagkok nahan
melya'ásseyam ma'a.”
13 Dios, segméssamo nak nélhaxneykha sa' eyánchesseshok ekpayheykekxa kélwáxok kéxegke, tén han meyke ektáhakxa kélwáxok kélteme nak megkólya'ásseyam ma'a, sa' nahan egkések ekyawe agko' kélhaxneykha m'a eñama Espíritu Santo apmopwána.
14 Élyáxeg sélásekhayo, ekya'ásegkók ko'o ekyeykhágweykmo kéxegke m'a kélásekhamaxkoho, tén han ekyetnama ekyókxoho m'a ektémakxa nak kélya'áseyak, tén han kélmowána kólmések kélpeywa m'a kélmók; 15 makke ko'o weysseykxak sektáxéssesa kéxegke sekxéna mók xam'a aqsok se'e weykcha'áhak nak, yaqwayam enxoho megkalwagqamagke'. Ektemegkek ko'o sektáxésso xa ektáha nak, eñama m'a ektémakxa nak ektaqmeleykha apwáxok sélányo Dios segkésso sektamheykha, 16 yaqwayam enxoho atnehek Cristo Jesús apkeláneykha, yaqwayam enxoho apasmok ma'a metnaha nak judíos. Cham'a ektémakxa nak ko'o sektamheykha sekteme sélmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, ekteme m'a ektémakxa nak ko'o seklegasso m'a amya'a eñama nak Dios, yaqwayam enxoho anaqlakxak nápaqtók Dios ma'a metnaha nak judíos, ektémól'a aqsok kélmésso naqsa Dios ekleklamo nak apwáxok, tén han apteméssesso nak apkelpagkanamap ma'a Espíritu Santo.
17 Payhawók ko'o kataqmalmakha sekpeywa axének sektamheykha sélánésso aqsok Dios, eñama sekyepetcheykekxa m'a Cristo Jesús, 18 wánxa aqsa ko'o ewanchek magweyssekxeyk axének ma'a aqsok apkelane axta Cristo eñama seyásenneykekxa ko'o, sektemessáseykegko axta apkelyaheykekxoho Dios ma'a metnaha nak judíos. Cháxa ektémakxa axta ekteyapma m'a sektémakxa axta sekpeywa, tén han aqsok sélane axta, 19 tén han ekmowána m'a aqsok magkenatchesso nak agweta', tén han ma'a sempelakkasso nak agweta', tén han Dios Espíritu apagkok apmopwána nak. Cháxa ektémakxa axta ko'o sekwagkassama néxa sélane sektamheykha séltenneykha amya'a ektaqmela eñama nak Cristo, eyeynókxa axta m'a Jerusalén, tén han ma'a ekyókxoho yókxexma, ekweykekxoho m'a yókxexma Iliria. 20 Élenxáneykmók eyke chá'a ko'o séltenneykha amya'a ektaqmela m'a megkañamáxchexa nak makham exénakpok ma'a Cristo, yaqwayam enxoho ko'o malánegwomek sektamheykha ektáha axta aptekkesso m'a pók énxet, 21 wánxa m'a, ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e:
“Elwetak sa' ma'a
megkóllegassama axta
exénakpok Cristo;
elya'ásegwók sa' ma'a
mellegaya axta exénakpok.”
Pablo ekxeyenma apwáxok emhagkok Roma
22 Cháxa keñamak megkatyapma nak ko'o sekxega yaqwayam amhagkok kélheykegkaxa kéxegke, xámokmeyk eykhe sekmáheyo amhagkok. 23 Keñe kaxwo' seksawha nak sektamheykha s'e yókxexma nak, xámokmeyk eykhe nahan apyeyam sekmáheyo amhagkok kélheykegkaxa, 24 xénchek eykhe ewáxok amhagkok ma'a sekmahágko sa' España. Éltamhók eykhe nahan ko'o hélpasmok yaqwayam enxoho alenxanmohok sekxega, cham'a natámen sa' ekpayheykekxa ewáxok sélwete kéxegke yaqwatakxoho. 25 Jerusalén akke ko'o peyk amhagkok kaxwo' yaqwayam enxoho asakxések ekpasmo ẽlyáxeg apheykha nak ma'a. 26 Hakte cham'a énxet'ák apheykha nak Macedonia tén han Acaya aphéssamók axta mók apkelpeywa apmáheyo yánchásekxak selyaqye tén han yáphássesek ma'a ẽlyáxeg'a meyke nak aqsok apagkok ma'a Jerusalén. 27 Élxeyenma agko' axta apkelwáxok elanagkok ma'a, tásek axta aptamhágkaxa, naqsók axta eyke nahan ekpayhémo etnahagkok. Hakte cham'a aptamheykegkaxa axta judíos apteme axta melya'ásseyam, apkelmeyáseykegko axta aqsok éltaqmela éleñama Dios ma'a metnaha nak judíos, keñe kaxwo' metnaha nak judíos eyeyméxko epasmok ma'a judíos apteme nak melya'ásseyam elmésagkok ma'a negmeykencha'awól'a chá'a yókxoho ekhem. 28 Ekpenchessek sa' agkok ko'o sélane xa aqsok nak, tén han sélmeyásegko sa' ma'a selyaqye kélánchessáseykekxa xa énxet'ák nak, keñe sa' amhagkok ma'a España, amhagkok sa' yaqwatakxoho kélheykegkaxa kéxegke. 29 Naqsók nahan ko'o ektemessásak sekmahágko sa' kélheykegkaxa, aswohok sa' ekyawe agko' ma'a Cristo sempasmo.
30 Élyáxeg, éltamhók ko'o hélpasmekxak sekwasqápeykekxoho hélmaxnéssesek Dios yetlo kéltegyeyo kélyempe'ék, eñama Wesse' egegkok Jesucristo, tén han nélásekhamaxkoho segmésso nak ma'a Espíritu. 31 Hélmaxnésses ko'o Dios, yaqwayam enxoho hemyók ko'o nepyeseksa m'a énxet'ák apkelya'ásseyam apheykha nak ma'a Judea, tén han yaqwayam enxoho kataqmelek ekmomaxche takha' m'a aqsok seksókasso nak ko'o yaqwayam kapasmok ma'a ẽlyáxeg'a apheykha nak Jerusalén, 32 yaqwayam sa' ko'o awók kélheykegkaxa kéxegke yetlo ekpayheykekxa ewáxok, cham'a apkeltamho sa' Dios, tén han allókasek sekyampe m'a sekwokmo enxoho kélheykegkaxa. 33 Exek sa' chá'a kélnepyeseksa kéxegke kélyókxoho m'a Dios, segmésso nak meyke ektáhakxa egwáxok. Katnahagkok sa'.