1 Dios le dijo al pueblo de Judá:

«Supongamos que un hombre se divorcia, y que luego la que era su esposa se casa con otro hombre; ¿tú crees que el primer esposo volvería a casarse con esa mujer? ¡Claro que no! ¡Eso sería una vergüenza para el país! Entonces, ¿cómo es que tú pretendes volver conmigo? ¡Si tienes más dioses que los amantes que tiene una prostituta! Y esta es la pura verdad.

2 »Mira hacia las colinas desiertas,
y dime dónde no has adorado dioses extraños.
Te sientas junto a los caminos,
y te ofreces como prostituta
a todos los que pasan.
Con tu infidelidad
has llenado de maldad el país.
3 Por eso no llegan las lluvias,
ni caen aguaceros en la primavera.
No tienes vergüenza;
eres peor que una prostituta.
4 Hasta hace poco me decías
que me querías como a un esposo,
que yo era el novio de tu juventud.
5 También me pediste calmar mi enojo,
pero no hablabas en serio,
pues seguiste haciendo lo malo».
Israel es como una esposa infiel
6 Cuando Josías era rey, Dios me dijo:

«Jeremías, ¿te has fijado en lo que ha hecho mi pueblo Israel? Se ha comportado como una esposa infiel. En los cerros altos y bajo la sombra de cualquier árbol adora a dioses extraños. 7 Después de todo lo malo que había hecho, pensé que se arrepentiría y volvería conmigo; pero no lo hizo. Y el pueblo de Judá se ha comportado igual. 8 Aunque supo que yo rechacé a Israel, me fue infiel y me puso en vergüenza al adorar a otros dioses.
9 »A Israel no le importó traicionarme; al contrario, contaminó el país y me ofendió al adorar ídolos hechos de piedra y de madera. 10 Para colmo de males, Judá quiso engañarme diciendo que se había arrepentido. Pero no era verdad. Yo les juro que así fue».

11 Dios también me dijo:

«Jeremías, aunque Israel me fue infiel, al fin de cuentas resultó ser mejor que Judá. 12-13 Así que dirígete al norte y anuncia este mensaje:

“Israel, pueblo infiel, ¡vuélvete a mí!
Me olvidaré por completo de mi enojo,
y te recibiré con los brazos abiertos,
porque soy un Dios bondadoso.
Tan solo te pido que reconozcas tu culpa,
que admitas que te rebelaste contra mí,
que no has querido obedecerme,
y que bajo la sombra de cualquier árbol
has adorado a otros dioses.
Te juro que así es”.
Israel es como un hijo rebelde
14 »¡Vuelvan a mí, israelitas rebeldes! ¡Ustedes son mis hijos! De cada ciudad tomaré a uno de ustedes, y de cada familia tomaré a dos, y los traeré a Jerusalén. 15 Yo les daré gobernantes que actúen como a mí me gusta, para que los guíen con sabiduría y con inteligencia.
16 »En el futuro, cuando ustedes hayan poblado el país, no se hablará más del cofre del pacto, ni nadie volverá a acordarse de él. Tampoco volverá a fabricarse uno nuevo, porque ya no será necesario. Les juro que así será.
17 »Cuando llegue ese día, la ciudad de Jerusalén será conocida como “el trono de Dios”. Todas las naciones vendrán a Jerusalén para adorarme, y ya no se dejarán llevar por los malos deseos de su necio corazón. 18 Entonces los reinos de Israel y de Judá volverán a unirse, y desde el norte volverán a la tierra que les di como herencia a los antepasados de ustedes.

19 »Pueblo de Israel,
yo quise tratarte como a un hijo.
Pensé en regalarte la mejor tierra,
¡el país más hermoso del mundo!
Creí que me llamarías “Padre”,
y que siempre estarías a mi lado.
20 Pero me fuiste infiel,
pues adoraste a otros dioses.
Te juro que así fue.

21 »Puede oírse por las montañas desiertas,
el llanto angustiado de los israelitas.
Eligieron el camino equivocado,
y a mí, que soy su Dios, me abandonaron.

22 »¡Vuelvan conmigo, hijos rebeldes!
¡Yo los convertiré en hijos obedientes!»

Los israelitas respondieron:

«Dios nuestro, aquí nos tienes.
A ti volvemos, porque eres nuestro Dios.
23 De nada nos sirve ir a las colinas,
ni lanzar nuestros gritos en las montañas.
Solamente en ti, Dios nuestro,
hallaremos nuestra salvación.
24 Desde que éramos jóvenes,
nuestra vergonzosa idolatría
echó a perder a nuestros hijos e hijas,
y perdimos nuestras ovejas y ganados,
y todo lo que consiguieron
nuestros antepasados.
25 Nosotros y nuestros antepasados
hemos pecado contra ti.
Desde que éramos jóvenes,
y hasta el día de hoy,
jamás te hemos obedecido.
Por eso, debemos avergonzarnos
y humillarnos por completo».
Énxet'ák Israel apyamasma apkelyetleykha Wesse' egegkok
1 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Yenyókek agkok aptáwa'
xama énxet,
keñe ektepa enxoho
aphakxa xa kelán'a nak,
kamekxak pók énxet,
yawanchek kay'ókxak makham ma'a
apmonye' atáwa' axta.
¡Ekmanyása agko' sa'
katnéssesek apchókxa
ektáha enxoho xa ektáha nak!
Keñe exche' Israel,
kelánéseykegkek nentémakxa
ekmaso mansexta apxámokma
apagko' ma'a élásekhayókxa nak.
¡Keñe kaxwo' ekmako makham ko'o hey'óta'!
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.

2 “Kanmexekxoho hana egkexe
éláxñeyo nak,
kataqmelchesho sa' élányo:
¿háxko megkalánegweykenxa
exche' ektémakxa megkamasexta?
Kaxek chá'a exche'
nekha ámay kaleyxek
élásekhayókxa,
aptamheykegkól'a árabe m'a
yókxexma meykexa nak énxet.
Kenyetséssegkek apchókxa
ektémakxa megkamasexta,
tén han ektémakxa ekmaso.
3 Cháxa keñamak
megkamámeya nak ma'a
apmopsamágexal'a,
tén han ma'a élyapweykxal'a.
Hawók xe' megkamegqakto m'a
kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet
ekma nak chá'a ekyánmaga ekpathetéyak;
¡kéméxcheyk kamegqágwók!
4 Kaxwók ektáha axta
makham seyáneya s'e:
‘Táta ahagkok,
séntameykha axta chá'a
sektémakxa étkok,
5 ¿melwátessemeya sa' aplo?
¿Megkatnégwomeya sa' néxa aplo?’
Temegkek eykhe ekpeywa xa ektáha nak,
keláneykxeyk eyke aqsa
ekyókxoho aqsok ekmaso
ekmakókxa enxoho kalána'.”
Wesse' egegkok apkelpaqhetchesso énxet'ák Israel tén han Judá apkeltémo elyaqmagkasek apkelwáxok
6 Axta aptemék ko'o seyenagkama Wesse' egegkok, aptémakxa axta wesse' apwányam Josías: “¿Apweteyaya ektémakxa m'a Israel, cham'a sénmexeykekxo nak ko'o? Xegamche keñe élánegweykmo ektémakxa megkamasexta m'a néten egkexe nak, tén han ma'a ekyókxoho kóneg yenta'a élyentaxno nak pessesse agkok. 7 Énagkamchek axta ko'o hey'ótak makham natámen élane xa ekyókxoho aqsok nak, neyke hey'ékekta'. Wetayak axta han yáxeg Judá xa, cham'a seyenseykmo nak ko'o sétleykha; 8 wetayak axta han ko'o ektémakxa sektaqnagkama m'a Israel, cham'a sénmexeykekxo nak ko'o, tén han sekyamasma eñama setwáseykegkoho élánegwayam chá'a pók énxet megkatnaha atáwa'. Keñe m'a Judá, yáxeg nak ma'a Israel, seyenseykmo nak ko'o sétleykha, axta kayeyk, xegamchek axta nahan ma'a, tén axta éláneya nahan ma'a ektémakxa megkamasexta. 9 Yahamók agko' axta nahan élane, kenyetséssegkek axta m'a apchókxa. Eyenseykmek axta ko'o sétleykha élpeykessamo m'a meteymog kéleykmassáseykha, tén han ma'a yenta'a nak. 10 Axta nahan ko'o hey'ékekták Judá, yetlo segkéssamo agko' awáxok, cham'a seyenseykmo nak ko'o sétleykha, natámen élane xa ekyókxoho aqsok nak, élyexancháseykha axta aqsa chá'a. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”
11 Aptáhak axta ko'o seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Asextók ektémakxa ekmaso m'a Israel sénmexeykekxo nak ko'o, kaxnók ma'a Judá seyenseykmo nak ko'o sétleykha. 12 Exeg sa', emhók sa' ma'a ekpayho nak nexcheyha, eñes sa' se'e amya'a nak:

“Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
¡Hey'óta' ko'o, Israel
sénmexeykekxo nak!
Ataqmelcheshok sa' ko'o
amok takha exche',
mawenaqtésók sa' nahan seklo,
hakte ko'o sekteme
ektaqmeleykha ewáxok.
Ekméssek ko'o sekpeywa,
sektáha nak Wesse' kélagkok.
13 Eyke kay'ásegwakxoho aqsa m'a
ektémakxa ekmaso,
tén han énmexeykekxo m'a
Dios Wesse' agkok;
ekweynchámeykencha'a chá'a
ektegyeykencha'a énxet
apkeleñama mók nekha
yaqwayam kagkések ekyókxa,
m'a kóneg nak yenta'a
élyentaxno pessesse agkok,
tén han megkalyeheykekxo m'a
séltémókxa nak katnehek.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.”

14 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Kólchexyem makham, énxet'ák sénmexeykekxa nak ko'o, ko'o sekteme Wesse' kélagkok. Amok sa' chá'a ko'o kélxama xama tegma apwányam, keñe sa' apqánet chá'a m'a ektáha nak chá'a apnámakkok apagko', anaqlakxak sa' ma'a Sión. 15 Atnéssesek sa' ko'o apkeltaqmelchesso kélókxa m'a ekleklamo nak ko'o ewáxok, sa' eltaqmelchesek chá'a kéxegke m'a yetlo apmopwancha'a aqsok, tén han apkelya'áseykegkoho. 16 Kélxámakxeyk sa' agkok kéxegke m'a apchókxa, apxámákxo enxoho m'a kélketchek, méko sa' kaxének kaxwók ma'a yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nak Wesse' egegkok, méko sa' kaxének kaxwók awáxok ma'a, tén han kaxénwakxohok chá'a awáxok, megkóllánekxeyk sa' han axnagkok, hakte kamaskok sa' kólámenyého'. Ekméssek ko'o sekpeywa, sektáha nak Wesse' kélagkok. 17 Wesse' egegkok aptaháno ektaqmalma sa' kólteméssesek ekwesey m'a Jerusalén; apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák sa' yaqnekxak ma'a, yaqwayam hélpeykesho'; kamaskok sa' elyetlakxohok ma'a ektémakxa nak élmámenyého apkelwáxok elanagkok aqsok ekmaso eñama élyennaqte, yaqwayam sa' etnehek ko'o seyáyo, kamaskok sa' etnahagkok élyennaqte apkelwáxok elanagkok ma'a aqsok ekmaso nak.
18 “Wokmek sa' agkok xa ekhem nak, keypetchekxak sa' Judá m'a Israel, kataqhohok sa' makham xamo' ma'a apchókxa ekpayho nak nexcheyha, cham'a xapop sekpekkencháseykekxa axta ko'o m'a kélyapmeyk nano' axta kéxegke.
Énxet'ák Israel apkelpeykessamo kéleykmássesso
19 “Énxet'ák Israel,
ekxeyenmeyk axta ko'o
kéxegke atnehek
étchek ahancha'awo',
tén han agkések ma'a xapop,
étsapmo nak kélnények kóllano',
apchókxa ektaqmalma agko' nak,
megkaxnawo nak ma'a
mók apkelókxa nak keso náxop.
Énagkamchek axta ko'o
kéxegke héltéhek kélyáp,
tén han mehélyenyewek
chá'a xama enxoho.
20 Kéltemék kéxegke sélyenseykmo
sélyetleykha m'a,
ektémól'a kelán'a
ektawáseykegkoho atáwa'
élánegwayam la'a chá'a pók
énxet megkatnahakxa atáwa'.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.

21 “Legáxcheyk élpayheykha
kélatña'ák ma'a néten egkexe
ekyamáyekxa nak exma:
¡israelitas ma'a
apkellekxagweyncha'a nak,
apkeltamho nak kalepyóshok kóllano'!
Apkelyetnakhágweykmek
apkelyetlo ámay ekpéwomo,
megkalxeyenmak apkelwáxok ko'o,
sektáha nak Dios Wesse' apagkok.
22 Hélyo'óta makham ko'o,
énxet'ák sénmexeykekxa nak chá'a,
amasséssesek sa' ko'o m'a
ektémakxa nak chá'a sélenmexeykha.”
Israelitas apkelátegmoweykegkokxa Wesse' egegkok
“Keso negheyncha'a negko'o s'e,
negya'aweykteyk xép,
hakte xép apteme
Dios Wesse' egagkok.
23 Kaqhok negko'o
ólmeyekxak chá'a m'a
néten egkexe nak,
essenhan ólpáxamágwakxak
chá'a m'a néten meteymog
élwenaqte nak;
wánxa aqsa egwanchek
negko'o agwetak
nélwagkásamáxche teyp,
negko'o nentáha nak
énxet'ák Israel ma'a
Dios Wesse' egegkok nak.
24 Kéleykmássesso segmegqassamo
nélpeykessamo
ensawhessók ma'a aqsok
apkelwete axta ẽlyapmeyk nano' ma'a
nentémakxa axta egketkók: cham'a
nepkések, weyke, tén han egketchek
apkelennay'a tén han kelwán'ák.
25 Ólháxahagkok hana nélmegqakto,
yetlo nélyeykhásamáxkoho
egagko' nélmegqágweykekxa',
hakte nentémakxa sakcha'a axta
negko'o negeynamo nenlánéyak
mólya'assáxma nenmexeykekxo m'a
Dios Wesse' egagkok,
tén han mólyeheykekxa,
ekwokmoho s'e kaxwo nak,
weykekxók axta nahan ma'a
ẽlyapmeyk nanók axta.”