1 Entonces decidí ver qué de bueno ofrecen los placeres, ¡pero tampoco a esto le encontré sentido! 2 Y concluí que las diversiones son una locura, y que los placeres no sirven para nada.
3 Hice luego la prueba de beber mucho vino y de cometer las más grandes tonterías. Quería ver qué de bueno le encuentra la gente a sus pocos años de vida en este mundo. Pero hice esto sabiendo lo que hacía. Nunca perdí el control de la situación. 4 Todo lo hice en grande: construí mis propias casas, planté mis propios viñedos, 5 cultivé mis propios jardines, y en mis huertos planté toda clase de árboles frutales. 6 También mandé construir represas de agua para regar los árboles que allí crecían. 7 Llegué a tener muchos esclavos y esclavas, y también tuve más vacas y ovejas que todos los que reinaron en Jerusalén antes que yo. 8 Llegué a tener montones de oro y plata, y me quedé con las riquezas de otros reyes y de otras naciones. Tuve a mi servicio hombres y mujeres que cantaban para mí, y gocé de todos los placeres humanos, pues tuve muchas mujeres.
9 Entre los que reinaron en Jerusalén antes que yo, nunca nadie fue tan importante ni tan sabio. 10 Hice todo lo que quise, todo lo que se me ocurrió. Disfruté plenamente de todos mis trabajos, pues bien ganado me lo tenía.
11 Luego me puse a pensar en todo lo que había hecho, y en todo el trabajo que me había costado hacerlo, y me di cuenta de que nada de esto tenía sentido; todo había sido como querer atrapar el viento. ¡En esta vida nadie saca ningún provecho!
Nada nos llevamos de este mundo
12 Como yo era el nuevo rey, y no podía hacer más de lo que ya estaba hecho, me puse a pensar en lo que significa ser sabio y ser tonto. 13 Entonces me di cuenta de que ser sabio es como andar en la luz, y que ser tonto es como andar a oscuras, 14 pues el sabio sabe lo que hace, pero el tonto no sabe nada de nada.
Pero también me di cuenta de que todos tenemos un mismo final, 15 así que me puse a pensar: «¿Qué gano yo con ser tan sabio, si al fin de cuentas moriré igual que los tontos? ¡Esto no tiene ningún sentido!» 16 Como los sabios mueren igual que los tontos, y como todo se olvida con el tiempo, después nadie vuelve a acordarse ni de unos ni de otros.
17 Como nada en este mundo me causaba alegría, terminé por aborrecer la vida. Lo cierto es que nada tiene sentido; ¡todo es como querer atrapar el viento!
18 También terminé por aborrecer el haber trabajado tanto en esta vida, pues el fruto de todo mi trabajo tendría que dejárselo a quien reinara después de mí, 19 sin importar que ese nuevo rey fuera sabio o tonto. ¡Realmente no tiene sentido que alguien venga y se quede con todo lo que tanto trabajo nos ha costado llegar a tener!
20 Una vez más me desanimó el haber trabajado tanto en esta vida. 21 Resulta que algunos ponemos a trabajar nuestra sabiduría, nuestros conocimientos y experiencia, ¡tan solo para dejarle todos nuestros bienes a quien nunca hizo nada para ganárselos! ¡Eso está muy mal, y no tiene ningún sentido! 22 Después de tantos trabajos, esfuerzos y preocupaciones, ¿qué nos llevamos de este mundo? ¡Nada! 23 Nuestra vida está llena de dolor y sufrimiento; ni de noche logramos descansar. ¡Eso no tiene sentido!
24 Lo mejor que podemos hacer es comer y beber, y disfrutar de nuestro trabajo. He podido darme cuenta de que eso es un regalo de Dios, 25 pues si no fuera por él, ¿quién podría comer y estar alegre? 26 Cuando Dios quiere a alguien, le da sabiduría y conocimientos, y lo hace estar alegre; en cambio, al que desobedece lo hace trabajar y amontonar mucho dinero, para luego dárselo todo a quien él quiere. ¡Pero eso tampoco tiene sentido! ¡Es como querer atrapar el viento!
1 Axta entáhak han ekpaqméteyncha'a ewáxok se'e: “Eykkónek sa' kaxwók ma'a aqsok sempeykessáseykekxoho nak egwáxok, agkésaxkohok sa' ekmátsa negha.” ¡Weykmok axta eyke han ekteme aqsok eyaqhémo agweta' xa! 2 Ekya'ásegweykmek axta néktegmeykha ekteme ekyeyháxma, keñe m'a ekmátsa nak negha ekteme aqsok eyaqhémo agweta'. 3 Ektaqmelchessamók axta sekmeykha negya'áseyak aqsok sekyama vino, yaqwayam hegkések ekpayheykekxa ewáxok, keñe axta sekmeyásexkoho m'a yaqwayam enxoho ay'asagkoho', kexa ektaqmela etnehek énxet xa, neyseksa apha ekyaqwate keso náxop.
4 Éláneyak axta ekyawe agko' sektamheykha, eknaqxétekháseykegkek axta tegma apkelyawe ahagkok ahagko', yetneyk axta han séneykekxa anmen yámet ahagkok ahagko'. 5 Yetneyk axta han namyep ahagkok ahagko', tén han séneykekxexa yenta'a ekha nak ekyexna, éneykekxeyk axta m'a mók ektémakxa nak yenta'a ekha nak ekyexna. 6 Ekmetamchek axta han yámmáxek yaqwayam chá'a kólexpaqhagkok ma'a yenta'a séneykekxa nak; 7 élmomchek axta énxet sélásenneykha naqsa, tén han ma'a kelwán'ák nak, yetneyk axta han sélásenneykha naqsa appalleyam nak exagkok; xámok axta han weyke seknaqtósso, tén han nepkések, ekyeykhásseykmók axta m'a apmonye'e apheykha axta m'a Jerusalén, matyapmakxa axta ko'o. 8 Ekxámassegkek axta sawo ekyátekto élmomnáwa, tén han ma'a sawo ekmope élmomnáwa nak, tén han ma'a aqsok élmomnáwa nak, cham'a apkelmeykencha'a axta m'a pók apkelwesse'e nak, tén han ma'a éleñama axta mók yókxexma. Yetneyk axta apkelmeneykmasso ahagkok, tén han élmeneykmasso, tén han ma'a aqsok apyespagko nak chá'a énxet; xámok axta han kelán'a sélmeykha naqsa.
9 Ektemegkek axta énxet ekha kélyaheykekxoho, ekyeykhásseykmók axta m'a apyókxoho apkelwesse'e apheykha apmonye'e axta m'a Jerusalén, cham'a matyapmakxa axta ko'o. Axta han hégketeykekxak ma'a sekya'áseyak nak aqsok. 10 Éláneyak axta chá'a m'a sekmámenyého nak chá'a; éláneyak axta han chá'a m'a ekyókxoho segméssamo nak chá'a ekpayheykekxa egwáxok. Peykáseykekxeyk axta chá'a ewáxok ma'a ekyókxoho sektamheykha nak, cháxa ekteme chá'a segkeyáseykekxa ekmátsa ewáxok xa.
11 Kelchetagkassegkek axta ewáxok xa aqsok sélane ahagko' nak, cham'a sektamheykha sekwasqápeykekxoho axta sélane, keñe nak sekyekpelchágweykmo ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, máxa m'a negmáheyól'a agmagkok éxchahayam, méko aqsok hentekkessesek keso náxop.
12 Keñe axta natámen élchetagkáseyncha'a ewáxok ma'a negya'áseyak nak aqsok, tén han ma'a aqsok ekyeyháxma nak, tén han ma'a segyeykessamo nak exma: ¿Háxko sa' etnehek ma'a peya sa' etnehek wesse' netámen ko'o, wánxa sa' aqsa elának ma'a élánamáxko axta chá'a? 13 Ekweteyak axta negya'áseyak aqsok ektáha ektaqmela, megkaxnawok ma'a segyeyháxma nak, ekhawo nak han ektémakxa élseyéxma ektaqmalma, megkaxnawok ma'a ekyaqtéssóxma nak.
14 Énxet ekha nak apya'áseyak aqsok ey'asagkohok chá'a aqsok apkelane, keñe eyke m'a énxet ekyeyháxma nak, neyseksa ekyáqtéssóxma chá'a eweynchamha. Ekyekpelchágweykmek axta eyke ekhémo mók yaqweykenxa hentéhek negyókxoho nak, 15 keñe axta ektáha ekpaqméteyncha'a ewáxok se'e: “Énxet ekyeyháxma ekmáheyókxa nak katnehek, hawók ko'o xa ekmáheyókxa hetnehek, méko aqsok segkésso sektéma ekha sekya'áseyak aqsok. ¡Weykmok eyke han ekteme aqsok eyaqhémo agwetak xa! 16 Hakte méko chá'a kaxénwakxohok awáxok ma'a énxet ekha nak apya'áseyak aqsok, tén han ma'a énxet ekyeyháxma nak; méko sa' kaxénwakxohok awáxok ma'a egmonye' sa', eletsaphok chá'a m'a énxet ekha nak apkelya'áseyak aqsok, tén han ma'a élyeyháxma nak.”
17 Ektaqnawágweykmek axta ko'o ektémakxa nak sekha, hakte ekyókxoho aqsok élánamáxkoho nak chá'a keso náxop, hegkések axta chá'a ekmaso sekha. Naqso' ektáha aqsok eyaqhémo agwetak xa ekyókxoho nak, ¡hawók ma'a kélmáheyól'a kólmagkok éxchahayam! 18 Ektaqnawágweykmek axta han ma'a ekyókxoho sektamheykha ektáha axta sélane keso náxop, hakte megkatnehek melmeykekxa ekyókxoho m'a aptáha nak ko'o seyaqmagkasso, 19 megkeyxek ma'a aptáha enxoho apya'áseykegkoho aqsok, essenhan ma'a ekyeyháxma nak, apagkok sa' eyke etnehek ma'a ekyókxoho aqsok eñama axta sektamheykha sélántekkesso, tén han eñama m'a sekya'áseyak aqsok sekweteya axta ko'o keso náxop. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa!
20 Xama axta ko'o sekwet'a aqsok sélane nak keso náxop, chaqhak axta ewáxok seyaqhamaxko sektamheykha, 21 hakte apyetneyk énxet aptamheykha apchásenneykekxoho nak apya'áseyak aqsok, tén han ma'a apmopwána nak aqsok, tén han ma'a apya'ásegweykekxoho nak ektémakxa aptamheykha, keñe elmekxak ekyókxoho m'a énxet metnaheykha nak, yaqwayam etnehek apagkok. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, tén han ektáha megkapéwomo agko'!
22 ¿Yaqsa aqsok kagkések yaqhakpok aptamheykha énxet, tén han kaxámak aqsok ekyetnakhassamo apwáxok keso náxop? 23 Eñegkohok chá'a neyseksa apha keso náxop, kalya'aksek chá'a exma; weykmok han axta'a megkamassegwayam élchetamso apwáxok. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa!
24 Eyke ektaqmela etnehek énxet se'e: etwok apto, tén han ének apyá, kapeykessásekxak apwáxok ma'a aptekkesso nak chá'a aptamheykha, hakte ekweteyak ko'o ektáha eñama Dios xa. 25 Dios apwánxa apagkok segmésso m'a nento nak, tén han ma'a ekpayheykekxa nak egwáxok. 26 Naqsók Dios aptáha apmésso apya'áseyak aqsok énxet, tén han ma'a apyekpelchémo nak aqsok, tén han ekpayheykekxa nak egwáxok, cham'a apchásekhókxa enxoho chá'a, keñe eyke m'a énxet apkelane nak mey'assáxma, yohok sekxók chá'a etnehek wesse', eñama m'a apwasqápeykekxoho nak aptamheykha, tén han yánchásekxak aqsok éltaqmalma élmomnáwa nak, keñe natámen elmések chá'a pók énxet, cham'a apchásekhókxa enxoho chá'a. ¡Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, máxa negmáheyól'a agmagkok éxchahayam!