1-2 »Cuando llegue ese día, sacarán de las tumbas los huesos de todas las autoridades y de todos los habitantes de Judá. Los tenderán en el suelo, a la luz del sol, la luna y las estrellas, pues ellos no solamente adoraron a estos astros del cielo, sino que los amaron y los consultaron. Esos huesos no volverán a ser enterrados, sino que se quedarán sobre la tierra, tirados como basura. Les juro que así será. 3 Dispersaré por todo el mundo a esta gente tan malvada, y los que queden con vida preferirán morir antes que seguir viviendo. Les juro que así será.
Pecado y castigo
4 »Cuando alguien se equivoca, se corrige;
cuando pierde el camino, vuelve a buscarlo.
5 Pero este pueblo me abandonó
y no quiere volver a mí.
La gente de Jerusalén insiste en rechazarme;
prefiere a los dioses falsos,
y no quiere volver a mí,
que soy el Dios verdadero.
6 Los he escuchado con mucha atención,
pero no hay quien diga la verdad,
ni quien se arrepienta de su maldad.
¡Nadie admite que ha hecho mal!
Todos hacen lo que les da la gana,
¡parecen caballos fuera de control!
7 Hasta la cigüeña y la grulla
conocen las estaciones del año;
también la tórtola y la golondrina
saben cuándo ir a un lugar más cálido.
En cambio, este pueblo no me conoce
ni quiere obedecer mis leyes.

8 »¿Cómo se atreven ustedes a decir
que son un pueblo inteligente
y que me obedecen?
¡Hasta los maestros enseñan mentiras,
y luego andan diciendo
que así dice la Biblia!
9 Esos sabios quedarán avergonzados,
pues su derrota será completa.
De sabios no tienen nada,
pues han rechazado mis enseñanzas.
10 Castigaré a todos los de Judá;
sus casas, campos y mujeres
pasarán a manos de otros.
Les juro que así será.

»Todos desean lo que no es suyo,
desde el más chico hasta el más grande.
Ya no se puede confiar
ni en el profeta ni en el sacerdote.
11 Con pañitos de agua tibia
pretenden curar las heridas del pueblo.
Insisten en que todo está bien,
cuando en realidad todo está mal.
12 Han cometido los pecados más asquerosos,
pero ni vergüenza les da,
pues ya ni saben lo que es tener vergüenza.
Por eso, voy a castigarlos,
y todos serán destruidos.
Les juro que así será.

13 »Una viña me daría uvas,
una higuera me daría higos,
pero ustedes no me dan nada.
¡Por eso voy a quitarles
todo lo que les había dado!»

14 El pueblo respondió:

«¿Qué hacemos aquí sentados?
¡Vayamos a las ciudades fortificadas,
y murámonos de una vez!
Nuestro Dios nos está matando;
nos ha dado agua envenenada
porque hemos pecado contra él.
15 Esperábamos que nos fuera bien,
pero nada bueno hemos recibido;
esperábamos ser sanados,
pero estamos llenos de miedo.

16 »Desde la ciudad de Dan se escucha
cómo relinchan y resoplan los caballos,
y cómo hacen temblar toda la tierra.
¡Viene el ejército enemigo
a destruir a Jerusalén
y a todos sus habitantes!
¡Se acerca el enemigo,
para destruir el país
y todo lo que hay en él!»

17 Dios volvió a decirles a los israelitas:

«¡Voy a enviarles serpientes venenosas!
Cuando los muerdan,
ni la magia podrá salvarlos».
Jeremías sufre por su pueblo
Entonces yo, Jeremías, dije:

18 «Estoy tan triste
que no me quedan ganas de vivir.
19 Por todos los rincones del país
mi pueblo llora y exclama:
“Nuestro Dios nos ha abandonado;
ya no está en Jerusalén”».

Dios respondió:

«¿Por qué me hacen enojar los israelitas
con sus dioses inútiles y extraños?»

20 El pueblo dijo:
«Ya el verano terminó,
y la cosecha llegó a su fin,
pero nosotros seguimos sufriendo».

Y yo respondí:

21 «Veo sufrir a mi pueblo,
y eso me duele,
me entristece y me asusta.
22 ¿Cómo es posible que no hallemos
consuelo para nuestro sufrimiento?
¿Cómo es posible
que nadie pueda ayudarnos?
¿Cómo es posible que mi pueblo
siga estando enfermo?
1 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Cháxa ekhem nak, kólhaxyawássekxak sa' takhaxpop apexchakkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam, tén han ma'a apkelámha apmonye'e axta m'a Judá, tén han ma'a apkelmaxnéssesso axta énxet'ák ahagkok, tén han ma'a apkellegasso axta sekpeywa, tén han ma'a apheykencha'a axta m'a Jerusalén, 2 kólnegkenek sa' aqsa neyseksa mayáhat, tén han aptaqmelakxa pelten, tén han neyseksa apkelápogwátéyak ma'a apyókxoho yaw'a, apkelmopmenyého apagko' axta chá'a m'a, apkelánéssama axta chá'a aqsok, tén han apkelyetleykencha'a axta chá'a, apkelpaqhetchásamákpoho axta chá'a, tén han apkelpeykessamo axta chá'a. Méko sa' kalmekxak yaqwayam kalátawanyek. Kaxnagkokxak sa' aqsa náxop, ektémól'a weyke ekteyáseykha. 3 Keñe sa' apkeleymomap nak meletsapma xa énxet'ák élmasagcha'a agko' nak apkeltémakxa, cham'a apkelhámxa enxoho chá'a ekyókxoho yókxexma natámen séxpánchesso, eltamhok sa' eletsapok, mopmenyeyk sa' elweynchamha chá'a. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte.
Israel kéllegassáseykegkoho
4 “Jeremías, eltennés sa' énxet'ák se'e amya'a sektáhakxa nak ko'o sekpeywa:

“Apyaqnenchek agkok chá'a xama énxet
yempekxak chá'a néten;
apxegánegwokmek agkok
chá'a m'a ámay,
etaqhegwók chá'a.
5 Israel,
¿yaqsa eyke ektéma
sénmexeykekxo nak?
Jerusalén,
¿yaqsa eyke ektéma
seyamasma agko' nak ko'o?
¿Yaqsa ektéma aptéma nak
ekyennaqte apwáxok
tén han memáheyo nak hey'óta'?
6 Ektaqmelchessamók axta eykhe
sélhaxneykha séltémo aña',
maxta eyke añék kaqhek apwáxok
aptémakxa ekmaso xama énxet enxoho,
tén han méxamakpoho enxoho
etnehek appeywa s'e:
¿Yaqsa aqsok ko'o séláneya?
Apyókxoho apkelxegák ekyennaqte
apkelyetlama m'a ámay apagkok nak,
máxa m'a yátnáxeg
élyennaqtél'a apyespa'ák
neyseksa kempakhakma.
7 Weykmók seyána' ekya'áseykegkoho
ekhem yaqwánxa keyxyók makham.
Apya'ásegkók nahan ekhem
yaqwánxa emyekxak chá'a mók
nekha m'a sapop,
tén han yeptameygmen,
tén han ma'a yáho.
Keñe kéxegke
énxet'ák ahagkok,
megkólya'ásegkok ma'a
segánamakxa ahagkok.
8 Megkólwanchek kéxegke kólxének
kélmowancha'a aqsok,
tén han ekyetnama m'a Wesse' egegkok
segánamakxa apagkok.
¡Ekmowána amya'a
apnaqtáxéseyak ma'a énxet'ák
apnaqtáxéssáseykegkoho nak chá'a
kéxegke weykcha'áhak!
9 Elmegqágwakxak sa' eyke xa
énxet'ák apkelmopwancha'a nak aqsok,
elyelqakpok sa',
ektémól'a aqsok nawha'ák
élmál'a kelhanma.
Apkelyetnakhássek agkok sekpeywa
Méko katnehek
apkelmopwancha'a aqsok.
10 Cháxa keñamak peya nak ko'o
almések pók énxet ma'a
apnaqteyegka'a nak,
tén han pók énxet yaqwayam etnehek
apagkok ma'a xapop apagkok nak.
Apyókxoho kelxéneykha chá'a
apkelwáxok ma'a aqsok
élmenyexamaxche nak;
cham'a ekyawe nak kéláyo,
tén han ma'a meyke nak kéláyo,
apyókxoho nahan aptamhéyak
apkelmopwancha'a amya'a
m'a apkellegasso nak sekpeywa,
ekweykekxoho m'a
apkelmaxnéssesso nak
chá'a énxet'ák ahagkok.
11 Etnéssesek aqsa chá'a apkelánésso
apkelyense m'a énxet'ák ahagkok;
exének chá'a ektaqmela,
asagkek eykhe katnehek.
12 ¡Kéméxcheyk eykhe elmegqágwók
apkelánegko enxoho chá'a xa
ektéma nak aqsok
sektaqnagkamo nak ko'o!
Melmegqágwakxeyk eyke,
¡melya'ásegkok ma'a
ektémakxa negmegqakto!
Éllegassásegkók sa' agkok ko'o m'a,
elpelapmok sa', elyaqnenagkok sa'
ektéma nak chá'a m'a nápakha nak.
Ekxénchek ko'o xa,
sektáha nak Wesse'.’”

13 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Alyaqtennek sa' ko'o
énxet'ák ahagkok
ektémól'a kólyaqtennek
hótáhap apyexna.
Megkeymaxcheyk sa'
xama enxoho ekyexna
anmen yámet ma'a
kélcheneykekxexa nak,
tén han xama ekyexna enxoho
higo yámet ma'a
kélcheneykekxexa nak.
Áwa' élyamaye sa' aqsa kaleymaxche'.”

14 Keñe sa' etnehek elpaqmétek
énxet'ák se'e:
“¿Yaqsa ektéma
negheykencha'a nak aqsa s'e?
¡Ólmeyekxak negyókxoho m'a
tegma apkelyawe ekyennaqte nak
kélhaxtegkáseyak nepyáwa'
yaqwayam sa' óletsapwakxak ma'a!
Dios Wesse' egegkok peyk hẽlnápekxa';
ẽleykegkek ma'a yegmen
kélenchehe nak pánaqte segaqhamo,
hakte nenláneykegkek negko'o
mólya'assáxma nénmexeykekxo m'a.
15 Nélhaxanmeyk axta
kataqmelek negheykha,
makke anxaweyk xama enxoho
aqsok ektaqmela.
Nélhaxanmeyk axta kawak
élyenneykha egyempehek,
nélmeneykha axta aqsa negweteyk.
16 ¡Apkelxegakmek sẽlenmexma!
¡Legáxkók kaxwók Dan
apkelennama m'a yátnáxeg
apkelchánte nak ma'a énxet'ák!
Apkelpáweyk agkok ma'a,
kayawheykha ekyókxoho xapop.
Apkelxegakmek yaqwayam
emasséssak negókxa,
tén han ekyókxoho aqsok egagkok,
ekweykekxoho m'a tegma apkelyawe
yetlo énxet'ák apheykha m'a kañe'.”

17 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Wahak sa' ko'o kéxegke
yéwa ekmáske nak hentakxek,
yaqwayam sa' kaltakxagkok;
méko sa' xama aqsok ekha
ekmowána kalwagkasek teyp.”
Jeremías élekxagweykha apwáxok eñama énxet'ák apagkok
18 Méko hemasséssesek
ektémakxa élekxagweykha ewáxok,
yelqamáxcheyk ewáxok.
19 Legáxkók apkelápentegeykha
apkellegeykegkoho ekmáske
énxet'ák ahagkok ma'a
ekyókxoho apheykegkaxa nak énxet:
“¿Masséya apha
Wesse' egegkok ma'a Sión?
¿Masséya apha
wesse' apwányam apagkok ma'a?”
Aptáhak axta apchátegmowágko
Wesse' egegkok se'e:
“¿Yaqsa ektéma séllókassama nak
kélpeykessamo m'a kéleykmássesso,
cham'a aqsok kéláyókxa
ekteme nak mékcha'awo
tén han éleñama mók nekha?”
20 Yeykhayak ekmexanmakxal'a exma,
sawhomáxcheyk eknakxamáxche
ekyexna aqsok kélcheneykekxa,
keñe negko'o mólwagkásamáxchek teyp.
21 Eklegeykegkók apkellegeykegkoho
nak ma'a énxet'ák ahagkok;
yetnegkek sekhakxa m'a
ekyaqhápeykha ewáxok
tén han seyeye.
22 ¿Mékoya xama enxoho
pánaqte m'a Galaad?
¿Mékoya xama enxoho
apmopwána hentaqmelchessók ma'a?
¿Yaqsa ektéma meltaqmelweykmo
nak énxet'ák ahagkok?