Dios responde a Job
1 Dios le respondió a Job desde la tormenta:

2 «¿Quién eres tú
para dudar de mi sabiduría,
si solo tonterías has dicho?
3 ¡Vamos a ver qué tan valiente eres!
Ahora yo voy a hablar,
y tú me vas a escuchar.

4 »Si de veras sabes tanto,
dime dónde estabas
cuando puse las bases de la tierra.
5 ¡Tú no sabes
quién la midió metro a metro,
6 quién puso la primera piedra
y en qué descansan sus cimientos!
7 ¡Tú no estabas allí,
mientras cantaban las estrellas
y los ángeles danzaban!

8-11 »Dime quién puso límites al mar
cuando este cubrió la tierra;
dime cuándo lo envolví entre nubes
y lo dejé en la oscuridad;
dime cuándo les mandé a las olas
no pasar más allá de la playa.

12 »¿Alguna vez en tu vida
le has dado órdenes al sol
para que comience un nuevo día?
13 ¿Alguna vez en tu vida
le has dado órdenes a la tierra
para que se quite de encima
a los malvados?
14 Cuando la luz del nuevo día
se asoma tras las montañas,
15 los malvados no soportan su luz,
y allí se acaba su poder.

16 »¿Has bajado al fondo del mar
para ver dónde nace el agua?
17 ¿Has bajado al reino de la muerte
y visitado a los muertos?
18 Si en verdad lo sabes todo,
dime cuánto mide la tierra.

19 »¿Sabes dónde viven
la luz y la oscuridad?
20 ¿Puedes llevarlas al trabajo,
y regresarlas a su casa?
21 ¡Claro que no!
No has vivido tantos años
ni naciste antes que ellas.

22 »¿Has estado en los depósitos
donde guardo la nieve y el granizo?
23 Yo los tengo guardados
para los tiempos de guerra
y para castigar a los malvados.
24 ¿Sabes hacia dónde
se dirigen los relámpagos,
y a qué regiones de la tierra
viajan los vientos del este?
25 ¿Sabes quién deja caer
las lluvias torrenciales,
26 y quién riega los desiertos,
donde nadie vive?
27 ¿Quién riega los campos secos
y los convierte en verdes prados?
28 ¿Quién produce la lluvia y el rocío?
29-30 ¡Dime de dónde salen
el hielo y la escarcha,
cuando el agua del mar profundo
se endurece como la roca!

31-32 »¿Puedes hacer que las estrellas
se agrupen en constelaciones
y aparezcan todas las noches?
Allí tienes a la Osa Mayor, a Orión,
las Siete Cabritas y la Cruz del Sur.
33 ¡Si no sabes gobernar la tierra,
cómo podrías gobernar el cielo!

34 »¿Puedes ordenar que llueva
con solo levantar la voz?
35 ¿Puedes darle órdenes al rayo,
y hacer que te obedezca?
36 Dime quién les dio sabiduría
al gallo y a las otras aves.
37 Dime si eres capaz
de contar las nubes
y hacer que llueva
38 para humedecer la tierra
cuando esta se reseca.

39 »Tú no consigues comida
para las leonas y sus cachorros,
40 mientras duermen o descansan
en el fondo de sus cuevas.
41 Tú no alimentas a los cuervos,
cuando sus polluelos andan perdidos
y me piden de comer.
Dios apchátegmowéyak Job
1 Keñe axta Wesse' egegkok appaqhetchesa Job neyseksa éxchahayam ekyennaqte.

Wesse' egegkok
2 Mopwanchek xép
metnéssesek naqso'
ma'a ektémakxa nak
sekya'áseykegkoho aqsok,
hakte appaqméteykha
aqsa chá'a exchep
meyke apya'áseyak.
3 Hexekmós kaxwók
apteme apyennaqte,
yátegmowák sa' se'e
aqsok sélmaxneyeykha:
4 ¿Háxko axta aphakxa
exchep séláneya axta
ko'o s'e náxop?
¡Héltennés sa'
apya'ásegkoho enxoho naqso'!
5 ¿Apya'ásegkoya han
ekxeyenma ekwánxa
katnehek ekyawe?
¿Yaqsa axta énxet
apkelyetsátéyák?
6 ¿Yaqsa axta aqsok
kélpekkenma m'a awhak nak?
¿Yaqsa axta
énegkessesso meteymog
yaqwayam kólteyeksek,
7 neyseksa
apkelmeneykmasso yaw'a
apkelánteyapmól'a axto'o,
neyseksa élpayheykekxa apkelwáxok
yetlo apkelwónchesso m'a
sélásenneykha apheykha nak néten?

8 ¿Yaqsa axta
eyápeykekxa átog
yaqwayam keyxnegwók
sekxók axta ekteyapma
wátsam ekwányam
ma'a kañe' xapop?
9 Ekméssegkek axta
ko'o yaphope yaqwayam
katnehek ektaxno,
keñe ekyáqtésso
exma ektaháno.
10 Ekpekkenchessegkek
axta han ko'o néxa m'a
wátsam ekwányam,
eyáhakkáseykekxeyk
axta han átog agkok
m'a ketchessama átog.
11 Axta ektemék seyenagkama s'e:
“Sa' katnehek néxa s'e,
megkamallánek sa';
sa' kalnextog
élyaqyahayam élyawe
agkok se'e.”
12 ¿Apkeltémoya chá'a
exchep katyapok ekhem,
essenhan kalsék chá'a
neyseksa apha?
13 ¿Apkeltémoya han chá'a
kasawhekxohok élseyéxma
ekyókxoho keso náxop,
keñe elyexanmok chá'a m'a
élmasagcha'a nak apkeltémakxa?
14 Keñe agwethok ma'a
ektémakxa xapop,
máxa katnehek ma'a
kéltaxno kélyexwássessól'a;
15 melxawagkehek
élseyéxma m'a énxet'ák
élmasagcha'a nak apkeltémakxa',
katwássesha chá'a apmáheyo
elanagkok apkeltémakxa ekmaso.

16 ¿Apmeheykegkeya m'a
kañók agko' nak wátsam ekwányam
éñamakxa nak ekteyapmakxa yegmen?
17 ¿Apweteyaya han ekheykegkaxa
m'a atña'ák ekyáqtéssamakxa exma
apkelmaheykegkaxa nak apkeletsapma?
18 ¿Apya'ásegkoya ekwánxa
ekpayhakxa m'a náxop?
¡Héltennés sa' apya'ásegko
enxoho ekyókxoho!

19 ¿Apya'ásegkoya han
kélpekkenmakxa m'a élseyéxma
tén han ekyáqtessóxma?
20 ¿Apwancheya elya'aksek
ekweykmoho m'a néxa xapop nak
keñe elya'ásenták makham
ma'a ekheykegkaxa nak?
21 ¡Katnehek mey'áseyak
hakte apwányamók aptáhak,
aphegkek axta exchep ma'a
amonye' axta élánamáxche'!

22 ¿Apweykmeya han
ma'a seknegkenmakxa
nak yeyam appok
tén han yegmen élyennaqte
23 seyáphassamól'a
chá'a ko'o ekwa'a enxoho
ekhem ekmaso,
tén han kempakhakma?
24 ¿Apya'ásegkoya exchep
élmaheykegkaxa élxega
enxoho m'a élseyéxma?
¿Apya'ásegkoya ektémakxa
kalxog éxchahayam eñama
nak ekteyapmakxa ekhem,
kalmahagkok ekyókxoho nak
keso nélwanmeygkaxa?
25 ¿Yaqsa ekyagqaxqatchesso
chá'a ekteyapmakxa
m'a ekmámeye,
tén han éltennasso chá'a
yaqwánxa kamhagkok
éxchahayam ekyennaqte,
26 yaqwayam enxoho kammék
ma'a ekyamáyekxa nak exma,
meykexa nak ekha,
27 yaqwayam enxoho kayássesek
ma'a xapop ekyaqhapmókxa nak exma,
keñe kaltektekkásekxak ma'a pa'at?

28 ¿Yaqsa yáp
ma'a ekmámeye
tén han yálye?
29 ¿Yaqsa egken
ma'a yeyam appok,
tén han ma'a apmópeyak nak?
30 ¿Yaqsa ekyennaqteyáseykekxa
chá'a yegmen ektémól'a meteymog,
tén han ekyennaqteyáseykekxa
chá'a m'a néten nak wátsam ekwányam?

31 ¿Xépya apyepetcháseykekxa
mók ma'a Élántépeyam nak,
keñe han apkexpánchesso
apheykegkaxa m'a
yaw'a apkelyawe Orión?
32 ¿Xépya chá'a aptekkesso
ekwokmo enxoho chá'a
apteyapmakxa axto'ók
ma'a yaw'a apwányam?
¿Xépya apnaqlo chá'a m'a
yaw'a Osa Mayor tén han Osa Menor?
33 ¿Apya'ásegkoya
exchep ektémakxa
nenláneykha m'a néten?
¿Apwancheya exchep
xa etnehek apkeláneykha
s'e náxop nak?
34 ¿Apwancheya
exchep ey'aksek
appeywa néten yaphope
yának káhakkasek
yegmen ekyawe?
35 Apcháphássek agkok takha'
yának emhagkok mók nekha,
¿etneheya sa'
yátegmowagkok se'e:
“Keso ko'o s'e,
alyahakxohok sa'
aptáhakxa seyáneya?”
36 ¿Yaqsa élmésso
élya'áseykegkoho
aqsok ma'a náta,
cham'a kesseyána',
tén han tat'a kennawo'?
37 ¿Yaqsa ekyetna
ekmowána agko' aqsok
yaqwayam kay'asagkohok
ekwánxa m'a yaphope?
¿Yaqsa awanchek
kalyegkenek yaqwayam
enxoho kamme',
38 yaqwayam enxoho
katnekxak yelpa' m'a xapop,
keñe keypetchekxak mók?

39 ¿Xépya aptegyáseykha
chá'a ekyógkexma m'a méwa,
yaqwayam enxoho
katawagkok chá'a m'a étkók nak
ekwokmoho élyaqkanakmo,
40 cham'a élyexanma
enxoho chá'a m'a
élyáqtamakxa nak,
essenhan élyexanmeyncha'a
enxoho m'a neyseksa
ekmompánaqma?
41 ¿Yaqsa éléyak
chá'a apto m'a máma,
apkelweynchámeyncha'a
enxoho chá'a etegyagkok
aptéyak ma'a apketkók nak,
apkelpáweyncha'a enxoho
chá'a hélmaxneyha?