Booz se casa con Rut
1 Booz fue a la entrada del pueblo, donde la gente se reunía para tratar asuntos importantes. Poco tiempo después, pasó por allí el otro familiar de Elimélec.

—Oye —gritó Booz—, ven aquí y siéntate; tenemos algo de qué hablar.

2 De inmediato Booz llamó a diez de los hombres más importantes de Belén, y los invitó a sentarse con ellos.
Una vez sentados, 3 Booz le dijo al otro familiar:

—Noemí acaba de regresar de Moab y quiere vender el terreno de nuestro familiar Elimélec. 4 Yo quería que tú supieras esto, y además, pedirte que lo compres, porque tienes el derecho de decidir primero. Delante de estos testigos, dime si quieres comprarlo o no, pues aparte de nosotros dos no hay otro familiar que pueda comprarlo.

Enseguida el otro familiar respondió:

—Sí, lo voy a comprar.

5 Entonces Booz le dijo:

—Si compras el campo, también tendrás que casarte con Rut, la viuda que vino con Noemí desde Moab. Así, cuando nazca el primer niño, él llevará el apellido del difunto esposo de Rut, y el terreno será para él.

6 —¡Ah, entonces no acepto comprarlo! —dijo el otro familiar—. Si lo compro, voy a perder todo ese dinero, y si nacen otros hijos, mis propios hijos recibirán menos herencia. Será mejor que lo compres tú.

7-8 Y siguiendo la costumbre de esa época, el otro familiar se quitó una de sus sandalias, se la dio a Booz y le dijo:

—Toma mi sandalia; esta es la señal de que solo tú podrás comprar el terreno.

9 Luego Booz se dirigió a las personas que estaban allí, y les dijo:

—Ustedes son testigos de que hoy le compro a Noemí todo lo que perteneció a Elimélec y a sus hijos. 10 Además, me voy a casar con Rut, la viuda de Mahlón. Así, el primer niño que nazca heredará el terreno, y se mantendrá el nombre de la familia. Sus descendientes seguirán viviendo en Belén.

11 —Sí, somos testigos —respondieron los que estaban presentes—. Deseamos que Dios le permita a Rut ser como Raquel y Lía, quienes tuvieron muchos hijos, de los cuales descendemos todos los israelitas. 12 Que al casarte con esta joven mujer, tu familia llegue a ser tan grande como la familia de Fares, hijo de Judá y Tamar. Y que tú llegues a ser muy rico en toda Efrata y muy importante en Belén.
Nacimiento de Obed
13 Al poco tiempo Booz se casó con Rut y Dios permitió que ella quedara embarazada. 14 Cuando nació el niño, las mujeres de Belén le decían a Noemí:

«Bendito sea Dios que hoy te ha dado un nieto para que cuide de ti. Dios quiera que cuando el niño crezca llegue a ser muy famoso en todo Israel. 15 Él te hará muy feliz, y te cuidará en tu vejez, porque es hijo de tu nuera Rut. Ella vale más que siete hijos, porque te ama mucho y ha sido muy buena contigo».

16 Noemí abrazó al bebé con mucho cariño, y desde ese día se dedicó a cuidarlo. 17 Las vecinas buscaron un nombre para el bebé y lo llamaron Obed; y a todos los amigos les decían: «¡Noemí ya tiene un hijo!»
Obed, abuelo de David
18 Obed creció y fue el padre de Jesé y el abuelo de David.
Esta es la lista de los descendientes de Fares: Fares, 19 Hesrón, Ram, 20 Aminadab, Nahasón, 21 Salmón, Booz, 22 Obed, Jesé y David.
Booz apteme aptáwa' Rut
1 Apmahágkek axta Booz aphakmo m'a átog nentaxnamakxa nak tegma apwányam, apchaqneykekxexa axta chá'a énxet elanagkokxak amya'a. Chaqhawók axta anhan apyeykhágwa'a m'a apteme pók apkeltennassama axta m'a Rut. Tén axta aptáha apcháneya s'e:
—Émpoho sekxo', exnata s'e. Apyo'ókmek axta m'a apteme pók, aphakmek axta m'a aphakxa axta. 2 Yetlókok axta anhan apkeláneyeykha Booz ma'a diez énxet'ák ekha kéláyo axta m'a tegma apwányam, apkeltamhók axta nahan exnakha m'a aphakxa axta. Xama axta apheyncha'a m'a énxet'ák nak, 3 aptáhak axta Booz apcháneya apteme pók se'e:
Makók kayenyók xapop ma'a Noemí nenteme egmók Elimélec axta xapop apagkok, cham'a Noemí ekweykta axta ényeykento m'a yókxexma Moab. 4 Éltamhók eyke ey'asagkohok xép, apmenyeyk sa' agkok emekxa', tásek elyentamakpohok emekxak se'e kaxwo' nak apháncha'a nak se'e ektáha nak apweteykegkoho, tén han se'e énxet'ák ekha kéláyo nak tegma apwányam. Payhawók xeyep emekxak xapop apagkok axta m'a Elimélec, hakte apteme pók apagko' axta exchep ma'a. Sa' agkok emakók emekxa', héltennés sa', hakte payhawók ko'óxa amekxak ma'a memako enxoho exchep emekxa'.
Aptáhak axta apchátegmowágkokxo apteme pók se'e:
—Amekxak sa'.
5 Tén axta aptáha Booz apcháneya s'e:
—Ey'asagkoho sa' xép apmákxo enxoho m'a Noemí nak xapop agkok, emekxak sa' nahan ma'a Rut, cham'a kelán'a tampe' eñama axta m'a yókxexma Moab, yaqwayam sa' megkamassegwomek ekyetno apwesey apteme apagkok ma'a atáwa' axta apketsapma.
6 Aptáhak axta apchátegmowágkokxo apteme pók apleg'a aptáha apcháneya xa:
—Eyke mowanchek amekxak ektáha enxoho xa ektáha nak, hakte anaqtawasha katnehek ko'o m'a étchek nak, meyke xapop apagkok katnahagkok. Apmenyeyk agkok xép emekxa', apwanchek emekxa', agkeyásekxak sa' eyke ko'o exchep ma'a sepayhémo nak yaqwayam amekxa'.
7 Yetnegkek axta nahan apkeltémakxa chá'a énxet'ák Israel ma'a nanók axta: apmeyásekxeyk axta agkok chá'a pók ma'a ekpayhémo nak ektáha apagkok ma'a apteme pók, essenhan ma'a ekpenchásexko enxoho chá'a élánamáxche amya'a ekmomaxche xama aqsok essenhan kélyamasma, elkok axta chá'a xama apkeltéto apmagkok ma'a ektáha enxoho apmeyáseykekxa pók aqsok, essenhan m'a apyamasma enxoho chá'a egkések ma'a pók. Cháxa apkeltémakxa axta chá'a xa ektáha nak yaqwayam kólya'asagkohok ma'a aqsok apkeláneyak. 8 Aplekkek axta apkeltéto apmagkok ma'a Booz apteme pók, apméssek axta m'a Booz. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Emekxa sa' xép.
9 Tén axta Booz aptáha apkeláneya m'a énxet'ák ekha axta kéláyo tén han ma'a ektáha axta apkelwayam ma'a:
Kélyókxoho kéxegke kélwetágkohok sakhem sekmákxo ko'o Noemí ekyenyeykekxa xapop apagkok axta m'a Elimélec, Quilión, tén han ma'a Mahlón. 10 Kélwetágkok nahan sekmákxo ko'o m'a Rut yaqwayam atnehek etáwa', kelán'a tampe' eñama axta Moab, yaqwayam enxoho keytek aqsa makham apwesey ektáha apagkok xapop ma'a Mahlón, cham'a atáwa' apketsapma axta. Keñe sa' megkamassésaxcheyk apwesey ektáha apagkok Mahlón nepyeseksa m'a apteme apnámakkok, megkalwagqamaxcheyk sa' nahan se'e apchókxa nak. Kéxegke kélteme kélweteykegkoho s'e sakhem nak.
11 Aptáhak axta apkelátegmowágko apyókxoho énxet'ák ekha kéláyo s'e, tén han ma'a ektáha axta apkelwayam ma'a:
—Naqso', negko'o negweteykegkoho. ¡Sa' eyke etnéssesek Wesse' egegkok kelán'a ekmako nak katxek apxagkok ma'a apteméssessamakxa axta m'a Raquel, tén han ma'a Lía, ekxámáseykekxo axta m'a énxet'ák Israel eñama m'a atawán'ák natámen! Etne sa' xép énxet ekxámokma aqsok apagkok ma'a Efrata, xama énxet kélya'áseykegkoho m'a yókxexma Belén. 12 Wesse' egegkok sa' egkések ekxámokma agko' apketchek eñama xa kelán'a nak. Xámok agkók sa' katnehek apnámakkok, sa' kaxhok ma'a ekweykenxa axta apwete ma'a Fares, Judá axta apketche tén han Tamar.
13 Apmeyk axta Booz ma'a Rut. Apyepetcha'ak axta nahan, keñe Wesse' egegkok apmésa yaqwayam katnehek lóso', tén han apmésa yaqwayam kótak étche.
14 Tén axta kelán'ák ektáha eyáneya Noemí s'e:
¡Apcheymákpoho sa' chá'a kólteméssesek Wesse' egegkok, apméssek sakhem xama atáwen yaqwayam etaqmelchesek chá'a exche'! ¡Etnoho annal'a kélya'áseykegkoho ekyókxoho kañe' Israel xa atáwen nak xeye'! 15 Sa' egkések ekwasqápeykekxoho exche' xa, etaqmelchesek sa' neyseksa ekteme ekwányamo', hakte atánegken étche exche' m'a, ekmámenyého agko' nak chá'a, ekyeykhágweykmoho nak xeye' eyásekhayo, mexnawo nak ma'a siete étchek nak.
16 Cheynchek axta Noemí m'a sakcha'a, héssek axta awáxok, peyk axta kawánegkeshok agko'. 17 Xama axta élwet'a m'a ekheykha axta ketók axagkok, axta táhak élpaqmeta s'e:
¡Wet'ak kaxwók xama yaqwayam katnehek étche Noemí!
Kélteméssessek axta nahan apwesey Obed. Cháxa apyáp axta Jesé xa, apyáta' axta m'a David.
David apyapmeyk nano'
18 Keso aptawán'ák neptámen axta Fares se'e: Fares axta apketche m'a Hesrón, 19 keñe axta Hesrón apketche m'a Ram. Ram axta apketche m'a Aminadab, 20 Aminadab axta apketche m'a Nahasón, Nahasón axta apketche m'a Salmón, 21 Salmón axta apketche m'a Booz, keñe axta Booz apketche m'a Obed, 22 Obed axta apketche m'a Jesé, tén axta Jesé apketche m'a David.