1 José se echó a llorar, y abrazó y besó a su padre. 2 Más tarde, les encargó a sus médicos particulares que prepararan el cuerpo de su padre para embalsamarlo. Así lo hicieron los médicos, 3 y en los preparativos tardaron cuarenta días, pues eso es lo que se lleva embalsamar un cuerpo. Los egipcios, por su parte, lloraron la muerte de Jacob durante setenta días.
4 Pasados los días de duelo, José les dijo a los miembros de la corte del rey de Egipto:

—Si puedo pedirles un favor, yo les agradecería que le hablaran al rey por mí. Díganle 5 que cuando mi padre estaba a punto de morir, me hizo jurarle que yo lo enterraría en su propia tumba, la cual está en Canaán. Pídanle que me deje ir a enterrar a mi padre, y que luego volveré.

6 El rey le respondió:

—Ve a enterrarlo, tal como te pidió que lo hicieras.

7-9 José fue a enterrar a su padre. Lo acompañaron todos sus hermanos y familiares, y todos los asistentes del rey, es decir, toda la gente importante del reino y del país. También lo acompañaron muchos carros y gente de a caballo. En Gosen solo se quedaron los niños, las ovejas y las vacas.
10 Al llegar al campo de Atad, que está cerca del río Jordán, José guardó siete días de luto por su padre, y todo el grupo lamentó amargamente su muerte. 11 Cuando los cananeos que vivían allí vieron llorar a los egipcios, dijeron: «Parece que a los egipcios se les murió alguien muy importante». Por eso al campo de Atad le pusieron el nombre de «Campo de las lágrimas egipcias».
12-13 Los hijos de Jacob llevaron el cuerpo de su padre a la tierra de Canaán y lo enterraron en la cueva de Macpelá, que Abraham le había comprado a Efrón el hitita para usarla como tumba. La cueva y el campo están cerca del bosque de Mamré. Así cumplieron con los últimos deseos de su padre.
14 Después del entierro, José y sus hermanos regresaron a Egipto, junto con toda la gente que los había acompañado.
José tranquiliza a sus hermanos
15 Al ver que su padre estaba muerto, los hermanos de José pensaron: «¿Qué vamos a hacer si José todavía está enojado con nosotros, y quiere vengarse por lo que le hicimos?»
16-17 Entonces mandaron a decirle: «José, antes de que nuestro padre muriera, dejó dicho que debías perdonarnos todo el mal que te hemos causado. Es verdad que te hemos hecho mucho daño, pero te rogamos que nos perdones».
Cuando José recibió este mensaje, se puso a llorar. 18 Sus hermanos fueron entonces a verlo, y se arrodillaron delante de él. Le dijeron:

—Somos tus esclavos.

19-21 Sin embargo, José los tranquilizó, y con mucho cariño les dijo:

—No tengan miedo, que yo no soy Dios. Ustedes quisieron hacerme daño, pero Dios cambió todo para bien. Ustedes han visto ya lo que ha sucedido: Dios ha dejado con vida a mucha gente. Así que no tengan miedo. Yo voy a cuidar de ustedes y de sus hijos.
Muerte de José
22 José se quedó a vivir en Egipto, junto con toda la familia de su padre. Alcanzó la edad de ciento diez años 23 y llegó a ver a los bisnietos de Efraín. También meció en sus rodillas a los hijos de Maquir, que eran sus nietos por parte de Manasés.
24-25 Algún tiempo después, José les dijo a sus hermanos:

«Ya me falta poco para morir. Pero pueden estar seguros de que Dios vendrá a ayudarlos y los hará volver a la tierra que, bajo juramento, prometió darles a Abraham, a Isaac y a Jacob. Ustedes, por su parte, tienen que jurarme que se llevarán de aquí mis restos cuando yo muera».

26 José murió en Egipto a la edad de ciento diez años. Su cuerpo fue embalsamado y puesto en un ataúd.
1 Appathetchek axta José apyáp aphápak, keñe apwana, appetsessek axta nahan. 2 Tén axta apkeltamho eltexnássesagkok apyempehek pánaqte apyáp Israel aphápak ma'a pánaqte yáp ektáha axta chá'a apkeláneykha, yetlókok axta han apkeltexnassáséyak apyempehek. 3 Cuarenta ekhem axta han weykmok kéltexnassáseyak apyempehek pánaqte, hakte cháxa ekweykenxa chá'a kéltexnéyak xa.
Weykmek axta setenta ekhem éllapwámeyak énxet'ák Egipto, eñama apketsapma Israel. 4 Xama axta ekyeykhaya xa ekhem nak éllapwámeyak, apkelpaqhetchessek axta José m'a apheykha axta faraón apxagkok, aptáha axta apkeláneykha, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Naqsók sa' agkok ektaqmeleykencha'a kélwáxok séllányo ko'o kéxegke, kólteme sa' kólának faraón se'e: 5 xama axta apmáheyo yetsapok táta apkeltémok axta atnéssesek naqsók wátawanyegwakxak ma'a takhaxpop, appenchessamo axta apma, ekyetnama nak ma'a Canaán. Éltamhók ko'o heyhok amyekxak wátawanyegwakxak táta m'a; ekpenchessek sa' agkok seyátawanye, eyxyamok sa' makham.
6 Keñe axta faraón aptáha apchátegmowágko s'e:
—Exeg, yátawanyegwakxa apyáp ma'a, apkeltémókxa axta etnéssesek.
7 Apxegkek axta José apchátawanyegwákxo m'a apyáp, apkelyetlókók axta han apyókxoho apkeláneykha, ekha axta chá'a kéláyo m'a faraón apxagkok nak, tén han ma'a Egipto, 8 tén han ma'a apnámakkok apancha'awo nak ma'a Jacob, tén han ma'a José, keñe han ma'a apkelpepma. Sakcha'a axta aqsa kélnegkenákxak ma'a yókxexma Gosen, tén han ma'a aqsok kélnaqtósso. 9 Apkelyetlókek axta han José m'a énxet'ák apkelchánte axta yátnáxeg apkelyenyawasso, tén han apkelchánte yátnáxeg, apxámok apagko' axta énxet. 10 Xama axta apkelwokmo m'a Goren-ha-atad, ekpayho nak ketók ma'a wátsam Jordán, apkellekxagweyha axta makham élxéna apkelwáxok ma'a Jacob. Siete ekhem axta weykmok élapwayam José, eñama apketsapma apyáp xa yókxexma nak.
11 Xama axta apkelwet'a cananeos apheykha axta m'a yókxexma nak éllapwomámaxche', aptáhak axta s'e: “Awanhók agko' éllapwámeyak énxet'ák Egipto.” Axta keñamak kélteméssesa ekwesey Abel-misraim xa yókxexma nak, keto' nak wátsam Jordán.
12 Apteméssessek axta apketchek Jacob ma'a ekyókxoho apkeltémókxa axta etnéssesek, 13 apsákxeyk axta m'a Canaán, apchátawanyegwákxeyk axta m'a meteymog áxwa ekyetnama nak ma'a Macpelá, apmeykekxa axta m'a Abraham, apagkok ma'a Efrón, apteme axta énxet hitita, yaqwayam enxoho katnehek takhaxpop apagkok ma'a apnámakkok. Cháxa xapop nak, tén han xa meteymog áxwa nak, yetnegkek ma'a ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem teyp Mamré. 14 Aptaqháwok axta makham José Egipto natámen apchátawanye apyáp, yetlo m'a apkelpepma, tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apkelyetlo.
Néxa apxénamap José
15 Xama axta apketsapma Jacob, tén axta José apkelpepma ektáha élchetamso apkelwáxok se'e: “Ẽltaqnaweygkek kexa José, eyaqmagkásekxak sa' ma'a ekyókxoho nenteméssessamakxa axta ekmaso.” 16 Keñe axta apkeltamho kóltéhek kóltennássekxak se'e: “Amonye' apketsapma axta m'a apyáp axta, 17 apkeltémok axta antéhek agának se'e: ‘Ná eyaqmagkásekxa aqsa aqsok ekmaso apkeláneyak apkelpepma, tén han melya'assáxma, asagkók agko' axta apteméssessamakxa'.’ Cháxa keñamak néltamho nak meyaqmagkásekxeyk aqsok ekmaso nenlánéyak, hakte negko'o nenteme apkeláneykha m'a apyáp nak Dios apagkok.”
Apkelekxagweyha axta han José apleg'a apkeltennáseykha m'a ektáha axta apseykekxa amya'a aphakxa. 18 Keñe axta apkelya'aweyktámho apagko' ma'a apkelpepma nak, apkelháxahanteyk axta apmonye' ekwokmoho apkeltekxeya élpayhakxa nápaqta'a xapop, aptáhak axta apcháneya s'e:
—Keso negko'o s'e. Negko'o nenteme apkelásenneykha naqsa.
19 Apchátegmowágkek axta eyke m'a José:
—Nágkatneykha aqsa kélwáxok. Mowanchek ko'o axnésaxkohok Dios. 20 Xeyenmeyk axta kéxegke kélwáxok hélteméssessamhok exma ekmaso, keñe Dios aptemessásekxo ektaqmela m'a aqsok ekmaso nak, yaqwayam enxoho alának se'e kélwet'a nak kaxwo': yaqwayam alwagkasek teyp apxámokma apagko' énxet'ák. 21 Nágkatneykha kélwáxok, almésagkok sa' ko'o kéltéyak kéxegke, tén han ma'a kélketchek nak.
Cháxa ektáhakxa axta José apmasséssesa éltamheykha apkelwáxok ma'a apkelpepma nak, hakte apkelpaqhetchessek axta ekyetlómo ektaqmeleykha apwáxok.
José apketsapma
22 Aphegkek axta makham José m'a Egipto, yetlo m'a apyáp axta apnámakkok. Ciento diez apyeyam axta weykmok apha José, 23 apkelwetayók axta m'a Efraín aptawán'ák. Apkelwetayók axta han ma'a Maquir axta apketchek, aptawán'ák axta m'a Manasés, hakte apkelqéneykha axta chá'a m'a José.
24 Tén axta José aptáha apkeláneya apkelpepma s'e: “Ketók ko'o kaxwók sétsapmakxa', Dios sa' eyke epasmok kéxegke, elántekkesek sa' se'e apchókxa nak, yaqwayam enaqlakxak ma'a xapop apkeltennassamakxa axta Abraham, Isaac, tén han Jacob.” 25 Apkeltamhók axta etnéssesek naqsók Israel apketchek apkeltamhókxa etnahágkok, aptáhak axta apkeláneya s'e: “Naqsók sa' ey'óták epasmok kéxegke m'a Dios. Temék sa' agkok xa, kólsók sa' kéxegke exchakkok.”
26 Ciento diez apyeyam apagkok axta aptemék José apketsapma m'a Egipto, kéltexneykegkek axta apyempehek pánaqte, keñe kélaqxegkessama yántéseksek.