Historia de Samuel
Dios le da un hijo a Ana
1 En Ramá, un pueblo de los cerros de Efraín, vivía un hombre llamado Elcaná. Sus antepasados fueron: Jeroham, Elihú, Tohu y Suf. Todos ellos eran descendientes de Efraín.
2 Elcaná tenía dos esposas: Peniná y Ana. Peniná tenía hijos, pero Ana no tenía ninguno.
3 Cada año Elcaná y su familia salían de su pueblo para ir al santuario de Siló. Allí adoraban al Dios todopoderoso y presentaban ofrendas en su honor. Allí también trabajaban dos hijos del sacerdote Elí, llamados Hofní y Finees.
4 Cuando Elcaná presentaba un animal como ofrenda, les daba una parte de la carne a Peniná y a sus hijos. 5 Pero a Ana le daba la mejor parte porque la amaba mucho, a pesar de que Dios no le permitía tener hijos.
6-7 Como Ana no tenía hijos, Peniná se burlaba de ella. Tanto la molestaba que Ana lloraba mucho y ni comer quería. Todos los años, cuando iban al santuario, Peniná la trataba así.
8 En una de esas visitas, Elcaná le preguntó a Ana: «¿Por qué lloras? ¿Por qué no comes? ¿Por qué te afliges? Para ti, es mejor tenerme a mí que tener muchos hijos».
9 Ana dejó de comer, se levantó y se fue a orar al santuario. El sacerdote Elí estaba allí, sentado junto a la puerta. 10 Ana estaba tan triste que no dejaba de llorar. Por eso oró a Dios 11 y le hizo esta promesa:

«Dios todopoderoso, yo soy tu humilde servidora. Mira lo triste que estoy. Date cuenta de lo mucho que sufro; no te olvides de mí. Si me das un hijo, yo te lo entregaré para que te sirva solo a ti todos los días de su vida. Como prueba de que te pertenece, nunca se cortará el cabello».

12-13 Ana oraba a Dios en silencio. Elí la veía mover los labios, pero como no escuchaba lo que decía, pensó que estaba borracha. 14 Por eso le dijo:

—¿No te da vergüenza estar borracha? ¡Deja ya la borrachera!

15-16 Pero Ana le respondió:

—Señor mío, no crea usted que estoy borracha. No he bebido vino ni cerveza. Estoy muy triste, y por eso estoy aquí suplicándole a Dios que me responda.

17 Entonces Elí le contestó:

—Vete tranquila, y que el Dios de Israel te conceda lo que has pedido.

18 Y Ana le dijo:

—¡Usted sí me comprende!

Dicho esto, Ana regresó a comer y dejó de estar triste.
19 A la mañana siguiente, Elcaná y su familia fueron al santuario para adorar a Dios, y después de eso regresaron a su casa en Ramá.
Tiempo después, Elcaná y su esposa Ana tuvieron relaciones sexuales, y Dios permitió 20 que ella quedara embarazada. Cuando nació el niño, Ana le puso por nombre Samuel, porque Dios contestó su oración.
21 Al año siguiente, cuando llegó el tiempo de ir al santuario para presentar la ofrenda acostumbrada, Elcaná fue a Siló con toda su familia para cumplir su promesa. 22 Pero Ana no quiso ir con ellos, y por eso le dijo a su marido:

—Cuando el niño ya pueda comer solo, yo misma lo llevaré al santuario y se lo entregaré a Dios. Allí se quedará a vivir.

23-24 Elcaná le dijo:

—Haz lo que te parezca mejor. Que el niño se quede contigo hasta que pueda comer solo. Y que Dios cumpla su promesa.

Ana se quedó con su hijo, y lo cuidó hasta que el niño comenzó a comer solo. Fue entonces cuando Ana lo llevó al santuario de Siló. También llevó como ofrenda un novillo de tres años, vino y veinte kilos de harina. 25 Después de presentar en el altar al novillo, Ana y su esposo le entregaron el niño al sacerdote Elí. 26 Y Ana le dijo: «Señor mío, hace tiempo yo estuve aquí, orando a Dios. 27 Yo le pedí este niño, y él me lo concedió. 28 Por eso ahora se lo entrego, para que le sirva todos los días de su vida».
Y todos ellos adoraron a Dios.
Dios apmésso xama étche Ana
1 Aphegkek axta xama énxet ma'a egkexe Efraín ekwesey nak Ramá, aphawóxama axta m'a Suf apwesey axta Elcaná, Jeroham apketche, Elihú aptáwen. Apyáp apyáta' axta apwesey Tohu, Suf axta apketche, aptáha axta apkeñama m'a nepyeseksa nak Efraín énxet'ák apagkok. 2 Ánet axta apnaqteyegka'a m'a Elcaná, xama axta ekwesey Ana, keñe mók ekwesey Peniná. Wetayak axta étchek ma'a Peniná, keñe Ana megkóteya étchek. 3 Yókxoho apyeyam axta apteyapma Elcaná tegma apwányam apagkok emyekxak chá'a m'a Siló, yaqwayam elpeykessekxohok Wesse' egegkok, tén han egkések aqsok apkelnapma m'a Wesse' egegkok ekha nak apyennaqte. Apheykha axta han apqánet apketchek Elí m'a, apteme axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok: cham'a Hofní tén han Finees, aptamheykegkek axta han apkelmaxnéssesso Wesse' egegkok énxet'ák apagkok ma'a. 4 Apchaqhak axta agkok chá'a aqsok aptósso m'a Elcaná, keñe egkések han chá'a nekha ápetek ma'a Peniná, ekweykekxoho m'a apyókxoho étchek apkelennay'a tén han kelwán'ák nak, 5 keñe egkések chá'a Ana m'a ápetek ektaqmalma nak, hakte awanhek axta apchásekhayo, neyseksa meltémo eykhe kótak étche m'a Wesse' egegkok. 6 Axta keñamak ekwanyeykencha'a chá'a m'a Peniná, tén han éltémo chá'a kalókasek, hakte énmexma axta m'a, wanyeykha axta hakte Wesse' egegkok axta apteméssesso megkate étche. 7 Yókxoho apyeyam axta ekwanyeykha m'a Peniná, élmeyákxo enxoho chá'a m'a tegma appagkanamap Wesse' egegkok nak apagkok; axta keñamak élekxagweykencha'a m'a Ana, tén han megkamayheya katwok ekto. 8 Tén axta etnehek chá'a yának ma'a atáwa' Elcaná: “Ana, ¿yaqsa ektáha élekxagweyncha'a nak? ¿Yaqsa ektéma ekyaqhápeykencha'a chá'a awáxok, tén han megkatama chá'a ekto? ¡Awanhek ko'o seyásekhayo exche', kaqhok kaxének awáxok kótak apxámokma étchek!”
9 Xama ekhem axta émpákxo néten natámen ekto ekto m'a Ana, axta payhok ma'a tegma apwányam Siló. Apheyk axta han néten aptaháno ekyawe m'a Elí, aptáha nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, nekha átog axta aphak, cham'a nentaxnamakxa nak tegma appagkanamap Wesse' egegkok nak apagkok. 10 Keñe m'a Ana kelekxagweyha axta, yentexók agko' axta ektáhakxa awáxok, tén axta ektáha nempeywa nélmaxnagko ekpaqhetchesa Wesse' egegkok. 11 Entáhak axta eyáneya s'e: “Wesse' egegkok ekha nak apyennaqte: Apkelanawók sa' agkok xeyep ektáhakxa eklegeykegkoho s'e apkeláneykha nak, ná hélwánaqma aqsa ko'o, hegkés sa' xama sakcha'a, ko'o sa' agkések yaqwayam etnehek apchásenneykha, megkólyaqténchesek sa' nahan apwa'. Sa' katnehek megkatnatchásamáxche xa ektáha kélteméssesso appagkanamap.” Naqsók xa sektáhakxa nak seyáneya. 12 Ahóxók agko' axta ekteme nempeywa nélmaxnagko Ana nápaqtók Wesse' egegkok, apkelánesawók axta átog ma'a Elí; 13 awáxok axta aqsa kelmaxneyk. Axta kólleg'ak ektáhakxa ekpeywa; átog axta aqsa paqméteyha. Apkeneykek axta kaqhak anmen ma'a Elí. 14 Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Háxko ekwánxa ekhem kallágwók eyaqhe anmen? ¡Kalwatés sa' ekya vino!
15 —Meheyaqhak ko'o anmen —axta entáhak eyátegmowágko Ana—. Meynak ko'o vino, tén han ma'a anmen ekyennaqte nak, wánxa ko'o seyapa m'a ekyentaxno agko' setnahakxa', éltennássek ko'o nápaqtók Wesse' egegkok ma'a ektémakxa nak seklegeykegkoho. 16 Nágkaxén aqsa apwáxok xeyep sektáha ko'o xama kelán'a ekmaso ektémakxa, wánxa aqsa ko'o sektáha nempeywa nélmaxnagko s'e yókxoho ekhem nak, éñamakxa m'a setnahakxa nak, xámók agko' sélya'asakxa exma, yentexók agko' han ektáhakxa élapwayam ewáxok.
17 —Kataqhekxa sa' yetlo meyke ektáhakxa awáxok —axta aptáhak apcháneya m'a Elí—. Egkések sa' aqsok élmaxneyeykha m'a Dios apagkok nak Israel.
18 —Payhekxeyk ewáxok sekleg'a aptáhakxa nak appeywa —axta entáhak eyátegmowágko m'a kelán'a.
Tén axta ektaqháwo Ana ekmeyákxo m'a éñamakxa axta, keñe han ektásweykxo ekto, massawók agko' axta han élapwayam. 19 Mók ekhem axta entáhak, axto'ók agko' la'a eknaqxétekhágko, natámen élpeykessamo Wesse' egegkok axta élmeyákxo m'a axanák ekpayho nak Ramá. Keñe axta Elcaná appathetágko makham ma'a aptáwa' Ana, axta kalwagqakmok Wesse' egegkok ektáhakxa axta aqsok élmaxneyeykha m'a. 20 Lósók axta entáhak Ana, wokmek axta ekhem, keñe ektegkesa xama étche apkenna, teméssessek axta apwesey Samuel, hakte Wesse' egegkok axta éltémo egkések.
21 Keñe axta apmeyákxo Elcaná m'a tegma apwányam nak Siló yetlo ekyókxoho ekheykha nak apxagkok, yaqwayam esawhegwomhok ekyókxoho ektémakxa m'a apkeltémókxa axta etnehek Wesse' egegkok, keñe han egkések ma'a aqsok kéltósso ekmatñà apkeláneyo nak chá'a yókxoho apyeyam ma'a; 22 axta eyke kaxñak ma'a Ana, hakte axta entáhak eyáneya atáwa' s'e:
—Maxñehek sa' ko'o ekwokmoho apyenyawa sa' apto neme s'e sakcha'a nak. Keñe sa' eyntemekxak yaqwayam agkések ma'a Wesse' egegkok, exnamhok sa' nahan ma'a.
23 Apchátegmowágkek axta Elcaná, atáwa' axta m'a:
—Katne sa' ma'a ekmakókxa enxoho katnehek. Kaxnekxa sa' ekwokmoho apyenyawa apto neme. Wesse' egegkok sa' eyke elának ma'a aqsok éltamhókxa nak elána'.
Tén axta ekhákxo m'a keñe han ekwánegkesa m'a sakcha'a, ekwokmoho apyenyawa apto neme. 24 Xama axta apyenyawa apto neme m'a, keñe ekyentamákxo m'a tegma appagkanamap Wesse' egegkok nak apagkok, ekpayho nak Siló, ketchetseyk axta eyke makham. Naqlókók axta han ántánxo weyke étkók kelennay'awo', veintidós kilos hótáhap, keñe han xama yempehek vino kélyeta. 25 Tén axta eyaqha xama weyke étkok kennawo', keñe ekya'ágkasa sakcha'a m'a Elí. 26 Axta entáhak eyáneya Ana s'e:
—Heyemlekxoho sa' xeyep Elí, ko'o neykhe m'a kelán'a sekweykto axta chá'a sektemégweykto nempeywa nélmaxnagko s'e nápaqto' nak Wesse' egegkok, aphakxa nak xép. 27 Élmaxnagkamchek axta ko'o Wesse' egegkok séltémo hegkések se'e sakcha'a nak, keñe segkéssama. 28 Ekpagkanchessek eyke ko'o kaxwók ma'a Wesse' egegkok, etnehek sa' apkeláneykha neyseksa apha makham.
Tén axta apháxahánto Elí ekwokmoho aptekxekwa'akto nápat xapop, nápaqtók ma'a Wesse' egegkok.