El rey Ciro, un enviado de Dios
1 Dios dijo:

«Ustedes, países del mar,
¡guarden silencio y escuchen!
Y ustedes, naciones todas,
¡sean valientes!
Vengan, que vamos a tratar
un asunto muy importante;
¡juntémonos para discutirlo!

2 »Yo soy el Dios de Israel;
yo hice venir del este
al victorioso rey Ciro.
Conforme avanza su ejército
yo humillo a los reyes,
y le entrego sus naciones.
Con sus armas en la mano,
Ciro los ha borrado del mapa
como a un puñado de polvo.
3 Los persigue con tanta rapidez
que parece no tocar el suelo.

4 »Yo soy el único Dios
y mantengo bajo control
todo lo que pasa en este mundo.
He existido desde el principio,
y existiré hasta el final.

5 »Los pueblos del mar
se llenaron de miedo
cuando vieron que se acercaban
Ciro y sus ejércitos.
La tierra también tembló
de un extremo a otro.

6 »Los que adoran ídolos
se ayudan unos a otros:
7 el artesano anima al escultor,
y el que trabaja con el martillo
dice al que golpea en el yunque:
“Has hecho un buen trabajo”.
Después sujeta al ídolo con clavos
para mantenerlo firme».
La confianza en Dios
8 Dios siguió diciendo:

«Escúchenme, israelitas,
descendientes de mi amigo Abraham,
9 de las regiones más lejanas
yo los llamé a mi servicio;
los elegí, y no los he rechazado.
10 Por tanto, no tengan miedo,
pues yo soy su Dios
y estoy con ustedes.
Mi mano victoriosa
les dará fuerza y ayuda;
mi mano victoriosa
siempre les dará su apoyo.

11-12 »Ustedes tienen enemigos
que los odian y los combaten,
pero yo haré que desaparezcan
llenos de vergüenza.
Los buscarán, y no los encontrarán,
pues habrán dejado de existir.

13 »Israelitas, yo soy su Dios
y los he tomado de la mano;
no deben tener miedo,
porque cuentan con mi ayuda.

14 »Ustedes, israelitas,
son un pueblo débil y pequeño;
pero no tengan miedo,
porque cuentan con mi ayuda.
Yo soy el Dios santo de Israel,
yo les he dado libertad.
15 Yo haré que ustedes
destruyan a sus enemigos.
Los dejarán hechos polvo,
los convertirán en un montón de paja;
16 luego los lanzarán al viento
y la tormenta se los llevará.
Ustedes, por el contrario,
se alegrarán y harán fiesta
porque yo soy su Dios,
el Dios santo de Israel».
Dios hace grandes maravillas
17 Dios dijo:

«Cuando los pobres tengan sed,
y con la lengua reseca
busquen agua y no la encuentren,
yo vendré a rescatarlos
y no los abandonaré.
Yo soy el Dios de Israel.

18 »Entre los cerros desiertos,
y entre los áridos valles,
haré que broten ríos,
arroyos y manantiales.
19 En los lugares más secos
plantaré toda clase de árboles.
20 Así todo el mundo verá
que con mi poder,
yo he creado todo esto.
Entonces comprenderán
que yo soy el Dios santo de Israel».
Dios desafía a los falsos dioses
21 Dios les dijo a los ídolos:

«Yo soy el rey de Israel.
Vengan y defiéndanse.
¡Muestren lo que pueden hacer!
22 Vengan a explicarnos el pasado;
vengan a anunciarnos el futuro.
23 Anuncien lo que está por suceder;
¡demuestren que de veras son dioses!
Hagan algo que nos asuste,
hagan algo, bueno o malo.

24 »¡Pero ustedes no son nada,
ni tampoco pueden hacer nada!
¡Confiar en ustedes es una tontería!»
La incapacidad de los dioses falsos
25 Dios continuó diciendo:

«De Persia viene un rey
a quien he llamado por su nombre,
y aplastará a los gobernantes.
Llegará por el norte,
y los aplastará bajo sus pies.

26 »Todo esto lo estoy anunciando
antes de que suceda.
Ninguno de los dioses falsos
lo ha anunciado antes que yo;
¡nadie los ha oído decir una palabra!

27 »Pero yo, el Dios de Israel,
desde un principio anuncié
al pueblo de Jerusalén
todas estas cosas;
además, les envié un mensajero
para anunciarles que muy pronto
su gente volverá.

28 »Miro a mi alrededor,
y no veo ningún otro dios.
Si les pregunto algo,
no pueden responderme,
¡y mucho menos instruirme!

29 »¡Miren a esos falsos dioses!
Todos ellos no son nada,
ni pueden hacer nada;
¡son absolutamente inútiles!»
Dios apkeltennasso elwagkasek teyp énxet'ák Israel
1 “Kólwanmeyák nahaqtók ko'o,
kéxegke kélheykha nak apkelókxa
neyáwa wátsam ekwányam.
Énxet'ák, kólyennákxoho sa'.
Kólxegma sa' yaqwayam
anxének se'e aqsok nak;
agaqnekxak sa'
yaqwayam ólpaqmétek.
2 ¿Yaqsa axta éltémo
éphagwak teyapmakxa ekhem xa
wesse' apwányam
apmallanmo nak chá'a
kempakhakma?
¿Yaqsa axta éltémo elmok chá'a m'a
pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák?
¿Yaqsa axta éltémo
etnéssásekxak chá'a mékoho m'a
kelwesse'e apkelwányam nak,
yaqwayam enxoho etnekxohok chá'a
xamo' apnek ma'a
sókwenaqte apagkok nak
tén han ma'a yágke apagkok nak,
keñe yexpánchesha chá'a
ektémól'a m'a yámet áwa' apák?
3 ¿Yaqsa axta éltémo
emenxenek chá'a
yetlo meyke ektamheykha apwáxok,
ektémól'a ónyehek meyke ekyetno
xama aqsok ma'a egmonye'?
4 ¿Yaqsa axta élane xa aqsok nak?
¿Yaqsa axta éltémo chá'a katnehek
ekyókxoho aqsok ektéma
axta chá'a m'a
sekxók eyeynamókxa axta
keso nélwanmégkaxa?
Ko'o sekwánxa ahagkok
sekteme exakko' Wesse' Dios,
eyeynókxa tén han
ektemegwánxa néxa.
5 Apkelweteyak axta m'a énxet'ák
apheykha nak neyáwa
wátsam ekwányam,
apkeláyók apagko' axta nahan;
apkelyegwaktegkek axta énxet'ák
ekyókxoho apheykegkaxa
ekweykekxoho m'a
mók néxa xapop nak.
Apchágketchessa'ak kaxwo',
apkelxegakme'.”

6 Epasmok chá'a apxegexma m'a
apkelánéyak nak chá'a
aqsok kéleykmássesso,
ewasqakkásekxohok nahan chá'a.
7 Ewasqakkásekxohok chá'a apkelane
yántéseksek ma'a
apkelane nak chá'a
aqsok étkók éltaqmalma;
ewasqakkásekxohok chá'a
apkeltekpaga nak chá'a aqsok ma'a,
aptekpagéyak nak chá'a
sawo ekyentaxno,
etnehek nahan chá'a yának se'e:
tásek kélyepetchesso sawo,
keñe etaqmelcheshok chá'a
apkelatchesso láwa m'a
yántéseksek kéleykmássesso nak
yaqwayam enxoho megkayawheykha.

8 “Israel, apteme nak séláneykha,
yeyxho sa' sekpeywa.
Jacob, apteme axta sélyéseykha,
aptáwen neptámen axta m'a
sekteme émók Abraham:
9 Ekyentaweykekxeyk axta ko'o
exchep ma'a
mók nekha xapop nak,
Ekwóneykha axta m'a
makhawók agko' nak.
Axta ektemék seyenagkama s'e:
‘Xép apteme séláneykha.’
Élyéseykha axta ko'o exchep
axta ataqhessamo'.
10 Nágyé aqsa, ekheyk ko'o
xamók xép;
nágkatneykha aqsa apwáxok,
ko'o sekteme Dios apagkok.
Agkések sa' ko'o
exchep apyennaqte,
apasmok sa' nahan,
amagkok sa' ko'o exchep apmek
ma'a émek
ekmallahanmo nak
chá'a kempakhakma.
11 Elmegqágwakxohok sa'
apyókxoho m'a
aptaqnagko nak chá'a,
melya'asagkek sa' aptamhágkaxa;
esawhakpohok apagko' sa' ma'a
apkelnápomákpo nak chá'a exchep.
12 Elchetmok sa' eykhe chá'a m'a
apkelenmexma nak chá'a,
melwetekxeyk sa' eyke;
máxa méko sa' etnahagkok ma'a
apkempakhaya nak chá'a exchep.
13 Hakte amagkok sa' ko'o
exchep ma'a apmék,
ko'o sektáha nak Dios
Wesse' apagkok,
ektemék xeyk ko'o
seyáneya exchep se'e:
‘Nágyé aqsa, apasmok sa'.’”

14 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Énxet'ák Israel,
kélketcheyetsék eykhe kéxegke,
nágkóle';
Jacob énxet'ák apagkok,
kélyelqáxkók eykhe kéxegke,
apasmok sa'.
Ko'o sekteme sélmallanchesso
chá'a ekyentaxno kélheykha,
ko'o sektáha nak Dios
sektaqmalma m'a Israel.
15 Atnessásekxak sa' ko'o exchep
aqsok ektekxekxo axnagkok;
élmahamtakcha'a am'ák,
etekxók sa' ma'a
meteymog élekhahéyak nak,
ánek agko' sa' etnéssásekxa',
máxa yámet áwa' apák sa'
etnéssásekxak ma'a egkexe
náxap'awo nak.
16 Yempaksek sa'
tén sa' kalsók éxchahayam;
segyettekhane ekyennaqte sa'
kaxpánchesha.
Keñe sa' xép kapayhekxak apwáxok
xamók ma'a Wesse' egegkok,
kaqheykha sa' apwáxok ma'a
Dios Aptaqmalma nak Israel.

17 “Aptegyágkek yegmen
ma'a énxet'ák
meyke nak aqsok apagkok
tén han ma'a apmopyóseka
nak chá'a,
makke elwet'ak.
Kelyamakak apaxkok
élnapma ekhem;
apasmok sa' eyke ko'o,
ko'o sektáha nak Wesse',
makxayhek sa' chá'a,
ko'o sektáha nak
Israel Dios apagkok.
18 Wának sa' katyapok
yegmen ényé m'a
neyseksa egkexe
meykexa nak énxet
tén han ekteyapmakxa chá'a
yegmen ma'a neyseksa nak
élyapwátegweykenxa xapop;
ekyetnamakxa yegmen sa'
atnessásekxak ma'a
meykexa nak énxet,
wának sa' kanyehek yegmen ma'a
ekyamáyekxa nak xapop.
19 Aknekxak sa' ko'o
yámet cedros ma'a
yókxexma meykexa nak énxet,
tén han yámet acacia,
tén han ma'a yámet élmope nak
exnamok arrayán
tén han ma'a olivo yámet;
atekkesek sa' yámet pino m'a
ekyamáyekxa nak xapop
yetlo m'a yámet
élwenaqte abeto
tén han ma'a yámet ciprés,
20 yaqwayam sa' elwetak
apyókxoho énxet
tén han elya'asagkoho',
tén han etaqmelcheshok apkelányo,
tén han elyekpelkoho'
ektáha ko'o sélane yetlo
sekmowána xa,
ko'o sektáha nak Wesse',
tén han ektáha sélántekkesso
ko'o sektáha nak Dios
Sektaqmalma m'a Israel.”
Dios apkelwanyeykha aqsok kéláyókxa élmowancha'a amya'a nak
21 Aptáhak Wesse' egegkok se'e,
Jacob wesse' apwányam
apagkok nak:
“Kéleykmássesso, kólchempoho,
kólyentementa apkelmasma
nak chá'a,
kólmeyágwata m'a
ektémakxa nak chá'a
kélsexnánémaxche'.
22 Hẽltennáseta yaqwánxa
katnehek egmonye',
hẽltennásekxoho nahan
ektémakxa axta m'a nentámen axta,
ageyxhok sa' negko'o;
henlegés aqsok peya nak kaxegma',
yaqwayam sa' agya'asagkohok
ekwánxa katnehek.
23 Hẽltennés sa' yaqwánxa
katnehek natámen,
henxekmós naqsók kélteme
aqsok ekha élmowancha'a.
Kóllána sa' kélewagkexa
enxoho kóllána',
ektaqmalma essenhan
ma'a ekmaso nak,
aqsok yaqwayam enxoho
negko'o agè'
tén han hẽlyegwakkasek.
24 ¡Mékoho kélancha'awók
eyke kéxegke,
megkólwanchek kóllának ma'a aqsok!
Eltaqnaweykpohok apagko'
nahan chá'a m'a
ektáha nak chá'a apkelpeykessamo
kéxegke.

25 “Éltamhók axta ko'o éphagwak
xama énxet ma'a ekpayho nak
teyapmakxa ekhem;
ekwóneyha axta apwesey,
tén axta apyephagwa'a m'a
ekpayho nak nexcheyha.
Máxa axta yelpa' aptemessásak
apkelteyammeyncha'a
m'a kelwesse'e
apkeláneykha nak chá'a apkelókxa;
máxa axta aptáhak ma'a
aptémól'a apkelane yátegwáxwa
eyélaqtések yelpa' m'a apmagkok.
26 ¿Yaqsa axta eklegassama
sekxók eyeynókxa axta xa
yaqwayam enxoho agya'asagkoho'?
¿Yaqsa axta éltenneykencha'a
sekxók axta,
yaqwayam enxoho anxének
ekpayhawo ektémakxa?
Méko kélxama kéxegke
kélxeyenma xa,
méko eklegaya xama
enxoho kélpeywa.
27 Ko'o axta seklegasso
sekxók eyeynókxa axta m'a Sión,
ko'o axta nahan seyáphasso xama
apseykha amya'a m'a Jerusalén
séltémo eltennaksek
peya elwaták makham ma'a
énxet'ák apagkok.
28 Élyaháha axta ko'o,
méko axta xama enxoho
ekwe m'a aqsok kéláyókxa nak;
méko axta m'a yaqwayam enxoho
agkések sekpeywa,
méko axta m'a yaqwayam enxoho
heyátegmowagkokxak
sektáhakxa sélmaxneyeykha.
29 ¡Mékcha'awo agko' ekyókxoho m'a!
Méko xama aqsok kalanagkok;
kéleykmássesso aqsa,
meyke nak ekyennaqte.