Benjamín en Egipto
1 En todo Canaán el hambre seguía aumentando, 2 así que cuando se acabó el trigo que habían traído de Egipto, su padre les dijo:

—Vuelvan a Egipto y compren más trigo para que tengamos comida.

3-5 Pero Judá le dijo:

—El gobernador de Egipto claramente nos dijo que no va a recibirnos si no llevamos a nuestro hermano. Así que iremos a comprar trigo solo si dejas que él nos acompañe.

6 Su padre les dijo:

—¿Y para qué le dijeron que tenían otro hermano? ¿Por qué me causan tantos problemas?

7 Ellos le respondieron:

—Es que ese hombre nos hacía muchas preguntas acerca de nosotros y de nuestra familia. Que si todavía vivías, que si teníamos algún otro hermano. Nosotros no hicimos más que responderle. Jamás nos imaginamos que nos pediría llevar a nuestro hermano.

8 Por su parte, Judá le dijo a su padre:

—Si queremos seguir con vida, Benjamín tiene que venir con nosotros. Déjalo ir, y nos iremos enseguida. 9 Yo me hago responsable por él. Si no te lo devuelvo aquí mismo, toda mi vida cargaré con la culpa. 10 Francamente, si no hubiéramos dejado pasar tanto tiempo, ¡ya hubiéramos ido y vuelto dos veces!

11-13 Ante esto, su padre no tuvo más remedio que aceptar:

—Pues si no hay otra solución, llévense a su hermano y vuelvan ya a donde está ese hombre. Pero hagan lo siguiente: Llenen sus sacos con los mejores productos de nuestro país para regalárselos. Llévenle bálsamo, un poco de miel, algunas especias, y mirra, pistachos y almendras. Lleven también una doble cantidad de dinero, pues tienen que entregar el que les devolvieron en sus sacos. Tal vez lo pusieron allí por error. 14 Que el Dios todopoderoso haga que ese hombre les tenga compasión, y deje que Benjamín y su otro hermano regresen con ustedes. En cuanto a mí, si he de perder a todos mis hijos, tendré que aceptarlo.

15 Los hijos de Jacob tomaron los regalos, una doble cantidad de dinero, y a Benjamín, y a toda prisa se fueron a Egipto. Al llegar, se presentaron ante José, 16 y cuando José vio a Benjamín con ellos, le dijo al mayordomo de su palacio: «Lleva a esos hombres a mi casa, y prepara la comida. Mata un animal, porque al mediodía van a almorzar conmigo».
17 El mayordomo cumplió con sus órdenes y llevó a la casa de José a sus hermanos; 18 pero ellos se asustaron mucho y pensaron: «Este hombre nos ha traído a su casa por el dinero que se nos devolvió en el primer viaje. Lo que quiere es atacarnos, hacernos sus esclavos y quedarse con nuestros burros». 19 Por eso, al llegar a la entrada de la casa se acercaron al mayordomo de José y le dijeron:

20 —Señor, como usted sabe, la vez pasada vinimos a comprar trigo. 21-22 Y resulta que cuando paramos para pasar la noche, al abrir nuestros sacos cada uno de nosotros encontró allí su dinero. ¡No faltaba nada! Pero no sabemos quién lo haya puesto allí. Aquí lo traemos con nosotros, y también traemos más dinero para comprar más trigo.

23 El mayordomo los tranquilizó:

—No se preocupen, que todo está en orden. Yo recibí el dinero que ustedes pagaron. Tal vez el Dios de ustedes y de su padre les puso en sus sacos ese regalo.

Entonces sacó a Simeón 24 y a todos ellos los invitó a entrar en la casa de José; luego les dio agua para que se bañaran, y les dio de comer a sus burros. 25 Y como ellos ya sabían que José iba a comer con ellos al mediodía, prepararon los regalos para cuando él llegara.
26-28 Cuando José llegó a su casa, ellos se inclinaron delante de él y le entregaron los regalos que le habían llevado. Luego de saludarlos, José les preguntó si su padre aún vivía.
Ellos le respondieron:

—Así es, nuestro padre todavía vive, está bien de salud y listo para servirle.

29 José miró a su alrededor, y cuando vio a Benjamín, su hermano de padre y madre, les preguntó:

—¿Es este su hermano menor, del que me hablaron? ¡Que Dios te bendiga, hijo mío!

30 Tan conmovido quedó José al ver a su hermano, que salió de prisa, entró en su cuarto y se echó a llorar. 31 Luego se lavó la cara y, controlando sus emociones, salió y dijo:

—¡Sirvan ya la comida!

32 A José le sirvieron de comer aparte, porque los egipcios no comen con los hebreos, pues los consideran gente repugnante. 33 Los hermanos de José se sentaron frente a él según su edad, del mayor al menor, y unos a otros se miraban sin salir de su asombro. 34 Cuando les sirvieron de lo que José tenía en su mesa, a Benjamín le sirvieron cinco veces más que a los otros. Y bebieron con José y estuvieron muy alegres.
Benjamín kélyentama Egipto
1 Yágwokmók axta meyk segaqhe m'a apchókxa nak Canaán, 2 Xama axta apsawha Jacob tén han apketchek ma'a hótáhap apaktek apkeymomap, aptegyágwayam axta m'a Egipto, aptáhak axta apkeláneya apketchek Jacob se'e:
—Kóltaqhoho makham kóltegyágwakxak apqántawók hótáhap apaktek, yaqwayam antawagkok.
3 Aptáhak axta Judá apchátegmowágko s'e:
—Axta eyke aptáhak negko'o sẽláneya m'a énxet nak, sa' agkok kólyentamánták kélyáxeg apsexyo, ná hélyo'óta chá'a. 4 Apcha'awok sa' agkok xép hẽlyetlók negko'o m'a, antegyássekxak sa' makham ma'a hótáhap apaktek; 5 sa' agkok ya'awok exog, mólxegek sa'. Axta aptáhak negko'o sẽláneya m'a énxet nak: ‘Sa' agkok kólyentamánták kélyáxeg apsexyo, ná hélyo'óta chá'a.’ 6 Tén axta Israel aptáha s'e:
—¿Yaqsa ektéma séltawassáseykencha'a nak sekha? ¿Yaqsa ektéma kéltennassama nak apha pók kélyáxeg ma'a énxet nak?
7 Aptáhak axta apkelátegmowágko s'e:
—Ẽlmaxneyákxók axta eyke chá'a negko'o m'a, tén han ma'a egnámakkok nak, aptáha sẽláneya s'e: ‘¿Apmeyheya makham kélyáp? ¿Yetnéya han pók kélyáxeg?’ Néltennássek axta eyke aqsa chá'a negko'o m'a aptáhakxa sẽlmaxneyeykha. ¡Magya'ásegkok peya etnehek hegána': ‘Kólyentementa sa' kélyáxeg!’ 8 Aptáhak axta Judá apcháneya apyáp Israel se'e:
—Apmenyeyk agkok móletsepek meyk, yoho sa' exog ma'a wokma'ák nak, ko'o sa' alanha, keñe sa' yahamok ólxog, tén sa' móletsephek negko'o, tén han xép, yetlo m'a egketchek nak. 9 Ko'o sa' eyke alanha m'a; ko'o sa' han ayaqmagkásekxak mók ektemégwokmoho enxoho exma. Sa' agkok ayentegkásenták xép se'e aphakxa nak, ko'o sa' asexnánéxchek nápaqtók xép ekwokmoho ektemegwánxa néxa sekha. 10 ¡Kaxtemék xeyk xép mehentawassáseykha, nanók xeyk antéhek ánet nélxega, ólwata' keñe óltaqhohok makham!
11 Keñe axta apyáp aptáha apchátegmowágko s'e:
—Kólteme sa' se'e ektáha nak, méko antéhek: kólxatmák sa' yágkentamáhak kélagkok aqsok yaqwayam kólmések aqsa m'a énxet nak. Kólsow sa' ma'a éltaqmalma élánamáxche negókxa, cham'a élmátsessamo nak ekpaqneyam aqsok, tén han yányawhéna' apyegmenek, tén han sokmátsa, tén han ma'a yámet ánek ekmátsa nak ekpaqneyam, tén han ma'a mokwa, tén han ma'a pók aptémakxa nak mokwa. 12 Kólyánchesho sa' han kélseykha selyaqye, kéxegke kélagko' sa' han kólmeyásekxak ma'a selyaqye apkelmeyáseykekxa axta; apxátegkessamo exa katnehek, kexa yaqhémo'. 13 ¡Kólyentem heykxa kélyáxeg, kólyo'ókxa makham ma'a énxet nak! 14 Dios ekha apyennaqte sa' yának yepyóshok elanok kéxegke m'a énxet nak, yaqwayam sa' eyenyekxak ma'a pók kélyáxeg nak, tén han Benjamín. Keñe sa' ko'o setnaha enxoho meyke étchek, ¡hetnehek sa' agkok!
15 Apkelsókek axta apkelmésso naqsa aqsok ma'a Jacob apketchek, apyánchásawók axta han apseykha selyaqye, apyentegkek axta han Benjamín, apkelmahágkek axta m'a Egipto. Xama axta apkelwákxo aphakxa José, 16 apwet'ak axta José apyetlánto m'a Benjamín, keñe axta aptáha apcháneya apkemha apmonye' apagkok se'e, aptamheykha axta chá'a apxagkok:
—Enaqlow sa' exagkok se'e énxet'ák nak, yaqha sa' xama weyke keñe sa' emakhetchesek ápetek, hakte atwohok sa' ko'o xamo' sekto yetseksók ekhem xa.
17 Aptemék axta apkemha apmonye' apkeltamhókxa axta etnehek ma'a José, apnaqlákxeyk axta han ma'a énxet'ák nak, 18 apkelyegwakkek axta eyke m'a, hakte José apxagkok axta kélnaqlákxa', aptáhak axta apkelpaqmeta s'e:
—¡Ẽlnaqlánteyk se'e eñama m'a selyaqye axta nélxaweykekxa nentámen axta! Ólmaxchek sa', hẽlteméssesek sa' sẽlásenneykha naqsa, yetlo m'a nélchánte.
19 Xama axta apkelwokmo m'a apátog nak tegma, appaqhetchessekmek axta m'a apkemha apmonye', 20 aptáhak axta apcháneya s'e:
—¡Wesse'! Nélwa'ak axta negko'o nentegyágwaya ekha ekyánmaga hótáhap apaktek ma'a nentámen axta, 21 keñe nélwákxo m'a peyakxa axta annaqteyenwakxak axta'a, nélmeykásegko yágkentamáhak egagkok, negwet'ak axta chá'a nahápa apketkok kélxata selyaqye xama m'a yágkentamáhak egagkok. Kelánexkók eyke m'a selyaqye. Nensántegkessek kaxwók yaqwayam ólmeyásekxa', 22 nensánteyk eyke makham mók selyaqye yaqwayam ólmekxak makham hótáhap apaktek. Makke agya'ásegkok yaqsa axta kexa ekxata yágkentamáhak ma'a émha amonye' axta selyaqye egagkok.
23 Aptáhak axta apkemha apmonye' apchátegmowágkokxo s'e:
—Nágkatneykha kélwáxok, nágkole'. Axta kexa apchaqxegkessesso yágkentamáhak kélagkok kéxegke selyaqye m'a Dios kélagkok nak kéxegke tén han ma'a kélyáp Dios apagkok, hakte ekmomchek axta ko'o selyaqye kélyánmagkasso axta kéxegke.
—Aptekkessákxeyk axta han apkemha apmonye' m'a Simeón, apyentamákxeyk axta m'a aphágkaxa axta; 24 keñe axta apnaqlawa apyókxoho m'a José apxagkok, appekkenchessek axta yegmen yaqwayam elyenyesagkok apmagkok, apkelássásegkek axta han ektéyak ma'a yámelyeheykok apkelchánte. 25 Apkelhaxyawásegkek axta m'a aqsok apkelmésso naqsa, apkelhaxnégkek axta ewakxak José yetseksók ekhem ma'a, hakte apkelya'ásegkók axta peya etáswakxak apto m'a.
26 Xama axta apwákxo José m'a apxagkok nak, apkelméssek axta m'a aqsok apkelmésso naqsa apkelseykekxésso axta, apkelháxahágkek axta apmonye' ekwokmoho apkeltekxeyágko élpayhakxa nápaqta'a xapop. 27 Apkelmaxneyáha axta José ektémakxa apheykha, keñe apkelmaxneyáncha'a han ektémakxa apha m'a apyáp:
—¿Háxko ektémakxa apha m'a kélyáp, cham'a apwányam kélxeyenma axta chá'a? ¿Apmeyheya makham? 28 Apkelháxahanteyk axta aptáha apcháneya s'e:
—Apmeyhek makham negko'o m'a egyáp, aptáha nak xép apkeláneykha. Apheyk makham.
29 Apsawheyha axta exma nepyáwa m'a José, apwet'ak axta Benjamín, ektáha axta apyáxeg apagko', tén axta aptáha s'e:
—¿Keyaxa kélyáxeg apsexyo kélxeyenma axta chá'a? ¡Dios sa' epasmok xép eyáxeg!
Xama axta aptáha xa, 30 teyekmek axta apwáxok José apwet'a m'a apyáxeg, peyk axta elekxagwaha, aptaxnegwákxeyk axta ekpekhe m'a kañe' apxagkok, apkelekxagweyha axta. 31 Xama axta apkelenmáxegwokmo apkelekxagweykha, aplekkek axta nápat yegmen keñe aptepa, aptáhak axta s'e: “¡Kólnegkenchesák kaxwók aptéyak!”
32 Apxakkók axta han kélnegkenchásak apto xama mésa m'a José, keñe axta han mók mésa m'a Jacob apketchek nak, tén axta han mók ma'a énxet'ák Egipto, apteykegkoho axta chá'a xamo' kañe' m'a José; hakte mopwanchek axta etwohok xamo' apto egipcios ma'a hebreos. 33 Apháha axta chá'a apkelpepma José apkeltamho exmakha, apmonye' axta apheyásak ma'a átnaha apketkok, keñe axayók ma'a apsexya'awo nak; kelpelakkassek axta m'a, apkelanawók axta chá'a pók. 34 Apkeltamhók axta han kólagkok José m'a apto ekhéyak axta m'a mésa apagkok nak, Benjamín axta aqsa han awanhek kéléyak apto, axta kaxnók ma'a nápakha nak. Apyenchek axta xamók apyá José m'a apkelpepma nak; kelpayhekxeyk axta apkelwáxok.