Los sufrimientos y nuestra confianza en Dios
1 ¡Todas esas personas están a nuestro alrededor como testigos! Por eso debemos dejar de lado el pecado que es un estorbo, pues la vida es una carrera que exige resistencia.
2 Pongamos toda nuestra atención en Jesús, pues de él viene nuestra confianza, y es él quien hace que confiemos cada vez más y mejor. Jesús soportó la vergüenza de morir clavado en una cruz porque sabía que, después de tanto sufrimiento, sería muy feliz. Y ahora se ha sentado a la derecha del trono de Dios.
3 Piensen en el ejemplo de Jesús. Mucha gente pecadora lo odió y lo hizo sufrir, pero él siguió adelante. Por eso, ustedes no deben rendirse ni desanimarse, 4 pues en su lucha contra el pecado todavía no han tenido que morir como él.
5 Pero ustedes parecen haberse olvidado ya del consejo que Dios les da a sus hijos en la Biblia:

«Querido jovencito,
no tomes las instrucciones de Dios
como algo sin importancia.
Ni te pongas triste
cuando él te reprenda.

6 »Porque Dios corrige y castiga
a todo aquel que ama
y que considera su hijo.»

7 Si ahora ustedes están sufriendo, es porque Dios los ama y los corrige, como si fueran sus hijos. Porque no hay un padre que no corrija a su hijo. 8 Si Dios no los corrige, como lo hace con todos sus hijos, entonces ustedes no son en verdad sus hijos. 9 Cuando éramos niños, nuestros padres aquí en la tierra nos corregían, y nosotros los respetábamos. Con mayor razón debemos obedecer a Dios, que es nuestro Padre que está en el cielo, pues así tendremos vida eterna.
10 Cuando éramos niños, nuestros padres nos corregían porque pensaban que eso era lo mejor para nosotros. Pero Dios nos corrige para nuestro verdadero bien, para hacernos santos como él. 11 Desde luego que ningún castigo nos gusta en el momento de recibirlo, pues nos duele. Pero si aprendemos la lección que Dios nos quiere dar, viviremos en paz y haremos el bien.
12 Por todo eso, no debemos dejar de confiar totalmente en Dios. Si la vida es como una carrera, y ustedes tienen ya cansadas las manos y débiles las rodillas, cobren nuevas fuerzas. 13 Corran por un camino recto y parejo, para que el pie que esté cojo se sane y no se tuerza más.
Advertencia
14 Traten de vivir en paz con todos, y de obedecer a Dios; porque si no lo hacen, jamás lo verán cara a cara. 15 No dejen que nadie se aleje del amor de Dios. Tampoco permitan que nadie cause problemas en el grupo, porque eso les haría daño; ¡sería como una planta amarga, que los envenenaría! 16 Ninguno debe tener relaciones sexuales prohibidas ni despreciar a Dios. Eso fue lo que hizo Esaú, pues cambió sus derechos de hijo mayor por un plato de comida, 17 y cuando quiso que su padre le reconociera esos derechos, él no se los reconoció. Esaú lloró mucho, pero ya no había nada que hacer.
18 Ustedes no se acercaron al monte Sinaí, el cual se podía ver y tocar, y en el que había fuego, oscuridad, tinieblas y tormenta. 19 Tampoco oyeron el sonido de una trompeta, ni la voz de Dios dándoles mandamientos. Los que oyeron esa voz en el monte Sinaí pedían que se callara, 20 pues no podían obedecer el mandamiento que les ordenaba: «Deberán matar a pedradas, o con una lanza, a cualquier persona o animal que ponga un pie en este monte.» 21 Tan terrible fue lo que ellos vieron en ese monte, que Moisés mismo dijo: «Estoy temblando de miedo.»
22 Ustedes, por el contrario, se han acercado al monte Sión y a la ciudad de Dios, quien vive para siempre. Esa es la ciudad de Jerusalén, que está en el cielo. Allí hay miles de ángeles que alaban a Dios, 23 y allí están todos aquellos a quienes Dios trató como a hijos, y a quienes les dio el derecho de vivir en el cielo. Ustedes se han acercado a Dios, quien juzgará a todo el mundo. También se han acercado a los espíritus de las personas buenas que Dios hizo perfectas. 24 Se han acercado a Jesús, y recuerden que, por medio de él, Dios hizo un nuevo pacto con ustedes. Gracias a la sangre que Jesús derramó al morir, hemos sido perdonados de nuestros pecados. Por eso Jesús es mejor que Abel, pues la sangre de Abel no ofrece perdón, sino que pide venganza.
25-26 Tengan cuidado cuando Dios les llame la atención. No lo rechacen, porque los israelitas que en el pasado lo rechazaron, no escaparon del castigo. En aquella ocasión, cuando Dios les habló, su voz hizo temblar la tierra. Y si nosotros rechazamos a Dios, que nos llama la atención desde el cielo, tampoco escaparemos del castigo. Porque ahora él dice: «Otra vez haré temblar, no solo la tierra, sino también el cielo.» 27 Y cuando dice «otra vez», entendemos que él quitará las cosas creadas, las que se pueden mover, para dejar las cosas que no pueden ser movidas. 28 Gracias a Dios, el reino que él nos da no puede ser movido. Por eso debemos adorar a Dios con el amor y la honra que a él le gusta recibir. 29 Porque nuestro Dios es como un fuego destructor.
Anlanok hana wánxa m'a Jesús
1 Cháxa keñamak eyeyméxko nak negko'o agyetnakhasek ekyókxoho aqsok sẽlya'assama nak exma tén han mólya'assáxma sẽlpextehetma nak, tén han ónyahagkok yetlo nélwasqápeykekxoho m'a nélteyásamáxche ekyetna nak egmonye', hakte apxámok énxet negyáwa negko'o apxekmóssamo nak apteme melya'ásseyam. 2 Ónmexhok ma'a aphakxa nak Jesús, hakte cha'a éñamakxa magya'ásseyam ma'a, tén han apteméssesso m'a ekpayhawo nak katnehek. Apkelenmáxamákpók axta Jesús néten aqsok ektegyésso, meyke apkenmexmo m'a ektémakxa axta apketsapma, segmegqassamo nak hẽlteméssesek, hakte apya'ásegkók axta peya étak ekpayheykekxa apwáxok natámen aplegeykegkoho; tén axta apheykekxo m'a ekpayhókxa nak nélya'assamakxa nekha Dios aptaháno.
3 Ékeso éñamakxa eyéméxko nak kalchetagkasha kélwáxok ma'a aptémakxa axta Jesús, apkelenmáxamákpoho axta aptaqnaweykha m'a énxet'ák melya'assáxma nak; cháxa keñamak eyéméxko nak megkólyampágwomek kéxegke tén han megkalleklágwome'. 4 Megkólenmexak eykhe makham kéxegke ektémakxa nak mólya'assáxma ekwokmoho kéltekyawa, 5 kelwagqámeykegkek nahan kéxegke m'a aptémakxa axta apmésso appeywa Dios, kéxegke kélteme nak máxa apketchek. Temék eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e:
“Hatte, ná etaqnaw aqsa m'a
ektémakxa nak
sempékessáseyak
Wesse' egegkok,
nágkaleklágwom nahan ma'a
apkeltennáseykxoho enxoho
chá'a eyesagko aptáhakxa
exchep.
6 Hakte epékessásekxoho chá'a
aptáhakxa Wesse' egegkok ma'a
ektáha nak chá'a apchásekhayo,
elyekpexchethok eyke chá'a m'a
apma nak chá'a takha'
apteme máxa apketche.”
7 Kéllegeykegkók chá'a kéxegke yaqwayam enxoho kóllánekxések chá'a kélxega; máxa apketchek aptemék kéxegke m'a Dios. ¿Yetneyk enxeykel'a énxet mepékessáseyak nak apketche? 8 Agkok epékessásegkok kéxegke Dios, aptémól'a epékessesagkok ma'a apyókxoho apketchek, megkóltéhek kéxegke Dios apketchek apancha'awo'. 9 Hempékessesagkohok axta chá'a negko'o ẽlyapmeyk apheykha nak keso náxop, ólyahakxohok axta nahan chá'a. Ekyágwánxa agkok ektaqmela ólyahakxohok ma'a Egyáp apha nak néten, yaqwayam enxoho agwetak ekyennaqte egnények. 10 Hempékéssesagkok axta chá'a negko'o yaqwatakxoho ẽlyapmeyk keso náxop, cham'a ekxéna enxoho apwáxok ekpayhawo henteméssesek; hempékessesagkok eyke chá'a negko'o Dios, yaqwayam enxoho katnehek ekmámnaqsoho sempasmo, tén han henteméssesek nélpagkanamaxche ekhawo ektémakxa nak apteme appagkanamap. 11 Naqsók mehempeykessásekxék egwáxok sẽllegassásegkoho enxoho, cham'a nenxaka enxoho, askehek aqsa katnehek; apya'ásegwokmek agkok enxama ektémakxa kélxekmósso, meyke ektáhakxa apwáxok etnehek, tén han ekpéwomo aptémakxa.
Sẽlésso antaqnók Dios appeywa
12 Kólmeyásekxa makham élyennaqte kélmék élyampágwayam nak tén han kéltapnák élyelqamáxche nak, 13 kólchetam ma'a ámay ekpéwomo nak, yaqwayam sa' kataqmelekxak ma'a kélmenek ektaqhe nak, tén han kamaskok ekleyamaxche'.
14 Kóllenxánem chá'a kóltéhek meyke ektáhakxa kélwáxok kélyókxoho, tén han kóltéhek kélpagkanchásamáxche Dios; hakte méko kawának kótak Wesse' egegkok ma'a megkólpagkanchásexko enxoho Dios. 15 Kóllenxánem chá'a megkólyensemek ma'a ektémakxa nak segmésso naqsa ektaqmeleykha apwáxok senlányo m'a Dios, yaqwayam enxoho megkóltéhek kélxama m'a ektémakxal'a yámet egkepmenák ekmáske, eknaqtawáseykencha'awól'a énxet, tén han ekwayól'a. 16 Nágkólmésaxche aqsa kélxama enxoho kéxegke m'a ekmeyámáxchexa nak antéhek negmeykha mansexta, nágkóltaknaw nahan ma'a aqsok ekpagkanamaxche nak; hakte cháxa aptémakxa axta Esaú xa, apyenyeykekxo axta apteme kélketche átnaha apketkok wánxa ekyaqmageykekxa xama sokpayhe nento. 17 Kélya'ásegkok kéxegke ektémakxa axta natámen, aptaqhessamo axta apyáp apkeltémo eykhe elmaxnéssesek aqsok éltaqmela; apchaqhamakpek axta eykhe apwóno, mopwanchek axta eyke elánekxak ma'a ektémakxa axta.
18 Axta eyke kólyepetchegweykmohok kéxegke m'a aqsok negmowána nak ampaknegwomho' tén han eyáléweykegkaxa axta, ektéma axta m'a Israelitas, cham'a ekyaqtéssamakxa agko' axta exma, tén han éxchaheykenxa axta ekyennaqte; 19 axta kóllegeyk nahan ekpáwà m'a kélaqkahasso, tén han appeywa m'a Dios. Axta nahan eltémók kalenxanmohok chá'a élpaqhetchesso kélpeywa m'a ektáha axta apkellege xa kélpeywa nak, 20 hakte mopmenyeyk axta elmok takha' m'a apkelánémakpexa axta chá'a etnahagkok ektéma nak se'e: “Énxet ektáhakxa enxoho aptamhomakpoho s'e egkexe nak, kólyetna sa' meteymog kólaqhekxa', essenhan kólyetxák sawhéwa, kawakxohok sa' nahan ma'a aqsok nawhak.” 21 Kelyegwakkassamok agko' axta énxet'ák ma'a ektémakxa axta apkelwete, aptéma axta appeywa Moisés se'e: “Élpexyennegkek ko'o seyeye.”
22 Keñe kéxegke kélyepetchegweykmoho m'a énmakxa nak egkexe Sión, tén han ma'a Dios memassegwayam nak tegma apwányam apagkok, cham'a Jerusalén apyetnama nak néten, apchaqneykekxexa nak apxámokma apagko' Dios apkelásenneykha yaqwayam elpeykesho'. 23 Kélyepetchegweykmók nahan ma'a apchaqneykekxexa nak Dios apketchek átnaha apketkók, eknaqtáxésamaxko nak apkelwesey m'a néten. Kélágketchesseykmek nahan aphakxa m'a Dios, apteme nak apkelyekpelchémo apyókxoho énxet, tén han ma'a apheykegkaxa nak énxet éltaqmela nak apkeltémakxa, apkeletsapma axta, apteméssessama axta apkelpéwomo m'a Dios ekpayhawo nak etnéssesek, 24 kélyepetchegweykmók nahan ma'a aphakxa nak Jesús, apteme nak apkelane m'a axnagkok ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, tén han ma'a éma sẽlexpaqheykencha'a nak sẽlteméssessama eyáxñeyo nentémakxa, cham'a sẽltennassama nak hegmések aqsok éltaqmela agko', megkaxnawo nak ma'a ektémakxa axta Abel éma apagkok.
25 Kóllanagkoho sa' kéltáhakxa, nágkólteme megkólháxenmo m'a ektáha nak appaqmeyesma. Hakte axta elegketamakpok ma'a énxet'ák aptaqnagko axta Dios appeywa, cham'a apkeltennassama axta ekmasagko aptamheykegkaxa neyseksa apheykha keso náxop. Negko'o sa' eyke ekyágwánxa agkok mogwanchek ólegketaxche', maghaxnawo enxoho sempaqhetchesso m'a apha nak néten. 26 Yawheyáseykha axta xapop appeywa Dios xa ekhem nak, keñe kaxwók aptéma appeywa s'e: “Ayawhésha sa' makham, háwe sa' eyke ekwánxa agkok ma'a xapop, néten sa' nahan.” 27 Xama axta ektéma “xama sa' makham” cháxa ekteme magkenatchesso peya kólyaqmagkasek mók ma'a aqsok élánamáxche axta, cham'a kélmowána nak kóltaqhésha, yaqwayam enxoho kaxnagkok aqsa m'a megkólmowána nak kóltaqhésha. 28 Megkólwanchek kóltaqhésha m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios segméssama nak negko'o. Cháxa keñamak eyeyméxko nak agmések ekxeyenma egwáxok Dios, tén han ólpeykeshok yetlo nempagkanchásamáxche, tén han negáyo, ekleklamókxa nak apwáxok antéhek. 29 Hakte Dios egagkok apteme táxa ekmassesseykmoho agko' la'a aqsok.