Esteban ante la Junta Suprema
1 El jefe de los sacerdotes le preguntó a Esteban:

—¿Es verdad todo eso que dicen de ti?

2 Y Esteban respondió:

—Amigos israelitas y líderes del país, escúchenme: Nuestro poderoso Dios se le apareció a nuestro antepasado Abraham en Mesopotamia, antes de que fuera a vivir en el pueblo de Harán, 3 y le dijo: “Deja a tu pueblo y a tus familiares, y vete al lugar que te voy a mostrar.”
4 »Abraham salió del país de Caldea y se fue a vivir al pueblo de Harán. Tiempo después murió su padre, y Dios hizo que Abraham viniera a este lugar, donde ustedes viven ahora. 5 Aunque Abraham vivió aquí, Dios nunca le permitió ser dueño ni del pedazo de tierra que tenía bajo sus pies. Sin embargo, le prometió a Abraham que le daría este territorio a sus descendientes después de que él muriera.
»Cuando Dios le hizo esa promesa, Abraham no tenía hijos. 6 Dios le dijo: “Tus descendientes vivirán como extranjeros en otro país. Allí serán esclavos, y durante cuatrocientos años los tratarán muy mal. 7 Pero yo castigaré a los habitantes de ese país, y tus descendientes saldrán libres y me adorarán en este lugar.”
8 »Con esta promesa, Dios hizo un pacto con Abraham. Le ordenó que, a partir de ese día, todos los hombres israelitas debían circuncidarse para indicar que Dios los aceptaba como parte de su pueblo. Por eso, cuando nació su hijo Isaac, Abraham esperó ocho días y lo circuncidó. De la misma manera, Isaac circuncidó a su hijo Jacob, y Jacob a sus doce hijos.
9 »José fue uno de los doce hijos de Jacob. Como sus hermanos le tenían envidia, lo vendieron como esclavo a unos comerciantes, que lo llevaron a Egipto. Sin embargo, Dios amaba a José, 10 así que lo ayudó en todos sus problemas; le dio sabiduría y lo hizo una persona muy agradable. Por eso el rey de Egipto lo tomó en cuenta, y lo nombró gobernador de todo Egipto y jefe de su palacio.
11 »Tiempo después, hubo pocas cosechas de trigo en toda la región de Egipto y de Canaán. Nuestros antepasados no tenían nada que comer, ni nada que comprar. 12 Pero Jacob se enteró de que en Egipto había bastante trigo, y envió a sus hijos para que compraran. Los hijos de Jacob fueron allá una primera vez. 13 Cuando fueron la segunda vez, José permitió que sus hermanos lo reconocieran. Así el rey de Egipto conoció más de cerca a la familia de José.
14 »Al final, José ordenó que vinieran a Egipto su padre Jacob y todos sus familiares. Eran en total setenta y cinco personas, 15 que vivieron en Egipto hasta que murieron. 16 Todos ellos fueron enterrados en Siquem, en la misma tumba que Abraham había comprado a los hijos de Hamor.
17 »Pasó el tiempo, y a Dios le pareció bien cumplir la promesa que le había hecho a Abraham. Mientras tanto, en Egipto, cada vez había más y más israelitas.
18 »En Egipto comenzó a gobernar un nuevo rey, que no había oído hablar de José. 19 Este rey fue muy malo con los israelitas y los engañó. Además, los obligó a abandonar a los niños recién nacidos, para que murieran.
20 »En ese tiempo nació Moisés. Era un niño muy hermoso, a quien sus padres cuidaron durante tres meses, sin que nadie se diera cuenta. 21 Luego tuvieron que abandonarlo, pero la hija del rey lo rescató y lo crio como si fuera su propio hijo. 22 Moisés recibió la mejor educación que se daba a los jóvenes egipcios, y llegó a ser un hombre muy importante por lo que decía y hacía.
23 »Cuando Moisés tenía cuarenta años, decidió ir a visitar a los israelitas, porque eran de su propia nación. 24 De pronto, vio que un egipcio maltrataba a un israelita. Sin pensarlo mucho, defendió al israelita y mató al egipcio.
25 »Moisés pensó que los israelitas entenderían que Dios los libraría de la esclavitud por medio de él. Pero ellos no pensaron lo mismo. 26 Al día siguiente, Moisés vio que dos israelitas se estaban peleando. Trató de calmarlos y les dijo: “Ustedes son de la misma nación. ¿Por qué se pelean?”
27 »Pero el que estaba maltratando al otro se dio vuelta, empujó a Moisés y le respondió: “¡Y a ti qué te importa! ¿Quién te ha dicho que tú eres nuestro jefe o nuestro juez? 28 ¿Acaso piensas matarme como al egipcio?”
29 »Al oír eso, Moisés huyó de Egipto tan pronto como pudo, y se fue a vivir a Madián. En ese país vivió como extranjero, y allí nacieron dos de sus hijos.
30 »Pasaron cuarenta años. Pero un día en que Moisés estaba en el desierto, cerca del monte Sinaí, un ángel se le apareció entre un arbusto que ardía en llamas. 31 Moisés tuvo mucho miedo, pero se acercó para ver mejor lo que pasaba. Entonces Dios, con voz muy fuerte le dijo: 32 “Yo soy el Dios de tus antepasados. Soy el Dios de Abraham, de Isaac y de Jacob.”
»Moisés empezó a temblar, y ya no se atrevió a mirar más. 33 Pero Dios le dijo: “Quítate las sandalias, porque estás en mi presencia. 34 Yo sé muy bien que mi pueblo Israel sufre mucho, porque los egipcios lo han esclavizado. También he escuchado sus gritos pidiéndome ayuda. Por eso he venido a librarlos del poder egipcio. Así que prepárate, pues voy a mandarte a Egipto.”
35 »Los israelitas rechazaron a Moisés, y le dijeron: “¿Quién te ha dicho que tú eres nuestro jefe o nuestro juez?” Pero Dios mismo lo convirtió en jefe y libertador de su pueblo. Esto lo hizo por medio del ángel que se le apareció a Moisés en el arbusto.
36 »Con milagros y señales maravillosas, Moisés sacó de Egipto a su pueblo. Lo llevó a través del Mar de los Juncos, y durante cuarenta años lo guio por el desierto. 37 Y fue Moisés mismo quien les anunció a los israelitas: “Dios elegirá a uno de nuestro pueblo, para que sea un profeta como yo.”
38 »Moisés estuvo con nuestros antepasados en el desierto, y les comunicó todos los mensajes que el ángel de Dios le dio en el monte Sinaí. Esos mensajes son palabras que dan vida.
39 »Pero los israelitas fueron rebeldes. No quisieron obedecer a Moisés y, en cambio, deseaban volver a Egipto.
40 »Un día, los israelitas le dijeron a Aarón, el hermano de Moisés: “Moisés nos sacó de Egipto, pero ahora no sabemos qué le sucedió. Es mejor que nos hagas un dios, para que sea nuestro guía y protector.”
41 »Hicieron entonces una estatua con forma de toro, y sacrificaron animales para adorarla. Luego hicieron una gran fiesta en honor de la estatua, y estaban muy orgullosos de lo que habían hecho. 42 Por eso Dios decidió olvidarse de ellos, pues se pusieron a adorar a las estrellas del cielo.
»En el libro del profeta Amós dice: “Pueblo de Israel, durante los cuarenta años que anduvieron por el desierto, ustedes nunca me presentaron ofrendas para adorarme. 43 En cambio, llevaron en sus hombros la tienda con el altar del dios Moloc y la imagen de la estrella del dios Refán. Ustedes se hicieron esos ídolos y los adoraron. Por eso, yo haré que a ustedes se los lleven lejos, más allá de Babilonia.”
44 »Allí, en el desierto, nuestros antepasados tenían el santuario del pacto, que Moisés construyó según el modelo que Dios le había mostrado. 45 El santuario pasó de padres a hijos, hasta el tiempo en que Josué llegó a ser el nuevo jefe de Israel. Entonces los israelitas llevaron consigo el santuario para ocupar el territorio que Dios estaba quitándoles a otros pueblos. Y el santuario estuvo allí hasta el tiempo del rey David.
46 »Como Dios quería mucho a David, este le pidió permiso para construirle un templo donde el pueblo de Israel pudiera adorarlo. 47 Sin embargo, fue su hijo Salomón quien se lo construyó.
48 »Pero como el Dios todopoderoso no vive en lugares hechos por seres humanos, dijo por medio de un profeta:

49 “El cielo es mi trono;
sobre la tierra apoyo mis pies.
Nadie puede hacerme una casa
donde pueda descansar.
50 Yo hice todo lo que existe.”»

51 Antes de terminar su discurso, Esteban les dijo a los de la Junta Suprema:

—¡Ustedes son muy tercos! ¡No entienden el mensaje de Dios! Son igual que sus antepasados. Siempre han desobedecido al Espíritu Santo. 52 Ellos trataron mal a todos los profetas, y mataron a los que habían anunciado la venida de Jesús, el Mesías, al que ustedes traicionaron y mataron. 53 Por medio de los ángeles, todos ustedes recibieron la Ley de Dios, pero no la han obedecido.
Esteban muere apedreado
54 Al escuchar esto, los de la Junta Suprema se enfurecieron mucho contra Esteban. 55 Pero como Esteban tenía el poder del Espíritu Santo, miró al cielo y vio a Dios en todo su poder. Al lado derecho de Dios estaba Jesús, de pie. 56 Entonces Esteban dijo: «Veo el cielo abierto. Y veo también a Jesús, el Hijo del hombre, de pie en el lugar de honor.»
57 Los de la Junta Suprema se taparon los oídos y gritaron. Luego todos juntos atacaron a Esteban, 58 lo arrastraron fuera de la ciudad, y empezaron a apedrearlo. Los que lo habían acusado falsamente se quitaron sus mantos, y los dejaron a los pies de un joven llamado Saulo.
59 Mientras le tiraban piedras, Esteban oraba así: «Señor Jesús, recíbeme en el cielo.» 60 Luego cayó de rodillas y gritó con todas sus fuerzas: «Señor, no los castigues por este pecado que cometen conmigo.»
Y con estas palabras en sus labios, murió.
Esteban apchátegmowéyak amya'a
1 Apkelmaxneyeykha axta apkemha apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Esteban, naqsók kexaha m'a ektáhakxa axta amya'a apxénamap. 2 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e: “Elyapma tén han apkelwányam nak, héleyxho hana sekxo': Apxekmowásamákpók axta Dios egagkok ekha apcheymákpoho m'a egyáp nanók axta negko'o Abraham, aphamakxa axta m'a Mesopotamia, amonye' aphayam axta m'a Harán. 3 Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Etyep sa' xa yókxexma apagkok nak, ekxa sa' nahan ma'a apteme apnámakkok, emhók sa' ma'a xapop sekmakókxa nak axekmósek.’ 4 Keñe axta Abraham apteyapma m'a Caldea, apheykmek axta m'a Harán. Tén axta apketsapma m'a apyáp, tén axta Dios apyentameykmo Abraham se'e xapop kélheykegkaxa nak kaxwók kéxegke. 5 Axta eyke egkeyáseykekxak Dios ketsék enxoho yaqwayam etnehek apagkok ma'a xapop nak; weykmók axta megkésso m'a apkenmeykegkaxa enxoho. Apkeltennassegkek axta eyke egkések yaqwayam enxoho emekxak aptawán'ák neptámen ma'a apketsapma enxoho (méko axta eyke makham apketchek ma'a Abraham) 6 Apkeltennassegkek axta anhan Dios etnahagkok máxa pók énxet'ák apkekhegwayam megkatnahakxa xapop apagkok ma'a aptawán'ák neptámen, tén han etnahagkok kélásenneykha naqsa, tén han kólnaqtawasagkohok ekweykmoho cuatrocientos apyeyam. 7 Axta nahan aptemék apkenagkama Dios se'e: ‘Allegássesagkohok sa' ko'o énxet'ák apteméssesso nak kélásenneykha naqsa m'a aptawán'ák neptámen, keñe sa' elántépok ma'a, hélpeykeshok sa' ko'o s'e yókxexma nak.’ 8 Apkeltémók axta nahan Dios elának chá'a Abraham ma'a sẽlqahasso kélyenyekhamól'a egyempehek magkenatchesso ekyetnama ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho m'a Dios. Axta keñamak apyenyekhássessama nekha apyempehek Abraham ma'a apketche Isaac ekweykmo axta ocho ekhem aptéyam. Hawók axta anhan apteméssessamakxa apketche m'a Isaac, cham'a Jacob, hawók axta anhan apteméssessamakxa apketchek ma'a Jacob, apteme axta apyapmeyk ma'a doce pók aptémakxa nak énxet'ák Israel.
9 “Cháxa Jacob axta apketchek xa, aptamhéyak axta negko'o ẽlyapmeyk nano', apnathaya axta m'a apyáxeg José, apyamasma axta ekha ekyánmaga yaqwayam enxoho kólyentemekxak ma'a Egipto. Dios axta eyke apxegexma m'a José, 10 apmallahanchessegkek axta ekyókxoho aplegeykegkoho. Apméssegkek axta apya'áseyak, apméssegkek axta anhan yaqwayam yásekhohok ma'a faraón, cham'a wesse' apwányam Egipto, apteméssessama axta José apkeláneykha apchókxa m'a Egipto, tén han ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe nak.
11 “Tén axta ekteyapma meyk segaqhe tén han ekmaso nenlegeykegkoho m'a ekyókxoho kañe' Egipto tén han Canaán, méko axta entemék aptéyak ma'a ẽlyapmeyk nano' axta negko'o. 12 Xama axta aplegaya amya'a Jacob ekyetnama nento m'a Egipto, apkeláphássegkek axta elmahagkok apketchek ma'a, cham'a ẽlyapmeyk nano' axta negko'o. Cháxa ektémakxa axta eyeynókxa apkelxega xa énxet'ák nak. 13 Xama axta apkelmeyeykekxo makham, apkeltennásamákpek axta José m'a apkelpepma, cháxa apya'ásegweykenxa axta nahan faraón apkenyémékxa m'a José. 14 Wenaqtémok axta nahan natámen, keñe José apkeltémo kólyentemekxak apyáp ma'a Egipto, yetlo m'a apyókxoho apnámakkok, setenta y cinco axta apyókxoho m'a. 15 Cháxa ektémakxa axta Jacob apheykmo m'a Egipto; axta apketsapweykmok nahan ma'a. Axta nahan apkeletsapweykmok ma'a ẽlyapmeyk nano' axta. 16 Kélseykekxeyk axta Jacob apexchakkok ma'a Siquem, kélátawanyegweykekxeyk axta m'a takhaxpop apmomakxa axta Abraham, apagkok axta m'a Hamor apketchek apyánmagkassama selyaqye, cham'a Siquem nak.
17 “Xama axta eyágketweykmo ekhem yaqweykenxa katnehek ma'a appekkencháseykekxa axta appeywa Dios ma'a Abraham, apxámeykekxeyk axta énxet'ák Israel ma'a Egipto, apxámeykegkek apagko' axta; 18 chaqhémók axta nahan apcheynamokxa apmà aptamheykha xama wesse' apwányam ma'a Egipto, megkatnaha axta apyekpelchémókxa m'a José. 19 Apkelyexancháseykha axta énxet'ák egagkok xa wesse' apwányam nak, apnaqtawáseykegkók axta m'a ẽlyapmeyk nano'; apkeltémok axta chá'a ekxeygkok apketchek kaxwe appalleyam tén han yohok aqsa chá'a eletsapok. 20 Chaqhémók axta anhan apteyekmo Moisés xa. Sakcha'a aptaqmalma axta m'a, ekleklamo apwáxok ma'a Dios, apqántánxo pelten axta nahan ekwánegkesso m'a chána. 21 Xama axta kélpekkenma apxakkók ma'a sakcha'a, momchek axta m'a faraón apketche kelwána, wánegkessegkek axta nahan, máxa étche agko' axta temék. 22 Axta keñamak kélxekmóssama Moisés ma'a negya'ásegwayam eñama nak egipcios, énxet ekha ekmowána appeywa axta nahan ma'a, apwanchek axta anhan elának aqsok.
23 “Cuarenta apyeyam apagkok axta apweykmok Moisés ekxeyenma apwáxok etnehek meyk'a m'a israelitas, apteme axta apnámakkok apagko'. 24 Xama axta apweteykegkoho aptawáseykegkoho egipcio xama m'a israelitas, apya'áyekmek axta Moisés apmasma, aphéssessamók axta nahan mók, apchaqhama m'a egipcio. 25 Hakte xeyenmék axta apwáxok Moisés elya'ásegwók apkelyáxeg'a israelitas apmáheyo elwagkasek teyp Dios eñama m'a Moisés; axta eyke elya'ásegweykmok ma'a. 26 Mók ekhem axta entemék, apweteykegkók axta makham Moisés apkelnápomákpo apqánet israelita xamo'. Axta aptemék apkelanagkama apmáheyo eykhe enókasha s'e: ‘Kélyáxeg xamo' neykhe kéxegke; ¿yaqsa ektáha kéltawásegkoho nak kélmók?’ 27 Keñe axta m'a ektáha axta aptawáseykegkoho pók apyégama m'a Moisés. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘¿Yaqsa ekteméssesso exchep apkemha apmonye' tén han segyekpelchémo negyeseksa negko'o? 28 ¿Apmakók enxeykel'a heyaqhek ko'o xa, ektáha axta apchaqha egipcio m'a hem axta?’ 29 Xama axta aplegaya Moisés xa, apkenyegkek axta apmaheykegko m'a yókxexma Madián. Cha'a apheykenxa axta nahan aptéma aphayam megkatnahakxa apchókxa m'a, apwetágweykmek axta anhan apqánet apketchek ma'a.
30 “Cuarenta apyeyam axta temék ekyeykhe, apxekmowásamákpók axta xama Dios apchásenneykha Moisés, cham'a nekha nak egkexe Sinaí yókxexma meykexa nak énxet, máxa táxa eyáléwe axta entemék xama maktek. 31 Pelakkassegkek axta nahan Moisés apweteya ektémakxa aqsok kélxekmósso. Xama axta apchágketchesseykmoho apkeltémo kataqmelekxohok apkelányo, aplegayak axta Wesse' egegkok appeywa ektéma s'e: 32 ‘Ko'o sekteme Dios apagkok ma'a apyapmeyk nano' nak xép. Ko'o sekteme Dios apagkok ma'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob.’ Yetlómók axta nahan apkelpexyennama apcháya m'a Moisés, axta emáheyók chá'a elano'. 33 Keñe axta Wesse' egegkok aptéma apkenagkama s'e: ‘Elhaxyawés apkelatchesso apmagkok, ekpagkanamaxche s'e apwa'akxa nak xép. 34 Tásek ko'o sekwete ektémakxa apkellegeykegkoho énxet'ák ahagkok apheykencha'a nak ma'a Egipto. Eklegayók nahan ko'o élpayheykha apatña'ák, ekweywenteyk eyke ko'o yaqwayam alwagkasek teyp. Wáphaksek sa' kaxwók xép ma'a Egipto.’
35 “Mopmenyeyk axta eykhe énxet'ák Israel ma'a Moisés, axta eykhe anhan aptemék apkenagkama s'e: ‘¿Yaqsa ekteméssesso exchep apkemha apmonye' tén han segyekpelchémo?’, apcháphassegkek axta eyke Dios yaqwayam etnehek apkemha apmonye' tén han apkelwagkasso teyp yetlo appasmo m'a Dios apchásenneykha apxekmowásamákpoho axta neyseksa maktek. 36 Moisés axta m'a apkelántekkessama axta Egipto m'a ẽlyapmeyk nano', natámen axta apkelane aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han magkenatchesso nak agweta' ma'a yókxexma nak, tén han ma'a Wátsam Ekwányam Ekyexwase nak, tén han ma'a yókxexma meykexa nak énxet ekweykmoho cuarenta apyeyam. 37 Cháxa Moisés aptéma axta anhan apkelanagkama israelitas se'e: ‘Dios sa' etekkesek xama Dios appeywa aplegasso kélnepyeseksa kéxegke sekhawo nak ko'o.’ 38 Moisés axta anhan ma'a appaqhetchessama axta chá'a Dios apchásenneykha m'a egkexe Sinaí tén han apkeltennáseykekxa chá'a amya'a m'a ẽlyapmeyk nano', cham'a apheykegkaxa axta énxet'ák Israel ma'a yókxexma meykexa nak énxet; tén han apxawáya axta m'a amya'a segméssamo nak ekyennaqte egnények yaqwayam henlegaksek negko'o.
39 “Axta eyke emáheyók elyahakxohok ma'a ẽlyapmeyk nano', mopmenyeyk axta, apmáheyok axta aqsa eltaqhohok ma'a Egipto. 40 Axta aptemék apkelanagkama Aarón se'e: ‘Henlanés negko'o dios egagkok yaqwayam enxoho hennaqlawha, hakte magya'ásegkok negko'o ektáhakxa m'a Moisés ektáha axta sẽlántekkesso negko'o m'a Egipto.’ 41 Keñe axta apkeláneykegko xama kéleykmássesso ekho weyke étkok kennawo', apkennáhakkassegkek axta aqsok apnaqtósso yaqwayam egkések, apkelánessegkek axta apkelsawássessamo m'a aqsok kéleykmássesso ektáha axta apkeláneyak apagko'. 42 Axta keñamak apkexakhama Dios ma'a énxet'ák nak, apchahayók axta aqsa apkelpeykessamo m'a yaw'a aphéyak nak néten. Hakte temegkek eknaqtáxésamaxche Dios appeywa apkellegasso weykcha'áhak apagkok se'e:

“Israelitas,
¿élméssegkeya axta ko'o kéxegke
aqsok ektekyawa
tén han aqsok sélmésso naqsa
ekweykmoho cuarenta apyeyam ma'a
yókxexma meykexa énxet nak?
43 Mehelméssók.
Kélpatamchek axta aqsa kélsama
m'a dios Moloc axagkok,
kélsamchek axta anhan ma'a
yaw'a kéleykmássesso
agkok nak ma'a dios Refán,
kéleykmássesso aqsok kéláyókxa
ektáha axta kéxegke kélagko'
kéllánéyak yaqwayam kólpeykesho'.
Ekeso éñamakxa
peya nak alántekkesek kéxegke
alya'aksek ma'a teyp Babilonia.”

44 “Apyetnegkek axta nahan appakxanma ẽlyapmeyk nanók ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios ma'a yókxexma meykexa nak énxet, apkelánamap axta ekhawo m'a aptémakxa axta apkenagkama Dios ma'a Moisés, apkeltémo axta exnéshok apkelane m'a ektémakxa axta apkelánamap ma'a apweteya axta. 45 Apxaweykekxeyk axta ẽlyapmeyk nanók xa kélpakxanma nak, apsáyekmók axta anhan apkelxegeykmo m'a énxet'ák Josué axta apkelxegexma'a, cham'a apyementamoma axta xapop apagkok ma'a pók énxet'ák, apkelántekkessessama axta apmonye'e m'a Dios. Cha'a apyetneykxa axta nahan ma'a ekweykmoho aptéma wesse' apwányam ma'a David. 46 Leklamók axta nahan apwáxok Dios aptémakxa m'a David, tén axta apmáheyo elanaksek David tegma yaqwánxa exek ma'a Jacob Dios apagkok; 47 Salomón axta eyke apkelane m'a Dios tegma appagkanamap apagkok. 48 Mexek eyke chá'a Dios ma'a kañe' tegma énxet nak apkelane. Ekhawo aptémakxa axta apxeyenma Dios appeywa aplegasso:

49 “Néten ko'o ekteme sekhamakxa,
keñe náxóp sélteyammomakxa'.
¿Háxko apteme tegma
peya nak héllanaksek ko'o?,
axta aptemék Wesse' egegkok.
¿Háxko sa' ekteme
séllókassamakxa sekyampe?
50 Ko'o sekteme sélane xa ekyókxoho aqsok nak.”

51 “Keñe axta aptáha makham Esteban— makke kamassegweykmok kéxegke kélteme élyennaqte kélwáxok, megkólmenyeyk kéxegke kóleyxhok ma'a Dios, hawók kélwáxok ma'a ektémakxa nak apkelwáxok ma'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios. Kélenmexeykha aqsa chá'a m'a Espíritu Santo. Kélhawók ma'a kélyapmeyk nanók axta. 52 ¿Yaqsa axta Dios appeywa aplegasso metwáseykegkoho m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke? Apkelnapmeyk axta chá'a m'a apkelxeyenma axta chá'a apmáheyo ewak ma'a apteme nak appéwomo. Keñe apwaya m'a apteme nak appéwomo, kélpelakkassessama kéxegke kélsexnenagkama, kélaqhegkek axta nahan. 53 Kéxegke kélxaweykegko axta m'a segánamakxa apmésso axta Dios, apchásenneykekxo axta egkések ma'a apkelásenneykha, megkólyaheykekxa'.”
Esteban apketsapma
54 Xama axta apkellegaya xa amya'a nak, apkellómók apagko' axta, apkeltakxegkek axta apma'ák aptaqnagkama Esteban. 55 Apkenmexmók axta eyke néten yetlo apláneyo apwáxok Espíritu Santo, apweteyak axta Dios apcheymákpoho, tén han apkenmeykencha'a Jesús ma'a ekpayhókxa apkelya'assamakxa'. 56 Keñe axta aptéma appaqmeyesma s'e:
—¡Kóllano! Ekwet'ak ko'o ekmayhékxo néten, ekwet'ak nahan apkenmeyncha'a ekpayhókxa apkelya'assamakxa Dios ma'a ektáha nak Apketche énxet.
57 Apkelapmeyk axta eyke apeyk'ák apyókxoho xa énxet'ák nak, kelpayheykha axta apatña'ák apketámeykegko appathetweykmo m'a Esteban. 58 Kéltekkessegkek axta tegma apwányam, tén axta kélyetnaya meteymog; keñe axta m'a aptamhéyak axta apkelmopwancha'a amya'a apkelxeyenma m'a Esteban, apnegkencháseykekxeyk axta apkelnaqta xama wokma'ák apwesey axta Saulo kéltamho eltaqmelchessesek.
59 Axta aptemék Esteban aptéma nempeywa nélmaxnagko neyseksa kélyetne meteymog se'e: “Wesse' Jesús, ema sa' ko'o ehagák.” 60 Tén axta apkeltekxekxama aptapnák xapop. Axta aptemék apyennaqtéssamo appeywa s'e: “¡Wesse', ná eyaqmagkásekxa aqsa melya'assáxma nak se'e énxet'ák nak!”
Xama axta aptéma appeywa xa, yetlómók axta apketsapma.