Joacaz, rey de Judá
(2 R 23.31-34)
1-2 El pueblo eligió a Joacaz para que reinara en lugar de Josías, su padre. Joacaz tenía veintitrés años cuando comenzó a gobernar. La capital de su reino fue Jerusalén, pero su reinado solo duró tres meses, 3-4 pues el rey de Egipto no le permitió gobernar, y se lo llevó prisionero. Este rey obligó a todo el país a pagar un impuesto de treinta y tres kilos de oro y tres mil trescientos kilos de plata. Luego nombró a Eliaquim como rey de Judá en Jerusalén, que era la capital. Eliaquim era hermano de Joacaz, pero el rey de Egipto le cambió el nombre, y le llamó Joacín.
Joacín, rey de Judá
(2 R 23.35—24.7)
5 Joacín tenía veinticinco años cuando comenzó a gobernar sobre Judá. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró once años.
Joacín no obedeció a Dios. 6 Nabucodonosor, rey de Babilonia, peleó contra él, lo encadenó y se lo llevó prisionero a Babilonia. 7 También se llevó con él una parte de los utensilios del templo de Dios, y los puso en el templo de su dios en Babilonia.
8 La historia de Joacín narra su terrible comportamiento, y está escrita en el libro de la historia de los reyes de Israel y de Judá. Joaquín, su hijo, reinó en su lugar.
Joaquín, rey de Judá
(2 R 24.8-17)
9 Joaquín tenía ocho años cuando comenzó a gobernar sobre Judá. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado solo duró tres meses y diez días. Joaquín no obedeció a Dios.
10 En la primavera de ese año, el rey Nabucodonosor ordenó que llevaran a Joaquín preso a Babilonia. En su lugar, Nabucodonosor nombró como rey de Judá a Sedequías, que era hermano de Joaquín. También se llevaron a Babilonia los utensilios de más valor que había en el templo de Dios.
Sedequías, rey de Judá
11 Sedequías tenía veintiún años cuando comenzó a gobernar sobre Judá. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró once años. 12 Sedequías no obedeció a Dios, ni le hizo caso al profeta Jeremías cuando este le dio mensajes de parte de Dios. 13 Fue muy orgulloso y terco; nunca quiso arrepentirse ni obedecer al Dios de Israel.
Sedequías fue tan rebelde que tampoco obedeció al rey Nabucodonosor ni cumplió con el juramento que le había hecho.
14 De la misma manera se comportaron los principales sacerdotes y el pueblo. Traicionaron a Dios en gran manera, pues siguieron las odiosas costumbres de los países que adoraban dioses falsos. También se comportaron de manera terrible en el templo de Dios, el cual había sido dedicado a su adoración.
15 A pesar de eso, Dios amó a su pueblo y a su templo, y les envió muchos mensajeros para llamarles la atención. 16 Pero la gente siempre se burlaba de los mensajeros de Dios y de los profetas, y no les hacían caso. Y así siguieron hasta que Dios ya no aguantó más y, muy enojado, decidió castigarlos.
Dios castiga a su pueblo
(2 R 25.8-21Jer 39.8-10Jer 52.12-30)
17 Dios hizo que Nabucodonosor atacara Jerusalén y la derrotara. El rey Nabucodonosor mató a los jóvenes en el templo, y luego mató a muchos de los habitantes de Jerusalén, sin importar si eran hombres o mujeres, niños o ancianos.
18 Nabucodonosor se llevó a Babilonia todos los utensilios y tesoros del templo de Dios. También se apoderó de los tesoros del rey y de sus asistentes. 19 Luego derribó la muralla de Jerusalén, les prendió fuego al templo de Dios y a los palacios, y destruyó todos los objetos de valor.
20 Los israelitas que quedaron con vida fueron llevados presos a Babilonia, donde fueron esclavos del rey y de sus descendientes. Así permanecieron, hasta que el reino de Persia se convirtió en un país poderoso y conquistó Babilonia.
21 Así fue como se cumplió lo que Dios había anunciado por medio del profeta Jeremías. El territorio de Judá quedó abandonado setenta años, y solo así pudo disfrutar de paz.
El emperador Ciro permite el regreso a Jerusalén
(Esd 1.1-4)
22-23 En el primer año del gobierno de Ciro, rey de Persia, este rey dio la siguiente orden a todos los habitantes de su reino:

«El Dios de los cielos, que es dueño de todo, me hizo rey de todas las naciones, y me encargó que le construya un templo en la ciudad de Jerusalén, que está en la región de Judá. Por tanto, todos los que sean de Judá y quieran reconstruir el templo, tienen mi permiso para ir a Jerusalén. ¡Y que Dios los ayude!»
Ciro, rey de Persia
Con esta orden se cumplió la promesa que Dios había hecho por medio del profeta Jeremías.
Joacaz apteme wesse' apwányam
(2 Re 23.31-35)
1 Apmákxeyk axta énxet'ák ma'a Joacaz, Josías axta apketche, aptemessáseykxeyk axta wesse' apwányam Jerusalén, apyaqmagkasso m'a apyáp. 2 Veintitrés apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam ma'a Joacaz, apqántánxo pelten axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. 3 Wesse' apwányam Egipto axta eyke aptekkessók apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén, apkelmomchek axta chá'a apyánmagkasso énxet'ák ma'a apchókxa nak, ekweykmoho tres mil trescientos kilos sawo ekmope ekmomnáwa, tén han treinta y tres kilos ma'a sawo ekyátekto ekmomnáwa. 4 Apteméssessek axta han wesse' apwányam Egipto, wesse' apwányam Judá tén han Jerusalén ma'a Eliaquim, apyáxeg axta m'a Joacaz, apyaqmagkassessek axta apwesey, Joaquim axta aptemessásak apwesey, tén axta apma m'a Joacaz apyentamákxo Egipto.
Joaquim apteme wesse' apwányam
(2 Re 23.36—24.7)
5 Veinticinco apyeyam apagkok axta m'a Joaquim, once apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Dios Wesse' apagkok. 6 Apketamokmek axta eyke apkenmexa m'a Nabucodonosor, wesse' apwányam nak Babilonia, apkelpextetchek axta cadena sawo ekyexwase peya eyentemekxak ma'a Babilonia. 7 Apkelsákxeyk axta Babilonia Nabucodonosor nekha aqsok kélmeykegkaxa axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apxátawákxeyk axta m'a tegma apagkok nak Babilonia.
8 Ektémakxa axta apweynchámeykha Joaquim, yetlo m'a ektémakxa axta aqsok ekmaso agko' apkelane, tén han ektémakxa axta chá'a, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta m'a Israel, tén han Judá. Keñe axta apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Joaquín.
Joaquín apmomap kélyentameykekxa Babilonia
(2 Re 24.8-17)
9 Dieciocho apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam ma'a Joaquín, apqántánxo pelten tén han diez ekhem axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok.
10 Apkeltémók axta kólyentemekxak Babilonia wesse' apwányam Nabucodonosor ma'a aphaxnagkok apyeyam nak, yetlo m'a aqsok kélmeykegkaxa élmomnáwa ekhéyak axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apteméssessek axta han wesse' apwányam Judá tén han Jerusalén ma'a Sedequías, apnámakkok axta m'a Joaquín.
Sedequías apteme wesse' apwányam
11 Veintiún apyeyam apagkok axta weykmok Sedequías apkeynamo apteme wesse' apwányam, once apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. 12 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Dios apagkok. Axta eyke kaqheyk apwáxok aptémakxa nápaqtók ma'a Dios appeywa aplegasso Jeremías, apxeyenma axta amya'a eñama nak Wesse' egegkok. 13 Apkenmexeykekxeyk axta han ma'a wesse' apwányam Nabucodonosor, apxeyenma axta etnehek appasmeykekxa yetlo apxeyenma Dios apwesey, apyennaqtéssegkek axta apwáxok memáheyo ey'ókxak ma'a Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel.
14 Apyáncháseykegkók axta aqsa apyamasma Wesse' egegkok ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak Judá, tén han apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, ekweykekxoho m'a énxet'ák, aptamheykegkek axta m'a apkeltémakxa ekmaso agko' axta m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, aptawáseykha axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apkelyéseykegkaxa axta tegma appagkanamap apagkok ma'a Jerusalén. 15 Axta eyke eyétekkesseykmok chá'a apcháphássesso appeywa apchéssama Dios Wesse' apagkok axta m'a apyapmeyk nano', eñama axta apkellegasso chá'a apkelxeyenma axta chá'a appeywa, hakte apyósekak axta apkelányo m'a énxet'ák apagkok, tén han ma'a aphamakxa axta chá'a. 16 Apkelasméssegkek axta eyke aqsa chá'a m'a apkelseykha axta Dios appeywa, apwanyémók axta m'a amya'a apkelseykha, apkelasméssegkek axta aqsa chá'a m'a apkellegasso nak appeywa, ekwokmoho aplawa apagko' ma'a Wesse' egegkok, apkelenmexa m'a énxet'ák apagkok, massék axta kélewagko kélmássessekmo yaqwánxa etnehek.
Tegma appagkanamap kélmassésseyam tén han énxet'ák Judá apkelmomap
(2 Re 25.8-21Jer 39.8-10Jer 52.12-30)
17 Tén axta Wesse' egegkok apkeltamho ektamagkok ma'a wesse' apwányam apagkok nak caldeos apkelnapchek axta apketkók ma'a kañe' tegma appagkanamap nak, axta elepyósak apkelano m'a wokma'ák tén han kelán'a étkók, keñe han ma'a apkelwányam, tén han ma'a meyke aptapnák nak. Apméssek axta Wesse' egegkok yaqwayam elmok ma'a apyókxoho nak. 18 Apkelsákxeyk axta ekyókxoho wesse' apwányam caldeos Babilonia m'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa axta m'a Dios tegma appagkanamap apagkok, cham'a aqsok élyawe nak tén han ma'a keyetse nak, tén han ma'a aqsok élmomnáwa ekhéyak nak tegma appagkanamap, tén han apagkok nak ma'a wesse' apwányam, keñe han ma'a apkelásenneykha nak. 19 Apwatneykxeyk axta han ma'a Dios tegma appagkanamap apagkok, apkelyaqnegkásegkek axta m'a meteymog kélhaxtegkesso axta nepyáwa' m'a Jerusalén, apkelwatnéssek axta m'a apxanák apkeltaqmalma nak, apmasséssekmek axta ekyókxoho aqsok élmomnáwa ekhéyak axta m'a.
20 Tén axta kélnaqlákxo Babilonia m'a metekyawa axta, aptemegweykenxa axta apkelásenneykha naqsa m'a wesse' apwányam, tén han apkelásenneykha naqsa m'a apketchek, ekwokmoho ekxatakha'a m'a Persia, 21 yaqwayam katnehek ma'a apxeyenma axta Dios, eñama axta aplegasso m'a Jeremías, apteme axta Dios appeywa aplegasso. Cháxa ekwanmeyeykekxo axta apchókxa'; wanmeyeykekxeyk axta aqsa yókxoho ekhem ekmasagko, ekwokmoho eksawhéxko setenta apyeyam.
Ciro segánamakxa apagkok
(Esd 1.1-11)
22 Aptamháha axta apwáxok Wesse' egegkok ma'a Ciro, wesse' apwányam nak Persia, yaqwayam eñeksek ekyókxoho aptémakxa nak wesse' apwányam ma'a appeywa, tén han aptáxésso, keso segánamakxa apagkok nak, cham'a ekwokmo axta xama apyeyam apteme wesse' apwányam, yaqwayam enxoho katnehek ma'a Wesse' egegkok appeywa aplegassama axta m'a Jeremías: 23 “Axta aptáhak Ciro, wesse' apwányam nak Persia s'e: Egkéssek ko'o Wesse' egegkok, Dios apha nak néten, ekyókxoho yókxexma nak keso náxop, apkeltamhók han alanaksek tegma appagkanamap ma'a Jerusalén, ekpayho nak ma'a yókxexma Judá. Kélyókxoho kéltáha nak Wesse' egegkok énxet'ák apagkok, kólmohok sa' ma'a, epasmok sa' ma'a Dios Wesse' kélagkok.”