Pablo saluda a los hermanos en Roma
1 Queridos hermanos y hermanas de la iglesia en Roma:
Yo soy servidor y apóstol de Jesucristo porque Dios me eligió para anunciar las buenas noticias que él tiene para nosotros. 2-4 Dios había prometido enviarnos a su Hijo. Así lo habían anunciado sus profetas en la Biblia.
Esas buenas noticias nos dicen que su hijo Jesucristo vino al mundo como descendiente del rey David. Jesucristo murió, pero Dios lo resucitó por el poder de su Espíritu, y con eso demostró que Jesucristo es el poderoso Hijo de Dios.
5 Jesús me demostró su amor y me eligió para que le sirva como apóstol, pues quiere que todo el mundo lo obedezca y crea en él.
6 Ustedes, que viven en Roma, son algunos de los que han creído en Jesucristo. 7 Dios los ama y los ha apartado para que sean parte de su pueblo. Le pido a Dios, nuestro Padre, y al Señor Jesucristo, que también ellos les demuestren su amor y les den su paz.
Agradecimiento
8 En primer lugar, doy gracias a mi Dios por cada uno de ustedes, en nombre de Jesucristo. En todas partes se habla bien de ustedes, y se sabe que confían en Dios y lo obedecen.
9 Yo sirvo a Dios anunciando las buenas noticias acerca de su Hijo, y lo hago de todo corazón. Dios es testigo de que siempre oro por ustedes, 10 y de que siempre le pido que me permita ir por fin a visitarlos, si él así lo quiere. 11 Tengo muchos deseos de ir a verlos y darles ayuda espiritual. Así su confianza en Dios será permanente, 12 y podremos ayudarnos unos a otros, gracias a la fuerza de esa confianza que tenemos en Dios.
13 Hermanos en Cristo, quiero que sepan que muchas veces he tratado de ir a Roma para verlos, pero nunca ha faltado algo que me lo impida. Me gustaría ir allá para anunciar esta buena noticia, como ya lo he hecho en otros lugares, para que muchos crean en Jesús. 14-15 Tengo que anunciar esta buena noticia a todo el mundo, no importa que sepan mucho o no sepan nada, ni que sean humildes o importantes. Por eso tengo tantos deseos de ir a Roma.
La buena noticia es poderosa
16 No me da vergüenza anunciar esta buena noticia. Gracias al poder de Dios, todos los que la escuchan y creen en Jesús son salvados; no importa si son judíos o no lo son. 17 La buena noticia nos enseña que Dios acepta a los que creen en Jesús. Como dice la Biblia: «Aquellos a quienes Dios ha aceptado, y confían en él, vivirán para siempre.»
Todos somos culpables
18 Pero la gente ha negado, injustamente, la verdad acerca de cómo es Dios. Y el Dios altísimo está muy enojado por toda esa maldad e injusticia. 19 Esa gente sabe todo lo que se puede saber acerca de Dios, pues Dios mismo se lo ha mostrado.
20 Por medio de lo que Dios ha creado, todos podemos conocerlo, y también podemos ver su poder. Así que esa gente no tiene excusa, 21 pues saben de Dios, pero no lo respetan ni le dan las gracias. No piensan más que en hacer lo malo y en puras tonterías. 22 Creen que lo saben todo, pero en realidad no saben nada. 23 En vez de adorar al único y poderoso Dios, que vive para siempre, adoran a ídolos que ellos mismos se han hecho: ídolos con forma de seres humanos, mortales al fin y al cabo, o con forma de pájaros, de animales de cuatro patas y de serpientes.
24 Por eso Dios los ha dejado hacer lo que quieran, y sus malos pensamientos los han llevado a hacer con sus cuerpos cosas vergonzosas. 25 En vez de adorar al Dios verdadero, adoran a dioses falsos; adoran las cosas que Dios ha creado, en vez de adorar al Dios que las creó y que merece ser adorado por siempre. Amén.
26 Por esa razón, Dios ha dejado que esa gente haga todo lo malo que quiera. Por ejemplo, entre ellos hay mujeres que no quieren tener relaciones sexuales con los hombres, sino con otras mujeres. 27 Y también hay hombres que se comportan de la misma manera, pues no volvieron a tener relaciones sexuales con sus mujeres, sino que se dejaron dominar por sus deseos de tener relaciones con otros hombres. De este modo, hicieron cosas vergonzosas los unos con los otros, y ahora sufren en carne propia el castigo que se buscaron.
28 Como no han querido tener en cuenta a Dios, Dios los ha dejado hacer todo lo malo que su mente inútil los lleva a hacer. 29 Son gente injusta, malvada y codiciosa. Son envidiosos, asesinos, peleadores, tramposos y chismosos. 30 Hablan mal de los demás, odian a Dios, son insolentes y orgullosos, y se creen muy importantes. Siempre están inventando nuevas maneras de hacer el mal, y no obedecen a sus padres. 31 No quieren entender la verdad, ni se puede confiar en ellos. No aman a nadie ni se compadecen de nadie. 32 Dios ya lo ha dicho, y ellos lo saben, que quienes hacen esto merecen la muerte. Y a pesar de eso, no solo siguen haciéndolo, sino que felicitan a quienes también lo hacen.
Ekxeyenma egwáxok
1 Ko'o Pablo, sekteme nak Jesucristo apchápháseykha, sewóneykha axta apkeltémo atnehek ma'a, tén han sepagkanma axta yaqwayam enxoho atnehek seklegasso amya'a eñama nak Dios.
2 Nanók axta sẽltennasso negko'o Dios ma'a amya'a ektaqmela, eñama apkelásenneykekxa m'a apkellegasso axta appeywa, ekyetnama nak eknaqtáxésamaxche m'a amya'a ekpagkanamaxche'. 3-4 Cháxa amya'a ekxeyenma nak Dios Apketche Jesucristo Wesse' egegkok, aptéyeykmo axta apyetchesamakpoho énxet, David aptáwen neptámen, keñe axta natámen apxátekhágwayam apkeltamhomakpo Dios Apketche, yetlo ekyawe apmopwána, eñama apxátekhásseyam ma'a Espíritu appagkanamap.
5 Jesucristo axta keñamak segkéssama ko'o Dios ektaqmalma sektamheykha yaqwayam atnehek apchápháseykha, tén han atnehek séltenneykha apwesey, yaqwayam enxoho etyapok énxet apteme melya'ásseyam Dios nepyeseksa m'a apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák nak, tén han etnehek apkelyaheykekxoho. 6-7 Kéxegke nahan kéleñama nepyeseksa xa énxet'ák nak, kélheykencha'a nak Roma. Apkelásekhayók kéxegke Dios, apkelwóneykha axta anhan apmáheyo etnéssesek Jesucristo énxet'ák apagkok, tén han kólpáxaqwók ma'a Dios énxet'ák apagkok. Dios Egyáp tén han Jesucristo sa' epekkenek kélnepyeseksa kéxegke m'a ektémakxa nak apmésso naqsa ektaqmeleykha apwáxok apkelányo, tén han meyke ektáhakxa egwáxok apagkok.
Pablo apmésso ekxeyenma apwáxok Dios
8 Eyeynókxa, ekméssek ko'o ekxeyenma ewáxok Dios ahagkok eñama Jesucristo kélyókxoho kéxegke, hakte ekyókxoho yókxexma xénamaxchek chá'a ektémakxa megkólya'ásseyam kéxegke. 9 Dios akke apteme apwete mayenseykmo chá'a ko'o ekxeyenma ewáxok kéxegke, cham'a Dios, sekyetleykencha'a nak ko'o yetlo ekmáheyo agko' ewáxok seklegassama m'a amya'a ektaqmela apagkok nak ma'a Apketche, 10 almaxnak nahan chá'a ko'o Dios hegkések yaqwayam awakxak kélheykegkaxa kéxegke, apkepmenyého enxoho. 11 Hakte émenyeyk ko'o alwetak kéxegke, tén han apasmok, yaqwayam enxoho almésagkok kélmowancha'a eñama nak Dios Espíritu apagkok, yaqwayam enxoho kayágwomhok kélyennaqte; 12 yaqwayam enxoho ólwasqakkasaxchekxohok eñama xa ektémakxa nak ekyetno magya'ásseyam, kéxegke tén han ko'o.
13 Élyáxeg, émenyeyk ko'o kólya'asagkohok kéxegke, xámokmeyk eykhe ekxeyenma chá'a ko'o ewáxok awakxak kélheykegkaxa kéxegke yaqwayam alweta', makhemek eyke makham ko'o ekyetno aqsok meheyhayo chá'a axog. Émenyeyk eykhe ko'o axámásekxak melya'ásseyam nak Cristo kélnepyeseksa kéxegke, ekhawo sekteméssessamakxa axta nepyeseksa m'a pók énxet'ák nak. 14 Xeyenmeyk ko'o ewáxok seyánémaxko altennasha amya'a ektaqmela apyókxoho énxet, cham'a ekha nak kélxekmósso, tén han ma'a meyke nak kélxekmósso, tén han ma'a ekha nak apkelya'áseyak, tén han ma'a meyke nak apkelya'áseyak. 15 Cháxa keñamak sekmáheyo ahagko' nak han ko'o altennasha kéxegkáxa amya'a ektaqmela, kélheykha nak Roma.
Tásek amya'a ekmowána
16 Mamegqáyhek ko'o axének tásek amya'a, hakte Dios apmopwána xa, yaqwayam enxoho elwagkasakpok teyp apyókxoho m'a apteme nak chá'a melya'ásseyam, judíos eyke sekxók apmonye'e, keñe axayók ma'a apyókxoho metnaha nak judíos. 17 Hakte enxekmóssegkek negko'o amya'a ektaqmela ektémakxa senteméssessama negko'o Dios ekpéwomo nentémakxa eñama m'a magya'ásseyam, eyeynamo m'a sekxók axta ekwokmoho néxa. Hakte temék eknaqtáxésamaxche s'e: “Mey'ásseyam sa' kañék étak ekyennaqte apnények ma'a énxet ekpéwomo nak aptémakxa.”
Ektémakxa apkelsexnánémap énxet
18 Hakte enxekmóssegkek negko'o Dios aplo eñama néten apkellegassáseykegkoho apyókxoho m'a énxet'ák élmasagcha'a nak apkeltémakxa, tén han megkápéwomo nak apkeltémakxa, apmasma nak chá'a kataxchek ma'a ekmámnaqsoho nak. 19 Apkelya'ásegkók aqsok negmowána nak agya'asagkohok eñama Dios xa énxet'ák nak, hakte Dios apagko' axta apxekmósso; 20 hakte aqsok magwete eñama nak Dios, egwanchek agya'ásegwók, élchetagkáseyncha'a enxoho egwáxok ma'a aqsok apkelane nak. Tásek axta nahan ekwetamaxche apteme Dios ma'a sekxók axta élánamáxko keso náxop, megkamassegwomek nahan ma'a ektémakxa nak apmopwána. Cháxa keñamak megkalmopwagko nak kaxek aptáhakxa apkelpeywa m'a élmasagcha'a nak apkeltémakxa. 21 Apkelya'áseykegkók axta eykhe m'a Dios, axta eyke etnéssessók apcháyo m'a nenteméssessamakxal'a Dios, axta anhan egkéssók chá'a ekxeyenma apkelwáxok. Aqsok mékoho axta aqsa kelxéneykha apkelwáxok, máxa ekyaqtessóxma axta tamheykekxak ma'a élchetámeykegkaxa nak apkelwáxok. 22 Elxének axta chá'a aptamhéyak ekha apkelya'áseyak, élyéháxma axta eyke aptamheykegkok; 23 hakte massegkek apkelpeykessamo m'a Dios ekha nak apcheymákpoho megyetsapma nak, apkelpeykessamo m'a kéleykmássesso kélheyáseykegkoho nak énxet apketsapmo nak, weykmók nahan ma'a kélheyáseykegkoho nak ma'a náta, tén han ma'a aqsok nawha'ák cuatro amagkok nak, tén han ma'a aqsok élpexyawéyak nak náxop kalxog.
24 Cháxa keñamak apkexakhama nak Dios, yaqwayam enxoho keytek nepyeseksa m'a aqsok ekmanyása apkelyespagko nak chá'a elanagkok, apkelánéseykegkek nahan chá'a apnámakkok ma'a aqsok segmegqassamo nak. 25 Metegyeykegkok ma'a aqsok ekmámnaqsoho eñama nak Dios, wánxa aqsa m'a aqsok megkamámnaqsoho nak, apcháyo chá'a aptamheykegkok ma'a aqsok ektáha nak chá'a Dios apkelane, apkelpeykessamók nahan chá'a, keñe chá'a Dios melpeykessamo ektáha axta apkelane, ekpayhawo nak chá'a kólteméssesek apcheymákpoho meyke néxa. Katnahagkok sa'.
26 Cháxa keñamak apkexakhama aqsa Dios, yaqwayam enxoho elanagkok ma'a aqsok apkelmopmenyého segmegqassamo nak. Weykmók nahan kelán'ák ekyaqmagkasso m'a ektémakxal'a kelán'a, eñama ekmámenyého katnéssessamhoxma kelán'a xamo'; 27 hawók nahan ma'a apkelennay'a nak, apkelwátéseykegkek ma'a aptamheykegkaxal'a chá'a elanagkok kelán'a, apkenna xamo' aqsa yeykhágweykmohok apkelmopmenyého elteméssessamhoxma. Apkenna xamo' aqsa chá'a elanagkok ma'a aqsok segmegqassamo nak, apkellegassásamákpekxoho apagko' nahan chá'a aptamheykegkok eñama kélteméssesso m'a ekpayhawo nak chá'a kólteméssesek eñama megyaqhémo apkeltémakxa.
28 Apchahayók aqsa chá'a elanagkok Dios ektémakxa nak chá'a ekmaso élchetamso apkelwáxok ma'a, yaqwayam enxoho elanagkok chá'a m'a megkapayhawo nak chá'a elanagkok, hakte mopmenyeyk elya'asagkohok ma'a Dios. 29 Yeykhágweykmók apkeláneyak mók ektémakxa nak chá'a megkapéwomo apkeltémakxa m'a, ekmanyása apkeltémakxa, apkelmopmenyého exámasagkok aqsok, tén han ekmaso apkeltémakxa. Apnathahassesso chá'a aqsok apagkok pók, apchaqhe pók, ekmátsa emáwhok elnapakpok, apkelyexancháseykha pók, apkello, tén han appaqméteykha naqsa. 30 Apkelxéneykha chá'a ekmaso apnámakkok, etaqnawhok nahan ma'a Dios, megkalyexnegwayam apkelpeywa, éleymáxkoho apkelwáxok tén han apkeleymákpoho; etekkásekxak nahan chá'a mók ekmaso nentémakxa, melyahakxeyk nahan chá'a m'a apyapmeyk, 31 mopmenyeyk nahan chá'a elya'ásegwók, melanagkek nahan chá'a aptáhakxa enxoho chá'a apkelpeywa, megyásekhók nahan chá'a xama énxet enxoho, megkapyósek nahan chá'a elano'. 32 Apkelya'ásegkók nahan apxeyenma chá'a Dios eyéméxko eletsapok énxet apkelane nak chá'a xa aqsok nak; apkellenxanmeykegkók eyke aqsa aptamhéyak xa ektáha nak, kalkohok nahan chá'a apkelwáxok étak elanagkok énxet xa ektéma nak.