Bendiciones para los que obedecen la ley
1 »No se fabriquen ninguna clase de ídolos, ni los adoren, pues yo soy Dios.
2 »Muestren respeto por mi santuario, y descansen en día sábado. Yo soy el Dios de Israel.
3 »Obedezcan fielmente mis leyes, 4 y yo les enviaré lluvia a tiempo para que tengan buenas cosechas de cereales y de frutas. 5 Será tan grande su cosecha, que no sabrán qué hacer con ella. Comerán hasta quedar satisfechos, y vivirán tranquilos.
6-8 »Yo les daré paz y seguridad. No tendrán por qué tener miedo de los animales salvajes, ni tampoco de sus enemigos, pues ustedes fácilmente los derrotarán: bastarán cinco de ustedes para hacer huir a cien, y cien harán huir a diez mil.
9 »Yo cumpliré las promesas que les hice. Los trataré con tanto amor que su nación será poderosa. 10 Tan abundantes serán sus cosechas que tendrán que sacar de sus graneros el cereal viejo para guardar el nuevo.
11-12 »Yo los acompañaré a dondequiera que vayan, y habitaré en el santuario que me han construido; nunca más los miraré con desagrado. Ustedes serán mi pueblo, y yo seré su Dios. 13 Yo soy el Dios de Israel. Yo los saqué de Egipto y les di libertad. Deben sentirse orgullosos de esto, pues nunca más volverán a ser esclavos.
Castigos para los desobedientes
14-15 »Pero si ustedes no cumplen mis leyes, sino que me desobedecen y no cumplen mi pacto, 16-17 yo los castigaré duramente, y esa será su ruina. Les enviaré enfermedades de las que no podrán sanar, y una fiebre que los dejará ciegos y sin fuerzas. Yo me apartaré de ustedes para que sus enemigos los destruyan, y ellos se comerán lo que ustedes planten. Bastará con que ustedes oigan hablar de un ataque enemigo para que salgan huyendo.
18 »Si a pesar de eso se niegan a obedecerme, yo los castigaré muy duramente por cada uno de sus pecados, 19 hasta humillarlos por completo. Haré que deje de llover. El alto cielo parecerá de hierro, y el suelo que pisan parecerá de cobre. 20 De nada les servirá trabajar la tierra, porque no les producirá nada.
21 »Y si aún siguen rebelándose contra mí, los castigaré todavía más de lo que merecen sus pecados. 22 Dejaré que los animales salvajes los ataquen, y que se coman a sus hijos y a su ganado. Los que aún queden con vida serán tan pocos que los caminos se verán desiertos.
23 »Y si aún así continúan siendo rebeldes, 24 yo los castigaré todavía más de lo que merecen sus pecados. 25 Haré que mueran en la guerra, como castigo por no cumplir con mi pacto. Ustedes correrán a refugiarse en sus ciudades, pero yo les enviaré terribles enfermedades y los haré caer en manos de sus enemigos. 26 Además, los dejaré sin alimentos. La comida será tan escasa, que en un pequeño horno cocerán pan diez mujeres. ¡Ningún pan bastará para calmarles el hambre!
27 »Si a pesar de todo esto siguen siendo desobedientes, 28 yo me enfrentaré a ustedes y los castigaré todavía más de lo que merecen sus pecados. 29 ¡Hasta llegarán a comerse a sus propios hijos e hijas! 30 Yo les mostraré mi desprecio destruyendo sus pequeños templos de las colinas, derribando sus altares y amontonando sus cadáveres encima de sus ídolos.
31 »Yo convertiré sus ciudades en un montón de ruinas. Destruiré su santuario, y rechazaré el aroma de sus ofrendas. 32-33 Su país quedará hecho un desierto, y sus ciudades quedarán en ruinas, pues los perseguiré espada en mano, y huirán a las naciones vecinas. ¡Hasta sus enemigos se sorprenderán al verlo!
34-35 Mientras la tierra esté abandonada, descansará, como debió hacerlo cada siete años mientras ustedes vivieron en ella. Solo así podrá gozar de sus merecidos descansos. Y mientras tanto, ustedes andarán dispersos en un país enemigo. 36 A los que aún queden vivos, los llenaré de terror en la tierra de sus enemigos. Oirán caer una hoja, y saldrán huyendo como quien huye de la espada; ¡caerán sin que nadie los persiga! 37 Se atropellarán unos con otros, y no podrán hacer frente a sus enemigos.
38-40 »Sobre ustedes recaerá la culpa por los pecados que cometieron sus padres, y también la culpa por sus propios pecados. ¡Morirán en otras tierras, bajo el poder de sus enemigos! Entonces reconocerán que se rebelaron contra mí. 41 Ahora son rebeldes y se comportan como las naciones que no creen en mí, pero entonces se humillarán y aceptarán el castigo de su maldad.
42 »Yo cumpliré la promesa que les hice a Abraham, a Isaac y a Jacob, y bendeciré la tierra prometida; 43 tierra que ustedes dejarán abandonada y que al fin gozará de su merecido descanso. ¡Pero ustedes serán castigados por su maldad y por no haber cumplido mis mandamientos! 44-45 Y aunque estarán en un país enemigo, yo no los destruiré por completo. Mi enojo no llega a tanto. Yo soy el Dios de Israel, y renovaré el pacto que hice con sus antepasados, cuando los saqué de Egipto para ser su Dios. ¡Esto lo vieron todas las naciones!»
46 Estas son las leyes que Dios nos dio por medio de Moisés, cuando estaba en el monte Sinaí.
Kéltaqmelchessesso apheykha ektáha nak chá'a apkelyeheykekxoho
(Dt 7.12-24Dt 28.1-14)1 “Nágkóllána aqsok kéláyókxa, tén han kéleykmássesso; nágkólánchesák meteymog kélpeykessamo m'a kélókxa, tén han ma'a meteymog kéleykmássesso nak chá'a xama aqsok; nágkóltekxek kéltapnák amonye', hakte ko'o sekteme Dios Wesse' kélagkok. 2 Kóláwho chá'a ekhem ahagkok sábado, kóláwho chá'a m'a sélpeykessamókxa nak chá'a: ko'o sekteme Wesse'.
3 “Kéltemék agkok ma'a ektémakxa nak segánamakxa ahagkok, kélyahákxoho enxoho m'a séltémókxa nak kóltéhek, tén han kéllana enxoho, 4 wáphássesek sa' ko'o ekmámeye ekweyktamxa nak chá'a ekhem, keñe sa' xapop tén han ma'a yenta'a élaqnéyak nak yókxexma, keyxek sa'; 5 exek sa' han hótáhap apaktek kélagkok, ekweykmoho kélnakxa m'a anmen yámet ekyexna, keñe sa' kaxek anmen yámet ekyexna ekweykmoho kélchenákxo makham aqsok aktek; kóltawagkok sa' kéltéyak ekwokmoho kélyaqkanakmo, tásek sa' katnehek kélheykha m'a kélókxa. 6 Agkések sa' ektaqmalma kélheykha m'a kélókxa, kólnaqtének sa' chá'a meyke ektemégweykmoho exma, hakte méko sa' ko'o atnéssesek aqsok nawha'ák éllo m'a kélókxa nak, tén han kempakhakma. 7 Kólmenxenek sa' kéxegke kélenmexma, etekyók sa' chá'a kélmonye'e kéxegke m'a; 8 cinco sa' eykhe chá'a kéxegke kélyókxoho kólmenxenek cien énxet'ák, cien sa' eykhe chá'a kéxegke kélyókxoho kólmenxenek diez mil énxet'ák; etekyók sa' chá'a kélmonye'e kéxegke m'a kélenmexma nak. 9 Apasmok sa' chá'a ko'o kéxegke, axámásekxak sa', alának sa' ma'a ekhémo mók sélpaqhetchásamáxkoho kéxegke. 10 Kóltawagkok sa' ma'a hótáhap kéltaqmelchesso axta m'a pók apyeyam axta, ekwokmoho kélántekkesa makham ma'a nanók kéltaqmelchesso nak, yaqwayam kólxatmekxak ma'a hótáhap kaxwe kélnakxo nak.
11 “Axek sa' chá'a ko'o kélnepyeseksa kéxegke, makxayhek sa' chá'a; 12 aweynchamha sa' chá'a ko'o kélnepyeseksa kéxegke, Dios kélagkok sa' atnehek, keñe sa' ko'o kéxegke atnehek énxet'ák ahagkok. 13 Ko'o sekteme Dios Wesse' kélagkok, sélántekkesso axta m'a Egipto, yaqwayam megkóltamhagkek chá'a apkelásenneykha naqsa m'a énxet'ák nak; ekmasséssegkek ko'o m'a aqsok ekyentaxno élyaqhapma axta kéxegke, ekmasséssegkek kélhamaxche'.
Kélpaqhetchesso énxet'ák melyaheykekxa nak
(Dt 28.15-68)14 “Sa' agkok kéxegke hélyahákxa', tén han megkóllana enxoho ekyókxoho m'a séltémókxa nak kóltéhek, 15 kéltaqnawaya enxoho, tén han kélwanyawo enxoho m'a segánamakxa ahagkok, tén han seyánamakxa nak kóltéhek, megkólyahákxo enxoho xama m'a séltémókxa nak kóltéhek, cháxa megkóllana m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho, 16 sa' atnéssesek ko'óxa kélxegkáxa s'e: wáphássesek sa' aqsok segyegwakkassamo nak, tén han negmasse segaqhamo nak, ekmexanma egyempehek, tén han negmasse élmaso nak egaqta'ák, tén han ma'a ekyelqamáxche egyempehek; kaqhok sa' kólchenekxak aqsok, hakte kélenmexma sa' etókasek ma'a aqsok kélcheneykekxa kélnakxo. 17 Alenmexekxak sa' ko'o kéxegke, emenxenek sa' kéxegke m'a kélenmexma nak; elmok sa' ma'a apkeltaqnagko nak chá'a, kólenyahagkok sa' aqsa, méko sa' eykhe kamenxenek.
18 “Sa' agkok hélyahákxak makham natámen ekteme xa ektáha nak, ayánchessamhok sa' ko'o séllegassáseykegkoho ekyentaxno agko', eñama megkólya'assáxma. 19 Amasséssók sa' ko'o ektémakxa nak éleymáxkoho kélwáxok; wának sa' megkáphássesek ekmámeye néten, keñe sa' xapop megkeyxnések aqsok kélcheneykekxa'. 20 Kaqhok sa' chá'a kólwasqápekxohok kóltemeykha, megkatekkesek sa' xama aqsok enxoho m'a xapop, megkeyxek sa' han yenta'a élaqnéyak nak yókxexma.
21 “Kéllenxanakmók sa' agkok sélenmexeykekxa ko'o kéxegke, tén han mehelyahákxoho enxoho, ayánchessamhok sa' ko'o makham séllegassáseykegkoho ekyentaxno agko', ekhawo ektémakxa nak ma'a megkólya'assáxma. 22 Alhak sa' ko'o kéxegke aqsok nawha'ák éllo, yaqwayam sa' katnéssesek meyke kélketchek, tén han katnéssesek nekha'a étkók ma'a kélnaqtósso, keñe han katnessásekxak kélqántawók kéxegke, ekwokmoho ekmassa kélwetáxko apweynchámeykha kélxama m'a ámay kélagkok nak.
23 “Sa' agkok kóllánekxak kéltémakxa natámen ekteme xa ektáha nak, kéllenxanmeygkoho enxoho sélenmexeykekxa ko'o, 24 alenmexekxak sa' ko'óxa kéxegke, ayánchessamhok sa' han séllegassáseykegkoho ekyentaxno agko', eñama megkólya'assáxma. 25 Wahak sa' ko'o kéxegke kempakhakma eñama megkólláneyak ma'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho ahagkok nak; kólenyahagkok sa' chá'a kéxegke kólmeyekxak ma'a tegma apkelyawe kélagkok nak, wáphássesek sa' eyke ko'o negmasse, keñe sa' kéxegke elmok ma'a kélenmexma.
26 “Ekmasséssekmek sa' agkok ko'o m'a kéltéyak nak, diez kelán'ák sa' chá'a kamakhetchesek kéltéyak kéxegke xama táxa axagkok, ketsék sa' chá'a kalmésagkok, kóltawagkok sa' eykhe, megkólyaqkanmehek sa' eyke chá'a.
27 “Sa' agkok hélyahákxak makham natámen ekteme xa ektáha nak, kéllenxanmeygkoho enxoho sélenmexeykekxa ko'o, 28 alenmexekxak sa' ko'óxa kéxegke, yetlo seklo sa' allegássesagkohok ko'o makham ekyentaxno agko', eñama megkólya'assáxma. 29 Keñe sa' kéxegke kóltewekxak aphápetek ma'a kélketchek apkelennay'a nak, tén han ma'a kelwán'ák nak. 30 Amasséssók sa' ko'o m'a kélpeykessamókxa nak chá'a aqsok kéláyókxa, alpáxqátek sa' chá'a ko'o neyseksa m'a kélwatnamakxa nak chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok; athanchásekxak sa' ko'o mók kélhapák kéxegke m'a néten nak kéleykmássesso kélagkok élyaqnenéyak, altaqnaweygkok ahagko' sa' ko'o kéxegke. 31 Apmopsagcha'a sa' atnessásekxak tegma apkelyawe kélagkok, amasséssók sa' ma'a kélpeykessamókxa nak aqsok kéláyókxa, kamaskok sa' ekleya ewáxok ekpaqneyam ma'a sokmátsa kélagkok.
32 “Amasséssók sa' kélókxa, keñe sa' kélenmexma apkelhe enxoho m'a, kalyamaksek sa' apkelwáxok elanok ektémakxa. 33 Waxpánchesek sa' ko'o kéxegke alya'aksek nepyeseksa m'a pók aptémakxa énxet'ák nak, sókwenaqte sa' amenxenchesek; yókxexma meykexa énxet sa' katnekxak ma'a kélókxa nak, keñe sa' ma'a tegma apkelyawe kélagkok nak, etnekxak segyegwakkassamo agweta'. 34 Keñe sa' xapop keytnekxak aqsa neyseksa ektamheykekxa meyke xama aqsok, tén han neyseksa kélheykha kéxegke m'a kélenmexma nak apchókxa'; sa' katnehek kallókasek ekyampe xapop xa, megkamowagko axta kallókasek ekyampe nanók axta. 35 Kamok sa' éllókasso ekyampe xapop neyseksa ektamheykekxa meyke xama aqsok, megkamoma axta éllókasso ekyampe neyseksa axta kélheykha kéxegke m'a.
36 “Kéxegke megkóletsapma nak ma'a xapop apagkok nak kélenmexma, kélmenaye ekwányam sa' atnéssesek, yámet áwa' ektéyam eyókáseykha sa' eykhe chá'a kóleyk kólenyahagkok; máxa sawo kélyaqmássesso sa' kóltéhek kólenyahagkok, kólyaqnenagkok sa' aqsa chá'a meyke ekmenxanma; 37 kólpelápagkasek sa' chá'a kélmók, ektémól'a kanyahaxchek ma'a kempakhakma, méko sa' eykhe chá'a kamenxenek; ¡méko sa' kélxama enxoho kéxegke kólnapaxchek ma'a kélenmexma! 38 Kasáwak sa' kéxegke m'a apchókxa nak kélenmexma. 39 Keñe sa' ma'a kéleymomáxche nak megkóletsapma m'a xapop apagkok nak kélenmexma, kóletsapok sa' eñama kéltémakxa ekmaso; ¡kóletsapok sa', kólhágwakxohok sa' ma'a kélyapmeyk nano', eñama apkeltémakxa ekmaso m'a!
40 “Kólya'ásegwakxohok sa' eykhe kéxegke kéltémakxa ekmaso, tén han apkeltémakxa ekmaso axta m'a kélyapmeyk nano', tén han ma'a kélyenseyam nak sélyetleykha, tén han sélenmexeykekxa chá'a ko'o, 41 alenmexekxak sa' ko'óxa kéxegke, alya'aksek sa' ma'a apkelókxa nak kélenmexma, sa' katnégwók mékoho ektémakxa nak kéxegke élchetámeykha kélwáxok ma'a, kólhaxkohok sa' aqsa kóllegássesagkohok eñama megkólya'assáxma. 42 Keñe sa' ko'o kaxénwakxohok ewáxok ma'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho sélánésso axta m'a Jacob, tén han Isaac, tén han ma'a Abraham, keñe sa' kaxénwakxohok han ewáxok ma'a xapop, 43 cham'a peyakxa nak kólántépok kéxegke, tén han peyakxa nak kallókasek ekyampe neyseksa kélánteyapma kéxegke; ayaqmagkásekxak sa' ko'o kéltémakxa ekmaso kéxegke, hakte kélwanyémok ma'a seyánamakxa nak kóltéhek, kéltaqnagkamchek ma'a segánamakxa ahagkok.
44 “Kólhakha sa' eykhe kéxegke m'a kélenmexma apchókxa nak neyseksa ekteme xa, makxayhek sa' eyke chá'a, maltaqnaweygkehek sa' nahan; mamasséssemek sa' nahan, alának sa' chá'a m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho sélánésso axta ko'o m'a kélyapmeyk nano', hakte ko'o sekteme Dios Wesse' kélagkok. 45 Kaxénwakxohok sa' ewáxok ma'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho sélánésso axta ko'o m'a, cham'a sélántekkessama axta Egipto, nápaqta'awók ma'a pók aptémakxa nak énxet'ák, yaqwayam atnehek ko'o Dios apagkok. Ko'o sekteme Wesse'”.
46 Cháxa segánamakxa, tén han séltémo nak kóltéhek, tén han nélxekmowásamáxche appekkenchesso axta Wesse' egegkok ma'a israelitas, apchásenneykekxo Moisés ma'a egkexe Sinaí.