Los gabaonitas engañan a Josué
1 Los reyes de los pueblos de Canaán se enteraron de que los israelitas habían derrotado a sus enemigos. 2 Entonces se pusieron de acuerdo para pelear contra Josué y los israelitas.
3 Sin embargo, cuando los gabaonitas, que eran de la tribu de los heveos, supieron lo que Josué había hecho en las ciudades de Ai y Jericó, 4 decidieron engañarlo. Algunos de ellos fueron a buscar alimentos, y los cargaron sobre sus asnos en bolsas ya gastadas y pusieron vino en viejos recipientes de cuero remendados. 5 Se pusieron ropas y sandalias viejas y gastadas. Solo llevaban pan seco y hecho pedazos, para hacer creer que venían de lejos. 6 Cuando llegaron al campamento en Guilgal, les dijeron a Josué y a los israelitas:

—Venimos de un país muy lejano. Queremos hacer un trato con ustedes.

7 Pero los israelitas les preguntaron:

—¿Por qué quieren hacer un trato con nosotros? ¿Cómo podemos saber que no viven cerca de aquí?

8 Los gabaonitas le respondieron a Josué:

—Queremos ponernos al servicio de ustedes.

Josué volvió a preguntarles:

—Pero, ¿quiénes son ustedes? ¿De dónde vienen?

9 Entonces los gabaonitas le contaron esta historia:

—Estimado señor, nosotros venimos de un país muy lejano, porque hemos sabido de las maravillas que ha hecho el Dios de ustedes. Nos enteramos de todo lo que él hizo en Egipto, 10 y también de lo que hizo con los dos reyes amorreos del otro lado del Jordán, es decir, con Sihón rey de Hesbón y con Og rey de Basán, que vivía en Astarot. 11 Nuestros líderes y toda la gente que vive en nuestro país nos dijeron: “Llévense alimentos para un viaje largo, y vayan a encontrarse con el pueblo de Israel. Pónganse al servicio de ellos y pídanles que hagan un trato con nosotros. 12 ¡Fíjense en nuestro pan! Cuando salimos de nuestras casas todavía estaba caliente, pero ahora está seco y hecho pedazos. 13 Cuando llenamos estos recipientes de cuero con vino, eran nuevos; pero ¡mírenlos! ¡Están todos remendados, y nuestras ropas y sandalias están gastadas por tan largo viaje!”

14 Los israelitas aceptaron comer de esas provisiones, sin consultar a Dios. 15 Fue así como Josué hizo un pacto con los gabaonitas y prometió dejarlos vivir en paz. También los líderes de los israelitas se comprometieron a respetar ese acuerdo.
Los israelitas descubren el engaño de los gabaonitas
16 Tres días después de haber confirmado el pacto, los israelitas descubrieron que en realidad los gabaonitas eran vecinos suyos, 17 pues llegaron a las ciudades donde vivía esa gente. 18 Pero los israelitas no pudieron matarlos, porque sus líderes habían prometido en el nombre del Dios de Israel, que no los matarían. Entonces el pueblo protestó contra sus líderes, 19 y ellos se defendieron diciendo:

—Recuerden que prometimos en el nombre del Dios de Israel, que no les haríamos daño. 20 Tenemos que dejarlos vivir, pues de lo contrario, Dios nos castigará. 21 Pero ellos tendrán que trabajar para nosotros cortando leña y acarreando agua.

22 Pero Josué mandó llamar a los gabaonitas y les preguntó:

—¿Por qué nos engañaron diciendo que venían de lejos, cuando en realidad viven aquí cerca? 23 Por esto, Dios los condena a ser esclavos, y de ahora en adelante cortarán leña y acarrearán agua para el santuario de mi Dios.

24 Ellos le respondieron:

—Si mentimos, fue porque teníamos miedo de perder la vida. Nosotros sabemos bien lo que el Dios de ustedes prometió a Moisés y a todo el pueblo de Israel. Prometió que les daría toda la tierra, y mandó matar a todos sus habitantes. 25 Estamos en sus manos. Haga usted con nosotros lo que mejor le parezca.

26 Así fue como Josué protegió a los gabaonitas y no permitió que los israelitas los mataran. 27 Pero los puso a trabajar como esclavos, cortando leña y acarreando agua para los israelitas y para el altar de Dios. Hasta el momento de escribir este relato los gabaonitas siguen haciendo estos trabajos en el lugar que Dios eligió para vivir.
Énxet'ák Gabaón apkelpaqhetchásamákpoho m'a Josué
1 Apkelleg'ak axta amya'a ektáhakxa m'a apkelwesse'e apagkok nak hititas, amorreos, cananeos, ferezeos, heveos, tén han ma'a jebuseos. (Cháxa apkelwesse'e nak, axta apheykha m'a neyáwa wátsam Jordán ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem, ekxámakxa nak meteymog élekhahéyak, tén han ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop, apyetleykekxeyk axta han apheykha m'a neyáwa wátsam ekyawe Mediterráneo ekweykekxoho m'a yókxexma Líbano.) 2 Hawók axta mók apkelpaqmeyesma m'a apyókxoho apkelwesse'e nak, apkelpasmékpók axta apmako elnapakpok ma'a Josué, tén han ma'a énxet'ák nak Israel. 3 Apkelleg'ak axta eyke amya'a heveos apheykencha'a nak yókxexma Gabaón, apteméssesakxa Josué m'a tegma apkelyawe nak Jericó tén han Ai, 4 keñe axta ekxéna apkelwáxok elyexanchesha. Apkelchexnágkek axta yámelyeheykok nekhaw'ék ma'a vino axanák apák, élyeptamáxche axta tén han kélyepetcháseykha; 5 apkelántaxneykxeyk axta han ma'a apkelnaqta aphopák, tén han apkelatchesso apmagkok apák ancha'awo', kélyepetcháseykha axta han. Tén axta apkelmágko m'a pán apkelyamaye tén han ma'a apkelchónamap nak, keñe axta apkelxega. 6 Xama axta apkelwokmo m'a apkelpakxeneykegkaxa nak ma'a yókxexma Guilgal, aptáhak axta apcháneya Josué tén han ma'a énxet'ák nak Israel:
—Tayépók agko' negko'o néleñamakxa. Hẽllanés hana kéxegke xama ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho negko'o.
7 Apkelátegmowágkek axta énxet'ák Israel ma'a énxet'ák nak heveos:
—Kexa eykhe kéleñamak kéxegke s'e keto' nak negko'o negheykegkaxa; ¿háxko katnehek negko'o anlanaksek xama ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho kéxegke?
8 Axta eyke aptáhak apcháneya Josué m'a énxet'ák nak:
—Apkeláneykha sa' antemhek negko'o exchep.
Tén axta apkelmaxneyáncha'a m'a Josué:
—¿Yaqsa énxet'ák kéxegke? ¿Háxko kéleñamakxa'?
9 Keñe axta apkelátegmowágko m'a:
—Tayépek negko'o néleñamakxa, hakte payheykekxeyk apwesey aptémakxa m'a Wesse' kélagkok nak Dios. Negya'ásegkók han negko'o ekyókxoho apteméssessamakxa axta m'a Egipto, 10 keñe han apteméssessamakxa axta m'a apqánet apkelwesse'e apagkok axta m'a amorreos neyp nak wátsam Jordán, cham'a Sihón, apkeñama axta yókxexma Hesbón, tén han Og, apkeñama axta yókxexma Basán, apheykencha'a axta m'a yókxexma nak Astarot. 11 Axta keñamak negko'o aptáha segáneya m'a apkelámha apmonye'e egagkok, tén han ma'a néleñémeyo xamo' nak: ‘Kóltegye sa' kélto ámay, keñe sa' kólmahagkok ma'a apheykegkaxa nak. Kóltennés sa' peya antemhek negko'o apkeláneykha, egmenyeyk eykhe negko'o anlának ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho m'a énxet'ák nak.’ 12 Apkelmexnakxoho axta nélsókmo negko'o s'e pán nak, cham'a sekxók axta nélántepa nélchetama kéxegke, keñe kaxwo' apkelchónekpo, apkelyamakak han. 13 Tén han se'e yempehek egagkok nak, axnancha'awók axta m'a nélyetmégko axta vino, keñe kaxwo' élyeptéxko. Hawók aqsa han ektáhakxa s'e nélnaqta nak, tén han se'e nélatchesso egmagkok nak, hakte ahóxók agko' nélxegáyam.
14 Aptókagkek axta énxet'ák Israel aptéyak axta m'a énxet'ák nak Gabaón, axta eyke elmaxneyáha m'a Wesse' egegkok. 15 Keñe axta Josué apkelana xama ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho yaqwayam keytek apkelásekhamakpoho, apkeltamhók axta megkólnáphe'; keñe axta han ma'a apkelámha apmonye'e nak énxet'ák Israel, apteméssesa naqsók peya etnahágkok xa ektáha nak.
16 Ántánxo ekhem axta entáhak apkelya'ásegwokmo énxet'ák Israel ektáha keto' apheykegkaxa m'a énxet'ák nak Gabaón. 17 Tén axta apkelxega apkelchetama m'a gabaonitas, ántánxo ekhem axta entáhak apkelwokmo m'a tegma apkelyawe apagkok nak, cham'a Gabaón, Querifá, Beerot tén han ma'a Quiriat-jearim. 18 Axta eyke elnápak énxet'ák Israel ma'a, hakte cham'a apkelámha apmonye'e nak, apteméssessek axta naqsók agko' eñama m'a Wesse' egegkok Dios nak Israel, peya melnáphek xa.
Axta keñamak apkelpaqméteyncha'a énxet'ák aptaqnawaya m'a apkelámha apmonye'e apagkok, 19 wánxa agkok ma'a apkelámha apmonye'e nak, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Negko'o axta nentemessásak naqsók agko' ma'a Wesse' egegkok, Dios nak Israel, peya mólnáphek xa. Cháxa keñamak mogwanchek kaxwók anteméssessamhoxma xa. 20 Óghok sa' aqsa exmakha, hakte negyaqmagkassek sa' agkok negko'o m'a nentáhakxa axta nélpeywa ekmámnaqsoho agko', hẽltaqnaweygkok sa' ma'a Dios.
21 Tén axta m'a apkelámha apmonye'e nak Israel apkeltamho megkólnáphe'; yántapák aptegyéyak tén han yegmen apkelyekwésso axta aqsa apkeltamhók etnéssesek ma'a apyókxoho énxet'ák nak. Cháxa apkeltamhókxa axta etnahágkok ma'a apkelámha apmonye'e nak.
22 Apkeláneyáha axta Josué m'a énxet'ák nak Gabaón, keñe apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa axta ektáha sẽlyexanchásencha'a negko'o kéxegke kélxéna kéleñama makhawók agko'? ¡Keto' neykekhe kéleñamakxa'! 23 Cháxa keñamak peya nak kóllegássesagkohok kéxegke ekyentaxno agko', kélásenneykha sa' kóltamhagkok ekwenaqtamakxa agko'. Kólyaqtennagkok sa' yántapák, tén sa' kólyáwak han chá'a yegmen kélapmenyého enxoho m'a tegma appagkanamap apxagkok nak Dios ahagkok.
24 Keñe axta apkelátegmowágko Josué m'a:
—Nentemék axta negko'o m'a hakte tamháha axta egwáxok kólmahagkok hẽlnáhapwók, hakte negya'ásegkók ma'a Dios Wesse' kélagkok, apkeltémókxa axta etnehek ma'a Moisés, apteme axta apchásenneykha, apxeyenma egkések kéxegke s'e ekyókxoho apheykegkaxa nak, tén han emasséssók ma'a apyókxoho ektáha nak apheykha s'e, 25 ẽlmeyk eyke kaxwók xeyep; hentemésses sa' apmakókxa enxoho henteméssesek.
26 Axta eltamhok Josué elnápok énxet'ák Israel ma'a énxet'ák nak Gabaón. 27 Apkeláneyákpek axta aqsa etnahágkok apkelánéyak yántapák, tén han yaqwayam elyekwések chá'a yegmen ma'a énxet'ák, keñe han ma'a ekwatnamáxchexa nak aqsok Wesse' egegkok nak apagkok, cham'a yókxexma Wesse' egegkok axta apkelyéseykha. Makhemek makham apkeltamheykha énxet'ák Gabaón xa ektéma nak.