El pecado de Acán
1 En la familia de Zérah, que formaba parte de la tribu de Judá, había un hombre llamado Acán hijo de Carmí y nieto de Zabdí. Este hombre no obedeció el mandato que Dios había dado al pueblo. Dios les había ordenado destruir por completo la ciudad de Jericó, pero Acán se quedó con algunas de las cosas que debía haber destruido. Por eso Dios se enojó contra los israelitas.
2 Mientras tanto, Josué envió desde Jericó algunos hombres a la ciudad de Ai. Esta ciudad está al este de Betel, cerca de Bet-avén. Les dijo: «Vayan y averigüen todo lo que puedan acerca de Ai y de sus alrededores».
Los hombres de Josué cumplieron sus órdenes, 3 y al volver le informaron: «La ciudad de Ai no es grande. No hace falta enviar todo el ejército para atacarla. Dos o tres mil hombres serán más que suficiente».
4 Entonces subieron solo tres mil hombres para atacar la ciudad, pero los de Ai los derrotaron, 5 obligándolos a abandonar la ciudad y a huir por una colina, hasta unas canteras. Al bajar por la colina, los de Ai mataron a treinta y seis israelitas. Eso hizo que los israelitas se acobardaran y tuvieran miedo.
6 Josué y los líderes israelitas se acercaron al cofre de Dios, rompieron su ropa y se echaron ceniza sobre la cabeza para mostrar su gran tristeza. Luego se inclinaron hasta tocar el suelo con su frente, y así permanecieron hasta que anocheció. 7 Y Josué dijo:

—Dios nuestro, que gobiernas sobre todos, ¿para qué nos hiciste cruzar el Jordán? ¡No creo que haya sido para entregarnos a los amorreos, ni para destruirnos! ¡Ojalá nos hubiéramos quedado del otro lado del río! 8 Dios mío, nuestro ejército se ha acobardado y huye, ¡y no sé qué decir! 9 Cuando lo sepan los cananeos y todos los que allí viven, nos rodearán y nos matarán. ¿Qué harás entonces para que no digan que fuiste incapaz de proteger a tu pueblo?

10 Dios le respondió a Josué:

—¡Ponte de pie! ¿Por qué te quedas tirado boca abajo? 11 Lo que pasa es que los israelitas han pecado. Yo les ordené que destruyeran todo lo que había en la ciudad de Jericó. Era un trato que habíamos hecho. Pero se quedaron con algunas de esas cosas. Se las robaron, las escondieron entre sus pertenencias, y luego mintieron acerca de lo que habían hecho. 12 Por eso los israelitas no pueden vencer a sus enemigos. ¡Huyen porque ellos mismos merecen ser destruidos! Yo no voy a ayudarlos mientras no destruyan las cosas que les prohibí tocar. 13 ¡Vamos! Ordénale al pueblo que se purifique y se prepare para mañana. Dile lo siguiente: “El Dios de Israel dice que les ordenó destruir todo lo que había en la ciudad de Jericó, pero que ustedes se quedaron con algunas cosas que debían haber destruido. 14 Por eso reúnanse mañana y agrúpense por tribus. De la tribu que yo señale, pasarán al frente todos sus grupos familiares, y del grupo familiar que señale pasarán al frente todas sus familias. Luego de la familia que señale pasarán al frente todos los hombres, uno por uno. 15 Y el hombre que yo señale será el que tiene lo que se debía destruir. Quémenlo vivo, junto con su familia y todo lo que posee, por no haber cumplido con el trato hecho con nuestro Dios. Lo que ha hecho es una vergüenza para Israel”.

16 A la mañana siguiente se reunieron los israelitas. Josué hizo que las tribus se acercaran, una por una, y fue señalada la tribu de Judá. 17 Luego se adelantaron uno por uno los grupos familiares de Judá, y fue señalado el grupo de Zérah. Al acercarse el grupo de Zérah, fue señalada la familia de Zabdí, 18 la cual hizo pasar uno por uno a todos sus hombres. Entonces fue señalado Acán, hijo de Carmí y nieto de Zabdí, de la tribu de Judá. 19 Josué le dijo a Acán:

—Hijo mío, dime la verdad delante del Dios de Israel; confiesa lo que has hecho. No trates de engañarme.

20 —Es cierto —le respondió Acán a Josué—. ¡He pecado contra el Dios de Israel! Lo que pasó fue 21 que entre las cosas que tomamos vi una hermosa capa babilónica, dos kilos de plata, y una barra de oro que pesaba más de medio kilo. Tanto me gustaron esas cosas que las guardé y las enterré debajo de mi carpa. La plata está en el fondo.

22 Josué mandó a unos hombres a la carpa de Acán. Ellos fueron corriendo, y encontraron allí todo lo que Acán había enterrado. La plata estaba debajo de todo. 23 Luego salieron de la carpa con todo aquello y se lo llevaron a Josué, que estaba con el pueblo. Depositaron aquellas cosas en presencia de Dios. 24 Entonces Josué y todos los israelitas llevaron a Acán y lo robado al valle de Acor. También llevaron a sus hijos e hijas, y a sus bueyes, asnos y ovejas, su carpa y todo lo que tenía. 25 Allí Josué le dijo: «¿Por qué nos has causado tanto mal? Ahora Dios te va a causar mal a ti».
Los israelitas lo mataron a pedradas, y también a su familia. Luego le prendieron fuego a todo, 26 y colocaron un montón de piedras que todavía está allí. Por eso el lugar se llama valle de Acor. Así Dios calmó su enojo.
Acán apkelane mey'assáxma
1 Xama aphawóxama axta m'a énxet'ák nak Judá apwesey axta Acán, Carmí apketche, Zabdí aptáwen, aptáha nak han pók aptáwen ma'a Zérah, apkelmeyk axta nekha aqsok ektáha axta kélpagkanchesso yaqwayam kólmasséssók. Axta keñamak élpehewákxo apkelsexnánémap nápaqtók Wesse' egegkok ma'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, eñama apkelma aqsok apkeltémo axta eykhe kólmasséssók. Axta keñamak aplawa Wesse' egegkok apkeltaqnaweygko m'a énxet'ák nak.
Énxet'ák Israel apmenxenamap eñama melya'assáxma
2 Apkeláphássek axta Josué nápakha énxet'ák apkeleñama m'a Jericó, yaqwayam elmahagkok ma'a yókxexma nak Ai, ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem, teyp yókxexma Betel, ketók axta m'a yókxexma nak Bet-avén, apkeláneyákpexa axta etyánegwomhok ma'a yókxexma nak. Apkelxegkek axta apteyánegwokmoho m'a yókxexma Ai, 3 keñe axta apkelwákxo makham. Aptáhak axta apcháneya m'a Josué: “Megkeyméxchek elxog apyókxoho énxet'ák yaqwayam elnapakpok ma'a énxet'ák nak Ai. Dos essenhan tres mil énxet'ák aphawók emok ma'a tegma apwányam nak. Ná eláphés aqsa apyókxoho énxet'ák, hakte apqántawok ma'a ektáha nak apkeláneykha m'a tegma apwányam.”
4 Keñe axta apkelxega tres mil énxet'ák yaqwayam elnapakpok ma'a énxet'ák nak Ai. Apmenxenchek axta eyke m'a énxet'ák nak Ai, apkexpánchessek axta han. 5 Aptekyókek axta treinta y seis israelitas; keñe m'a nápakha nak apmenxena eyeynmo m'a átog nak tegma apwányam ekweykmoho m'a kélhexyawassamakxa nak chá'a meteymog, axta apkelnáhápweykxak ma'a ekweyweykentamxa nak xapop. Axta keñamak apkelyelqákpo m'a énxet'ák, massék axta élyenna apkelwáxok.
6 Keñe m'a Josué tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak énxet'ák Israel, apkelyeptégkek axta apkelántaxno, apnegkenágkek axta han néten apqatkok ma'a xapop ánek magkenatchesso ekyetna ekyentaxno agko' éllapwámeyak; keñe axta apkelháxahágko ekyetnakxa m'a yántéseksek apagkok nak Wesse' egegkok, apkeltekxeyágkek axta nápaqta'a xapop ekwokmoho ektaxnakmo. 7 Keñe axta aptáha Josué s'e:
—¡Wesse' egegkok! ¿Yaqsa ektáha apkeltamho axta elyeykhak énxet'ák apagkok ma'a wátsam Jordán? ¿Peyk enxeykel'a yohok aqsa hẽlmok ma'a amorreos yaqwayam hegmasséssók? ¡Táse' nak axta eykhe ókhegwak aqsa m'a neyp nak wátsam Jordán! 8 ¡Wesse' egegkok! ¡May'ásegkok ko'o yaqwánxa atnehek sekpeywa! Hakte apkenyahágkek kaxwók ma'a énxet'ák Israel eñama apmenxenma m'a katnaha apnámakkok. 9 Ellegak sa' amya'a ektáhakxa m'a cananeos, tén han ma'a apyókxoho apheykha nak ma'a yókxexma, keñe sa' epaxqeykxak ma'a nélenmexma nak, hegketámegmak sa'; hensawhohok sa' han hẽlnápok. ¿Háxko sa' etnehek xeyep megyohók kólwanyohok ma'a apwesey nak?
10 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok:
—Exnekxa néten. ¿Yaqsa ektáha aptekxeya nak nápat xapop? 11 Apkelánegkek melya'assáxma m'a énxet'ák Israel, massék apkelánegko m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho séltémo axta elanagkok. Apkelmágkek ma'a aqsok séltémo axta eykhe kólmasséssók; apkelmenyexágkek han, apkelya'ásegkók eykhe apkelánegko aqsok ekmaso, keñe han apkelpóssákxo m'a neyseksa ekheykegkaxa nak apkelnaqta. 12 Cháxa keñamak ma'a énxet'ák nak Israel, mexók sa' elenmexek ma'a katnaha nak apnámakkok. Yenyahagkok sa' aqsa chá'a apmonye'e, hakte payhawók kaxwo' kólmasséssók ma'a énxet'ák Israel. Sa' agkok kólmasséssekmok kaxwók xa séltémo axta kéxegke kólmasséssók, maxek sa' chá'a makham kélnepyeseksa kéxegke. 13 Yempekxa néten, eláneyha m'a énxet'ák nak, eltennés sa' yának elánekxak aptamhágkaxa yaqwayam elmeyenták ko'o emonye' m'a élsaka sa', hakte ko'o sekteme Wesse', Dios apagkok nak ma'a énxet'ák Israel, ektáhak se'e: ‘Kéxegke Israel, kélmeyk ma'a aqsok séltémo axta kólmasséssók ekyókxoho. Sa' agkok kólmasséssekmok kéxegke m'a aqsok séltémo axta kólmasséssók, megkólxohók sa' kólenmexek ma'a katnaha nak kélnámakkok.’ 14 Saka sa' kólwaták kélyókxoho ektáhakxa nak chá'a énxet'ák kélagkok, keñe sa' ma'a énxet'ák nak, ko'o sa' chá'a axének wának yánchásekxohok ma'a aphawóxama; keñe sa' ma'a aphawóxama nak, ko'o sa' chá'a wának yánchásekxohok ma'a apnámakkok apagko' nak; keñe m'a apnámakkok apagko' nak, ko'o sa' chá'a wának exének ma'a ektáhakxa enxoho énxet apagkok. 15 Keñe m'a énxet ektáha enxoho apkelma m'a séltémo axta kólmasséssók ekyókxoho, kólwatnekxak sa' yetlo apketchek, keñe han ma'a ekyókxoho aqsok apagkok, eñama apkelane aqsok ekmaso nepyeseksa m'a énxet'ák Israel, keñe han melyaheykekxoho m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho eñama nak Wesse' egegkok.
Acán kéllegassáseykegkoho
16 Mók ekhem axta entáhak Josué aphákxo néten axto'ók agko' la'a, keñe axta apkeltamho elmahagkok ma'a énxet'ák ektáha axta kélexpánchesso. Tén axta Wesse' egegkok apxéna m'a énxet'ák apagkok nak Judá. 17 Keñe axta Josué apkeltamho elyepetchegwomhok xama chá'a m'a Judá énxet'ák apagkok, ektáhakxa nak chá'a apnámakkok apagko', keñe axta élpehewákxo apkelxénamap ma'a apnámakkok nak Zérah. Tén axta kélyetnakhasa m'a aphawóxama nak Zabdí, nepyeseksa nak Zérah énxet'ák apagkok. 18 Xama axta apkelyepetchegwokmo xama xama chá'a m'a aphawóxama nak Zabdí, keñe apxénákpo m'a Acán, apketche nak Carmí, aptáwen nak ma'a Zabdí, kenhan pók aptáwen ma'a Zérah, cham'a apteme axta énxet'ák apagkok ma'a Judá.
19 Aptáhak axta Josué apcháneya m'a Acán:
—Eyáxeg, etnésses sa' apcheymákpoho Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel. Héltennés sa' ma'a aqsok apkelane nak. ¡Ná ekpós aqsa!
20 Apchátegmowágkek axta Acán:
—Naqsók axta ko'o sélana aqsok ekmaso énmexma nak Wesse' egegkok, Dios nak Israel. Keso sélana axta ko'o s'e: 21 Ekwet'ak axta xama apáwa kélaqlamaxche aptaqmalma apagko' apkelánamap axta m'a Babilonia, neyseksa m'a aqsok nélmágko axta Jericó, keñe han sekwet'a doscientos selyaqye aktek élmope, tén han xama sawo ekyátekto ekmomnáwa, medio kilo axta ekyentaxno m'a. Keltásek axta eyke ko'o sélano m'a aqsok nak keñe sélma. Élátawanyeyk axta m'a kóneg sekpakxanmakxa nak, cham'a nékhegweykemxa nak, keñe selyaqye sekpekkena m'a kañók agko'.
22 Yahamok axta apkeláphasa Josué énxet'ák ma'a appakxanmakxa nak Acán, apkelwetágwokmek axta ekyókxoho aqsok apkelpósso axta Acán, yetlo selyaqye m'a kañók agko'. 23 Apkelmágkek axta, keñe kélsákxésa m'a Josué, kenhan ma'a énxet'ák nak Israel, tén axta han kélsákxésa m'a Wesse' egegkok. 24 Tén axta kélyentamákxo Acán ma'a yókxexma ekyapwátegweykenxa nak ma'a Acor yetlo m'a selyaqye, apchaqlamap, sawo ekyátekto ekmomnáwa, yetlo m'a apketchek apkelennay'a, apketchek kelwán'ák, keñe han ma'a weyke apnaqtósso, yámelyeheykok, nepkések, tén han apkelnaqta, ekyókxoho m'a ektáhakxa nak apagkok.
25 Aptáhak axta apcháneya Josué:
—¿Yaqsa ektáha séghágwa'akto nak xeyep negko'o xa aqsok ekmaso nak? Wesse' egegkok sa' yának kápekxak kaxwók xép xa aqsok ekmaso séghágwa'akto nak negko'o.
Natámen apteme appeywa axta Josué xa, keñe apyókxoho énxet'ák Israel apkelyetna'a meteymog apchaqha m'a Acán, yetlo m'a ekyókxoho apketchek, aptáwa', tén axta kélwatnékxoho han. 26 Keñe han kéláhakkáseykxo ekxámokma agko' ma'a meteymog, makhemek makham émha xa meteymog nak. Cháxa keñamak ektéma nak makham ekwesey yókxexma ekyapwate Acor ma'a. Tén axta ekmassa apkeltaqnawéyak Wesse' egegkok ma'a énxet'ák Israel.