La luz de las naciones
1 Israel dijo:

«¡Ustedes,
pueblos de las costas más lejanas,
óiganme y presten atención!

»Yo soy el fiel servidor de Dios.
Él pronunció mi nombre
desde antes que yo existiera como pueblo.
2 Dios hizo que mis palabras
fueran poderosas como flechas,
como espadas afiladas.
Dios me protegió, me cuidó,
3 y me dijo:
“Tú eres mi fiel servidor;
gracias a ti daré a conocer mi poder”.

4 »Sin embargo, yo me dije:
“He trabajado inútilmente;
me he quedado sin fuerzas
y no he logrado nada”.
En realidad, lo que hago
es gracias al poder de Dios,
y ya él ha preparado mi recompensa.
5 Dios me formó
desde antes que naciera
para que fuera yo su fiel servidor,
y siempre estuviéramos unidos.
Para Dios, yo valgo mucho;
por eso él me fortalece».

6 Dios le dijo a su fiel servidor:

«Yo te he enviado
para que reúnas a las tribus de Israel
y las hagas volver a su patria.
Aun esto es muy poco para ti.
Por eso te pondré
como una luz para las naciones,
y haré que lleves la salvación
hasta el último rincón del mundo».
Una promesa de Dios a su pueblo
7 Dios, el Salvador y santo de Israel, le dijo al pueblo:

«Israel,
tú has sido despreciado
y odiado por otros pueblos,
y ahora eres esclavo de esos tiranos.
Pon atención a mis palabras:

“Yo soy tu único Dios;
cuando los reyes y los príncipes
de otras naciones te vean,
se humillarán ante ti.

”¡Yo te he elegido
y te cumpliré esta promesa!”»
Restauración de Israel
8 Dios les dijo a los israelitas:

«Cuando llegó el momento
de mostrarles mi bondad,
fui bondadoso con ustedes;
cuando necesitaron salvación,
yo les di libertad.
Yo los formé para que fueran
una bendición para otros pueblos.
Por eso ustedes, israelitas,
volverán a ocupar las tierras
que sus enemigos destruyeron,
y reconstruirán el país.
9 Ustedes les dirán a los presos:
“¡Quedan en libertad!”,
y a los que viven en la oscuridad:
“¡Salgan a la luz!”
La alegría de los que vuelven a su patria
»Ustedes encontrarán buenos pastos
junto a todos los caminos,
y en cualquier cerro desierto
tendrán alimento para el ganado.
10 No tendrán hambre ni sed,
ni los molestará el sol ni el calor,
porque yo los amo y los guío,
y los llevaré a fuentes de agua.
11 Les abriré un camino
a través de las montañas
y los haré pasar por un terreno llano.
12 Ustedes, los israelitas,
vendrán de muy lejos,
de todos los rincones del mundo.

13 »¡Cielos, griten de alegría!
¡Tierra, alégrate mucho!
¡Montañas, lancen gritos de felicidad!
Porque yo, el único Dios,
consuelo a mi pueblo
y tengo compasión de los pobres».
La reconstrucción de Jerusalén
14 El pueblo de Jerusalén decía:

«Dios me abandonó,
mi Dios se olvidó de mí».

15 Pero Dios respondió:

«Jerusalén,
¿acaso puede una madre olvidar
o dejar de amar a su hijo?
Y aunque ella lo olvidara,
yo no me olvidaré de ti.
16 Yo te llevo grabada
como un tatuaje en mis manos,
siempre tengo presentes tus murallas.

17 »Ya se han ido tus destructores;
si con rapidez te destruyeron,
con más rapidez serás reconstruida.
18 Levanta los ojos
y mira a tu alrededor,
todos los israelitas se reúnen
y vuelven hacia ti.
Yo soy el único Dios,
y juro por mi vida
que todos tus habitantes serán
como los adornos de una novia.

19 »Tú, Jerusalén, estabas en ruinas,
pero ya se han alejado
los que te destruyeron.
Ahora tendrás tantos habitantes
que el país te resultará pequeño.
20 Los hijos que dabas por perdidos
te dirán al oído:
“Este país es demasiado pequeño
para todos nosotros”.

21 »Tú, Jerusalén,
dirás como una madre:
“¿Quién me dio tantos hijos?
Yo no tenía hijos ni podía tenerlos;
me habían dejado sola,
quedé completamente abandonada.
¿Quién crio a estos hijos míos?
¿De dónde vinieron?”

22 »Yo daré una orden a las naciones
para que traigan en brazos
a tus hijos y a tus hijas.
23 Los reyes serán tus padres adoptivos
y las princesas, tus niñeras.
Se arrodillarán ante ti
y reconocerán
que no quedan avergonzados
los que confían en mí,
y que yo soy el único Dios.

24 »A un guerrero no se le puede quitar
lo que ha ganado en el combate;
un prisionero de guerra
no se puede escapar del tirano.
25 Pero yo, el único Dios,
declaro que al guerrero y al tirano
les quitarán lo que hayan conquistado.
A ustedes los israelitas les digo
que yo salvaré a sus hijos y a sus hijas
de manos de sus enemigos.
26 Haré que sus opresores
se coman su propia carne
y se emborrachen con su sangre.
Así sabrá toda la humanidad
que yo soy el único Dios,
soy el Dios todopoderoso,
y el salvador de Israel».
Wesse' egegkok apkeláneykha
1 Kóleyxho sekpeywa, kéxegke,
kélheykha nak apkelókxa
neyáwa wátsam ekwányam,
kóltaqmelchesho kélháxenmo sekpeywa,
kélheykha nak makhawók agko':
Ewóneykha axta ko'o Wesse' egegkok
matyeykemxa axta makham keso náxop;
apxeyenmeyk axta sekwesey m'a
sekyetnamakxa axta makham kañe'
méme awáxok.
2 Sókwenaqte ekmahamta agko' axta
aptemessáseykekxak ahaxkok,
eyáhakkassegkek axta apmék
setaqmelchessama,
etnessáseykekxeyk axta yágke ahamtek
ekmahamta agko' naw'a
keñe seyaqxegkessama m'a kañe'
apxata nak chá'a yágke aktek apagkok.
3 Aptáhak axta seyáneya s'e: “Israel,
xép apteme séláneykha,
xép sa' kañék axekmósek
seyeymáxkoho m'a énxet'ák.”
4 Keñe axta ko'o ektéma
élchetamso ewáxok se'e:
“Chaqhémok sektamheykencha'a,
eksawhomakyek sekyennaqte
meyke sekwete xama aqsok.”
Naqso' eyke aptaqmelchessama
Wesse' egegkok ma'a
ekyókxoho aqsok sélane nak chá'a,
yetneyk ekyaqmageykekxa
sektamheykha m'a aphakxa nak
Dios ahagkok.

5 Ekxawáyak ko'o ekha séláyo
nápaqtók Dios Wesse' ahagkok,
hakte cha'a apteme sénnaqtésso m'a.
Aptáhak Wesse' egegkok se'e,
ektáha axta sélane
sekyetnamakxa kañe' méme awáxok
yaqwayam atnehek apkeláneykha,
yaqwayam enxoho wának
elchexyók makham ma'a énxet'ák Israel,
cham'a Jacob énxet'ák apagkok nak,
yaqwayam enxoho elyepetchegwaták
makham:
6 “Mopwanchek xép etnehek séláneykha
wánxa apkelánekxésso apheykha m'a
Jacob énxet'ák apagkok
tén han yaqwayam enaqlanták
makham ma'a énxet'ák Israel
apkeleymomap nak meletsapma;
atnéssesek sa' nahan ko'o exchep
élseyéxma apagkok ma'a
apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák,
yaqwayam sa' eswok
nélwagkásamáxche teyp ahagkok ma'a
makhawók agko' nak keso náxop.”

7 Aptáhak Wesse' egegkok
apcháneya énxet
kélwanyémo kélagko' axta chá'a s'e,
cham'a Dios Aptaqmalma nak Israel,
segwagkassamo nak teyp,
aptaqnagkamo apagko' axta chá'a m'a
pók énxet'ák nak,
aptéma axta chá'a
apchásenneykha naqsa m'a
kelwesse'e apkello nak:
“Apwet'ak sa' agkok chá'a exchep ma'a
kelwesse'e apkelwányam nak
tén han ma'a pók kelwesse'e nak,
elchempekxak sa' chá'a néten
eltekxeyagkok aptapnák xóp
apmonye' exchep
hakte ko'o axta sélyéseykha exchep
sektáha nak Wesse'
Dios Sektaqmalma m'a Israel,
alánhok chá'a ko'o m'a
sekxeyenma nak alána'.”
Jerusalén apxénamáp kóllánekxa'
8 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Wokmek yaqwánxa axekmósek
seyásekhayo,
eyátegmowágkokxeyk nahan;
wokmek ekhem
nélwagkásamáxchexa teyp,
ekpasmeyk nahan.
Ektaqmelchessegkek ko'o exchep
yaqwayam sa' elánekxak makham
ekhémo mók
sélpaqhetchásamáxkoho m'a énxet'ák,
yaqwayam sa'
elánekxak makham ma'a apchókxa,
tén han etnehek apagkok ma'a xapop
kélsawhomo axta aqsok
ekhéyak ma'a kañe',
9 yaqwayam sa' etnehek elának
apkelmomap nak se'e:
‘Kólántép’,
yaqwayam sa'
etnehek elának apheykha nak
ekyáqtésakxaxma s'e:
‘Kólántép élsakókxaxma.’
Kólwetak sa' chá'a pa'at
ekyókxoho m'a nekhaw'ék ámay,
kaxek sa' chá'a ektéyak kélnaqtósso
ekyókxoho m'a egkexe
meykexa nak chá'a xama aqsok.

10 “Megkalnáphek sa' chá'a meyk
megkalnáphek sa' nahan chá'a ekhem,
kamaskok sa' nahan élpekhésa m'a
ekmexanmaxma mayáhat,
hakte élásekhayók ko'o m'a,
eknaqleykha nahan chá'a,
anaqlakxak sa' nahan ma'a
élánteyapmakxa nak yegmen.
11 Alának sa' ko'o xama ámay ma'a
neyseksa nak meteymog
élekhahéyak,
meyke élyapwátéyak sa'
atnéssesek.”

12 ¡Kólenmexho!
Makhawók apkeleñamak ma'a:
nápakha apkeleñamak ma'a nexcheyha,
keñe nahan nápakha m'a
taxnegwánxa ekhem nak,
keñe nahan nápakha m'a
yókxexma Asuán.
13 ¡Néten,
kalpáxamha kapayhekxak awáxok!
¡Xapop, kayánchesho agko'
ekpayheykekxa awáxok!
¡Meteymog élekhahéyak,
kólpáxamha ekyennaqte kólessawasha!
Hakte apkelpeykessásekxeyk makham
apkelwáxok Wesse' egegkok ma'a
énxet'ák apagkok,
apkelásekhákxók makham ma'a
apkellegeykegkoho nak ekyentaxno
apkelwáxok.

14 “Keñe m'a Sión ektáha s'e:
‘Eyamasmeyk ko'o m'a Wesse' egegkok,
massegkek ko'o
ekxeyenma apwáxok ma'a
Dios ahagkok.’
15 ¿Kalwagqámhoya chá'a étche
xama kelán'a, ektáha nak chá'a
étche agko'?
¿Kalwatéssamhoya nahan chá'a
eyásekhayo?
Kalwagqámak sa' eykhe chá'a m'a
mehelwagqámhek sa' eyke ko'o exche'.
16 Élqahassegkek ko'o exche'
awáxok emék,
yókxoho ekhem sekwete m'a
kélhaxta nak neyáwa'.
17 Yahamók apya'awa m'a
apkeláneykekxa nak,
kaxnók ma'a ektáha axta aptegkesso;
apkelántekkek kaxwók ma'a
ektáha axta apketsagkasso.
18 Kalyeheykha, kasawheykha exma
neyáwa',
kalano ektáhakxa apwakhegwa'akto
apyókxoho énxet,
tén han ektáhakxa
apkelye'eykekta exche'.

“Naqsók ko'o sekxéna,
sektáha nak Wesse'
peya elxohok aqsok étkók
élmomnáwa xa apyókxoho nak
yaqwayam sa' kawakhésaxchek xeye',
ektémól'a kélnáxegkáseykha m'a
xama kelán'a
ekmáheyól'a kalyamhápok.
19 Apchókxa ekmaso axta exche'
kéltemessáseykekxa,
kélmassésseykmek axta,
kélsawhomók axta aqsok
ekhéyak ma'a kañe';
ketsék sa' eyke kaxwók
katnehek ma'a xapop agkok
yaqwayam sa' exmakha m'a
énxet'ák agkok.
Makhawók eyke kaxwók
apkelmahágkok ma'a
ektáha axta apketsagkasso.
20 Keñe sa' ma'a étchek
élxeyenma axta apkelxegáneykmo,
sa' etnehek yának se'e:
‘Ketsék agko' se'e apchókxa nak,
manxohók negko'o;
hentegyesha sa' yókxexma
yaqwayam aghakha.’
21 Keñe sa' xeye' katnehek awáxok se'e:
‘¿Yaqsa axta setasso ko'o xa
étchek nak?
Méko axta ko'o étchek,
mowanchek nahan óta';
élyentameykekxeyk axta ko'o
megkatnahakxa seyókxa,
ektaqmópeykegkek axta,
¿Yaqsa séktegkessesso ko'o xa?
Exakkók axta ko'o ektaqmópeykegkok,
¿háxko eyke apkeleñamakxa xa?’”

22 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Ay'ássesek sa' ko'o néten émek
ma'a pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák;
apekkenchessek sa' xama aqsok
magkenatchesso
yaqwayam sa' elqeynenták
enaqlantagkasek ma'a
étchek apkelennay'a nak,
tén han ma'a kelwán'ák nak.
23 Sa' katnehek ekteme yapmeyk ma'a
kelwesse'e apkelwányam nak
keñe sa' ektaqmelchesso chá'a m'a
kelwesse'e kelwán'ák nak.
Eltekxeyagkok sa' chá'a aptapnák xóp
amonye' exche',
ekwokmoho apkeltekxeya nápaqta'a xóp
ekweykekxoho m'a
kelwesse'e kelwán'ák nak,
awanhók agko' sa' katnehek apcháyo.
Keñe sa' kay'asagkohok ko'o
sekteme Wesse',
kay'asagkohok sa' nahan
memegqáyhek chá'a m'a
ektáha nak ko'o mehey'ásseyam.”
24 ¿Kélwancheya kólyementók
aqsok apkelma axta neyseksa
kempakhakma m'a
xama énxet apyennaqte?
¿Apwancheya nahan xama énxet
apmomap
exyánegkesek ma'a wesse' aplo nak?
25 Apxénchek Wesse' egegkok
kélwanchek kólyementók:
“Kólyementemekxak sa'
apkelma axta m'a
énxet apyennaqte nak,
kólyementemekxak sa' aqsok
ekxámokma axta apkelma m'a
wesse' aplo nak.
Ko'o sa' alátegmoweyxchek chá'a m'a
apmáheyo nak chá'a elátegmoweykpok;
ko'o ahagko' sa' nahan
alwagkasek teyp ma'a
étchek nak xeye'.
26 Wának sa' ko'o etawagkokxak
aphápetek apancha'awók ma'a
apsawhéssamo axta aqsok kélagkok,
wának sa' kalnápekxak ma'a
éma apagkok apagko' nak
ektémól'a énagkok ma'a vino.
Keñe sa' elya'asagkohok
apyókxoho énxet
ektáha ko'o sekwagkasso teyp,
ko'o sektáha nak Wesse';
elya'asagkohok sa'
sektáha sekmallahanchesso
aqsok ekyentaxno,
ko'o sektáha nak
Jacob Wesse' apagkok
ekha sekyennaqte.”