Dios vuelve a escribir su ley
1 Dios le dijo a Moisés:

«Tráeme dos tablas de piedra, como las que te di antes. En ellas escribiré las mismas leyes que estaban en las que rompiste. 2 Prepárate para subir mañana temprano a la montaña del Sinaí. Quiero verte en la parte más alta. 3 Nadie debe acompañarte; no quiero ver gente, ni ovejas ni vacas por allí».

4 Moisés hizo dos tablas de piedra iguales a las primeras, y al día siguiente muy temprano subió a la montaña. 5 Dios bajó en una nube, y allí se reunió con Moisés y le dio a conocer su propio nombre. 6 Mientras pasaba delante de Moisés, Dios dijo en voz alta:

«¡Soy el Dios de Israel! ¡Yo soy es el nombre con que me di a conocer! Soy un Dios tierno y bondadoso. No me enojo fácilmente, y mi amor por mi pueblo es muy grande. 7 Mi amor es siempre el mismo, y siempre estoy dispuesto a perdonar a quienes hacen lo malo. Pero también sé castigar al culpable, y a sus hijos, nietos, bisnietos y tataranietos».

8 Enseguida Moisés se inclinó hasta tocar el suelo con la frente, y adoró a Dios 9 diciendo: «¡Dios mío! ¡Dios mío! Si de veras me amas, acompáñanos. Es verdad que somos muy tercos, pero perdona nuestros pecados y acéptanos como tu pueblo».
Dios hace un pacto
10 Dios le dijo a Moisés:

«Pon atención, porque voy a hacer un pacto con todo tu pueblo. Voy a hacer grandes milagros, como nunca antes se han visto en ningún país del mundo. Todos los países donde ustedes vivan verán lo que yo, el Dios de Israel, puedo hacer.
11 »Si ustedes obedecen todo lo que hoy les he ordenado, yo expulsaré a todos los pueblos que no me obedecen, y su territorio se lo daré a ustedes.
12 »Ustedes van a entrar al territorio que les prometí. No deben hacer ningún pacto con los que allí viven, para que no imiten su mala conducta. 13 Al contrario, deberán destruir completamente sus altares y sus ídolos.
14 »No adoren a ningún otro dios, porque soy un Dios muy celoso.
15 »No hagan ningún trato con la gente de ese territorio, porque ellos los invitarán a participar de sus cultos, y ustedes terminarán adorando a sus dioses falsos. 16 Tal vez les parezca bien que sus hijos se casen con las hijas de esa gente, pero cuando ellas pequen al adorar a sus dioses falsos, harán que sus hijos también pequen.
17 »No hagan ningún ídolo de metal fundido para adorarlo.
Las fiestas de cada año
18 »Celebren la fiesta de los panes sin levadura. Coman pan sin levadura durante siete días, siguiendo todas las instrucciones que les he dado. Deben hacer la fiesta en el mes de Abib, porque en ese mes salieron de Egipto.
19 »El primer hijo de cada uno de ustedes será para mí, lo mismo que todos los primeros machos de sus vacas y ovejas. 20 Por el primer macho de una burra podrán darme un cordero o un cabrito. Pero si no me lo dan, entonces le romperán el cuello al burrito. De igual manera, a cambio del primer hijo de ustedes podrán darme una ofrenda. Nadie podrá venir a adorarme si no trae algo.
21 »Ustedes podrán trabajar los primeros seis días de la semana, pero el séptimo día deberán descansar, aun en la época de la siembra o de la cosecha.
22 »También deberán celebrar la fiesta de la cosecha en la primavera, y la fiesta de las enramadas en el otoño.
23 »Todos los varones israelitas mayores de edad deberán venir a adorarme tres veces al año. Yo soy el Dios de Israel. 24 Yo expulsaré a las demás naciones, para que ustedes tengan más territorio. Así nadie podrá adueñarse de su territorio cuando vengan a adorarme.
25 »Cuando me presenten el sacrificio de algún animal, no me ofrezcan al mismo tiempo la sangre del animal y pan con levadura. Tampoco guarden para el día siguiente lo que sobre del animal sacrificado en la fiesta de la Pascua.
26 »Deben traer a mi templo lo mejor de los primeros frutos que produzcan sus campos.
»Nunca cocinen cabritos en la leche de su madre».

27 Como todas esas leyes eran parte del pacto que Dios estaba haciendo con los israelitas, Dios le ordenó a Moisés que las escribiera. 28 Y Moisés se quedó con Dios en la montaña cuarenta días y cuarenta noches. Allí se escribieron en tablas de piedra los diez mandamientos de este pacto. En todo ese tiempo, Moisés no comió ni bebió nada.
Moisés baja del Sinaí
29 Cuando Moisés bajó de la montaña del Sinaí, traía consigo las dos tablas con la ley escrita en ellas. Su cara brillaba, pues había estado hablando con Dios, pero Moisés no se había dado cuenta. 30 Cuando Aarón y todos los israelitas vieron cómo brillaba la cara de Moisés, sintieron miedo y no se acercaron a él. 31 Pero Moisés los llamó para hablar con ellos. Primero fueron Aarón y todos los jefes israelitas, 32 y luego se acercó todo el pueblo. Entonces Moisés les dio todos los mandamientos que Dios le había dado en la montaña del Sinaí.
33 Cuando Moisés terminó de hablar con el pueblo, se tapó la cara con un velo. 34-35 Ese velo Moisés se lo dejaba puesto hasta que llegaba el momento de entrar al santuario para hablar con Dios. Cuando entraba al santuario, se lo quitaba, y al salir le comunicaba al pueblo todo lo que Dios le había ordenado. Pero como el pueblo veía que la cara de Moisés seguía brillando, él se veía obligado a ponerse de nuevo el velo.
Segánamakxa kélláneykekxa makham axnagcha'ák
(Dt 10.1-5)
1 Aptáhak axta apcháneya Wesse' egegkok Moisés se'e:
—Elyaqtennoho sa' apagko' kaxwók xeyep ánet meteymog ekhémo m'a émha amonye' axta, yaqwayam sa' anaqtáxésagkok ko'o ekhawo ektémakxa axta ekpeywa seknaqtáxésso m'a émha amonye' meteymog axta, cham'a aptemessásekxo axta nekha'a étkók. 2 Elánekxa sa' nahan aptáhakxa yaqwayam yántek egkexe Sinaí saka axto'ók agko', ewakxa sa' sekhakxa nak ko'o, cham'a ektáhakxa nak netnók agko' ma'a egkexe. 3 Méko sa' nahan kawának kántohok xamo' xeyep ma'a, méko sa' nahan xama énxet enxoho éteyakpok ma'a ekyókxoho nak egkexe; mopwanchek sa' nahan ellawha nepkések etawagkok pa'at tén han weyke m'a ekpayhókxa nak egkexe.
4 Apkelyaqténchek axta Moisés ánet meteymog ekhémo m'a émha amonye' axta. Keñe axta mók ekhem, axto'ók agko' axta apkelmákxo m'a ánet meteymog nak, apkenátweykxeyk axta m'a egkexe Sinaí, ekhawo m'a apkeltamhókxa axta etnehek Wesse' egegkok. 5 Tén axta Wesse' egegkok apweywento xama yaphope, apkenegwa'akteyk axta nahan xamók Moisés ma'a, apkeltennássek axta nahan ektémakxa apwesey apagko'. 6 Aptáhak axta appaqmeta ekyennaqte agko' apyeyk'a apmonye' Moisés se'e:
—¡Ko'o Wesse'! ¡Ko'o Wesse'! ¡Dios seyemleykekxoho tén han apmopyósa nak alanok énxet, mapekhésamaxche' tén han ekyawe seyásekhayo tén han ekmámnaqsoho agko'! 7 Megkeytyapwágwayam nak sélásekhayo m'a apyókxoho énxet, tén han mayaqmagkáseykekxa nak apkeltémakxa ekmaso, tén han sélenmexeykha, tén han megkólya'assáxma; magwohok eyke aqsa chá'a eweynchamha meyke seklegassáseykegkoho m'a énxet ektáha enxoho chá'a apsexnánémap, allegássesagkohok chá'a eñama apkeltémakxa élmasagcha'a m'a apyapmeyk apketchek tén han ma'a aptawán'ák nak, ekweykekxoho m'a apketchek aptawán'ák nak.
8 Ñohók axta nahan apkeltekxeya aptapnák xapop Moisés apháxaha ekwokmoho aptekxeya ekpayhakxa nápat xapop. Aptáhak axta apkelpeykásawo 9 Wesse' egegkok se'e:
—¡Wesse'! ¡Wesse'! Naqsók agkok ekleklamo apwáxok ko'o exchep, hẽlyetlow sa'. Hakte naqsók apteme élyennaqte agko' apkelwáxok se'e énxet'ák nak, eyke ná eyaqmagkásekxa aqsa nentémakxa mólya'assáxma tén han nentémakxa élmasagcha'a, hẽlma sa' takha' yaqwayam antéhek negko'o énxet'ák apagkok.
Ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios kéltemessáseykekxa axnagkok
(Dt 7.1-5)
10 Aptáhak axta Wesse' egegkok se'e:
“Kóltaqmelchesho sa' kélháxenmo s'e: élanak ko'o kaxwók xama ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák apagkok. Alának sa' ko'o aqsok ekyawe agko' sempelakkasso nak agweta', megkalánamáxko nak makham xama enxoho m'a mók apheykegkaxa nak chá'a énxet keso náxop, elwetak sa' apyókxoho énxet apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke sekmowána alának aqsok, ko'o sektáha nak Wesse', hakte katnehek sa' ekwányam agko' sempelakkasso nak agwetak ma'a aqsok sekmako nak ko'o alanaksek kéxegke.
11 “Kóllána sa' sakhem ma'a séltamho exchek ko'o kóllána', keñe sa' ko'o alántekkesek kélnepyeseksa kéxegke m'a amorreos, cananeos, hititas, ferezeos, heveos tén han ma'a jebuseos.
12 “Nágkólmés aqsa xama enxoho ekhémo mók kélpaqhetchásamaxkoho m'a énxet'ák, apheykha nak ma'a apkelókxa yaqwánxa nak kólántexek, yaqwayam enxoho megyánhek kalmok ma'a yám'én apagkok apkelhanma nak. 13 Kólyaqnegkessesák sa' ma'a apkelwatnamakxa nak chá'a aqsok, kólekkexchásekxa sa' nahan ekyókxoho m'a meteymog tén han yámet awhók élpagkanamaxche apagkok nak.
14 “Nágkólpeykesho chá'a xama enxoho m'a pók kéláyókxa nak chá'a, hakte Wesse' egegkok apteme apkelmeyeykha. Dios sẽlmeyeykha apwesey m'a.
15 “Nágkólmes agko' xama enxoho ekhémo mók kélpaqhetchásamáxkoho énxet'ák apheykha nak xa xapop nak, hakte yának katnehek kólpasmok apnaqtawáseykpo enxoho elpeykeshok aqsok apcháyókxa tén han apkelsákxésa enxoho m'a aqsok apmésso naqsa nak, keñe kóltawagkok nahan kéxegkáxa xa aqsok kélmésso naqsa nak eknegkenamaxche', 16 essenhan elmésagkok apketchek kelwán'ák nak ma'a kélketchek apkelennay'a nak kéxegke, keñe élánegko enxoho ektamheykegkaxa nak chá'a kalanagkok nentémakxa mansexta kalpeykeshok ma'a aqsok éláyókxa nak, kának nahan etnahagkok elpeykeshok ma'a kélketchek nak kéxegke.
17 “Nágkóleykmássesha agko' kéxegke aqsok kéláyókxa m'a sawo kélpeykeseykekxa nak kélhanma.
Kélessawássessamo élánamáxche nak chá'a yókxoho apyeyam
(Ex 23.14-19Dt 16.1-17)
18 “Kóllána chá'a kélessawássessamo kelpasmaga meyke kempáseyak, kólteme sa' chá'a m'a séltémókxa axta chá'a kóltéhek, kóltawagkok kelpasmaga meyke kempáseyak ekweykmoho siete ekhem. Pelten Abib nahan pekkenamaxcheyk chá'a yaqwayam kalanaxchek xa, hakte cháxa pelten kélánteyapmakxa axta m'a Egipto.
19 “Apyókxoho aptéyam apmonye' nak chá'a kélketchek kéxegke, ko'o sa' atnehek ahagkok, ekhawo nahan ma'a ekyókxoho émha amonye' ekpalleyam nak étkók ma'a weyke kélnaqtósso, nepkések tén han ma'a yát'ay, cham'a ektáha enxoho chá'a kennawók ma'a étkok. 20 Keñe sa' ektáha enxoho xama yámelyeheykok étkok ektéyam amonye', kólyaqmagkásekxa sa' chá'a xama nepkések apketkok essenhan xama yát'ay apketkok yaqwayam hélmések ekyaqmageykekxa m'a yámelyeheykok étkok kennawo nak; sa' agkok kólyaqmagkásekxak ma'a, kólwápakhássesek sa' ayespok ma'a yámelyeheykok étkok nak. Kéméxcheyk nahan chá'a hélmések aqsok sélmésso naqsa ekyaqmageykekxa m'a kélketchek appalleyam apmonye'e nak. Méko sa' nahan xama énxet enxoho apwanchek ewaták sekhakxa ko'o mesánto enxoho xama aqsok.
21 “Kóltemeykha chá'a ekweykmoho seis ekhem, keñe sa' ma'a ekhem siete kóllókasek chá'a kélyampe, kammok sa' eykhe m'a ekhem kélcheneykekxexal'a aqsok aktek tén han ma'a eknakxamáxchexal'a ekyexna.
22 “Kóllána chá'a kélessawássessamo ekhem eknakxamáxchexal'a chá'a aqsok ekyexna Semána, cham'a apkemha amonye' nak apnakxamákpexa m'a hótáhap apaktek, tén han ma'a aqsok eknakxamáxchexal'a chá'a ekyexna néxa apyeyam.
23 “Ántánxo apkelweykekxa sa' chá'a etnehek apyókxoho énxet xama apyeyam sekhakxa nak ko'o, ko'o sektáha nak Israel Dios Wesse' apagkok. 24 Alántekkesek sa' ko'o kélnepyeseksa kéxegke m'a pók aptémakxa nak chá'a énxet, ayánchessesagkok sa' nahan ma'a xapop kélagkok nak. Keñe sa' méko kaltemegwók aqsa chá'a xapop agkok neyseksa kélmáheyo kóltéhek chá'a ántánxo kélmeyeykekxa xama apyeyam ma'a sekhakxa nak ko'o, sektáha nak Dios Wesse' kélagkok.
25 “Nágkólyepetches aqsa éma tén han kelpasmaga ekyetlómo nak kempáseyak ma'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa nak, nágkóltaqmelches nahan yaqwayam kólmaha mók ekhem ma'a eyeymomáxche enxoho kéltósso ekmatñá nak ekhem Pascua.
26 “Kólsakxa chá'a émha amonye' éltaqmalma nak ekyexna eñama xapop kélagkok ma'a Dios Wesse' kélagkok nak tegma appagkanamap apagkok.
“Nágkólhanchásekxa aqsa yát'ay apketkok egken neme apyegmenek apagkok.”
Moisés aptáxésso segánamakxa
27 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés se'e: “Etaxés sa' se'e amya'a nak, hakte cháxa sekmeykencha'a nak chá'a ko'o ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho sélánésso axta ko'o exchep xa amya'a nak tén han ma'a israelitas.”
28 Aphákxeyk axta nahan xamók Moisés Wesse' egegkok ekweykmoho cuarenta ekhem tén han cuarenta axta'a m'a, meyke apto m'a apto tén han meyke apyá yegmen. Apnaqtáxéságkek axta nahan meteymog ma'a, cham'a amya'a ekhémo nak mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, diez apkeltémókxa nak antéhek. 29 Aptekkek axta Moisés ma'a néten egkexe Sinaí apkelsánto ánet meteymog segánamakxa; axta nahan ey'ásegkok élyenma nápat eñama appaqhetchesso Wesse' egegkok aptepa m'a néten egkexe nak. 30 Xama axta apwet'a Aarón tén han apyókxoho israelitas élyenma nápat ma'a Moisés, apkelakak axta, axta nahan elyepetchegwokmoho'. 31 Apkelwóneyha axta eyke m'a Moisés. Xama axta apyo'ókmo apkenmágkaxa Moisés ma'a Aarón tén han ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e axta chá'a nepyeseksa apnámakkok, apkelpaqhetchessek axta. 32 Keñe axta natámen apkelyepetchegwokmoho nahan ma'a apyókxoho israelitas, apkeltennássek axta nahan Moisés ekyókxoho m'a aptáhakxa axta apcháneya Wesse' egegkok apkeltamhókxa etnahagkok, cham'a egkexe Sinaí nak. 33 Xama axta appenchesa apkelpaqhetchesso m'a énxet'ák nak, apchaqlássek axta nápat xama apáwa apkexyawe.
34 Aptaxnegwákxeyk axta agkok chá'a Moisés ma'a aphakxa nak Wesse' egegkok yaqwayam epaqhetchesek, elkok axta chá'a m'a apáwa apkexyawe nak apchapma nápat ekwokmoho aptepa. Tén axta eltennasagkok chá'a israelitas ma'a ektáhakxa enxoho apmésso appeywa apkeltamhókxa etnahagkok ma'a Wesse' egegkok. 35 Xama axta elwetak chá'a kalyenmok nápat Moisés ma'a israelitas, yaqlásekxak axta chá'a nápat ma'a apáwa apkexyawe nak, ekwokmoho aptaxnegwákxo makham ma'a aphakxa nak Wesse' egegkok yaqwayam epaqhetchesek.