Instrucciones para celebrar la cena de la Pascua
1 Cuando Moisés y Aarón aún estaban en Egipto, Dios les dijo:

2 «Este mes será para ustedes el primer mes del año, y el más importante. 3-5 Digan a todos los israelitas que el día diez de este mes cada familia debe apartar un cordero o un cabrito para comérselo. Los animales deben ser machos, de tan solo un año de edad, y sin ningún defecto. Pero asegúrense de que el animal que elijan alcance para todos, pues cada miembro de la familia debe comer lo acostumbrado. Si alguna familia es muy pequeña como para comerse todo el animal, deberá compartirlo con la familia vecina.
6 »Cuando cada familia haya apartado su animal, deberá guardarlo hasta el día catorce de este mes, y ese día al atardecer lo matará. 7 Una vez que se reúnan para comer, tomarán un poco de sangre del animal y la untarán en el marco de la puerta de la casa. 8 Esa noche comerán la carne del animal asada al fuego, acompañada de pan sin levadura y hierbas amargas. 9 Pero no vayan a comerse la carne cruda o hervida; tienen que asarla al fuego, y comerse la cabeza, las patas y las tripas.
10 »Además, deben comer rápidamente, con la ropa y las sandalias puestas, y la vara en la mano, como si estuvieran apurados por salir. 11 No deben guardar nada para el día siguiente, porque es la fiesta de la Pascua en mi honor; lo que les sobre, deberán quemarlo.
12 »Esa noche recorreré todo Egipto y mataré a todos los hijos mayores de cada familia egipcia, sea hombre o animal. Yo soy el Dios de Israel, y les daré su merecido a los dioses de Egipto. 13 Pero ustedes los israelitas no deben tener miedo; la sangre que van a untar en los marcos de las puertas me servirá de señal. Cuando yo la vea, no les haré ningún daño a sus hijos mayores, sino que pasaré de largo.
14-20 »De ahora en adelante, todos ustedes deberán celebrar esta fiesta en mi honor, para recordar el día en que los saqué de Egipto. La fiesta durará siete días, desde el atardecer del día catorce hasta el atardecer del día veintiuno. En esa semana celebrarán dos reuniones especiales, una en el primer día y otra en el séptimo. Dondequiera que ustedes vivan, durante esos siete días comerán pan sin levadura. Desde el primer día de la fiesta, y hasta el último, no deberán tener en su casa ni un pedacito de masa con levadura. El que coma pan con levadura durante estos siete días, sea extranjero o israelita, será expulsado de entre ustedes. Además, durante esos siete días no deberán hacer ningún trabajo; lo único que podrán hacer es preparar su propia comida. Esta será una ley permanente».
Los israelitas celebran la cena de la Pascua
21 Moisés llamó a los jefes israelitas y les dijo:

«Vaya cada uno de ustedes a buscar un cordero para su familia, y mátenlo para celebrar la cena de la Pascua. 22 Echen la sangre del cordero en una vasija, tomen luego unas ramas de hisopo y unten con ellas la sangre en los marcos de las puertas de sus casas. Después de esto, nadie deberá salir de su casa hasta el día siguiente. 23 Así, cuando nuestro Dios recorra el país para quitarles la vida a los hijos mayores de los egipcios, verá la sangre en los marcos de las puertas y pasará de largo. Dios no permitirá que muera ninguno de ustedes.
24 »De ahora en adelante, ustedes los israelitas tendrán la obligación de obedecer siempre estas instrucciones que Dios les ha dado. 25 Cuando vivan en la tierra que Dios prometió darles, celebrarán esta misma ceremonia todos los años. 26 Y cuando sus hijos les pregunten qué significa esta fiesta, 27 ustedes les dirán: “Esta cena es la Pascua que celebramos en honor de nuestro Dios. Cuando él recorrió todo Egipto para matar a los hijos mayores de los egipcios, pasó de largo frente a nuestras casas y nos libró de la muerte”».

Cuando Moisés terminó de hablar, todos los israelitas se arrodillaron y adoraron a Dios, 28 y luego hicieron lo que Dios les había ordenado a Moisés y a Aarón.
Décimo castigo: Muerte de los hijos mayores egipcios
29 A la medianoche Dios les quitó la vida a todos los hijos mayores de los egipcios. Murieron todos, desde el hijo mayor del rey, que habría de reinar después, hasta el hijo mayor del que estaba preso en la cárcel. También murieron todas las primeras crías de todos los animales egipcios. 30 Esa noche se levantaron el rey y sus consejeros, y los egipcios lloraban a gritos, pues no había una sola casa donde no hubiera muerto un hijo mayor. 31 Esa misma noche, el rey mandó llamar a Moisés y a Aarón, y les dijo: «¡Váyanse lejos de mi pueblo! ¡Váyanse ustedes y todos los israelitas, y adoren a su Dios como lo han estado pidiendo! 32 ¡Llévense sus ovejas y sus vacas, como lo han pedido, y váyanse de aquí! ¡Y pídanle a Dios que no me castigue!»
33 También los egipcios apuraban a los israelitas, pues pensaban que todos iban a morir. 34 Los israelitas, por su parte, tomaron la masa sin levadura, la envolvieron en sus mantos, y con recipientes y todo se la echaron al hombro. 35 Además, a los egipcios les pidieron ropa y objetos de plata y de oro, tal como lo había ordenado Moisés. 36 Dios hizo que los egipcios trataran bien a los israelitas, y que les dieran todo lo que pedían. Así fue como los israelitas les quitaron a los egipcios todas sus pertenencias.
Los israelitas salen de Egipto
37 Los israelitas viajaron a pie desde el pueblo de Ramsés hasta el pueblo de Sucot. Eran como seiscientos mil varones, más las mujeres y los niños. 38 Al salir, se llevaron una gran cantidad de ovejas y vacas, y también salió con ellos muchísima gente de otros países. 39 Salieron de Egipto con tanta prisa que no tuvieron tiempo ni de preparar comida. Por eso tomaron la masa sin levadura que sacaron de Egipto, y con ella hicieron pan.
40-41 El pueblo de Dios salió de Egipto precisamente el día en que se cumplían cuatrocientos treinta años de haber vivido allí. 42 Toda esa noche Dios estuvo pendiente de ellos para protegerlos y sacarlos a salvo de Egipto. Por eso, y en recuerdo de lo que Dios hizo por ellos, desde entonces ningún israelita duerme durante la celebración de la Pascua.
Más instrucciones acerca de la Pascua
43-49 Dios les dijo a Moisés y a Aarón:

«Cuando celebren la Pascua, deberán seguir estas instrucciones:
»Ningún extranjero que trabaje para ti podrá comer del cordero que se sacrifica en la fiesta.
»Solo podrán comer del cordero los esclavos comprados con dinero israelita, siempre y cuando hayan sido circuncidados.
»También podrán comer del cordero los extranjeros que vivan entre ustedes, siempre y cuando ellos y todos los hombres de su familia se circunciden antes. Si lo hacen así, serán considerados parte del pueblo y podrán celebrar la Pascua.
»Nadie que no esté circuncidado podrá participar de la cena de la Pascua.
»El cordero deberá comerse dentro de la casa. Fuera de ella no debe salir ni un solo pedacito de carne. Tampoco se le debe quebrar al cordero ni un solo hueso.
»Estas instrucciones deberán obedecerlas tanto los israelitas como los extranjeros que vivan en el país».

50 Los israelitas hicieron todo tal y como Dios se lo ordenó a Moisés y a Aarón, 51 y ese mismo día Dios sacó de Egipto a su pueblo.
Ekhem Pascua
1 Apkelpaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés tén han Aarón ma'a Egipto. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
2 “Keso pelten nak, katnehek sa' ekhem kélagkok kéxegke, pelten apkemha apmonye' apyeyam nak. 3 Kólteme sa' kólának apyókxoho israelitas se'e: ‘Keso ekhem diez sa', keso pelten nak se'e, kélxama sa' chá'a kólmok kéxegke xama nepkések apketkok essenhan xama yát'ay apketkok ektáhakxa nak chá'a kélhawóxama xamo' kélxagkok, xama sa' chá'a m'a xama tegma. 4 Ántawók sa' agkok chá'a ekheykha xama tegma yaqwayam katawagkok ekyókxoho m'a aqsok kéltósso ápetek, tén sa' ma'a ektáha nak apxagkok ma'a tegma, epasmekxak sa' etwok xamo' ma'a ektáhakxa nak chá'a ketók apxagkok, emlaskok sa' ma'a apwánxa enxoho apxámokma énxet apheykha, tén han ma'a ekwánxa enxoho chá'a néxa apto m'a xama. 5 Xama apyeyam agkok sa' nahan chá'a katnehek ma'a kéltósso nak, tén han kennawo', meyke enxoho ekmaso m'a ekyókxa, xama nepkések essenhan yát'ay apketkok. 6 Kóltaqmelchesek sa' ekweykmoho ekhem catorce keso pelten nak se'e, tén sa' xa ekhem nak, apyókxoho énxet'ák Israel sa' chá'a elnápok ma'a amonye' ektaxnól'a ekhem. 7 Kólmok sa' nahan éma agkok ma'a aqsok kéltósso nak, tén sa' kóltexneygkok ma'a ekyókxoho atña'ák kélagkok néten tén han ma'a nekhaw'ék nak, cham'a kéltókagkaxa enxoho m'a aqsok kéltósso ápetek. 8 Cháxa axta'a nak kóltawagkok sa' ápetek kélyaqxaqxo, ekyepetche m'a pánaqte áwa' ekmáske nak tén han ma'a kelpasmaga meyke nak kempáseyak. 9 Nágkóltow aqsa ketse enxoho m'a wetek nak tén han ma'a kélhanma nak aqsa kélyeta yegmen kélmakhetchesso. Kélyaqxaqxo eyke chá'a payhawok kóltók ma'a ekyókxoho nak aqsok kéltósso ápetek, cham'a akqátek nak, amagkok, tén han ma'a ekhéyak nak awáxok. 10 Megkeyméxchek nahan kóleymok yaqwayam enxoho kólmaha makham mók ekhem. Yetneyk sa' agkok eyeymomáxche ketse', kéméxcheyk kólwatnekxa'. 11 Kólántaxnekxa sa' kélántaxno, kólatchásekxa sa' kélatchesso kélmagkok, ekyetlómo kélméyak kélmék ma'a yámet kéltasqapeykha, kóltawák sa' ekpekhe m'a aqsok kéltósso ápetek, hakte cháxa mólwagqayam ektámaxche Wesse' egegkok ekhem apagkok Pascua xa. 12 Cháxa axta'a nak, aweynchamha sa' ko'o m'a ekyókxoho nak kañe' Egipto, alnápok sa' chá'a xama tegma étchek átnaha apketkók ma'a egipcia, tén han ma'a émha amonye' ekwete nak étkók ma'a apnaqtósso. Alyekpexchetagkok sa' nahan ko'o m'a ekyókxoho aqsok kéláyókxa nak chá'a m'a kañe' Egipto. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.
13 “Éma sa' eyke kéxegke kólmaha kólqahasagkok ma'a tegma kélhágkaxa enxoho. Tén sa' sélnapa enxoho ko'o m'a egipcios, megkóletsephek sa' kélxama kéxegke, hakte ótak sa' chá'a m'a éma, tén sa' ayeykhak aqsa chá'a. 14 Cháxa ekhem nak, eyéméxko chá'a kéxegke kaxénwakxohok kélwáxok tén han kóllának chá'a xama kélessawássessamo ekwányam agko' eñama Wesse' egegkok. Kóllának sa' chá'a kéxegke meyke néxa xa yaqwayam sa' kawakxohok apkelánéyak ma'a kélketchek tén han ma'a aptawán'ák nak. 15 Kóltawagkok sa' kelpasmaga meyke kempáseyak ekweykmoho siete ekhem; tásek sa' megkólpekkenek kempáseyak kélxanák se'e émha amonye' ekhem nak. Énxet ektáhakxa enxoho apto kelpasmaga ekyetlómo kempáseyak neyseksa s'e siete ekhem nak, kóltekkesek sa' nepyeseksa m'a énxet'ák Israel. 16 Kéméxcheyk chá'a kóllának kélaqneykekxa ektaqmalma m'a émha amonye' ekhem nak, ekhawo nahan ma'a ekhem siete. Cháxa ekhem nak méko sa' xama enxoho nentamheykha, megkatnaha enxoho chá'a yaqwayam elának apto m'a xama énxet. 17 Kéméxcheyk chá'a kéxegke kólessawásseshok ma'a kelpasmaga meyke kempáseyak, hakte cháxa ekhem nak sélantekkesakxa axta ko'o kéxegke kélyókxoho m'a Egipto. Kóllának sa' chá'a kéxegke meyke néxa xa yaqwayam sa' kawakxohok apkelánéyak ma'a kélketchek tén han ma'a aptawán'ák nak. 18 Kóltawagkok sa' kelpasmaga meyke kempáseyak eyeynamo m'a ekhem catorce taxnám apkemha apmonye' pelten nak, ekweykmoho ekhem veintiuno taxnám ekhawo nahan se'e pelten nak. 19 Siete ekhem sa' kammohok meyke kempáseyak ma'a kélxanák nak, hakte énxet ektáhakxa enxoho apto kelpasmaga ekyetlómo kempáseyak, kóltekkesek sa' ma'a kañe' Israel, megkeyxek sa' ma'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa tén han ma'a apkelókxa apagko' nak. 20 Nágkóltow chá'a xama enxoho m'a aqsok ekyetlómo nak kempáseyak, cham'a kélmakókxa enxoho chá'a kólhamok, kéméxcheyk kóltawagkok aqsa chá'a m'a kelpasmaga meyke nak kempáseyak.’”
21 Tén axta Moisés apkeltamho kólnaqlósawakxések ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e israelitas. Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kólxeg, kóltegyesha sa' chá'a xama nepkések apketkok essenhan xama yát'ay apketkok kélhawóxama, kólnáhap sa' nahan yaqwayam kóllának ektámaxche megkólwagqayam ekhem yaqwánxa sa' elyeykhagkok aqsa kélxanák ma'a Dios apkelásenneykha tekyawa yapmeyk, éltamhomaxchexa nak Pascua. 22 Sokpayhe ekwányam sa' eyke kólyetmok ma'a éma nak; tén sa' natámen kólmok yámet aktog hisopo kélexyesso naw'a kólatchesek ma'a éma nak, tén sa' kóltexneygkok chá'a m'a ekyókxoho atña'ák nekhaw'ék nak kélxanák. Méko sa' kélxama enxoho kéxegke kélwanchek kólántépok kélxagkok ma'a amonye' élseye sa'. 23 Apmahágkek sa' agkok Wesse' egegkok peya enxoho elnápok ma'a egipcios, étak sa' chá'a éma m'a ekyókxoho atña'ák nekhaw'ék nak, tén sa' eyeykha aqsa chá'a xa tegma nak. Megyohok sa' etxek Wesse' egegkok kañe' kélxagkok kéxegke m'a tekyawa yáp. 24 Kólyahakxohok sa' chá'a kéxegke s'e kélánémaxchexa nak chá'a kóltéhek tén han ma'a kéltawán'ák kélnentámen nak, katnehek sa' xama segánamakxa meyke néxa kélagkok. 25 Kélántaxneyk sa' agkok kéxegke m'a xapop apmáheyókxa nak egkések ma'a Wesse' egegkok, ekhawo nak ma'a apkeltennassama axta egkések, kéméxcheyk kólxegkesek aqsa kéllane s'e ektéma nak megkólwagqayam. 26 Aptemék sa' agkok nahan elmaxneyha kélketchek se'e: ‘¿Yaqsa nélteme xa ektéma nak kéllana?’ 27 Sa' kóltéhek kólátegmowagkokxak kéxegke s'e: ‘Keso aqsok kéltósso ekmatñà ekhem mólwagqayam Pascua, eñama m'a Wesse' egegkok. Hakte cham'a apkelnapa axta egipcios, apkelyeykhágkek axta aqsa chá'a apxanák ma'a israelitas apheykha axta m'a kañe' Egipto, keñe axta apkelweykmo negko'o teyp ma'a neghawóxama.’”
Tén axta apkelháxahánto m'a israelitas apkelpeykásawo. 28 Tén axta apkelxega, apkelánegko ekyókxoho m'a aptémakxa axta Wesse' egegkok apkeltémókxa etnahagkok ma'a Moisés tén han ma'a Aarón.
Kélketchek átnaha apketkók apkeletsapma
29 Axta'a eyseksók axta apkelnapa Wesse' egegkok kélketchek átnaha apketkók xama tegma chá'a m'a kañe' Egipto. Axta nahan cheynawok sekxók ma'a faraón apketche átnaha apketkok aphama axta chá'a m'a taháno ekyawe ektaqmalma, ekweykekxoho m'a apketchek átnaha apketkók nak ma'a énxet'ák apheykha axta kañe' negmomaxchexa, tén axta nahan ma'a émha amonye' ekwete étkók nak ma'a aqsok kélnaqtósso. 30 Apxatakha'ak axta faraón xa axta'a nak, tén han ma'a apkeláneykha, tén han ma'a apyókxoho egipcios, legáxcheyk axta éllekxagwomáxche ekyawe agko' ma'a ekyókxoho kañe' Egipto. Méko axta nahan xama tegma enxoho magwet'akxa megyetsapma. 31 Cháxa axta'a apkeltamhókxa axta kólnaqlósawakxések faraón ma'a Moisés tén han Aarón. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólxeg, kólántép nepyeseksa énxet'ák ahagkok, kéxegke tén han ma'a israelitas. Kólxeg heykxe kólpeykeshok ma'a Wesse' kélagkok, ekhawo m'a kélxeyenma nak chá'a. 32 Kólnaqlow sa' nahan ma'a nepkések kélnaqtósso tén han ma'a weyke, kélmámenyého nak chá'a kólnaqlók, tén sa' kólxog. Eyke hélmaxnéssesek sa' ko'óxa m'a Dios.
33 Kelpekhéssek axta nahan elántépok heykxe apkelókxa egipcios ma'a israelitas, hakte xénchek axta apkelwáxok eletsapok katnehek ma'a apyókxoho nak. 34 Apkelhaxyawássekxeyk axta israelitas ma'a hótáhap kélyelaqtésso meyke axta kélenchehe makham ma'a kempáseyak, yetlo m'a kélxata nak. Apyókxoho axta nahan apkelyaqsásegkokxak ma'a apkelnaqta tén axta apkelpatmeykxo. 35 Aptamhágkek axta nahan ma'a apkeltémókxa axta etnahagkok ma'a Moisés, apkelmaxneyágkek axta egipcios ma'a aqsok étkók éltaqmalma sawo ekyátekto élmomnáwa nak, tén han ma'a sawo ekmope élmomnáwa nak, tén han ma'a apkelántaxno. 36 Apkelmeyásegkek axta nahan meyke apmeyágweykekxa ekyókxoho aqsok apagkok apkelmaxneyakxa enxoho chá'a israelitas ma'a egipcios, hakte Wesse' egegkok axta keñamak apteméssesso. Axta keñamak apsawhéssamo aqsok apagkok egipcios ma'a israelitas.
Israelitas apkelánteyapma Egipto
37 Apkelántekkek axta israelitas ma'a yókxexma Ramsés apkelmeyákxo m'a yókxexma Sucot. Meyke kélyetsáteykekxa axta nahan ekwánxa m'a kelán'ák tén han ma'a sakcha'álétkók, ketók seiscientos mil énxet axta apweykmok apyókxoho apkelxega náxap'ák, élyennaqte nak apyempe'ék. 38 Apxámok apagko' axta nahan apkelyetlawa m'a pók aptémakxa nak chá'a énxet, apxámok axta nahan ma'a nepkések tén han ma'a weyke. 39 Apkelánegkek axta aqsa nahan pók aptémakxa kelpasmaga meyke kempáseyak ma'a hótáhap kélyélaqtésso apkelhaxyawáséyak axta m'a Egipto, cham'a meyke axta makham kélénchehe m'a kempáseyak, hakte méko axta ekhem apagkok yaqwayam elanagkok aptéyak apkelántekkesa ekpekhe agko' apkelókxa m'a egipcios.
40 Cuatrocientos treinta apyeyam axta apweykmok apheykha israelitas ma'a Egipto. 41 Cháxa ekhem nak, apwokmo axta cuatrocientos treinta apyeyam, apkelántekkek axta apyókxoho Wesse' egegkok sẽlpextétamo apagkok ma'a apkelókxa nak. 42 Apheyk axta nahan apkeláneyncha'a apmako elántekkesek Wesse' egegkok Egipto xa axta'a nak. Cháxa eyéméxko nak han chá'a elanagkok apkelánteyápeykmoho israelitas ekweykekxoho aptawán'ák neptámen meyke néxa xa, hakte cháxa axta'a apagkok Wesse' egegkok xa.
Segánamakxa ekxeyenma nak apkelánteyapmakxa israelitas
43 Aptáhak axta apkeláneya Wesse' egegkok Moisés tén han Aarón se'e:
“Keso yaqwánxa katnehek segánamakxa agkok ekhem ektámáxchexa nak kéltósso ápetek ekhem Pascua s'e: Méko sa' xama énxet megkatnaha nak kélenyémeyo xamo' apwanchek etwok kéltósso ekmatñà ápetek, 44 sa' eyke m'a kélásenneykha naqsa apmomap nak kélyánmagkasso selyaqye, apwanchek etwok, ektáha enxoho sekxók kélyenyekhássesso m'a nekha apyempehek. 45 Méko sa' xama énxet enxoho megkatnaha nak kélpeywomo xamo', cham'a apwe nak yaqwatakxoho essenhan ma'a ekha nak apxawe kélyánmagkasso aptamheykha, apwanchek etwok kéltósso ápetek. 46 Xama tegma sa' aqsa wánxa katawaxche'. Megkóltekkesek sa' nahan kañe' kélxagkok ketse enxoho m'a kéltósso ápetek ekmatñà nak, megkólekkexchesek sa' nahan ma'a axchakkok nak. 47 Sa' etnahagkok apyókxoho israelitas xa. 48 Yetneyk agkok xama énxet megkatnaha nak kélpeywomo xamo' apha kélnepyeseksa kéxegke apmáheyo enxoho elának ma'a ektámaxche mólwagqayam nak Wesse' egegkok ekhem apagkok, cham'a Pascua, kéméxcheyk sekxo' kólának kólyenyekhássesagkok nekha apyempe'ék ma'a apyókxoho apnámakkok apkelennay'a nak, tén sa' natámen apwanchek elána', hakte máxa appalleykemxa apancha'awók sa' etnahagkok se'e apkelókxa nak. Mopwanchek eyke etwok kéltósso ápetek ma'a meyke enxoho kélyenyekhássesso nekha apyempehek. 49 Sa' etnehek nahan apkelyeheykekxoho appalleykemxa apagko' nak apkelókxa s'e segánamakxa nak, tén han ma'a megkatnaha nak kélpeywomo xamo' apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke.”
50 Apkelánegkek axta nahan israelitas ma'a ekyókxoho apkeltémókxa axta etnahagkok Wesse' egegkok ma'a Moisés tén han Aarón. 51 Cháxa ekhem apkelántekkesakxa axta nahan Wesse' egegkok Egipto m'a énxet'ák apxámokma nak israelitas.