Últimas palabras de David
1 Dios eligió a David, el gran poeta de Israel, y le dio el lugar más importante. Lo que sigue fueron las últimas palabras de David:

2 «Estas palabras no son mías;
son palabras del espíritu de Dios,
que habla por medio de mí.
3 Y esto es lo que me dijo
el Dios que ayuda a Israel:
“El rey que me toma en cuenta
en todo lo que hace,
y es justo con su pueblo,
4 es como la luz de la mañana
y como el sol después de la tormenta:
le hace bien a la tierra,
y hace crecer la hierba”.

5 »Dios hizo un pacto conmigo;
un pacto seguro y bien hecho
que durará para siempre.
Por eso mi familia siempre estará segura,
y Dios cumplirá todos mis deseos.

6-7 »La gente malvada es como los espinos,
que nadie se atreve a tocarlos.
Más bien, se arrojan al fuego,
como si fueran basura,
hasta quemarlos por completo.
¡Nadie jamás vuelve a recogerlos!»
Los tres mejores guerreros
(1 Cr 11.10-47)
8 Los guerreros más valientes del ejército de David eran tres.
El primero de ellos era Joseb-basébet hijo de Hacmoní, y era el jefe de los tres. En cierta ocasión, mató con su lanza a ochocientos hombres.
9 El segundo era Eleazar hijo de Dodó de Ajoj. Eleazar estuvo con David en Pasadamim, cuando los filisteos se reunieron para pelear contra Israel. En esa batalla los israelitas huyeron, 10 pero Eleazar se quedó matando filisteos hasta que el brazo se le acalambró. A pesar de eso, no soltó la espada. Cuando los soldados israelitas se dieron cuenta, regresaron a ayudarlo, pero solo encontraron soldados muertos; así que se apoderaron de las pertenencias de los filisteos. Ese día, Dios le dio una gran victoria a Israel.
11 El tercero era Samá hijo de Agué de Arat. Los filisteos se habían reunido en un campo sembrado con lentejas para atacar a los israelitas. En cuanto los israelitas vieron a los filisteos, huyeron; 12 pero Samá no se movió del campo, sino que lo defendió y mató a los filisteos. Ese día, Dios le dio una gran victoria.
13-17 Hubo varias ocasiones en que estos tres valientes realizaron grandes actos de valentía. Una vez, al comienzo de la cosecha, estos tres valientes fueron a ayudar a David, que estaba en la cueva de Adulam. Los filisteos habían acampado en el valle de Refaim.
En esa ocasión David estaba en la cueva, mientras que un grupo de filisteos estaba en Belén. David tenía sed y dijo: «¡Cómo quisiera yo que alguien me trajera agua del pozo que está junto a la entrada de Belén!» Enseguida los tres oficiales fueron al campamento filisteo y, sin que nadie los viera, sacaron agua del pozo y se la llevaron a David.
Sin embargo, David no quiso beberla; prefirió derramarla como una ofrenda a Dios, y dijo: «¡Que Dios me libre de beber esta agua! Estos hombres arriesgaron su vida por traérmela, así que no la tomaré».
Los treinta más valientes
18-19 Abisai, el hijo de Seruiá y hermano de Joab, se hizo muy famoso. Por eso llegó a ser el jefe de los treinta soldados más valientes. Se hizo tan famoso como los otros tres cuando mató con su lanza a trescientos soldados. Pero ni así logró superar la fama de aquellos.
20 Benaías hijo de Joiadá era un soldado muy valiente que vivía en Cabseel. Realizó grandes actos de valentía. En cierta ocasión, mató a dos de los mejores soldados moabitas. En otra ocasión en que cayó nieve, mató a un león que estaba en un hoyo profundo. 21 Y en otra ocasión, mató a un egipcio de gran estatura. El egipcio llevaba una lanza en la mano, y Benaías solo tenía una vara; pero esa vara le bastó para quitarle al egipcio la lanza y matarlo con ella.
22-23 Entre los treinta soldados más valientes, Benaías llegó a ser tan famoso como los tres más grandes, aunque nunca llegó a ser como ellos. Con todo, David lo nombró jefe de sus guardias.
24 También eran parte del grupo de los treinta los siguientes soldados:
Asael, hermano de Joab;
Elhanán hijo de Dodó, de Belén,
25 Samá de Harod,
Elicá de Harod,
26 Heles de Bet-pélet,
Irá hijo de Iqués, de Tecoa,
27 Abiézer de Anatot,
Sibecai de Husá,
28 Salmón de Ajoj,
Maharai de Netofá,
29 Héleb hijo de Baaná, de Netofá,
Itai hijo de Ribai, de Guibeá de Benjamín;
30 Benaías de Piratón,
Hidai del arroyo de Gaas,
31 Abí-albón de Arbá,
Asmávet de Bahurim,
32-33 Eliahbá de Saalbón,
Jasén de Guisón,
Jonatán hijo de Samá, de Harar,
Ahiam hijo de Sarar, de Harar,
34 Elifélet hijo de Ahasbai, de Maacá,
Eliam hijo de Ahitófel, de Siló,
35 Hesrai de Carmel,
Paarai de Arbá,
36 Igal hijo de Natán, de Sobá,
Baní de Gad,
37 Sélec de Amón,
Naharai de Beerot, ayudante de Joab hijo de Seruiá;
38 Irá de Jatir,
Gareb de Jatir,
39 Urías el hitita.

Pero en total, los más valientes del ejército de David fueron treinta y siete.
Ektemegwánxa néxa appeywa David
1 Keso ektemegwánxa néxa appeywa David se'e:

“David, Jesé apketche,
énxet apteméssesso axta
Dios ekyawe kéláyo,
wesse' apwányam ektáha
axta apkelyéseykha m'a
Dios apagkok nak Jacob,
apteme axta apkelánéyak
ekmátsa apmeneykmasso
m'a kañe' nak Israel.
Aptáhak appeywa s'e:

2 “Appaqmetchek
Wesse' egegkok
Espíritu apagkok,
ko'o eyke eyásenneykxa';
egkéssek appeywa
yaqwayam añeksek.
3 Appaqmetchek ma'a
Dios apagkok nak Israel;
aptáhak seyáneya
Apmasma nak chá'a Israel se'e:
‘Énxet apkeláneykha
nak chá'a énxet'ák yetlo
ekpéwomo aptémakxa',
apkeláneykha nak
chá'a énxet'ák yetlo
apcháyo Dios,
4 exhok sa' ma'a
ektémól'a katyapok
ekhem axto'o,
máxa sa' etnehek
ma'a ekhem éltátchesso
meykel'a yaphope,
ektaqmelcháseykekxal'a
pa'at natámen ekmámeye.’
5 Cháxa keñamak
melyenseykmo nak Dios
ma'a étawán'ák nak ko'o,
hakte élánéssegkek axta
ko'o ekhémo mók
nélpaqhetchásamáxkoho
meyke néxa m'a,
penchásamáxcheyk
ektáxésamaxche',
méko han kamasseksek.
Élmallahancháseykegkek ko'o m'a,
etekkessessegkek han ma'a
ekyókxoho aqsok sekmámenyého.
6 Keñe sa' ma'a
apyókxoho élmasagcha'a
nak apkeltémakxa,
máxa am'ák kélchexakha
sa' kólteméssesek
magmowánal'a
ampaknegwomho'.
7 Sawo ekyentaxno
essenhan sawhéwa
chá'a kóltéhek
ma'a peya enxoho
kólpaknegwomho',
kólchexák chá'a nátex,
yaqwayam enxoho
kólwatnek ekyókxoho.”
David sẽlpextétamo apagkok apkelyennaqte
(1 Cr 11.10-47)
8 Keso apkelwesey axta David sẽlpextétamo apagkok apkelyennaqte s'e: Is-bóset, apteme axta hacmonita, apkemha apmonye' axta nepyeseksa m'a apqántánxo apkelyennaqte axta, apkelnapma axta ochocientos énxet sawhéwa apmeykha. 9 Eleazar axta aptétéyak ma'a, Dodó axta apketche, apteme axta énxet ahohíta, apteme axta han apkeñama nepyeseksa m'a apqántánxo apkelyennaqte axta. David axta han apxegexma apha m'a yókxexma nak Pas-damim, cham'a apchaqneykekxo axta filisteos apmáheyo yempakhak ma'a, keñe israelitas apkelwátéseykegko. 10 Axta eyke elwátesseykmok ma'a, apkelnapmeyk axta filisteos ekwokmoho ekyampaya apaktog, yepetcha'ak axta apmek ma'a sókwenaqte apakxak apagkok. Cháxa apmésa axta ekyawe agko' apmallane m'a Wesse' egegkok. Tén axta sẽlpextétamo apkelyetlawa m'a Eleazar, yaqwayam elmagkok ma'a aqsok apkelyementaméyak ma'a apkelenmexma.
11 Keñe axta Samá neptámen ma'a Eleazar, Agué axta apketche, apteme axta ararita. Xama axta apchaqnákxo filisteos ma'a yókxexma nak Lehi, kélcheneykekxexa axta yágkeleyke, apkenyahágkek axta apmonye'e m'a sẽlpextétamo israelitas, 12 keñe axta Samá apkenmeyncha'a aqsa m'a neyseksa namyep apmeyawa, apkelnapchek axta han filisteos. Cháxa apmésa axta ekyawe agko' apmallane m'a Wesse' egegkok.
13 Xama ekhem axta apkelxega apyo'ókmo David apqántánxo apkeleñama nepyeseksa m'a treinta apkelyennaqte, cham'a meteymog áxwa nak Adulam. Apkelpakxeneykegkek axta sẽlpextétamo filisteos ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Refaim. 14 Aphegkek axta David ma'a tegma apyennaqte, keñe axta sẽlpextétamo filisteos apheykencha'a m'a Belén. 15 Aptáhak axta appaqmétencha'a David: “¡Yámék la'a xama énxet heyekwéssók yegmen ma'a yámelchet nentaxnamakxa nak Belén!”
16 Keñe axta apqántánxo apkelyennaqte apkelántaxnegwokmo m'a apkelpakxeneykegkaxa axta filisteos, apyekwokmek axta yegmen ma'a yámelchet ekyetnamakxa axta m'a nentaxnamakxa nak Belén, apsákxéssek axta m'a David. Axta eyke emakók ének, apyegkenchek axta aqsa apteméssesa apmésso naqsa Wesse' egegkok. 17 Axta aptáhak se'e: “¡Megyohók ko'o eynek ma'a Wesse' egegkok! ¡Hakte máxa katnehek sekyena enxoho éma apagkok se'e énxet'ák melmeyágweykxo nak apkelyennaqte apkelmahágko seyekwéssekmo yegmen!” Axta emakók ének.
Cháxa ektáhakxa axta aqsok apkeláneyak ma'a apqántánxo énxet'ák megyeye nak elmahagkok eyesagkexa'.
18 Abisai axta apkemha apmonye' apagkok xa treinta énxet apkelyennaqte nak, cham'a Abisai, Joab axta apyáxeg, Seruiá axta étche. Apketámeygkek axta trescientos énxet sawhéwa apmeykha, apkelnapchek axta han. Cháxa aptéma axta apxénamap chá'a nepyeseksa m'a treinta énxet'ák apkelyennaqte nak, 19 néten kéláyo axta han aptemék nepyeseksa m'a apyókxoho nak, hakte apkemha apmonye' apagkok axta aptemék. Axta eyke exnágweykekxohok ma'a apmonye'e axta apqántánxo kempakhakma yapmeyk.
20 Xama énxet apyennaqte axta han ma'a Benaías, Joiadá axta apketche, apteme axta énxet Cabseel, xámok axta aqsok apkelane. Axta apkelnapma m'a apqánet apketchek axta Ariel, apkeñama axta Moab. Aptaxneyk axta máxek apteyekmo yeyam, cha'a apchaqhakxa axta han méwa m'a kañe' nak. 21 Apchaqhegkek axta han egipcio apwenaqte axta, apmeykha axta sawhéwa: apketámeygkek axta Benaías yámet apmeykha, apyementegkek axta sawhéwa apagkok, keñe apchaqha apkelyetxeykxo m'a sawhéwa apagkok apagko' nak. 22 Cháxa ekméssama axta apxénamap Benaías, Joiadá axta apketche, nepyeseksa m'a treinta énxet'ák apkelyennaqte axta; 23 néten kéláyo axta han aptemék nepyeseksa m'a apyókxoho nak, axta eyke exnágweykekxohok ma'a apmonye'e axta apqántánxo kempakhakma yapmeyk. Keñe axta David apteméssesa apkemha apmonye' nepyeseksa m'a énxet'ák ektáha axta chá'a aptaqmelchesso.
24 Apheykha axta han nepyeseksa treinta apkelyennaqte: cham'a Asael, Joab axta apyáxeg; Elhanán, Dodó axta apketche, apkeñama axta Belén; 25 tén han Samá, apkeñama axta Harod; Elicá, apkeñama axta han Harod; 26 Heles, apteme axta paltita; Irá, apketche nak Iqués, apkeñama axta m'a Tecoa; 27 Abiézer, apkeñama axta Anatot; Sibecai, apkeñama axta Husah; 28 Salmón, apteme axta ahohíta; Maharai, apkeñama axta Netofá; 29 Héled, apketche axta Baaná, axta han apkeñamak ma'a Netofá; Itai, apketche axta Ribai, apkeñama axta Guibeá, ekpayho nak Benjamín apchókxa; 30 Benaías, apkeñama axta Piratón; Hidai, apkeñama axta m'a alwáta nak Gaas; 31 Abí-albón, apteme axta arbatita; Azmávet, apkeñama axta m'a Bahurim; 32 Eliahbá, apteme axta saalbonita; tén han Jasén apketchek; Jonatán; 33 Samá, apteme axta ararita; Ahiam, apketche axta Sarar, apteme axta han ararita; 34 Elifélet, apketche axta Ahasbai, tén han ma'a apkeñama nak Maacá apketche; Eliam, apketche nak Ahitófel, apkeñama axta Guiló; 35 Hesrai, apkeñama axta Carmel; Paarai, apteme axta arbita; 36 Igal, Natán apketche, apkeñama axta m'a Sobá; Baní, apkeñama axta m'a Gad; 37 Sélec, apkeñama nak Amón; Naharai, apkeñama nak Beerot, apteme axta Joab apkelsókáseykha apkelmeykha, étche nak Seruiá; 38 Irá, apkeñama axta Jatir; Gareb, apkeñama nak han ma'a Jatir; 39 keñe han ma'a Urías, apteme axta hitita. Treinta y siete axta apyókxoho.