Cómo tratar a los demás
1-2 Cuando corrijas a un anciano, no lo regañes; al contrario, aconséjalo como si fuera tu propio padre. Trata a las ancianas como a tu propia madre, a los jóvenes como a tus hermanos, y a las jóvenes como a tus hermanas, es decir, con todo respeto.
3 Ayuda a las viudas que de veras necesiten ayuda. 4 Pero si alguna viuda tiene hijos o nietos, son ellos los primeros que deben ayudarla en todo lo que necesite, así como antes ella los cuidó y los ayudó. Esto es lo que Dios quiere que se haga.
5 La viuda que realmente se ha quedado sola, confía en Dios y le pide su ayuda de día y de noche. 6 Pero la viuda que solo piensa en divertirse está muerta en vida. 7 Por eso, ordénales a todos que hagan lo que te he dicho, para que nadie pueda criticarlos. 8 Quien no cuida de sus parientes, y especialmente de su familia, no se porta como un cristiano; es más, tal persona es peor que quien nunca ha creído en Dios.
9 Para que una viuda esté en la lista de ayuda de la iglesia, debe tener por lo menos sesenta años de edad y haber estado casada una sola vez. 10 También debe ser conocida por sus buenas obras. Por ejemplo, tiene que haber criado bien a sus hijos y a sus hijas, haber recibido bien a quienes visitaron su casa, haber sido humilde con los miembros de la iglesia, y haber ayudado a los que sufren. Es decir, en esa lista deben estar las que hayan hecho lo bueno.
11-12 No pongas en esa lista a las viudas de menos edad, porque más tarde quieren volver a casarse, se oponen a Cristo, y dejan de cumplir su promesa de no casarse y de trabajar en la iglesia. ¡Y Dios tendrá que castigarlas! 13 Además, se vuelven perezosas y se acostumbran a andar de casa en casa para llevar y traer chismes, y para meterse en asuntos ajenos y hablar de lo que no deben.
14 Por eso, quiero que las viudas jóvenes se vuelvan a casar, y que tengan hijos y se ocupen de cuidar a su familia. Así los que no creen en Jesucristo no podrán criticarnos. 15 Y es que algunas de ellas ya han dejado de confiar en Cristo, y ahora obedecen a Satanás.
16 Si alguna mujer cree en Jesucristo, y en su familia hay alguna viuda, debe ayudarla. De este modo la iglesia tendrá una responsabilidad menos y podrá ayudar a las viudas que realmente lo necesiten.
17 Los líderes de la iglesia que hacen bien su trabajo merecen que se les pague el doble, especialmente los que anuncian y enseñan la buena noticia. 18 Porque la Biblia dice: «No impidan que el buey coma mientras desgrana el trigo», y también dice: «Quien trabaja merece que se le pague.»
19 Cuando alguien acuse a un líder, pídele que presente a dos o tres testigos. Si no lo hace, no le prestes atención. 20 Si alguno de los líderes sigue pecando, corrígelo ante toda la iglesia, para que los demás tengan miedo y no hagan lo mismo.
21 Dios, y Jesucristo, y todos los ángeles que Dios ha elegido, están escuchando lo que te voy a decir: Obedece todo lo que te he ordenado hacer y sé justo con todos, sin tener favoritos. 22 Antes de nombrar a alguien para el servicio a Dios, piénsalo bien. Porque, si esa persona hace algo malo, tú serás también responsable de lo que haga. Tú mismo debes apartarte del mal.
23 Como casi siempre estás enfermo del estómago, no bebas solo agua, sino también un poco de vino.
24 Algunas veces podemos darnos cuenta de que una persona está pecando, aun antes de que se le juzgue. Pero otras veces no nos damos cuenta hasta mucho después. 25 Lo mismo pasa con las buenas acciones. Algunas se ven con facilidad, pero otras no. Sin embargo, ninguna de ellas quedará oculta.
Nentémakxa nak ampaxqaha apyókxoho énxet'ák
1 Ná egkés chá'a appeywa ekyennaqte m'a énxet apwányam nak; egkés aqsa chá'a appeywa aptémól'a elának ma'a apyáp; etnésses nahan chá'a wokma'ák ma'a apteméssessamakxal'a elának ma'a apkelyáxeg apancha'awo nak. 2 Etnésses nahan chá'a kelán'ák élwányam ma'a apteméssessamakxal'a elának ma'a egken; etnésses nahan kelán'a étkók ma'a apteméssessamakxal'a elának ma'a apkelyáxeg'a kelwán'ák nak, meyke étsapma apnények.
3 Epásem chá'a m'a tampe' meyke nak ekya'awánxa. 4 Yetneyk agkok étchek essenhan atawán'ák ma'a xama kelán'a tampe', akke payhawók sekxók elya'asagkohok apmonye'e ektémakxa néltaqmelchesso ekheykha enxagkok xa étchek nak, tén han xa atawán'ák nak, tén han exnéshok ma'a ektémakxa axta apkelásekhamakpoho m'a apyapmeyk, hakte cháxa ekleklamo nak apwáxok Dios antéhek xa. 5 Kásenneykxak chá'a Dios ma'a ekteme nak naqsók tampe', cham'a ektamheykekxa nak axakko', megkayensemek nahan ekteme nempeywa nélmaxnagko, kalmaxnak chá'a yókxoho ekhem tén han yókxoho axta'a. 6 Keñe m'a tampe' ekyetleykekxa nak ma'a ektémakxa aqsok ekyespagko, máxa étsapma katnehek neyseksa ekweynchámeykha makham. 7 Yána sa' nahan kalanagkok xa aqsok nak, yaqwayam sa' megkólxénchásekxók ektamheykegkaxa'. 8 Hakte énxet megkaxéneykha enxoho apwáxok ma'a ekheykha nak apxagkok, akke ekyágwánxa agkok ma'a apnámakkok apancha'awo nak, máxa katnehek apyensakmo enxoho apteme magya'ásseyam, asagkók agko' nahan katnehek aptáhakxa, megkaxók aptáhakxa m'a metne nak melya'ásseyam.
9 Akke tásek chá'a kanaqtáxesaxchek élwesey tampe' m'a ekwayam nak chá'a sesenta apyeyam agkok, ekteme axta chá'a wánxa xama atáwa'. 10 Kéméxcheyk nahan katnehek ma'a kélya'áseykegkoho axta ektémakxa ektaqmela, eñama ektaqmalma éktegkesso m'a étchek, élápeykha axta chá'a m'a apkelwayam nak axagkok, élyenyéssessamo axta chá'a apmagkok ma'a énxet'ák apkelpagkanamap nak, ekpasmomo axta chá'a m'a énxet'ák apkellegeykegkoho nak, tén han eñama élenxáneykmoho élane ekyókxoho m'a mók ektémakxa nak chá'a ektamheykha ektaqmela.
11 Eyke ná enaqtáxéssesák aqsa élwesey m'a tampe' yáma étkók nak; hakte yenyókassek agkok ektamhéyak megkalya'ásseyam Cristo m'a élyespagkamakxa nak chá'a kalanagkok, kalámenyéhok makham kategyagkokxak anaqteyegka'a, 12 élsexnánémaxche agko' nahan katnahagkok eñama megkaláneyak ma'a ektémakxa axta élpeywa m'a sekxók axta yaqweykenxa chá'a katnahagkok. 13 Kalántaxnaha nahan chá'a tegma, megkalmámenyého kaltemeykha nahan katnahagkokxa', háwe eyke ekwánxa agkok katnahagkokxak megkalmámenyého kaltemeykha, élpaqméteykha naqsa nahan katnahagkok, kawhénágwomhok aqsa nahan chá'a ekyókxoho m'a ektáhakxa enxoho chá'a amya'a, kalxénwók aqsa nahan chá'a m'a megkapayhawo nak kalxének. 14 Cháxa keñamak séltémo nak ko'o kategyagkokxak makham anaqteyegka'a m'a tampe' étkók nak, keñe kalwetagkok étchek, ekheykha tegma nahan katnahagkok, yaqwayam enxoho megkeytek yaqwánxa etnahagkok elxénmakha ekmaso m'a sẽlenmexeykha nak. 15 Hakte mók xama tampe' nahan chá'a kelyenseykmok ektamhéyak megkalya'ásseyam, élyetleykekxo m'a Satanás.
16 Yetneyk agkok námakkok ektamhéyak tampe' m'a xama kelán'a ekteme nak megkay'ásseyam, kéméxcheyk kapasmok, yaqwayam enxoho megkahekxeyk appasmo m'a énxet'ák apkeleñama nak kélaqneykekxexa'; keñe sa' elepwának epasmok énxet'ák apkeleñama nak kélaqneykekxexa m'a tampe' ekteme nak naqsók meyke ekya'awánxa.
17 Kéméxcheyk eyke chá'a kóltéhek ánet kélyánmagkasso apkeltamheykha m'a apkelámha apmonye'e, aptaqmelchessamo nak chá'a apkelmeykha apnámakkok ma'a kélaqneykekxexa, akke sekxók ma'a apkeltenneykha nak chá'a tásek amya'a, tén han ma'a apkelxekmósso nak chá'a apnámakkok. 18 Hakte temegkek eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e: “Nágkóltehetches aqsa átog táma wey kélteyágkáseykha nak chá'a aqsok kélcheneykekxa yaqwayam kólnakxek aktek.” Temegkek nahan se'e: “Énxet ekha nak aptamheykha, payhawók exkak ekyánmaga aptamheykha.”
19 Nágyeyxho aqsa chá'a exchep apxénamap apkelane xama aqsok ma'a apkemha apmonye' kélaqneykekxexa, mepasma enxoho chá'a apqánet essenhan apqántánxo m'a ektáha nak apweteykegkoho.
20 Egkés sa' xép appeywa ekyennaqte nápaqta'awók énxet'ák ma'a melwátésseyam nak apkelánéyak melya'assáxma, yaqwayam sa' yeyk nahan ma'a nápakha énxet'ák nak.
21 Éltamhók ko'o exchep étlókasek apkelane nápaqtók Dios xa séltémókxa nak etnehek, tén han nápaqtók Jesucristo, tén han ma'a Dios apkelásenneykha kélyéseykha nak, meyke apteméssesso apyeykhamap pók elanok énxet, tén han meyke apxeyenma ektaqmela xama enxoho. 22 Ná enegken aqsa chá'a sekxók apmék apqátek xama énxet megkalchetámegkaxa enxoho sekxók apwáxok ektaqmela, yaqwayam enxoho megkawakxók xép xa ektémakxa nak melya'assáxma m'a pók énxet'ák. Etne chá'a exchep eyáxñeyo aptémakxa'.
23 Ná eyen aqsa chá'a exchep wánxa yegmen, eñama megkamassegwayam chá'a ekmáske apwáxok, eyen sa' nahan chá'a ketsék vino.
24 Tásek chá'a katnehek ekwetamaxche ektémakxa melya'assáxma nápakha énxet'ák amonye' enxoho apkelmahéyak ma'a yaqwánxa kólyekpelkoho', mók akke nahan chá'a kataxkohok ma'a natámen. 25 Hawók nahan ektémakxa m'a nentamheykha ektaqmela nak, tásek chá'a katnehek ekwetamaxche'; keñe m'a megkatnaha nak ektaqmela, yawanchek chá'a kawegqohok ekpowásamáxkoho.