Samuel se despide de su pueblo
1 Más tarde, Samuel les dijo a todos los israelitas:

2-3 —Ustedes me pidieron un rey, y he cumplido su deseo: les he dado un rey, que de ahora en adelante los gobernará.
»Desde que yo era joven, y hasta la fecha, he sido el jefe de ustedes, y mis hijos son parte del pueblo. Pero ya estoy viejo. Ha llegado el momento de que, delante de Dios y de su rey, me digan cómo me he portado.
»¿Con quién he sido injusto? ¿A quién le he quitado algo con engaños, o a la fuerza? ¿De quién he recibido dinero para cometer injusticias? ¿A quién le he robado su buey, o su burro?
»Si algo de esto he cometido contra cualquiera de ustedes, este es el momento de decirlo; ¡este es el momento de acusarme! Así pagaré mis deudas.

4 Pero ellos le respondieron:

—Jamás nos has robado. Jamás nos engañaste, ni aceptaste nunca dinero para cometer injusticias.

5 Entonces Samuel les dijo:

—Dios y el rey que él ha elegido son testigos de que ninguno de ustedes me acusa de nada.

Y ellos respondieron:

—Así es. Dios y el rey son testigos.

6-8 Después de esto, Samuel pronunció este sermón ante el pueblo:

«Préstenme atención, que voy a hacer un recuento de las muchas veces que Dios los ha salvado a ustedes y a sus antepasados.
»Después de que Jacob llegó a Egipto, los israelitas le rogaron a Dios que los librara de la esclavitud. Entonces Dios envió a Moisés y a Aarón, para que sacaran de Egipto a los antepasados de ustedes y los trajeran a esta tierra.
9 »Sin embargo, ellos se olvidaron de su Dios. Por eso él permitió que los dominaran Sísara, el jefe del ejército de Hasor, los filisteos y el rey de Moab.
10 »Pero los israelitas reconocieron que se habían alejado de Dios, y le dijeron: “Hemos pecado contra ti, pues hemos adorado a Baal y a Astarté, dioses de otras naciones. Líbranos del poder de nuestros enemigos, y te adoraremos solo a ti”.
11 »Dios envió entonces a Jerubaal, a Bedán y a Jefté, y también a mí, para librarlos del poder de sus enemigos. Por eso ahora ustedes viven en paz.
12 »Acuérdense también de que, cuando supieron que los iba a atacar Nahas, el rey de los amonitas, ustedes me pidieron que les diera un rey, a pesar de que su rey era el Dios que sacó de Egipto a nuestro pueblo.
13 »Pues bien, nuestro Dios les ha dado ya el rey que ustedes pidieron. 14 Si ustedes y su rey obedecen y sirven solo a Dios, él los bendecirá y ustedes vivirán en paz. 15 Pero si no lo obedecen, entonces los castigará como lo hizo con sus antepasados.
16 »Prepárense, porque en este momento nuestro Dios va a hacer un milagro delante de nosotros. 17 Como saben, ahora es el tiempo de la cosecha y no el tiempo de lluvias; sin embargo, le voy a pedir a Dios que haga llover y envíe truenos. Así Dios les mostrará que ustedes hicieron muy mal al pedirle un rey».

18 Entonces Samuel le pidió a Dios que enviara lluvia y truenos, y Dios así lo hizo. 19 Al ver los israelitas lo que Dios y Samuel habían hecho, sintieron mucho miedo y le dijeron a Samuel:

—Hemos sido muy rebeldes, pues hasta hemos exigido tener un rey. Ruégale a Dios que no nos quite la vida.

20 Y Samuel les contestó:

—No tengan miedo. Aunque han hecho mal, no dejen de obedecer y amar a Dios; al contrario, sírvanle de buena gana 21 y no adoren a esos ídolos huecos y vacíos que no pueden hacerles bien ni ayudarlos.
22 »Dios no los rechazará a ustedes, pues quedaría mal ante los otros pueblos. Además, él quiso que ustedes fueran suyos.
23 »En cuanto a mí, nunca dejaré de pedirle a Dios por ustedes. Dejar de hacerlo sería un pecado. Yo siempre les enseñaré a portarse bien y a vivir como Dios quiere.
24 »Ustedes saben bien todo lo bueno que Dios ha hecho por ustedes. Por eso, obedézcanlo y sírvanle siempre de buena gana. 25 Si no lo hacen, ustedes y su rey morirán.
Samuel apmeyáseykekxa apteme wesse' m'a Saúl
1 Aptáhak axta Samuel apkeláneya apyókxoho énxet'ák Israel:
—Éláneyak ko'o ekyókxoho m'a sélmaxneyeykha axta chá'a, ekméssegkek xama wesse' apwányam kélagkok. 2 Keso wesse' apwányam peya sa' etnehek apnaqleykha kéxegke. Sekwányamók eyke ko'o kaxwók ektáhak, mópowók han ma'a éwa', apháha han étchek kélnepyeseksa kéxegke. Ko'o axta seknaqleykha chá'a kéxegke, eyeynmo sektémakxa axta wokma'ák, ekwokmoho s'e negwánxa nak, 3 keso sekha s'e: ¡Ekyementamomchek axta agkok chá'a ko'o weyke aptósso xama énxet, essenhan yámelyeheykok! ¡Eknaqtawáseykegkók axta agkok chá'a, élhayak axta agkok nahan chá'a! ¡Ekmomchek axta agkok han chá'a selyaqye wánéxchek maxének ektemegweykmoho exma! Kélwanchek hélxénchásekxohok sektémakxa nápaqtók Wesse' egegkok, keñe han nápaqtók se'e wesse' apwányam ektáha nak apkelyéseykha, ayánmagkasek sa' nahan ko'o sekméyak aqsok.
4 —Mehennaqtawáseykegkohok negko'o exchep xama enxoho, mehẽlhék nahan, memák han chá'a selyaqye yaqwayam mexének ektemegweykmoho exma —axta aptáhak apkelátegmowágko m'a énxet'ák.
5 —Wesse' egegkok tén han ma'a wesse' apwányam apteme axta apkelyéseykha, apteme apweteykegkoho sélxéna kéxegke sekteme meyke seksexnánémaxche' sélane xama aqsok —axta aptáhak ma'a Samuel.
—Cháxa —axta aptáhak apkelátegmowágko.
6 Axta aptáhak han Samuel apkeláneya m'a énxet'ák:
—Wesse' egegkok axta han apkelane aqsok apchásenneykekxo m'a Moisés tén han Aarón, apkelántekkessama Egipto m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke. 7 Kóllánekxa sa' kaxwo' kéltáhakxa', altennásekxohok sa' ko'o kéxegke nápaqtók Wesse' egegkok ekyókxoho ektaqmela apteméssessamakxa nak chá'a kéxegke, tén han ma'a kélyapmeyk nanók axta. 8 Xama axta apmaheykegko Jacob yetlo aptawán'ák neptámen ma'a Egipto, apnaqtawáseykegkok axta m'a egipcios, keñe m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, apkelwóneykencha'a apkeltémo epasmok ma'a Wesse' egegkok, keñe axta apcháphássessama m'a Moisés tén han Aarón, cháxa apkelántekkessama axta kélyapmeyk nanók kéxegke m'a Egipto, apkelhésseya s'e yókxexma nak. 9 Massegweykmek axta eyke élxéneykha apkelwáxok ma'a Dios Wesse' apagkok, keñe apkeltémo elmok ma'a Sísara, sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok axta m'a Jabín, wesse' apwányam axta Hasor, keñe han apchahayo apkelmoma m'a filisteos, tén han wesse' apwányam Moab, apkelnápomákpo axta m'a kélyapmeyk nano'. 10 Tén axta apkelya'ásegweykmo apkeláneykegko melya'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, apkelyamasma apkelpeykessamo m'a mók ektémakxa nak chá'a kéleykmássesso Baal, tén han Astarté, keñe axta apkelwóneykencha'a apkeltémo elwagkasek teyp neyseksa apkelma apkelenmexma, apkelxeyenma elpeykeshok wánxa m'a Wesse' egegkok.
11 “Keñe axta Wesse' egegkok apcháphássessama m'a Jerubaal, Barac, Jefté, tén han Samuel, yaqwayam elwagkasek teyp kéxegke, neyseksa apmáheyo elmok ma'a kélenmexma, tén axta ektaqmalma kéxegke kélheykha. 12 Xama axta kélweteya kéxegke apmáheyo ektámegmak ma'a Nahas, wesse' apwányam apagkok axta amonitas, keñe axta kéltémo alyéssesha ko'o xama wesse' apwányam yaqwayam etnehek apkemha apmonye' apkeltaqmelchesso, aptáhakxoho eykhe wesse' apwányam kélagkok ma'a Dios Wesse' kélagkok. 13 Keso wesse' apwányam kélagkok se'e ektáha axta kélyéseykha. Apméssegkek Wesse' egegkok ma'a wesse' apwányam kélmaxnagkama axta. 14 Kéméxcheyk kaxwók kéxegke kóláwhok Wesse' egegkok, tén han kólpeykeshok chá'a, kóleyxhok nahan chá'a m'a appeywa, kólyahakxohok nahan chá'a apkeltémókxa nak chá'a kóltéhek, tén han kélweynchámeykha, kéxegke tén han ma'a wesse' apwányam kélagkok, ektáha nak apkeltaqmelchesso, ekhawo apmopmenyého nak chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok. Keñe sa' tásek chá'a katnehek kélheykha kéltáha enxoho xa. 15 Sa' agkok kólyahákxoho, kélyenyawa enxoho m'a apkeltémókxa nak kóltéhek, ellegássesagkohok sa' kéxegke yetlo wesse' apwányam kélagkok.
16 “Nágkóltaqheykha aqsa sekxók xa kélchaqnágkaxa nak, kólwetak sa' ekyawe aqsok, peya nak elának Wesse' egegkok kélnápaqta'awók kéxegke. 17 Negwokmek apnakxamákpexa hótáhap apyexna, tén han megkamámeyeykxa', ¿naqsóya? Almaxnak sa' ko'o Wesse' egegkok, keñe sa' yáphaksek takha' tén han ekmámeye, yaqwayam sa' kólya'asagkohok kéxegke, tén han kólyekpelkohok eyesagko agko' kéltáhakxa kéxegke kélmaxneya xama wesse' apwányam kélagkok, nápaqtók Wesse' egegkok.”
18 Yetlókok axta han apkelmaxnagko Wesse' egegkok ma'a Samuel, apcháphássek axta han ekmanyehe m'a takha' tén han ekmámeye; apkelakawók apagko' axta han apyókxoho énxet'ák ma'a Wesse' egegkok, tén han ma'a Samuel. 19 Keñe axta apyókxoho énxet'ák aptáha apcháneya m'a Samuel:
—Hẽlmaxnésses sa' negko'o Dios Wesse' apagkok, negko'o nentáha nak apkeláneykha, yaqwayam enxoho móletsepe'; hakte negyanchásegkok negko'o ektémakxa mólya'assáxma, nélmaxneya hempekkenchesek xama wesse' apwányam egagkok.
20 Aptáhak axta Samuel apchátegmowágko:
—Nágkóle aqsa. Naqsók kéxegke kélláneykegko aqsok ekmaso agko'; eyke nágkólyenyaw kaxwók Wesse' egegkok, kólpeykesho sa' chá'a yetlo kélméssamo agko' kélwáxok. 21 Nágkólyetlakxa m'a aqsok kéláyókxa mékoho nak, megkamowána nak kapasmok, tén han kalwagkasek teyp, hakte élmowancha'a amya'a m'a. 22 Mekxáyhek sa' chá'a m'a Wesse' egegkok, eñama apkelmeyeykha apwesey; hakte apmenyeyk kéxegke etnehek énxet'ák apagkok. 23 Ko'o han, malanyek sa' chá'a may'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, sélwátéssekmo sa' sélmaxnéssesso kéxegke. Awasqápekxohok sa' sélxekmósso yaqwayam enxoho kóllának chá'a kéxegke aqsok ektaqmela, tén han ma'a ekpayhawo nak chá'a kóltéhek. 24 Kóláwhok sa' chá'a kéxegke m'a Wesse' egegkok, kólpeykeshok sa' han chá'a ekmámnaqsoho, yetlo kélméssamo agko' kélwáxok, kaxén sa' chá'a kélwáxok ekxámokma agko' aqsok apkelane, yaqwayam epasmok kéxegke. 25 Kéllenxanmégkók sa' agkok kéllane aqsok ekmaso, kólmasséssók sa' kéxegke yetlo wesse' apwányam kélagkok.